ဇန္န၀ါရီ ၁၄၊ ၂၀၁၉
M-Media
ကြာလာလမ္ပူဆင္ေျခဖံုးရွိ ကုိယ္ထူကုိယ္ထ စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုတြင္ ေတြ႕ရေသာ ခ်င္းကေလးငယ္မ်ား
– UNHCR က ဒုကၡသည္အျဖစ္ ဆက္လက္ၿပီး ကာကြယ္မေပးေတာ့ဘူးလုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ မိမိတုိ႔ရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ မေသခ်ာမႈေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ေနရၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံျပန္ဖုိ႔အတြက္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈ မရွိေသးဘူးလုိ႔ မေလးရွားေရာက္ ခ်င္းဒုကၡသည္ေတြက ေျပာၾကားခဲ့ေၾကာင္း Frontier Myanmar ရဲ႕ သတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
မေလးရွားဟာ ဒုကၡသည္ ၁ သိန္း ၆ ေသာင္းေက်ာ္ေလာက္ကုိ ခုိလႈံခြင့္ေပးထားေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွက ျမန္မာ၊ ထုိင္းနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံေတြလုိ ကုလရဲ႕ ဒုကၡသည္ဆုိင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္မထုိးထားတဲ့အတြက္ သူတုိ႔ကုိ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်သူေတြအျဖစ္သာ သတ္မွတ္ပါတယ္။
UNHCR က ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအထိ မေလးရွားမွာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ထားၾကသူဟာ ၁၆၁၁၄၀ ဦးရွိၿပီး ၈၅ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံကျဖစ္တယ္လုိ႔ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ဒုကၡသည္ေတြထဲမွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာက အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ၇၇၁၃၀ ဦး၊ ခ်င္းလူမ်ိဳးက ၂၉၆၃၀ ဦး၊ ျမန္မာမြတ္စလင္က ၉၈၁၀ ဦးနဲ႔ ရခုိင္လူမ်ိဳးက ၄၀၃၀ ဦးတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
UNHCR ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္
ကုလရဲ႕ ဒုကၡသည္ဆုိင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို မေလးရွားက လက္မွတ္မထုိးထားတာေၾကာင့္ မေလးရွားႏုိင္ငံမွာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ေနထုိင္ေနရတဲ့ ခ်င္းလူမ်ိဳးေတြဟာ အစိုးေက်ာင္းေတြကုိ တက္ခြင့္မရပါဘူး။
UNHCR က ဒုကၡသည္လက္မွတ္ေတြ ထုတ္ေပးထားတဲ့အတြက္ အာဏာပုိင္ေတြထံကေန အနည္းဆံုးေသာ ကာကြယ္မႈကုိ ရရွိေပမယ့္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ အျခား လုိအပ္တဲ့ ေထာက္ပံ့မႈေတြအတြက္ ကုလနဲ႔ မိတ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြအေပၚ အဓိက မွီခုိေနရၿပီး ဒါကလည္း အကန္႔အသတ္နဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇြန္လမွာ UNHCR က မေလးရွားမွာရွိတဲ့ ခ်င္းလူ႕အဖြဲ႕အစည္းကုိ ဒုကၡသည္ေတြအျဖစ္ ကာကြယ္မေပးေတာ့ဘူးလို႔ ေၾကျငာခဲ့ၿပီး ဒုကၡသည္လက္မွတ္ေတြကုိလည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာအထိသာ သက္တမ္းတုိးခြင့္ ေပးခဲ့ပါတယ္။
“ခ်င္းျပည္နယ္နဲ႔ စစ္ကုိင္းတုိင္းေဒသႀကီးက ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ ျဖစ္ေပၚတုိးတက္မႈေတြကုိ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ျပည့္ျပည္စံုစံု သံုးသပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီလုိေဆာင္ရြက္တာျဖစ္ပါတယ္။ UNHCR ၀န္ထမ္းေတြက ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ စီမံကိန္းေတြ၊ အမ်ားျပည္သူေတြ အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ ၀ဘ္ဆုိက္ေတြအပါအ၀င္ ရင္းျမစ္မ်ိဳးစံုက
သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရယူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ အာရွေဒသ UNHCR ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ကာ႐ုိလုိင္း ဂလပ္က Frontier Myanmar သတင္းဌာနကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ခ်င္းျပည္နယ္ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဆင္းရဲဆံုးျပည္နယ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ား လက္မခံ
UNHCR ရဲ႕ ဒီေၾကျငာခ်က္ ထြက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ မေလးရွားက ခ်င္းဒုကၡသည္ေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕အနာဂတ္ မေရရာမႈအေပၚမွာ စုိးရိမ္လာၾကၿပီး ခ်င္းျပည္နယ္မွာ တုိက္ပြဲေတြ မရွိေပမယ္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈ မရွိေသးဘူးလုိ႔ Frontier Myanmar ကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ကုလရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ကုိယ့္ကုိယ္ သက္ေသသြားတာ ၃ ေယာက္ရွိပါၿပီ။ ခ်င္းလူမ်ိဳး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ စုိးရိမ္ေသာက ေရာက္ေနၾကၿပီး ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ အိပ္မေပ်ာ္ စားမ၀င္ျဖစ္ေနပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါလုိ ျဖစ္ေနတာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆုိ အရက္စြဲသြားၿပီး မစားႏုိင္မေသာက္ႏုိင္ ျဖစ္ေနသူေတြလည္း ရွိပါတယ္” လုိ႔ ‘မေလးရွား ဇုိမီးအသင္း’ ရဲ႕ ဥကၠဌ Pu Kap Za Khup က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဇုိမီးလူမ်ိဳးဟာ ခ်င္းလူမ်ိဳး မ်ိဳးကြဲေတြထဲမွာ လူဦးေရအမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။
ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ‘ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦး’ နဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္တုိ႔ရဲ႕ တုိက္ပြဲဟာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ကတည္းက မရွိေတာ့ဘဲ၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႏုိင္ငံလံုး အပစ္ရပ္ေရးစာခ်ဳပ္ကုိ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦးက လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ပါတယ္။
‘ခ်င္းလူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕’ က ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၃၅ မ်က္ႏွာရွိတဲ့ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ UNHCR ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ ေမးခြန္းထုတ္ထားၿပီး ျပန္လည္သံုးသပ္ဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။
ျပန္ဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ေသး
Frontier ရဲ႕ ေမးျမန္းမႈကုိ ေျဖၾကားခဲ့တဲ့ ကြာလာလမ္ပူ ခ်င္းဒုကၡသည္အမ်ားစုက ခ်င္းျပည္နယ္ကုိ ျပန္ရင္ လတ္တေလာမွာ အႏၱရာယ္မရွိႏုိင္ေသးေပမယ့္ စစ္တပ္နဲ႔ ရခုိင္လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႕ AA တုိ႔အၾကား ျဖစ္ပြားတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈမွာ ၾကားညပ္မွာကုိ စုိးရိမ္တယ္လုိ႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အစုိးရကဦးေဆာင္တဲ့ ဘာသာေရးဖိႏွိပ္မႈ၊ ဗုဒၶဘာသာမဟုတ္သူေတြကုိ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ရွိေနတယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ ေ၀ဖန္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္။
၁၉၅၁ ခုႏွစ္ ဒုကၡသည္ သေဘာတူညီခ်က္ကုိ လက္မွတ္မထုိးထားဘဲ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံလည္းျဖစ္ေနတဲ့ မေလးရွားမွာ ဘာ့ေၾကာင့္ လာေနတာလဲလုိ႔ ေမးျမန္းရာမွာ ခ်င္းအကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ Alliance of Chin Refugees ရဲ႕ Pu Mung Khat က “မေလးရွားဟာ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံျဖစ္ေပမယ့္ ဘုရားေက်ာင္းကုိ သြားတက္ႏုိင္ေသးတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာဆုိရင္ ဘုရားေက်ာင္းေဆာက္ဖုိ႔ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး” လုိ႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ကြာလာလမ္ပူမွာ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Alliance of Chin Refugees ဟာ မေလးရွားမွာရွိတဲ့ ခ်င္းအဖြဲ႕အစည္း ၅ ခုထဲက တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔အဖြဲ႕ ၅ ခု စုေပါင္းကာ ‘ႏုိင္ငံတကာ ခ်င္းလူမ်ိဳးဆုိင္ရာ ေကာ္မတီ’ (International Chin Committee) ကုိ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။
ခ်င္းဒုကၡသည္ေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိျပန္ဖုိ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ေနတဲ့ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရင္းက ခၽြတ္ၿခံဳက်ေနတဲ့ က်င္းျပည္နယ္မွာ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္း မရွိမႈ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုကၡသည္အျဖစ္ အလုပ္လုပ္တာဟာ မေလးရွားမွာ တရားမ၀င္ေပမယ့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ စားေသာက္ဆုိင္ေတြမွာ နားလည္မႈနဲ႔ အလုပ္လုိ႔ရေနၿပီး ရတဲ့၀င္ေငြကလည္း စားေသာက္ေနထုိင္ဖုိ႔ လံုေလာက္တယ္လုိ႔ ခ်င္းဒုကၡသည္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက Frontier ကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒီေနရာကေန ဒီေန႔ အလုပ္ထြက္ရင္ နက္ျဖန္က် ေနာက္တစ္ေနရာမွာ အလုပ္ရွာလုိ႔ရတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာဆုိရင္ အခြင့္အလမ္းက ပုိနည္းၿပီး အလုပ္ရဖုိ႔ ၆ လေလာက္ ၾကာခ်င္ၾကာတာေလ” လုိ႔ Mung Khat က ေျပာပါတယ္။
အင္ဂ်င္နီယာ တတ္တယ္၊ စုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္တတ္တယ္ဆုိရင္ မေလးရွားမွာ အလုပ္မရွားဘူးလို႔လည္း သူက ုိပါတယ္။
“Cameron Highlands လုိေနရာက စုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြမွာ အလုပ္ရွာလုိ႔ရတယ္။ ေတာင္ေပၚျဖစ္ၿပီး ရာသီဥတုကလည္း ခ်င္းျပည္နယ္နဲ႔တူတာေၾကာင့္ ခ်င္းလူမ်ိဳးေတြက အဲဒီမွာအလုပ္လုပ္ရတာကုိ ေပ်ာ္ပါတယ္”
ဇုိမီးအသင္းက Kap Za Khup က မေလးရွားမွာ တရားမ၀င္အလုပ္လုပ္ရတာဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္တာထက္ ပုိေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ႀကံဳရမယ့္ အခ်က္ ၃ ခ်က္
UNHCR ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ဂလပ္က မေလးရွားက ခ်င္းလူမ်ိဳးေတြဟာ တတိယႏုိင္ငံမွာ အေျခခ်တာ၊ မေလးရွားမွာ တရား၀င္ေနထုိင္တာနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ကုိယ့္သေဘာဆႏၵနဲ႔ ကုိယ္ျပန္တာ ဆုိတဲ့ အခ်က္ ၃ ခ်က္ထဲက တစ္ခုခုကုိ ႀကံဳေတြ႕ရမယ္လုိ႔ Frontier ကုိ ေျပာပါတယ္။
ခ်င္းဒုကၡသည္ အမ်ားစုကေတာ့ ျမန္မာျပည္ကုိ မျပန္ခ်င္ဘဲ တတိယႏုိင္ငံေတြမွာ အေျခခ်ႏုိင္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။
၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း UNHCR ဟာ ခ်င္းလူမ်ိဳး ၆၅၃၀၀ ကုိ တတိယႏုိင္ငံေတြဆီ ပုိ႔ေပးခဲ့ၿပီး အားလံုးနီးပါးက မေလးရွားက ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားစုဟာ အေမရိကန္ကုိေရာက္ၾကၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကုိရီးယားနဲ႔ ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံေတြကုိ ေရာက္ၾကပါတယ္။
ဂလပ္က လက္ရွိမွာ ခ်င္းလူမ်ိဳး ၆၀၀၀ ေလာက္ကုိ တတိယႏုိင္ငံပုိ႔ဖုိ႔ စီစစ္ေနၿပီး အမွန္ကတယ္ သြားေရာက္ႏုိင္မယ့္ အေရအတြက္ကေတာ့ လက္ခံမယ့္ႏုိင္ငံေတြအေပၚ မူတည္ေၾကာင္း၊ မေလးရွားမွာ ဆက္လက္ေနထုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဆုိရင္ေတာ့ မေလးရွားအစုိးရနဲ႔ UNHCR တုိ႔ ပိုမို နီးနီးကပ္ကပ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လုိအပ္ေၾကာင္ ဂလပ္က ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
မေလးရွားဟာ ဆီးရီးယားစစ္ပြဲေၾကာင့္ ထြက္ေျပးလာရတဲ့ ဒုကၡသည္ သံုးေထာင္ကုိ ယာယီလက္ခံသြားမယ္လုိ႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ကုလ အေထြေထြညီလာခံမွာ ကတိျပဳခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုး NGO ေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Malaysian Humanitarian Aid and Relief (MAHAR) ဟာ အစုိးရနဲ႔အတူ ဒီအစီအစဥ္ကုိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။
MAHAR အဖြဲ႕ရဲ႕ ဥကၠဌ မစၥတာ ဂ်စၥမီ ဂ်ိဳဟာရီက မေလးရွားအစုိးရနဲ႔ စကားေျပာၾကည့္သေလာက္ ခ်င္းဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ဒီလုိအစီအစဥ္မ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ အေနအထားမရွိဘူးလုိ႔ Frontier ကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Mung Khat က သူတုိ႔အဖြဲ႕ Alliance of Chin Refugees ဟာ မေလးရွားအစုိးရနဲ႔ စကားေျပာဆုိ႔ စီစဥ္ေနၿပီး UNHCR ကဒ္ေတြ သက္တမ္းကုန္သြားရင္ ACR က ထုတ္ေပးထားတဲ့ ကဒ္ေတြကုိ အသိအမွတ္ျပဳကာ ေနထုိင္ခြင့္ အလုပ္လုပ္ခြင့္ေတြေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိသြားမယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ဒါမွမဟုတ္ အျခားေထာက္ပံ့မႈေတြေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ကဒ္ေတြကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးတာမ်ိဳးပဲ လိုအပ္တာပါ”
Ref: Frontier Myanmar
(Frontier Myanmar တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ သတင္းေဆာင္းပါးကုိ ထုတ္ႏႈတ္ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္)
