ဧၿပီ ၁၃၊ ၂၀၁၈
M-Media
– ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အဓမၼက်င့္ခံရသူေတြကုိ အျပစ္တင္ၾကတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ ျပယုဂ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ‘လက္ခုပ္ဆုိတာ ႏွစ္ဖက္တီးမွျမည္တယ္’ ဆုိတဲ့ စကားပံုက ဒီအခ်က္ကို ထင္ဟပ္ေနပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ လိင္ေစာ္ကားမႈ ဒါမွမဟုတ္ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ အႏုိင္က်င့္မႈေတြနဲ႔ တရားမွ်တမႈ ထိပ္တုိက္ေတြ႕တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ ခြဲျခားမႈဟာ ေတာ္တာ့္ကို ဆုိး၀ါးပါတယ္။ လူဦးေရ ၂၈၆,၆၂၇ ဦးရွိကာ ႏုိင္ငံအတြင္း လူဦးေရ အနည္းဆံုးနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေနာက္အက်ဆံုး ေဒသေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ကယားျပည္နယ္မွာ ဒါဟာ အာ႐ံုစုိက္ခံရတဲ့၊ အေလးထားခံရတဲ့ ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။
အဓမၼမႈ၊ အိမ္ေထာင္ဖက္ကုိ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ အျခားရာဇ၀တ္မႈ ကိစၥေတြမွာ ေက်းရြာအႀကီးအကဲေတြ၊ ရပ္မိရပ္ဖေတြရဲ႕ မီး႐ုိးဖလာနည္းက် ေျဖရွင္းမႈေတြကုိ ကယားျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြက မေက်နပ္ၾကပါဘူး။ ဒီလုိ မိ႐ုိးဖလာ ဆံုးျဖတ္ေျဖရွင္းေပးမႈဟာ တစ္ခါတစ္ေလမွာ ထိခုိက္ခံစားရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ အျပစ္ေပးေနသလုိမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ သူတုိ႔က ေျပာပါတယ္။
“(ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ စီရင္ခ်က္) အမ်ားစုမွာ ပုိက္ဆံ႐ွိသူေတြက တရားသူႀကီးေတြအေပၚ လႊမ္းမိုးမႈေတြ ပါေနတယ္။ ကယားျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကုိ ဆံုး႐ံႈးေနပါတယ္” လုိ႔ ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ လြိဳင္ေကာ္မွာ ေနထုိင္တဲ့ အသက္ ၃၀ အရြယ္ ေနာ္ပီကာလ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သူမဟာ အမည္မေဖာ္လုိတဲ့ ေဒသတြင္း အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုက အဖြဲ႕၀င္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
လိင္အေစာ္ကားခံရတဲ့၊ ဒါမွမဟုတ္ ခင္ပြန္းရဲ႕ အႏုိင္က်င့္မႈကုိခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမႈၿပီးသြားၿပီးေပမယ့္ သူတုိ႔အေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ရွိတာေၾကာင့္ မူရင္းေဒသေတြမွာ ဆက္လက္ေနထုိင္ဖုိ႔ ခက္ခဲလာတယ္လုိ႔လည္း ပီကာလ္က ေျပာပါတယ္။
ကရင္နီတုိင္းရင္းသား အမ်ိဳးသမီးေရးရာအဖြဲ႕ (KNWO) ဟာ ကယားျပည္နယ္အတြင္းနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္း ထုိင္းႏုိင္ငံ နယ္စပ္က ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး ပိုမုိရရွိဖုိ႔ ဦးေဆာင္လုပ္ကုိင္ေနတဲ့အဖြဲ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံက ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္က စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ့ ဒီအဖြဲ႕ဟာ ကယားျပည္နယ္နဲ႔ နယ္စပ္ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ တန္းတူအခြင့္အေရး ရရွိေရး၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမႇင့္တင္ေရး၊ ကာကြယ္ေပးေရး၊ အလုပ္အကုိင္ရရွိေရး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ မိန္းကေလးေတြအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခု ျဖစ္လာေရး စတာေတြကုိ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တကည္းက စတင္လုပ္ကိုင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ျပည္နယ္အတြင္းက ၿမိဳ႕နယ္ ၇ ၿမိဳ႕နယ္စလံုးမွာလည္း အဖြဲ႕ခြဲေတြ ရွိေနပါတယ္။
KNWO က သူတုိ႔ဟာ ကယားျပည္နယ္အတြင္း တစ္ႏွစ္ကုိ အဓမၼက်င့္မႈ၊ ကေလးမ်ား အဓမၼက်င့္ခံရမႈနဲ႔ အိမ္ေထာင္ဖက္ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အရွက္ရေစမႈ ကိစၥ ၅၀ ေလာက္ကုိ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေပးရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
အိမ္ေထာင္ဖက္ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈကေန လြတ္ေျမာက္လာၾကသူေတြအတြက္ ခုိလႈံရာေဂဟာတစ္ခုကို ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ကစၿပီး လြိဳင္ေကာ္မွာ KNWO က ဖြင့္လွစ္စီမံေနသလုိ၊ ၀ါရွင္တန္အေျခစုိက္ INGO တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Pact ရဲ႕ ဘ႑ာေရးေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ ေဘာလခဲၿမိဳ႕မွာလည္း မၾကာခင္ ဒီလုိေဂဟာတစ္ခု ဖြင့္လွစ္ဖုိ႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ Pact ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ကတည္းက လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္လာတာျဖစ္ၿပီး အထူးသျဖင့္ ဆင္းရဲမြဲေတတဲ့၊ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြအတြက္ အဓိကထား လုပ္ေဆာင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
“အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈနဲ႔ အျခားေစာ္ကားမႈေတြေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ခက္ခဲတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့အတြက္ ကၽြန္မတုိ႔ ကူညီဖို႔ လုိပါတယ္” လုိ႔ KNWO ရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ေဒၚမီးမီးက ေျပာပါတယ္။
ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးဆုိင္ရာ အေမရိကန္ေအဂ်င္စီက သူတုိ႔အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းက ၅ ႏွစ္တာစီမံကိန္းအတြက္ ကန္ေဒၚလာ ၄၈ သန္း ေထာက္ပံ့ေပးသြားမယ္လုိ႔ ေၾကျငာခဲ့ၿပီး ကယားျပည္နယ္က ပထမဆံုး အက်ိဳးေက်းဇူး ခံစားရဖုိ႔ ရွိေနပါတယ္။
‘ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္းစြမ္းေဆာင္ရည္ျမႇင့္တင္မႈ တုိးတက္ေရး’ (ACESM) စီမံကိန္းလုိ႔ အမည္ေပးထားၿပီး Save the Children၊ Mercy Corps၊ Community Partners International နဲ႔ Pact တုိ႔ ပူးေပါင္းကာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကယားျပည္နယ္ၿပီးရင္ ကရင္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း၊ ပဲခူးတုိင္းအေရွ႕ပုိင္းနဲ႔ တနသၤာရီတုိင္း ေျမာက္ပုိင္းေတြမွာ ဒီစီမံကိန္းကုိ တုိးခ်ဲ႕လုပ္ေဆာင္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ACESM စီမံကိန္းဟာ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းေတြ ပိုမုိရရွိေအာင္၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ေရနဲ႔ သန္႔ရွင္းေရးစနစ္ေတြ ပုိမုိရတုိးတက္လာေအာင္၊ လိင္အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိ တားဆီးႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မႈေတြကေနတစ္ဆင့္ ေဒသတြင္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အားေကာင္းေစဖုိ႔ ရည္ရြယ္တာျဖစ္ၿပီး ရြာေပါင္း ၁၃၀၀ ေက်ာ္ကုိ ပစ္မွတ္ထားေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။
ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီ ပဋိပကၡဒဏ္ ခံစားရမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းကို ေရြးခ်ယ္ရတာျဖစ္တယ္လုိ႔ ACESM ရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးအကဲ ေဒါက္တာ အိသဥၨာမင္းမင္းဦးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ သူမဟာ Pact Myanmar ရဲ႕ အႀကီးတန္း ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးေရးမွဴးတစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ စလုပ္ခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္း ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕တဲ့ေဒသက လူေပါင္း ၁.၃ သန္းေက်ာ္ေလာက္ အက်ိဳးေက်းဇူး ခံစားခဲ့ရတဲ့ ‘ေရွ႕သုိ႔’ စီမံကိန္းမွာ ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ ဒီစီမံကိန္းမွာ အတုယူေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ Pact က ေျပာပါတယ္။
ဦးစားေပးလုပ္ငန္းေတြကုိ ေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ KNWO၊ ကရင္နီေရႊ႕ရွား က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအဖြဲ႕ ၊ ကယန္းလူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္အဖြဲ႕ (KNGY)၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီသည့္ စုိက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေက်းလက္လူမႈဘ၀ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး (DEAR Myanmar) တုိ႔ဟာ ACESM နဲ႔ ကနဦး သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
KNWO က ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ရပ္မိရပ္ဖေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုၿပီး လိင္အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈ တုိက္ဖ်က္ေရး အသိပညာေပးတာ၊ အစုိးရအာဏာပုိင္ေတြ၊ အစုိးရမဟုတ္တဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကေနတစ္ဆင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမႇင့္တင္ေပးေရး ေရွ႕ဆက္ေဆာင္ရြက္သြားဖုိ႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။
KNGY ကေတာ့ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ပ်ိဳးေထာင္ေပးေရး၊ ကယားလူမ်ိဳးတုိ႔ရဲ႕ ပညာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘာသာစာေပကို ျမႇင့္တင္ေပးေရး အာ႐ံုစုိက္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ရဲ႕ ပညာေရးဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူ ကုိေ၀လင္းဦးက ကယားျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္တုိ႔က ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ေဒသေတြမွာ ရွိတဲ့ စာသင္ေက်ာင္း ၈၀ မွာ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ေစတနာ့၀န္ထမ္း ေက်ာင္းဆရာ ၁၀၀ ကုိ ေလ့က်င့္ေပးသြားမယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
DEAR Myanmar ကေတာ့ ေကာက္ပဲသီးႏွံေတြ ေျပာင္းလဲစုိက္ပ်ိဳးႏိုင္ေရး၊ အထြက္တုိးေရး၊ တည္ၿငိမ္တဲ့ေစ်းကြက္ကုိ ရရွိကာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္း တုိးတက္ေရး၊ အဟာရျပည့္၀ေရးတုိ႔အတြက္ လယ္သမား အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ဆက္လက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ အဖြဲ႕ရဲ႕ မန္ေနဂ်ာ ေစာေနသာက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ စီမံကိန္းဟာ ကယားျပည္နယ္ ရြာ ၃၀ မွာရွိတဲ့ အိမ္ေထာင္စု ၁၃၀၀၊ လူ ၇၈၀၀ ေလာက္ကုိ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္”
ကယားျပည္နယ္ဟာ ႏုိင္ငံအတြင္း ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအနိမ့္ဆံုး တုိင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တာေၾကာင့္ ေဒသတြင္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ – အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးထုဟာ NGO ေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ကူညီပံ့ပုိးမႈကို လုိအပ္တယ္လုိ႔ ပီကာလ္က ေျပာပါတယ္။
ကယားျပည္နယ္မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကိစၥကုိ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ လက္ခံသေဘာတူထားတဲ့ ‘အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပံုစံအားလံုး ပေပ်ာက္ေရး သေဘာတူညီခ်က္’ ကိစၥအေၾကာင္း ေျပာၾကေပမယ့္ ေအာက္ေျခလူ႕အဖြဲ႕အစည္းက အေျပာထက္၊ လက္ေတြ႕အကူအညီကုိသာ ပုိမုိလုိလားတယ္လုိ႔လည္း သူမက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ကၽြန္မတုိ႔ ဥပေဒရဲ႕အကာအကြယ္ကုိ ဘယ္လုိရႏုိင္မလဲ၊ ဘယ္သူေတြက ကၽြန္မတုိ႔ကုိ ကူညီမလဲဆုိတာကုိပဲ သိခ်င္ပါတယ္”
Ref: Frontier
(Frontier သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Tackling sexual violence in Kayah ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)
