ေဆာင္းရာသီႏွင့္ မေအးခ်မ္းႏုိင္ေသးေသာ ဂါဇာျပည္သူမ်ား

ဧျပီ ၁၁၊ ၂၀၁၅
M-Media

– ဂါဇာတြင္ ေဆာင္း၀င္လာၿပီ။ “ေဆာင္း” ဆုိသည့္စကားလံုးက ဂါဇာျပည္သူမ်ားအတြက္ စိတ္မခ်မ္းသာစရာ အျပည့္ရွိေနေသာ စကားလံုးျဖစ္သည္။ အစၥေရး၏ တုိက္ခုိက္မႈအၿပီး ၆ လၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ကမၻာႀကီးကေတာ့ ေရွ႕ဆက္သြားေနသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ဂါဇာ၌ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာမွာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ေနၾကသည္။ အခ်ိဳ႕က ဗံုးမွန္၍ ၿပိဳက်ပ်က္စီးေနေသာ အေဆာက္အဦးမ်ားတြင္ ႁပြတ္သိပ္ က်ပ္ညပ္စြာ ေနၾကရသည္။ ေအးလြန္းလွသည့္ ရာသီဥတုေၾကာင့္ ကေလးငယ္မ်ား ေသဆံုးေနၾကသည္ဟု ကုလသမဂၢက ဆုိသည္။

တစ္ေန႔တြင္ ဆရာ၀န္ျဖစ္ရမည္ဟု ရည္မွန္းထားသည့္ အသက္ ၈ ႏွစ္အရြယ္ ရာဘာဟ္ေလးမွာ ေအးခဲမတတ္ျဖစ္ေနသည့္ ရာသီဥတုေအာက္တြင္ သူငယ္ခ်င္မ်ားႏွင့္အတူ အေဆာက္အဦးပ်က္မ်ားကုိ ျဖတ္၍ ေျခေထာက္ဗလာျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ေနသည္။ ကုလသမဂၢက ဖိနပ္မ်ားေပးသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ရာဘာဟ္က ေက်ာင္းတက္လွ်င္စီးရန္ သိမ္းထားေလသည္။ ဘ၀တြင္ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ သူႏွင့္ သူငယ္ခ်င္းမ်ားမွာ ေန႔စဥ္ဘ၀တြက္ ဖိနပ္မပါဘဲ ေနရျခင္းျဖစ္သည္ဟု သူက ဖြင့္ဟခဲ့သည္။ ဂါဇာရွိ အေျခအေနႏွင့္ပတ္သက္၍ ကၽြန္ေတာ္ေမးျမန္းခဲ့သူ အားလံုးနီးပါးမွာ ၎တုိ႔၏ ဘ၀တြင္ ႀကံဳဖူးခဲ့မွ်သထက္ ပုိ၍ ယခုအခ်ိန္တြင္ ႏံုခ်ာဆင္းရဲေနၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ ေနာက္ထပ္တုိက္ခုိက္မႈမ်ား ဘြားကနဲ ေပၚလာမလားဆုိသည့္ ထင္ျမင္မႈမ်ားကလည္း ၎တုိ႔၏ ဘ၀ကို ပုိမုိဆုိး၀ါးေစည္။

ကစားစရာ အျခားအ႐ုပ္မ်ားမရွိသည့္ ရာဘာဟ္လုိ ကေလးမ်ားက ၎တုိ႔အိမ္အား ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ေသာ အစၥေရး၏ ဒံုးက်ည္ အႂကြင္းအက်န္မ်ားျဖင့္ ကစားၾကရသည္။

ဂါဇာက အမုိးဖြင့္အက်ဥ္းေထာင္ႀကီးႏွင့္ တူသည္ဟု ႏႈိင္းယွဥ္ေဖာ္ျပၾကသည္။ ကၽြန္ေတာ္ေရာက္ခဲ့ဖူးသည့္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ ထုိသုိ႔ႏႈိင္းယွဥ္မႈက ယခုအခ်ိန္တြင္ အမွန္ဆံုးျဖစ္မည္ဟု ထင္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ယခုလက္ရွိတြင္ ဂါဇာျပည္သူအမ်ားစုက တကယ္ပင္ ဟင္းလင္းျပင္တြင္ ေနေနရသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း သူတုိ႔ကေတ့ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားက အနည္းဆံုး လွ်င္စစ္မီးေတာ့ ရွိၾကသည္ဟု နာက်ည္းစြာ ေျပာၾကသည္။

ဂါဇာျပည္သူမ်ား ခံစားေနရသည့္ ျပႆနာက မ်ားျပားသည္။ အစၥေရးက ဂါဇာျပည္သူလူထု၏ စီးပြားေရးကုိ ဆက္လက္ပိတ္ဆုိ႔ထားသည္။ ဟားမက္စ္က အစၥေရးကုိ အာခံသည္။ သယံဇာတေတြကုိ ျဖဳန္းပစ္သည္။  ဂါဇာျပည္သူတုိ႔၏ အသက္ဆက္ရာ လမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည့္ ေမွာင္ခုိလႈိဏ္ေခါင္းမ်ားကုိ အီဂ်စ္က ပိတ္ပစ္လုိက္ၿပီး ဂါဇာႏွင့္ကပ္ေနသည့္ နယ္စပ္ကုိလည္း ပိတ္ပစ္သည္။ ၁.၈ သန္းေသာ ဂါဇာျပည္သူမ်ားက အထီးက်န္ေနသည္။ အစၥေရးႏွင့္ အီဂ်စ္တုိ႔၏ ပိတ္ဆုိ႔မႈကုိ ေျဖေလ်ာ့ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏုိင္ငံတကာမွ ဖိအားမ်ားက ေရွ႕တစ္လွမ္းတုိးသင့္ေလသည္။

ဂါဇာျပည္သူမ်ားမွာ စစ္ပြဲကုိ စိတ္ကုန္ေနၿပီး အစၥေရးမွ ဆုိးရြားစြာ တုန္႔ျပန္မႈကုိ ေၾကာက္ရြံ႕သည့္အတြက္ ဟားမက္စ္တုိ႔ ေတာ္လွန္မႈကုိလည္း မလုိခ်င္ေတာ့။

“ခုခံတာမ်ိဳးကုိလည္း မလုိခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ကၽြန္မတုိ႔ ခံစားေနရတာလည္း ေတာ္ေလာက္ပါၿပီ” ဟု ပ်က္ဆီးေနေသာ အိမ္တြင္ မိသားစုႏွင့္အတူေနထုိင္သည့္ အသက္ ၅၀ အရြယ္ ခါဒရာ အဘဒ္က ဆုိသည္။

အသက္ ၆၅ ႏွစ္အရြယ္ အိမ္ေထာင္ဦးစီးျဖစ္ေသာ အမ်ိဳးသမီး ဟာလီမာ ဂၽြန္ဒီယာက သူမ၏ မိသားစုရွိ ကေလးငယ္မ်ားမွာ စစ္ပြဲေၾကာင့္ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ား ရေနသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ဟားမက္စ္က ဒံုးက်ည္ေတြထပ္ပစ္တာကုိ ကၽြန္မတုိ႔ မလုိခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္စစ္ပြဲလည္း မလုိခ်င္ေတာ့ပါဘူး”

မုတ္ဆိတ္ႏွင့္ လူငယ္တစ္ေယာက္က ၎မွာ ယခင္က ဟားမက္စ္အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးခဲ့ေသာ္လည္း အစုိးရထံမွ လခမ်ား ထပ္မံေပးေခ်ျခင္း မရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္ ဆက္မလုပ္ေတာ့ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ပါလက္စတုိင္းပုိင္နက္မ်ားအတြင္း ဗံုးႀကဲေနမႈမ်ားက ပါလက္စတုိင္းျပည္သူမ်ားအား တုိက္ခိုက္ေရးသမားျဖစ္လာေရး လမ္းေၾကာင္းသုိ႔ ပုိ႔ေဆာင္ေပးေနသည္ကုိေတာ့ အစၥေရးက ရွင္းရွင္းလင္းလင္း နားလည္သင့္သည္။ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ အဟ္မဒ္ ဂ်န္ဒီယာဆုိသူ လူငယ္ေလးက ဟာလီမာကဲ့သုိ႔ ျပႆနာေတြၿပီးလုိသည့္ သေဘာထားရွိသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း အဆံုးသတ္ကေတာ့ ဆန္႔က်င္ဖက္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူက အသက္ႀကီးခ်င္ၿပီး အစၥေရးစစ္သားအားမ်ား သုတ္သင္ရန္ လုိလားေနသည္။

“စစ္ပြဲက ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ စစ္ေၾကာင့္ ေသၾကရမွာပဲဆုိတဲ့ စိတ္ခံစားမႈကုိ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ဘာ့ေၾကာင့္ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာနဲ႔ အသက္ကုိ မစြန္႔လႊတ္ရဲရမွာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္ တုိက္ခုိက္ေရးသမားတစ္ေယာက္ ျဖစ္ခ်င္ပါတယ္” ဟု အဟ္မဒ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

အဟ္မဒ္မွာ အစၥေရး၏ ဒံုးက်ည္ျဖင့္ ပစ္ခတ္မႈတြင္ ေသဆံုးသြားခဲ့သည့္ မိသားစု၀င္မ်ား၏ ဓာတ္ပံုတစ္ခုကုိ သိမ္းထားသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ျပန္လည္တုိက္ခုိက္ရန္ ေတာင့္တသည္ဟု သူကဆုိသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သူတုိ႔အားလံုးကို သတ္ပစ္ေကာင္းသစ္ပစ္ႏုိင္မွာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ ပုိေကာင္းသြားပါလိမ့္မယ္” ဟု ေျပာၿပီး အစၥေရးအားလံုးကုိ ဖယ္ရွားပစ္ခ်င္သလားဟု ေမးျမန္းရာတြင္ သူက ေခါင္းညိတ္၍ “အစၥေရးအားလံုးကုိ သတ္ဖုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္အသက္ကုိ ေပးပါမယ္” ဟု ျပန္လည္ ေျဖၾကားခဲ့သည္။

၎၏ အခ်ိဳ႕စကားက လူငယ္သဘာ၀ မဆင္မျခင္ ေျပာျခင္းျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕က ဆယ္ေက်ာ္သက္လူငယ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာလွ်င္ ဂါဇာတြင္ ရႏုိင္ေသာ အလုပ္အကုိင္ လမ္းစအနည္းငယ္မွ တစ္ခုမွာ တုိက္ခုိက္ေရးသမားအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ျဖစ္သည္ဆုိသည့္ ၎တုိ႔၏ အေၾကာင္းမလွသည့္ လက္ေတြ႕ဘ၀ကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနသည္။ ဖခင္က ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး လက္ရွိတြက္ အလုပ္မရွိဟု အဟ္မဒ္က မႏွစ္သက္ဖြယ္ပံုစံျဖင့္ ေျပာသည္။

ၿခံဳ၍ဆုိရလွ်င္ ထုိကဲ့သုိ႔ ခံစားရမႈမ်ားက ဂါဇာျပည္သူမ်ား တုိက္ခုိက္မႈမ်ားကုိ မႏွစ္ၿမိဳ႕မႈ ပုိျဖစ္လာေစၿပီး ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းလက္စားေခ်ရန္ ေတာင့္တလာၾကသည္။ တုိကဲ့သုိ႔ေသာ တြန္းအားမ်ား၏ ညီမွ်မႈကုိ တြက္ဆရခက္သည္။

အစၥေရးႏွင့္ အီဂ်စ္ ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးက ဂါဇာ၏ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ စုိးရိမ္မႈကုိ  တရား၀င္ေျပာထားသည္။ (ဟားမက္စ္အား အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ အီဂ်စ္တရား႐ံုးက မၾကာေသးမီကပင္ ေၾကညာထားသည္) သုိ႔ေသာ္လည္း ဂါဇာေဒသ၏ စီးပြားေရးကုိ အက်ပ္အတည္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားျခင္းမွာ လံုၿခံဳေရးအတြက္ဟု အစၥေရး၏ အေၾကာင္းျပမႈမွာ ႐ူးႏွမ္းျခင္းသာျဖစ္သည္ဟု အစၥေရးရွိ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕အစည္း Gisha က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ Gisa က အသက္ ၂၄ ႏွစ္အရြယ္ ေအယာ အဘစ္ႏွင့္ ကၽြန္တာ့္ကုိ မိတ္ဆက္ေပးသည္။ သူမက ေနာက္ဘက္ကမ္းတြင္ေနထိုင္ေသာ ပါလက္စတုိင္းအမ်ိဳးသားတစ္ဦးႏွင့္ လက္ထပ္ထားသည္။ ၎တုိ႔ ဇနီးေမာင္ႏွံတြင္ ၅ လ အရြယ္ ကေလးငယ္တစ္ဦးရွိၿပီး ကေလးကုိ အေနာက္ဘက္ကမ္းမွ ဖခင္ျဖစ္သူက မျမင္ဖူး။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ အစၥေရးတုိ႔က အဘစ္အား ဂါဇာမွ ထြက္ခြာခြင့္ မေပးေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

“ကၽြန္မ ေန႔တုိင္း မ်က္ရည္က်ရပါတယ္။ ဘာလုပ္ရမွန္းလည္းမသိဘူး” ဟု သူမက ဆုိသည္။

ထုိနည္းတူစြာ အစၥေရးမွာ အေမရိကန္ႏွင့္ အျခားေသာ ႏုိင္ငံျခားေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေက်ာင္းတက္ခြင့္ရေသာ ဂါဇာေက်ာင္းသားမ်ားကုိလည္း သြားေရာက္ပညာသင္ၾကားခြင့္ မေပး။

စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔ျခင္းက ဟားမက္စ္ကုိ ဟန္႔တားႏုိင္ေသာ လြတ္လပ္သည့္ စီးပြားေရးအသုိင္း၀ုိင္းအား အေျခပ်က္ေစႏုိင္သည္ကုိလည္း အစၥေရး အႀကီးတန္း တာ၀န္ရွိသူမ်ားက သိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိပိတ္ဆုိ႔မႈ ေျဖေလ်ာ့ေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ မၾကာေသးမီက သင္ေလ်ာ္သည့္ ကိစၥမ်ားကုိ ေျပာေနၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားမ်ားစားစားေတာ့ ျဖစ္မလာခဲ့။

၂၀၁၀ ခုႏွစ္က ဂါဇာသုိ႔ လည္ပတ္သည့္အခ်ိန္တြင္ ဂါဇာအတြင္း ထင္ရွားသည့္ စီးပြားေရးသမား မုိဟာမက္ တာလ္ဘာနီ လုပ္ကုိင္ေနေသာ ဂါဇာ ကြတ္ကီးစက္႐ံုသုိ႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သည္။ ကၽြန္ေတာ္ျပန္လာၿပီးေနာက္ပုိင္း ဂါဇားအားတုိက္ခုိက္မႈအတြင္း အစၥေရးက တာလ္ဘာနီ၏ စက္႐ံုကုိ ထပ္တလဲလဲ ဗံုးႀကဲဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။

တာလ္ဘာနီက စက္႐ံုကုိ ျပန္ျပင္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း သံုး၍ မရသည့္ ဒိန္းမတ္လုပ္ ကြတ္ကီးလုပ္စက္ကုိ ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ ဥေရာပ နည္းပညာရွင္ ၃ ဦးကုိ အစၥေရးက ၀င္ခြင့္မေပးခဲ့။ ပါကင္ထုပ္သည့္စက္မွာလည္း စပယ္ယာပစၥည္းမ်ား လုိအပ္ေနၿပီး အစၥေရးက သြင္းခြင့္မျပဳေသာေၾကာင့္ သံုး၍ မရသည္မွာ ၃ လခန္႔ရွိေနၿပီ။ အစၥေရးမွာ ဂါဇာအား ျပင္းျပင္းထန္ထန္ပိတ္ဆုိ႔ထားၿပီး ယေန႔ဂါဇာမွာ သီးသန္႔ ခြဲထုတ္ထားျခင္းခံထားရကာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္လည္း ေပ်ာက္ဆံုးေနသည္။ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံ ႁခြင္းခ်က္ျဖင့္ ၀င္ခြင့္ရသည္။

ထုိပိတ္ဆုိ႔ထားမႈက ဗံုးႀကဲသေလာက္ မဆုိး၀ါး။ သုိ႔ေသာ္လည္း ၾကာရွည္လာလွ်င္ေတာ့ ဂါဇာျပည္သူတုိ႔၏ စိတ္ဓာတ္မ်ားကုိ ပ်က္ဆီးေစမည္ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးသမားမ်ားက ၎တုိ႔၏ ကုန္ပၥည္းမ်ားကုိ ေရာင္း၍မရ။ ေက်ာင္းသားမ်ားကလည္း အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိ တကၠသုိလ္မ်ားကုိ တက္ခြင့္မရ။ ဇနီးကလည္း ခင္ပြန္းျဖစ္သူဆီ သြားေတြ႕ခြင့္မရ။ ဟားမက္စ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအမွားမ်ားကလည္း အဓိကျပႆနာ ျဖစ္ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ဟားမက္စ္အေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈမရွိ။ အစၥေရးအေပၚသာ ဖိအားေပးရမည္။ အေမရိကန္ႏွင့္ အျခားေသာ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ားမွာ ဂါဇာေဒသ ပိတ္ဆုိ႔ထားမႈအား ျပန္ဖြင့္ေပးရန္ အစၥေရးႏွင့္ အီဂ်စ္ ၂ ႏုိင္ငံစလံုးကုိ တုိက္တြန္းေဆာ္ၾသသင့္သည္။

တာလ္ဘာနီမွာ လက္ေတြ႕ဆန္သည့္ စီးပြားေရးသမားျဖစ္သည္။ ဟီဘ႐ူးဘာသာစကားကုိလည္း ကၽြမ္းက်င္ၿပီး သူ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္က ကြတ္ကီးမ်ားေရာင္းခ်ရန္၊ အလုပ္သမားမ်ား ခန္႔ထားရန္ႏွင့္ ေငြရွာရန္ျဖစ္သည္။ ယခုအေခါက္ သူႏွင့္ေတြ႕သည့္အခါတြင္ အစၥေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ခါးသီးမႈကုိ အရင္ကထက္ ပုိၾကားရသည္။

“ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ေဒၚလာ ၂၂ သန္းတန္ စက္႐ံုကုိ ဘာအေၾကာင္းျပခ်က္မွ မရွိဘဲနဲ႔ သူတုိ႔ ဖ်က္ဆီးလုိက္တယ္ဗ်ာ။ အဲဒါကုိ ကၽြန္ေတာ္ ၄၅ ႏွစ္ေလာက္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရတာဗ်။ သူတုိ႔ ၂ နာရီအတြင္းေလာက္မွာ ဖ်က္ဆီးလုိက္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ကုိ ကၽြန္ေတာ္ဘာေျပာရမလဲ? ေက်းဇူးတင္ပါတယ္လုိ႔ ေျပာရမွာလား? ဒီအခ်ိန္က အဆုိး၀ါးဆံုးအခ်ိန္ပဲဗ်ာ။ လူေတြမွာ ဘာမွထပ္ဆံုး႐ံႈးစရာမရွိေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ ေနာက္ထပ္စစ္ျဖစ္ပါေစလုိ႔ပဲ ေမွ်ာ္လင့္တယ္” ဟု တာလ္ဘာနီက ခါးသီးစြာဖြင့္ဟခဲ့သည္။

ref:  The New York Times
ေလးေမာင္ ဘာသာျပန္သည္။