HIV/AIDS၊ မြတ္စ္လင္မ္ နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ

၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ ကမၻာေပၚမွာ ေသဆုံးသူဦးေရဟာ အခုဆိုရင္ ၂၅ သန္းေက်ာ္သြားပါၿပီ။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေရာဂါပုိးကူးစက္ခံရသူဦးေရဟာ ကမၻာ့လူဦးေရစုစုေပါင္းရဲ႕ ၀.၆% ရွိပါတယ္။ HIV/AIDS ဟာ သာမန္ ေဆးပညာဆုိင္ရာ ေရာဂါတစ္ခုထက္ ပုိတယ္လို႔ ေဆးပညာရွင္ေတြက ဆုိၾကပါတယ္။ ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိဆုိတဲ့ အသိေၾကာင့္ ေရာဂါ ကူးစက္ခံရသူေတြဟာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခုိက္မႈျမင့္မားတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံအမ်ားစု HIV/AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရးနဲ႔ ေရာဂါပုိးကူးစက္ခံရသူေတြကုိ ကူညီေထာက္ပံ့ေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။

HIV ပုိးဟာ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ ေနရာအစြဲမထားတတ္တာမို႔ ဒီေရာဂါဟာ မြတ္စ္လင္မ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အသုိင္းအ၀ုိင္းေတြၾကားမွာလဲ လ်စ္လ်ဴရႈထားလို႔မရတဲ့ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္လာပါၿပီ။ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယားနဲ႔ အီသီယုိပီးယားတို႔လုိ မြတ္စ္လင္မ္လူဦးေရ ၅၀%  အထက္ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ HIV ကူးစက္မႈႏႈန္းဟာ ႏုိင္ငံလူဦးေရရဲ႕ ၈-၁၀% ရိွပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္လုံး HIV ကင္းစင္ပါတယ္လို႔ ဆုိခဲ့တဲ့ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်ႏုိင္ငံဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ႏုိင္ငံအတြင္း HIV ကူးစက္ခံရသူ ၁၀၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က HIV ေရာဂါဟာ၊ အထူးသျဖင့္ လိင္မႈဆုိင္ရာကိစၥနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတာေၾကာင့္၊ မြတ္စ္လင္မ္ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ လက္သင့္မခံႏုိင္တဲ့ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကမၻာေပၚက တျခားေနရာေတြမွာ အသုံးျပဳေနတဲ့ HIV/AIDS ပညာေပးနည္းစနစ္ေတြဟာ မြတ္စ္လင္မ္အသုိင္းအ၀ိုင္းမွာ ထိေရာက္မႈမရွိျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

အေစာပိုင္းကာလေတြက အဲဒီလို အသိေပး၊ ပညာေပးမႈေတြ လုပ္ေနတဲ့ၾကားက HIV ပုိးရွိေၾကာင္းေတြ႕ရွိတဲ့ သားျဖစ္သူကုိ မိသားစု သတိေမ့ေမ်ာတဲ့ထိ ရုိက္ႏွက္ၿပီး အိမ္ကေန ေမာင္းထုတ္တာ၊ ခင္ပြန္းသည္ေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးကုိ အသိုင္းအ၀ိုင္းက သပိတ္ေမွာက္ၿပီး ေနရပ္ကေန ေမာင္းထုတ္တာစတဲ့ ျပႆနာေတြကုိ မြတ္စ္လင္မ္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အထူးသျဖင့္ အာဖရိက မြတ္စ္လင္မ္ႏိုင္ငံေတြမွာ ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ မြတ္စ္လင္မ္အသုိင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာ HIV/AIDS ဆုိင္ရာ အသိပညာေပးေရးအစီအစဥ္ အတြက္ နည္းလမ္းအသစ္ေတြ လိုအပ္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ အစၥလာမ္ သာသနာ့ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဘာသာေရးအဖြဲ႕အစည္းကုိ ဦးေဆာင္ေနရာေပးၿပီး ႀကိဳးပမ္းႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ အခုဆုိရင္ ကမၻာ့မြတ္စ္လင္မ္ အသုိင္းအ၀ုိင္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားၾကားမွာ အဲဒီလို မလိုလားအပ္တဲ့ ျပႆနာေတြကုိ ေက်ာ္လႊားလာႏုိင္ပါၿပီ။

မြတ္စ္လင္မ္ ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမွာ အဲဒီလုိ ဘာသာေရးဆုိင္ရာဦးေဆာင္ပုဂၢိဳလ္ေတြကုိ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေစာပိုင္းကာလေတြကတည္းက ပညာေပးအစီအစဥ္ေတြ၊ အသိေပးလႈံ႕ေဆာင္မႈ (Advocacy) ေတြ လုပ္ထားၾကတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။

ယူဂန္ဒါႏိုင္ငံမွာ Islamic Medical Association of Uganda (IMAU) အဖြဲ႕က ကုရ္အာန္၊ ဟဒီးစ္ေတြနဲ႔ ကုိက္ညီတဲ့ HIV ပညာေပးအစီအစဥ္တစ္ရပ္ စတင္ဖို႔  ၁၉၈၀ ေႏွာင္းပုိင္း ကာလေတြမွာ စတင္ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ အစၥလာမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မြတ္စ္လင္မ္အသုိင္းအ၀ိုင္းမွာ ၾသဇာအထိေရာက္ဆုံးဆိုတာကုိ ေတြ႕ရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ IMAU က ေရွ႕ေဆာင္ဆရာ (အီမာမ္) ေတြကုိ စုစည္းၿပီး HIV ဆုိင္ရာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ တစ္ခုကုိ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ ကာလအတြင္းမွာ HIV ဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကုိ သိပၸံနည္းက် နားလည္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ ယူဂန္ဒါႏိုင္ငံရဲ႕ ဓမၼသတ္မွဴးခ်ဳပ္က AIDS ဆန္႔က်င္ေရးဂ်ီဟဒ္ (Jihad on AIDS) အျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ဟာ “အီမာမ္မ်ားဦးေဆာင္ေသာ မိသားစု AIDS ပညာေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေရးအစီအစဥ္´´ (Family AIDS Education and Prevention through Imams – FAEPTI) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ IMAU အတြက္ အဓိက အေထာက္အကူျပဳခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ အဲဒီ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ အီမာမ္ေတြကုိ လူထုၾကား က်န္းမာေရးပညာေပး လုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္ေစခဲ့ပါတယ္။ ေသာၾကာေန႔တရားပြဲနဲ႔ တျခားလူစည္ကားတဲ့ေနရာေတြမွာ အဲဒီ အီမာမ္ေတြက ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဟာေျပာခဲ့ၾကပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေ၀ဒနာသည္ေတြရဲ႕ အိမ္ေတြကုိ သြားၿပီး ၀တ္ျပဳဆုေတာင္း၊ ဒုိအာလုပ္ေပးတာ၊ ေ၀ဒနာသည္ေတြကို အားေပးစကားေျပာတာေတြကုိ လုပ္ၾကပါတယ္။ အီမာမ္ေတြကုိယ္တုိင္ဦးေဆာင္တဲ့အတြက္ ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း ေ၀ဒနာသည္ေတြကုိ ပစ္ပယ္ထားတဲ့ အေျခအေနကေန ပုံမွန္အတုိင္းဆက္ဆံျမဲဆက္ဆံၿပီး လိုအပ္ရင္ ေဖးမကူညီတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္လာတယ္ေပါ့ေလ။ ကက္ရွ္မီးယားမွာ HIV/AIDS ပညာေပးလုပ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုကလည္း တျခားနည္းလမ္းေတြ (IEC၊ ေရဒီယုိ၊ တယ္လီေဗးရွင္း၊ ေဟာေျပာပြဲ စသျဖင့္) အသုံးခ်ၿပီးတဲ့ေနာက္ဆုံး ဘာသာေရးပညာရွင္ေတြကုိ အသုံးျပဳတာက အထိေရာက္ဆုံးျဖစ္တယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဆုိေတာ့..ဒီစီမံကိန္းဟာ ထိေရာက္မႈရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ UNAIDS အဖြဲ႕က မြတ္စ္လင္မ္အသုိင္းအ၀ုိင္းတြင္း HIV/AIDS ပညာေပးလုပ္ငန္းအစီအစဥ္မွာ အေကာင္းဆုံးစံစီမံကိန္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရပါတယ္။ အခုေနာက္ပုိင္း မြတ္စ္လင္မ္အသုိင္းအ၀ိုင္းအတြင္း HIV/AIDS အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ မြတ္စ္လင္မ္ႏုိင္ငံေတြကေရာ၊ မြတ္စ္လင္မ္ႏုိင္ငံမဟုတ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြကပါ ဒီပုံစံ (Model) ကုိ စံထား အသုံးျပဳလာၾကပါတယ္။ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံနဲ႔ အီသီယုိပီယားႏုိင္ငံအပါအ၀င္ တျခားကမာၻ့မြတ္စ္လင္မ္ႏိုင္ငံအမ်ားစုက HIV/AIDS အေပၚဂ်ီဟဒ္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ IMAU က ႀကီးမွဴးၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ HIV/AIDS ဆုိင္ရာ မြတ္စ္လင္မ္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားတုိင္ပင္ ေဆြးေႏြးပြဲ သုံးခုကို ကမ္ပါလာ (ယူဂန္ဒါ) မွာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္၊ ကြာလာလမ္ပူ (မေလးရွာ) မွာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္နဲ႔ အက္ဒစ္အဘာဘာ (အီသီယုိပီးယား) မွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တုိ႔မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီတုိင္ပင္ေဆြးေႏြးပြဲေတြကေန အစၥလာမ့္နည္းက် HIV/AIDS ျပႆနာ ခ်ဥ္းကပ္နည္း လုပ္ငန္းခြင္ဆုိင္ရာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ (Operational Definition of the Islamic Approach to HIV/AIDS) တစ္ရပ္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာလည္း ၁၉၉၈ ခုႏွစ္က အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံမွာ အစၥလာမ္ဘာသာေရးပညာရွင္မ်ား HIV/AIDS ဆိုင္ရာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခု က်င္းပၿပီး အလားတူ မူေဘာင္ တစ္ခုကို ေရးဆြဲထားပါတယ္။

အဲဒီ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္နဲ႔ မူေဘာင္ေတြမွာ အဓိကပါ၀င္တာကေတာ့ ေရာဂါသည္ေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကုိ ျမွင့္တင္ေပးဖို႔ပါ။ ေရာဂါသည္ေတြကုိ ပုံမွန္ဆက္ဆံဖို႔၊ အားေပးကူညီဖို႔၊ အစၥလာမ့္ထုံးတမ္းဓေလ့ေတြကုိ သာမန္လူေတြအတုိင္း က်င့္သုံးႏုိင္ဖို႔ (ဥပမာ – ထိမ္းျမားလက္ထပ္ျခင္း၊ ကေလးငယ္မ်ား အေရျပားလွီးျဖတ္ျခင္း၊ အသုဘအခမ္းအနားစသျဖင့္)၊ လင္မယားကြာရွင္းမႈဆုိင္ရာ (ဖသ္၀ါ) ဥပေဒမ်ား ေၾကျငာျခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာ ကမၻာေပၚမွာ ဒီလုိ စနစ္တက် အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတာေတြရွိရဲ႕နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ ဒီကိစၥက ဘာသာေရးဆရာေတြ ၾကားမွာ အခုထိ စိမ္းေနေသးတာက အနည္းငယ္ ထူးဆန္းေနပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏုိင္ငံမွာလည္း ဒီေရာဂါဟာ မြတ္စ္လင္မ္အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကားမွာ ကူးစက္ျပန္႔ပြားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကံအေၾကာင္းမလွစြာပဲ ကူးစက္ခံရသူေတြဟာ တျခားႏုိင္ငံ၊ ေဒသေတြက မြတ္စ္လင္မ္ေတြလို အခြင့္အေရးမရရုံမက အႏွိမ္ခံ၊ အပယ္ခံ ဘ၀ကို ေရာက္ၿပီး အေျခအေန ဆိုးသထက္ဆုိးသြားၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္၊ HIV ဆုိင္ရာ အသိခ်ဳိ႕တဲ့ခ်ိန္က အာဖရိကတုိက္မွာ ၾကံဳခဲ့ရတာမ်ဳိး ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၾကံဳေနရပါတယ္။

အဲဒီအခ်က္ေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS လုပ္ငန္းနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ မြတ္စ္လင္မ္ လူငယ္ေတြဟာ မြတ္စ္လင္မ္ ေ၀ဒနာသည္ေတြ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ဆက္လက္ကူညီဖို႔ အခက္အခဲေတြ႕ရပါတယ္။ တျခား ဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာအစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ကူညီအားေပးေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ကုိယ့္မြတ္စ္လင္မ္ေတြကေတာ့ ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ုိင္းက ပစ္ပယ္ျခင္းခံေနရတာကုိ ၾကံဳရတာေၾကာင့္ စိတ္ပ်က္ညည္းညဴသံေတြကိုလည္း ၾကားရပါတယ္။ လူငယ္ေတြ၊ HIV/AIDS ဆုိင္ရာ ပညာရွင္ေတြဟာ အေတြးအေခၚ၊ အေတြ႕အၾကံဳေတြရွိေပမယ့္ အဲဒီလို ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းက ပြင့္လင္းစြာ လက္မခံမႈေၾကာင့္ ေရွ႕ဆက္လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တဖက္မွာ မေႏွာင့္ေႏွးပဲ အရွိန္နဲ႔ဆက္သြားေနတာက HIV/AIDS ေရာဂါသည္ေတြရဲ႕ ေ၀ဒနာပါ။ ခင္ပြန္းသည္ေၾကာင့္ ေရာဂါပုိးကူးစက္ခံရသူအမ်ဳိးသမီးေတြ၊ မိဘက တဆင့္ ကူးဆက္ခံရတဲ့ ရင္ေသြးငယ္ေလးေတြ၊ ေဆးထုိးအပ္က ကူးစက္ခံရသူေတြ၊ ဘ၀ကုိ ရုိးရွင္းစြာျဖတ္သန္းေနလွ်က္က ဘာေၾကာင့္မွန္း မသိဘဲ ကူးစက္ခံရသူေတြ…အမ်ားစုဟာ မိမိကုိယ္တုိင္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေရာဂါပုိး ကူးစက္ခံရသူေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အတၱေတြေၾကာင့္ သူတို႔၊ သူတို႔ေတြ၊ ကိုယ့္ရဲ႕ မြတ္စ္လင္မ္ေသြးသားေတြ ေ၀ဒနာေပၚ ေ၀ဒနာဆင့္ခံစားရမယ္ဆိုရင္…ဒါဟာ..အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္နဲ႔ အလႅာ့ဟ္ရဲ႕ တမန္ေတာ္က လိုလားတဲ့ အစၥလာမ္အသုိင္းအ၀ုိင္းလို႔ ေျပာဖို႔ ခက္သြားပါလိမ့္မယ္။

သာသနာ့ပညာရွင္ေတြဟာ သာသနာ့အလံကုိ ကုိင္ေဆာင္ထားသူေတြျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့အတုိင္း အဲဒီ ကိစၥကုိ အထိေရာက္ဆုံး ဦးေဆာင္ေျဖရွင္းေပးႏုိင္တာကေတာ့ သာသနာ့ဦးေဆာင္ပုဂၢိဳလ္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလိုပဲ သာသနာ့ပညာရွင္ေတြ၊ ဘာသာေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ ဒီလုပ္ငန္းမွာ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္လာမယ္ဆိုရင္ အဲဒီေ၀ဒနာသည္ေလးေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြ တဖန္ျပန္ လန္းဆန္းလာပါလိမ့္မယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ သာသနာရဲ႕ ရင္ခြင္မွာ ေအးျမတဲ့ ဘ၀ေတြကုိ ျပန္လည္ ပုိင္ဆုိင္ႏုိင္လာပါလိမ့္မယ္။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္..ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေနာက္မက်ေသးပါဘူး။ ေကာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဘယ္ေတာ့မွ ေနာက္က်တယ္ဆုိတာ မရွိပါဘူး…..

ကိုေဇာ္ထက္ စီစဥ္တင္ျပသည္။