အမုန္းတရား ကင္းစင္ေသာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္း တစ္ခု တည္ေထာင္ျခင္း

M-Media
ေဆာင္းပါးရွင္-ေဇာ္မင္းေထြး

အမုန္းတရား ကင္းစင္ေသာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္း တစ္ခု တည္ေထာင္ျခင္း (သို႔) ဘာသာေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမွဳ တည္ေဆာက္ျခင္း နည္းလမ္းမ်ား

လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ယဥ္ပါးလာခဲ့ေသာ ျမန္မာျပည္သည္ ႏိုင္ငံေရး ကစားလိုသူမ်ားႏွင့္ ကိုယ္က်ိဳးရွာ အတၱ၀ါဒီ တုိ႔အတြက္ လိုအပ္သလို အျမတ္ထုတ္ရန္ လြယ္ကူလွေသာ္ျငား ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားသည္ႏွင့္အမွ် တုိင္းျပည္မွာ လြန္စြာထိခိုက္နစ္နာ ရေၾကာင္းကို သမိုင္းက အၾကိမ္ၾကိမ္ သင္ခန္းစာမ်ား ေပးခဲ့ျပီ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ စံနစ္ဆိုးအတြင္း နစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏြံနစ္ခဲ့ရေသာ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး၊ စီးပြါးေရး တုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္သူ အမ်ားစုသည္ ႏုံနဲ႔ေသာ အေတြးအေခၚမ်ားျဖင့္ ရွင္သန္ေနထိုင္ခဲ့ရကား ႏုိင္ငံေရး ထြက္ေပါက္ ရွာသူမ်ားအဖို႔ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းမ်ားသည္ လုိအပ္တုိင္း ေအာင္ျမင္စြာ အသံုးခ်ႏုိင္ေသာ ၀ွက္ဖဲတစ္ခ်ပ္ ကဲ့သို႔ ဖန္တီးလိုက္တုိင္း ေအာင္ျမင္ေလ့ ရွိေနသည္မွာ လက္ရွိအျဖစ္အပ်က္မ်ားက သက္ေသခံလ်က္ရွိသည္။

ကိုလိုနီ သူ႔ကြ်န္ဘ၀ က်ေရာက္ခဲ့စဥ္က တိုင္းတပါး အရင္းရွင္အစိုးရ၏ ဂုတ္ေသြးစုပ္ အျမတ္ထုတ္မွဳေအာက္ ျပည္သူမ်ား လြန္စြာ နစ္နာျပီး အတိဒုကၡေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုစဥ္ကာလမ်ားကလည္း ျပည္သူတုိ႔၏ ေတာ္လွန္လိုေသာ စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ားကို ေသးသိမ္ ပေပ်ာက္ေစေရး အတြက္ လူမ်ိဳးေရးအဓိက႐ုဏ္းမ်ား ဖန္တီးေပးျခင္းအားျဖင့္ လမ္းလႊဲ၍ ကိုလိုနီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအား သက္ဆိုးရွည္ေစခဲ့သည္။ အသက္ ေသြးေခၽြးေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ စေတးခဲ့ရေသာ ကာလရွည္လြတ္လပ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမႈၾကီးေၾကာင့္ သူ႔ကြ်န္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ေပျငား ၀ိ၀ါဒ ကြဲျပားမွဳမ်ား၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးႏြယ္စု အခ်င္းခ်င္း မယံုၾကည္ မွဳမ်ားေအာက္တြင္ ျပည္တြင္းစစ္မီး ေတာက္ေလာင္ခဲ့ရျပီး တုိင္းျပည္ၾကီးမွာ မိေအး အၾကိမ္ၾကိမ္နာ အျဖစ္မ်ိဳးျဖင့္ အတိဒုကၡေရာက္ခဲ့ ရျပန္သည္။ ျပည္သူ ျပည္သား အခ်င္းခ်င္း မညီညြတ္မွဳႏွင့္ စိတ္၀မ္းကြဲျပားမႈသည္ စစ္၀ါဒီမ်ား အၾကိဳက္ျဖစ္၍ အာဏာရွင္ စနစ္ကို စည္ပင္ ဖြံြ႔ျဖိဳးေစရန္ အဓိကက်ေသာ ေမာင္းႏွင္အားျဖစ္သည္ႏွင့္ အညီ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တုိင္းျပည္ၾကီးသည္ သူ႔ကြ်န္ဘ၀ထက္ သာပို ဆုိးရြားေသာ ကိုယ့္ ကြ်န္ဘ၀၌ ဆယ္ဆုႏွစ္ငါးစုတိုတုိင္ ႏြံနစ္ျခင္းျဖင့္ ကမာၻ႔ဖြံ႔ျဖိဳးမွဳ ေနာက္အက်ဆံုးေတာ ေက်ာမြဲဖြတ္ျပာ တိုင္းျပည္ မ်ားစာရင္းတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ရသည္။ ထိုမွတဖန္ အတန္ငယ္ လြတ္လပ္လာေသာ ယခုဒီမိုကေရစီ အကူးအေျပာင္း ကာလတြင္ေနာက္ျပန္ လွည့္လိုသူမ်ား အမ်ိဳးသားေရး အစြန္းေရာက္မ်ား ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ စံႏွဳန္းကို မလုိလား မ႐ႈစိမ့္သူမ်ား၏ ေသြးထိုးလွဳံေဆာ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ယေန႔ ျမန္မာျပည္ၾကီးသည္ ပဋိပကၡမီးလွ်ံမ်ားေအာက္ ေလာင္ျမိဳက္ျပာက် သြားႏုိင္ေပရာ ျပည္သူအမ်ားစု လိုလားေသာ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာမ်ား တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ရရွိႏုိင္ေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ား ႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္ရြက္ေနမႈမ်ားမွာ သဲထဲေရသြန္ ျဖစ္လာႏုိင္စရာ အေၾကာင္းမ်ားရွိလာသည္။

ျငိမ္းခ်မ္းေရး (Peace) ႏွင့္ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမႈ (Stability) ကင္းမဲ့ေနေသာ တုိင္းျပည္တြင္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ (Development) ဟူသည္ ျဖစ္လာႏုိင္စရာ အေၾကာင္းမရွိသည္ကို လတ္တေလာ လူမ်ိဳးေရးတိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းစစ္မ်ား ဆင္ႏြဲေနၾကေသာ အာဖရိကန္ တုိင္းျပည္ အမ်ားစု၏ ဥပမာကို ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ သိရွိနားလည္ သေဘာေပါက္ႏုိင္သည္။ သုိ႔ျဖစ္ေပရာ ဖြံ႕ျဖိဳး တုိးတက္ေရးႏွင့္ တိုင္းျပည္ေအးခ်မ္းသာယာေရးကို အမွန္တကယ္ လိုလားသည္ဆိုပါလွ်င္ အမုန္းတရားကင္းစင္ေသာ လူ႔ေဘာင္ အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခု ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္လာေစေရး အတြက္ ျပည္သူမ်ားအားလံုး ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္း ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ အမုန္းတရား ကင္းစင္ေသာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကီး ေပၚထြန္းလာေစရန္တြက္မႈ အမုန္းတရားကို ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ေစေသာ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မႈ နည္းပါးျခင္းႏွင့္ မ်ိဳးႏြယ္မတူ ဘာသာကြဲမ်ားအၾကား သံသယျဖင့္ ေနထိုင္တတ္မွဳ တုိ႔ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ရန္ လြန္စြာအေရးၾကီးလွသည္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္ၾကီးသည္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို အလြန္အမင္း လုိအပ္လ်က္ရွိရာ အထက္ေဖၚျပပါ ျပည္သူမ်ားအၾကား ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ အျပန္အလွန္ ခ်စ္ခင္ေလးစားမွဳမ်ား ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ေရး ၾကိဳးပမ္းရာတြင္ အစိုးရတစ္ရပ္တည္း၊ လူပုဂိၢဳလ္ တစ္ဦးတည္း၊ ပါတီတစ္ခုတည္းက အေကာင္အထည္  ေဆာင္ရြက္၍ မရႏုိင္သည္မွာ မုခ်ပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းကဲ့သုိ႔ တုိင္းျပည္၏ အနာဂတ္အား ထုဆစ္ပံုေဖၚရာတြင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျပည္သူလူထု၏ အခန္းက႑မွာ အလြန္အမင္း အေရးပါလွသည္။

မည္သို႔အေျဖရွာၾကမလဲ ?

ဘာသာေပါင္းစံု၊ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ယဥ္ေက်းမွဳေပါင္းစံု ေရာယွက္ေနေသာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တုိင္းျပည္ၾကီးက ဘာလုိ႔ မျငိမ္းခ်မ္းႏုိင္လဲ။ ယထာဘူတက်တဲ့ အေျဖကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးတြင္ ျပႆနာမ်ား ရွိေန၍ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျပႆနာတို႔၏ လက္သည္တရားခံမ်ားမွာ တရားမွ်တျခင္းမရွိမႈ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ၊ ရန္လိုမုန္းတီးမႈ အာဏာ တစ္လြဲအသံုးခ်မႈမ်ား ကိုယ္က်ဳိးရွာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ား အပါအ၀င္ လူမ်ဳိးေရး ဘာသာေရး အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းမႈ အစရွိသည္တုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတုိးတက္ေရးအား လိုလားသည္ ဆိုပါလွ်င္ အဆိုပါျပသနာမ်ားကို ေျဖရွင္းျပီး ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းၾကရမည္ျဖစ္သည္။ ဆုိပါစို႔။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔တြင္ ေရြးခ်ယ္စရာ လမ္းႏွစ္သြယ္ ရွိလာသည္။ Peaceful Coexistence ဆိုသည့္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာအတူ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးကို ေရြးခ်ယ္ မလား။ သို႔တည္းမဟုတ္ No Existence ဆိုသည့္ တုိင္းျပည္ျပိဳကြဲျခင္းဟူသည့္ လမ္းေၾကာင္းသို႔ သြားမည္လား။ Peaceful Coexistence ကိုသြားမည္ဆိုပါလွ်င္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ကိုယ္စီကိုယ္ငွ အလုပ္လုပ္ရပါမည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ သေဘာတရားမ်ား ဒီမိုကေရစီ စံႏွဳန္းမ်ားကို ျပည္သူမ်ားအတြင္းစိမ့္၀င္ ျပန္႔ႏွံသြားေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရပါမည္။ ယင္းအတြက္ သေဘာတရားေရးရာ သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း၊ Campaign လုပ္ျခင္းမ်ားတုိ႔ႏွင့္သာ မလံုေလာက္ပဲ ျငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတရားမ်ားကို ကိုယ္တုိင္ကိုယ္က် က်င့္သံုး၍ မိမိမိသားစု အပါအ၀င္ မိမိ၏ အသိုင္းအ၀ုိင္းအတြင္း ျဖန္႔ေ၀ေပးရန္မွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တာ၀န္ျဖစ္သည္။

ဘာေၾကာင့္ ဘာသာေပါင္းစံု လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရးတည္ေဆာက္ဖို႔ လုိအပ္တာလဲ?

သမိုင္းတေလွ်ာက္တြင္ လူသားအေတာ္မ်ားမ်ားသည္  ၎တို႔၏ ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာတရားမ်ားကို အေၾကာင္းျပဳကာ ႏွိပ္စက္ ညဥ္းဆဲျပဳမွဳ၊ ႏိုင္လို မင္းထက္ျပဳျခင္းတို႔ကို ခံစားခဲ့ၾကရသည္။  ဥပမာ – ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေျခာက္သန္းကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေသာ နာဇီပါတီ၏ ဟိုလိုကက္စ္ျဖစ္ရပ္၊ အိုင္ယာလန္၏ ဘာသာေရး မ်ိဳးျဖဳတ္သတ္ျဖတ္ပြဲ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသရွိ ဘာသာေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ လူမ်ိဳးေရးရာ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္စစ္ပြဲမ်ား၊ နယ္ေျမလုယက္မွဳမ်ား စသည္တို႔က သက္ေသ အထင္အရွားပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား၏ ႏုိင္ငံေရး ကစားကြက္ အတြက္ ဘာသာတရားတုိ႔အား လွည့္ျဖား အသံုးခ်ကာ အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ ရည္ရြယ္ေသာ စစ္ပြဲမ်ဳိး ေတြကိုလည္း မ်က္ေမွာက္ ကမၻာတြင္ေတြ႔ရွိ ေနရျပန္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္တြင္လည္း ရခုိင္အေရးအခင္း၊ မိထၳီလာမွ အစျပဳေသာ ပဋိပကၡတုိ႔သည္ ဘာသာေရးအဓိကရုဏ္း အသြင္ေဆာင္လာျပီး အျပစ္မဲ့ ျပည္သူတုိ႔၏ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္မ်ား ၀မ္းနည္းစဖြယ္ ပ်က္သုဥ္း ဆံုးရွဳံးခဲ့ရသည္။ ဒီေနရာတြင္ သတိျပဳရန္လုိအပ္သည့္အခ်က္မွာ၊ ပဋိပကၡ ဖန္တီးသူမ်ား၊ လႈံ႕ေဆာ္သူမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး အျမတ္ထုတ္သူမ်ားသည္ အကယ္စင္စစ္ ဘာသာတရားအား ကိုယ္စားျပဳေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား မဟုတ္ဟူေသာ အခ်က္ႏွင့္  ဘာသာ တရားမ်ားက ျပသနာမ်ား ျဖစ္ပြါးရျခင္းတို႔၏ အေၾကာင္းရင္းခံ မဟုတ္ေၾကာင္းျဖစ္သည္။ ျပႆနာတုိ႔ ၏ လက္သည္သည္ အဆိုပါ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ဘာသာတရားကို အသံုးခ်၍ ၀ါဒမွဳိင္းတုိက္ျခင္း ေၾကာင့္သာျဖစ္သည္။

အကယ္စင္စစ္ ဘာသာတရားတုိ႔သည္ လူသားတုိ႔၏ အရည္အခ်င္းႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမွင့္တင္ေပးႏုိင္ျခင္းတုိ႔အတြက္ အဓိကက်ေသာ ေမာင္းႏွင္အား တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အဆံုးအမမ်ားႏွင့္ မူရင္းလာ တရားေတာ္မ်ား၌ ျငိမ္းခ်မ္းမွဳဆုိင္ရာ သေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ေအးခ်မ္း တည္ျငိမ္မွဳတုိ႔၏ ေရေသာက္ျမစ္မ်ားကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိႏိုင္ျပီး ၎တရားေတာ္တုိ႔ကို အစစ္အမွန္ ေလးစား လိုက္နာျခင္းတြင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မွဳအတြက္ လံုေလာက္ေသာ အေျဖရွိသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ၌ ဘာသာ တရားတုိ႔သည္ ပဋိပကၡမ်ားအတြက္ ေလာင္စာျဖစ္သြားတတ္ၾက ေသာ္လည္း ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ လူသားျဖစ္ေသာ ဘာသာ၀င္တုိ႔၏ လြဲမွားစြာက်င့္သံုးျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္သာလွ်င္ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္ေပရာ ဘာသာ၀င္တုိ႔ အေနျဖင့္ ဘာသာတရားတုိ႔အေပၚ အျပန္အလွန္နားလည္မႈရွိလွ်င္၊ ေလးစားသမႈ ရွိေနလ်င္၊ ျပည္သူမ်ားအၾကား ပိုမိုတုိးတက္ ေကာင္းမြန္ေသာ ဆက္ဆံေရးတစ္ရပ္ တည္ေဆာက္ႏုိင္ပါလွ်င္ အဆိုပါ နာလိုခံခက္ကိစၥရပ္မ်ားမွ ေရွာင္ရွားႏုိင္ျပီးလွ်င္၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူရွင္တြဲ ေနထိုင္မႈတည္းဟူေသာ တစ္ခုတည္းေသာ ေျဖရွင္းခ်က္ကို ဦးတည္ႏိုင္ေရးအတြက္ အျခားဘာသာတရားမ်ားအား ေလ့လာေရးႏွင့္  အရွိတရားတုိ႔အေပၚ နားလည္လက္ခံေပးေရးတုိ႔မွာ အလြန္ အေရးၾကီးေသာ ကိစၥရပ္တစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ထက္ပိုအေရးၾကီးသည့္အရာမွာ မိမိယံုၾကည္လက္ခံထားသည့္ သာသနာအား အကယ္ပင္ သိရွိသေဘာ ေပါက္နားလည္ျခင္းႏွင့္ အမွန္တကယ္ လိုက္နာက်င့္သံုးေရးပင္ျဖစ္သည္။

ဘာသာေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈ တည္ေဆာက္ေရး (Interfaith) နည္းလမ္းမ်ား

Interfaith လမ္းေၾကာင္းကို ေဖၚေဆာင္သမႈျပဳရာတြင္ Dialogue တည္းဟူေသာ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးဖလွယ္မႈက ပဓာနက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္သည္။ Dialogue မ်ား ေဖၚေဆာင္ရာတြင္ Ideology ဟူေသာသေဘာတရား၊ အေတြးအေခၚႏွင့္   ေလာကအျမင္တို႔အေပၚ အေျချပဳသည့္ အေျခခံက်က် ခ်ဥ္းကပ္ေဆြးေႏြးျခင္း (ဥပမာ – ဘာသာတရားတုိ႔၏ အေျခခံ သေဘာတရားမ်ား၊ က်င့္၀တ္ႏွင့္နည္းနာမ်ား၊ ယံုၾကည္မွဳမ်ားႏွင့္ က်င့္သံုးေနထိုင္မွဳပံုစံ၊ အစရွိသျဖင့္) ႏွင့္ Issue မ်ားအေပၚ အေျချပဳသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားအေပၚအေျဖရွာျခင္း (ဥပမာ- က်ားမတန္းတူညီမွ်ေရး၊ ပညာေရးျမွင့္တင္ေရး၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး၊  ဆင္းရဲမြဲေတမွဳေလ်ာ့ခ်ေရး) အစရွိသည့္ နည္းလမ္းႏွစ္မ်ိဳးအား အသံုးျပဳႏုိင္သည္။

မည္သည့္နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳသည္ျဖစ္ေစ Interfaith ေဖာ္ေဆာင္မည့္သူသည္ ေအာက္ပါအေၾကာင္းအခ်က္မ်ား အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ ထားမွဳရွိရန္လိုအပ္သည္။

Knowledge (ဘာသာတရားမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာ မွန္ကန္သည့္ ဗဟုသုတရွိျခင္း)

Interfaith ကို ေဖၚေဆာင္မည့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အေနျဖင့္ ဘာသာတရားတုိ႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေျခခံဗဟုသုတ ရွိထားရန္ လိုအပ္ျပီးလွ်င္၊ သိမွဳအဆင့္၌ သမမွ်တေသာ အေတြးအျမင္ရွိမွဳကို ဦးစားေပးရမည္။ ထိုကဲ့သို႔ ဘာသာတရားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေလ့လာမွဳ ျပဳရာတြင္လည္း စစ္မွန္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ေလ့လာသင္ယူမွဳက လြန္စြာအေရးၾကီးျပီးလွ်င္ အမွန္တကယ္ က်င့္သံုးမွဳျပဳေနေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားထံမွ ေလ့လာစည္းပူး ရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ေလ့လာသင္ယူရာတြင္လည္း Open Minded (ပြင့္လင္းလြတ္လပ္ေသာ အေတြးအေခၚ) အေပၚအေျခခံေသာ သင္ယူေလ့လာမႈ ျဖစ္ရန္လည္း လြန္စြာမွပင္ အေရးၾကီးလွသည္။

Reason (ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ေသာ ေတြးေခၚေျမွာ္ျမင္မွဳရွိျခင္း)

Interfaith ေဖၚေဆာင္မည့္ ပုဂၢိဳလ္သည္ မိမိက ဘာအတြက္ ေဖာ္ေဆာင္မည္လဲ၊ မည္သည့္ ရလဒ္ကို ရရွိလိုသလဲ၊ မည္သည္က အဓိကက်သည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ား ျဖစ္သလဲ အစရွိသည့္ ခိုင္လံု၍ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ေသာ ေတြးေခၚေမွ်ာ္ျမင္မႈရွိရန္ လုိအပ္သည္။ ထိုသို႔အားျဖင့္ ယုတၱိက်က် ခ်ဥ္းကပ္မႈျပဳမွာသာ မိမိဦးတည္လိုေသာ ရလာဒ္မ်ားကို ရရွိေစႏုိင္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။  ထို႔ျပင္မက Interfaith ေဖၚေဆာင္မႈျပဳလိုသူမ်ားအေနျဖင့္ ရိုးသားမႈအေပၚ အေျခခံျပီးလွ်င္ မိမိဘာသာကသာ သာ၍ျမင့္ျမတ္သည္ ဟူေသာ အေတြးအေခၚကို လက္ကိုင္မထားပဲ Misionary သမား၏ စိတ္ဓာတ္မ်ိဳးျဖင့္ တစ္ဖက္သားအား စြဲေဆာင္ စည္းရုံးျခင္းမ်ိဳးမျဖစ္ရန္လည္း အလြန္စြာမွပင္ အေရးၾကီးလွသည္။

Wisdom (ဥာဏ္ပညာကို အေျချပဳ၍ ရလာဒ္ေကာင္းမ်ားေဖၚေဆာင္ျခင္း)

Knowledge ဟူသည္ “To Know Something” ျဖစ္၍ Wisdom ဟူသည္ “To do Something according to Knowing” ျဖစ္သည္။
သိမွဳကို ျပန္လည္အသံုးခ်ျခင္းမွာသာလွ်င္ ပညာဥာဏ္ အေမွ်ာ္အျမင္ တည္ရွိသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ Interfaith ေဖၚေဆာင္မည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား အေနျဖင့္ စားပြဲ၀ိုင္းထိုင္ ေဆြးေႏြးေန႐ုံ မွ် မဟုတ္ပဲ၊ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ အမွန္တစ္ကယ္ အက်ိဳးျပဳႏုိင္မည့္ ရလဒ္ ေကာင္းမ်ား ရရွိရန္ ေဖၚေဆာင္ေပးႏုိင္ရမည္။

ဆိုခဲ့ပါ အခ်က္မ်ားအား လိုက္နာျဖည့္စည္း ႏုိင္ျပီ ဆိုပါလွ်င္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား အား ဦးတည္၍ Dialogue ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား စတင္ ႏုိင္ပါသည္။

Common Ground အားရွာေဖြျခင္း

Dialogue အမွန္တကယ္ျဖစ္ထြန္းလာေစေရး အတြက္ ဘံုတူညီခ်က္မ်ား ရွာေဖြ၍ ေဆြးေႏြးမႈလြယ္ကူေစေသာ အေနအထား တစ္ရပ္ကို ဖန္တီး လမ္းဖြင့္ေပးႏဳိင္ရမည္။ ထို႔အတြက္ Similarity ဟူေသာ ဘာသာတရားအသီးသီးရွိ ဘံုတူညီေသာ အခ်က္မ်ားကို သိရွိထားရန္ႏွင့္ ရွာေဖြရန္မွာ အေရးၾကီးသည္။ Similarity ကိုစုစည္း ထားမွသာလွ်င္ ေဆြးေႏြးရန္ လြယ္ကူေသာ အေနအထား ကိုေရာက္ရွိေစႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ ဘာသာအသီးသီးရွိ Differences (ကြဲျပားျခားနားေနေသာ အခ်က္မ်ား) ကိုလည္း သိရွိထားရန္ အေရးပါလွသည္။ Differences မ်ားကိုေလ့လာသိရွိထားျခင္းအားျဖင့္ Communication ဟူေသာ ဆက္သြယ္ ေျပာဆိုမႈ  ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစျပီးလွ်င္ တစ္ဖက္သားအား မထိခိုက္ မနစ္နာေစေသာ လမ္းေၾကာင္းမွန္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးသြားႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ထိုႏွစ္ခ်က္အား ပိုင္ႏိုင္စြာ သိလာျပီဆိုပါက အဓိက ရည္ရြယ္ရင္းျဖစ္ေသာ Cooperation ဟုေခၚသည့္ အတူတကြ လက္တြဲပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္၊ Positive Interaction ဟုေခၚသည့္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အျပန္အလွန္ အက်ိဳးသယ္ပိုးေပးမႈဟူသည့္ ပန္းတိုင္မ်ားကို ရရွိေစမည္မွာ မေသြမုခ်ပင္ျဖစ္သည္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔သည္ မတူညီေသာ အယူ၀ါဒမ်ားကို လက္ခံက်င့္သံုးေနၾကသူမ်ား (သို႔) မည္သည့္အယူ၀ါဒ ကိုမွ သက္၀င္ယံုၾကည္ျခင္း မရွိသူမ်ားအျဖစ္ ၾကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ မၾကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ အတူတကြ စုစည္းေနထိုင္ၾကရသည္ ျဖစ္သည္။ လူသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္အေလွ်ာက္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔အတြင္း ဘံုတူညီမွဳမ်ား ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိၾကျပီးလွ်င္ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ရာ ျခားနားျခင္းေၾကာင့္ မတူကြဲျပားမႈမ်ား ရွိေနတတ္သည္မွာ ျငင္းပယ္ေရွာင္လႊဲ၍ မရသည့္ အမွန္တရားပင္ ျဖစ္သည္။ မည္သည့္အယူ၀ါဒကို ယံုၾကည္သက္၀င္သည္ျဖစ္ေစ (သို႔) မည္သည့္အယူ၀ါဒကိုမွ သက္၀င္ျခင္းမရွိပဲ ေကာင္းျမတ္ေသာ လူ႔စံႏွဳန္းမ်ားကိုသာ က်င့္သံုး ေဆာင္ရြက္သူ ျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ၊ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔သည္ ဘာသာတရားမ်ား၏ ေကာု္းျမတ္ေသာ သင္ၾကားခ်က္မ်ားႏွင့္ လူ႔စံႏွဳန္းက်င့္၀တ္မ်ားအား ေလးစားလိုက္နာ က်င့္သံုးျခင္းေၾကာင့္ လူပီသမွဳကို ျဖစ္ထြန္းေစေသာ အေျခခံ ဥပေဒသမ်ားကို  လိုက္နာက်င့္သံုးရ၌ (ဥပမာ- ငါးပါးသီလေစာင့္ထိန္းျခင္း၊ တစ္ပါးသူအား ကူညီသမွဳျပဳျခင္း၊ လူအခ်င္းခ်င္း ေမတၱာထားျခင္း၊ မေကာင္းမွဳမ်ား ေရွာင္က်ဥ္ျခင္းႏွင့္ ေကာင္းမွဳမ်ား က်င့္ေဆာင္ျခင္း)တုိ႔၌ ကြဲျပား ျခားနားမွဳ အလ်ဥ္းမရွိေျခ။ တစ္ဖက္တြင္လည္း ယဥ္ေက်းမွဳေနာက္ခံ မတူညီေသာ၊ အေျခခံအယူအဆမ်ားကြဲျပားေသာ အယူ၀ါဒမ်ားကို လက္ခံ ယံုၾကည္ၾသသူမ်ား ျဖစ္ေပရာ လူ႔က်င့္၀တ္မ်ားကို မေဖာက္ဖ်က္ေသာ၊ လူသားပီသမွဳကို မထိခိုက္ေသာ၊ ကိစၥရပ္အခ်ိဳ႔တြင္ ကြဲလြဲမွဳမ်ား ရွိႏုိင္ေပသည္။ (ဥပမာ- ၀တ္စားဆင္ယင္ျခင္း၊ အစားအေသာက္၊ ေနထိုင္မႈပံုစံ ႏွင့္ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္မွဳ) သို႔ျဖစ္ေပရာ  တူညီမွဳမ်ားအေပၚ တန္ဘိုးထားျခင္းျဖင့္ အျပန္အလွန္ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈႈႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမွဳမ်ား တည္ေဆာက္ႏိုင္ျပီးလွ်င္ မတူညီမွဳမ်ားအား ေလးစားေပးျခင္းျဖင့္ အျပန္အလွန္နားလည္ေပးမွဳ (Mutual Understanding) ႏွင့္ သေဘာထားၾကီးမွဳ (Tolerance) မ်ားအား ျပသျခင္းျဖင့္ အမုန္းတရားကင္းစင္ေသာ လူ႔အသုိင္းအ၀ုိင္း တစ္ရပ္ တည္ေဆာက္ႏုိင္မည္မွာ မေသြမုခ်ပင္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။

ေဇာ္မင္းေထြး