ေဆြးေႏြးျခင္း အႏုပညာ

ဇူလုိင္-၂၁ ၂၀၁၁
M-Media
ေဆာင္းပါးရွင္-သန္းမင္းထိုက္(ျမန္မာစာ)

နိဒါန္း

“ေဆြးေႏြးျခင္း”ကို အႏုပညာဟု ကြၽန္ေတာ္က ဆုိခ်င္သည္။ အမ်ားသေဘာကိုေတာ့ မေျပာတတ္။ လက္မခံသျဖင့္ အေၾကာက္အကန္ ကန္႔ကြက္မည့္သူရွိလွ်င္လည္း ေျဖရွင္းရန္ ကြၽန္ေတာ္ ႀကိဳးစားအားထုတ္မည္မဟုတ္ပါ။ လြတ္လပ္စြာ သေဘာထားကြဲလြဲခြင့္သည္ပင္ ေဆြးေႏြးျခင္း၏ အေျခခံမူတစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။

ေျပာသာေျပာရသည္။ ေဆြးေႏြးပြဲႏွင့္တူေသာ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိး ကြၽန္ေတာ္တို႔ေလာကမွာ အလြန္ရွားသည္။ “ေဆြးေႏြးျခင္း”ဆိုင္ရာ အေျခခံ သေဘာတရာမ်ားႏွင့္အညီ ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ လိုရင္းေရာက္ေသာ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိး ကြၽန္ေတာ္တို႔ေလာကမွာ အလြန္ရွားသည္။

ပရိသတ္ကေဆြးေႏြးပြဲကိုခ်စ္သည္။ ”ေဆြးေႏြးပြဲေဟ့”ဆိုလွ်င္ေသြးၾကြ၍ ေနတတ္သည္။ အက်ႌလက္ တစ္မမျဖစ္၍ ေနတတ္ သည္။ လက္သီးလက္ေမာင္းတန္း၍ ေနတတ္သည္။ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးမည့္ဆရာကို အလဲထိုးအေမွာက္ေဆာ္ႏိုင္မည့္ ေမးခြန္းမ်ားႏွင့္ စကားလံုးမ်ားကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားၾကသည္။

ေဆြးေႏြးပြဲ = လက္ေ၀ွ႕ပြဲ ———–ဟု ထင္ေနပံုရ၏။

ဆရာသမားတုိ႔ကလည္း အတင့္ရဲလြန္းလွသည္။ ကိုယ္ေဆြးေႏြးသည့္ အေၾကာင္းအရာက ေျမႀကီးအေၾကာင္း၊ ေမးခြန္းထေမး ၾကတာက ေကာင္းကင္အေၾကာင္း၊ ေနအေၾကာင္း၊ လအေၾကာင္း၊ ျမစ္အေၾကာင္း။ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေမးသမွ်ေျဖသည္။ သိစပ္ျမင္ႏွံ႕ၾကသည္ကိုး။

ထိုအခါသိခ်င္၍မဟုတ္၊ ကလိခ်င္၊ ရိခ်င္၍ လာေမးသူတို႔ ဆြဲေခၚသြားသမွ် လမ္းေၾကာင္းကို ဆန္စင္ရာက်ည္ေပြ႕လိုက္ေတာ့ ဒုကၡမ်ားကုန္သည္။

တစ္ခါတစ္ခါ ေမးသူကပဲ ျပန္ေျဖလွ်င္ ေျဖသြားတတ္ေသးသည္။ မသိရင္မွတ္ထား ေျပာျပမယ္ ဆိုသည့္ အေပါက္မ်ဳိး။ ဆရာက ေက်ာင္းသားကို စာလာစစ္သလို ျဖစ္ေနသည္။ တစ္ခါတစ္ခါ အ႐ႈိက္ကို ညာ၀ိုက္လက္သီးမိသြားသလို ေျဖရသူ အသက္႐ွဴမွားရ သည့္အျဖစ္မ်ဳိးၾကံဳသည့္အခါ ဒိုင္ပြဲရပ္ျဖင့္ ပြဲနားလိုက္ရသည္။ ႀကိတ္မႏိုင္ခဲမရျဖင့္ ပြဲၿပီးသြားသည္။ တခ်ဳိ႕ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားက တစ္မ်ဳိးတစ္ဘာသာထူးသည္။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အာသန္ႏိုင္ ေဆြးေႏြးပြဲဟု အမည္ေပးခ်င္သည္။ အာသန္သည့္သူက အႏိုင္ရ သြားတတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

ေဆြးေႏြးပြဲၿပီးေသာအခါ တစ္ခ်ိန္လံုးၿငိမ္ကုပ္ေနေသာ ပုဂၢိဳလ္အခ်ဳိ႕က သူခိုးေျပးမွ ထိုးကြင္းထသည္။ “ငါမေျပာခ်င္လို႔ သူေျပာသြားတာတလြဲႀကီး ဘယ္လို၊ ဘယ္ႏွယ္” ေနာက္ဆံုးေတာ့ သူလည္း အတင္းေျပာသူ ဘြဲ႕တံဆိပ္သာ ရရွိသြားသည္။

ေဆြးေႏြးပြဲသည္ ရင္းႏွီးမႈကို ျဖစ္ေစပါသည္။ နီးစပ္မႈကိုျဖစ္ေစပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေလာက၊ ကြၽန္ေတာ္ျမင္မိသမွ် ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားသည္ အမုန္းမီးေတြ ပြားမ်ားသြားသည္သာ ရွိ၏။ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ အေခၚအေျပာကင္းမဲ့သြားရသည္သာ အဖတ္တင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ေရွာင္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ျမတ္ႏိုးပါသည္။ အထက္က ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိးကိုေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ေဆြးေႏြးပြဲႏွင့္တူေသာ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္တြင္ ကြၽန္ေတာ္ မဟာ၀ိဇၨာတက္ခဲ့စဥ္က ၂ႏွစ္လံုးလံုး၊ ေဆြးေႏြးပြဲခ်ိန္မ်ားႏွင့္ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့ရသည္။ စာသင္ခ်ိန္ထက္ ေဆြးေႏြးပြဲခ်ိန္မ်ားတြင္ အေပ်ာ္ဆံုးျဖစ္သည္။ သူ႕ထက္ငါ အၿပိဳင္အဆိုင္၊ အလြတ္မေပးဘဲ ေဆြးေႏြးၾကေသာ္လည္း ရယ္ရယ္ေမာေမာႏွင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ပို၍ ရင္းႏွီးခဲ့ၾကသည္။ ပို၍ စာဖတ္ျဖစ္ၾကသည္။ ပို၍ႏိုးၾကားလာၾကသည္။ ပို၍ ေ၀ဖန္တတ္လာၾကသည္။ မယုတ္မလြန္ မွ်မွ်တတလည္း ပို၍ ေတြးတတ္လာၾကသည္။ ဟာကြက္ေထာက္ကြက္ကင္းေအာင္လည္း ပို၍ တင္ျပတတ္လာၾကသည္။ အက်ဳိးကားမနည္းလွ။

ဘာသာေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ထိုသို႔ကြၽန္ေတာ္ျဖစ္ခ်င္လွပါသည္။

အခန္း(၁) ေဆြးေႏြးျခင္းဟူသည္

ေဆြးေႏြးျခင္းအေၾကာင္းကိုေျပာလွ်င္ “ေဆြးေႏြးတယ္ဆိုတာဘာလဲ” ဟူသည့္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ကေန စရမည္ထင္ပါသည္။ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ “ေဆြးေႏြး”၏အနက္ကို “တိုင္ပင္ၫႇိႏႈိင္းသည္”ဟု ဖြင့္ဆိုထားသည္။ တိုင္ပင္သည့္သေဘာ၊ ၫႇိႏႈိင္းသည့္သေဘာ ပါမွ ေဆြးေႏြးျခင္းမည္ပါသည္။

“ေဆြး”မွာ တေဆြးတေျမ႕ေအးေအးလူလူ၊ ၾကာၾကာရည္ရွည္ဆိုသည့္ အနက္ျဖစ္သည္။

“ေႏြး”မွာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးဆိုသည့္ အနက္ျဖစ္သည္။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးလည္း ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ရင္းရင္းႏွီးႏွီး။ ေျပာသည့္ အေၾကာင္းအရာႏွင့္လည္း ေႏြးေႏြးေထြးေထြးျဖစ္ေစျခင္းကို ရည္ၫႊန္းပါသည္။ သူ႕အသိ၊ ကိုယ့္အသိ၊ သူ႕အျမင္၊ကိုယ့္အျမင္ ေပါင္းစပ္ၿပီး အာ႐ုံရိပ္မွာ တအံုေႏြးေႏြး ျဖစ္လာေအာင္ ျပန္ေႏႊးေပးရသည့္ သေဘာမ်ိဳးရွိသည္။ ဦးတည္ေျပာဆိုေသာ အေၾကာင္းအရာ ကို အေျခအျမစ္ရွိရွိ ကြင္းကြင္းကြက္ကြက္ ျမင္သာ ထင္သာရွိၿပီး ရင္းရင္းႏွီးႏွီးအကြၽမ္းတ၀င္ျဖစ္လာေအာင္ ဖန္တီးယူရသည့္ အလုပ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္ရာ ေဆြးေႏြးျခင္းဟူသည္ အခ်င္းခ်င္းလည္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီး၊ အေၾကာင္းအရာႏွင့္လည္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီးျဖစ္ေအာင္ ေအးေအးေဆးေဆး အျပန္အလွန္တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာ ၫႇိႏႈိင္းၾကသည့္ အလုပ္မ်ိဳးဟု ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ေနာက္တစ္ခ်က္သတိျပဳရမည္မွာ ေဆြးေႏြးျခင္းသည္ ျငင္းခံုျခင္းႏွင့္ အနက္အားျဖင့္ေရာ သေဘာတရားအားျဖင့္ပါ ျခားနားမႈရွိ သည္။

“ျငင္း”ဆိုသည့္စကားလံုးသည္ “ငင္”ဆိုသည့္ စကားလံုးကေန ငင္ > ငင္း > ျငင္း ဟူ၍ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚလာျခင္းပင္။
“ငင္သည္”၏ အနက္မွာ “ဆြဲသည္”ဟုပင္ ဆိုလိုသည္။
“ခံု”မွာမူ “ခံုမင္သည္၊ တပ္မက္သည္”ဟု ဆိုလိုသည္။

“ျငင္းခံု”၏ စကားေပါင္းသက္ေရာက္အနက္ကား “စကားကို ကိုယ့္ဘက္ပါေအာင္ ခံုခံုမင္မင္ျဖင့္ ငင္သည့္ ဆြဲသည့္ အလုပ္”ျဖစ္သည္။ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္လည္း “သူမွန္သည္ ငါမွန္သည္စသျဖင့္ စကားအေခ်အတင္ ေျပာဆိုသည္”ဟု အနက္ဖြင့္ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရမည္။

အဂၤလိပ္ဘာသာစကားတြင္ “ျငင္းခံု”ကို argue, dispute, debate စသျဖင့္ သံုးသည္။ “ေဆြးေႏြး”ကိုမူ discuss, confer စသျဖင့္ သံုးသည္။ အသံုးျခင္းကြဲျပားသကဲ့သို႔ အနက္ျခင္းလည္း ျခားနားသည္။ အစၥလာမ္က မျငင္းခံုရဟု တားမထား။ ကုရ္အာန္က အေကာင္းဆံုးနည္းႏွင့္ ျငင္းခံုခြင့္ျပဳထားသည္။ သို႔ေသာ္ ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ ျငင္းခံုျခင္းကား က႑တစ္ခုစီျဖစ္သည္။ ေရာေရာေထြးေထြး မျပဳအပ္ေပ။

ျငင္းခံုျခင္းသည္ အမွန္တရားဟု မိမိလက္ကိုင္ျပဳထားသည့္ ကိစၥမ်ားအတြက္ ျဖစ္သည္။ ဖန္ဆင္းရွင္ရွိေၾကာင္း လက္မခံသူကို ရွိသည့္ဘက္ကေန ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ခိုင္ခိုင္မာမာျငင္းခံုႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ အေကာင္းဆံုး၊ အသိမ္ေမြ႕ဆံုးနည္းျဖင့္ တစ္ဖက္သား နား၀င္ေအာင္ ေျပာဆိုသိမ္းသြင္း ျငင္းခံုရေပမည္။

သို႔ေသာ္ ေဆြးေႏြးျခင္းဟု ေခါင္းစဥ္တပ္သည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ ကြဲလြဲမႈရွိေနေသာ၊ အျမင္မတူေသာ၊ ဒြိဟျဖစ္စရာ ရွိေသာ ကိစၥမ်ားအတြက္ျဖစ္သည္။ ေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္ အျမင္တူလာႏိုင္သည္။ ကြဲလြဲမႈမ်ားေလ်ာ့က်ၿပီး တစ္သားတည္းလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္သြားမည္။ ဒြိဟမ်ား ေလ်ာ့နည္းၿပီး အမွန္တရားႏွင့္ အနီးစပ္ဆံုး အေျဖတစ္ခုရလာၿပီး စုေပါင္း အႀကံဉာဏ္အားျဖင့္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းသစ္တစ္ခုကို ရွာႏိုင္မည္။ ဤသို႔ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ိဳးျဖင့္သာ ေဆြးေႏြးျခင္းကို ျပဳအပ္ပါသည္။

အခန္း ၂ ။ ။ ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ အမွန္တရားကို ပန္းတိုင္ျပဳျခင္း

ေဆြးေႏြးျခင္းဆိုသည္မွာ “အခ်င္းခ်င္းလည္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီး၊ အေၾကာင္းအရာႏွင့္လည္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ျဖစ္ေအာင္ ေအးေအးေဆးေဆး အျပန္အလွန္ တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာ ညႇိႏႈိင္းၾကသည့္ အလုပ္မ်ဳိး” ျဖစ္ေၾကာင္း အထက္တြင္ တင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။

ေဆြးေႏြးပြဲ၏ ပန္းတိုင္သည္ မိမိအယူအဆေအာင္ႏိုင္ေရးမဟုတ္။ အမွန္တရားႏွင့္ အနီးစပ္ဆံုးကို ေရာက္ရွိေရးျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိႏိုင္ဖို႔မႀကိဳးစားသင့္။ အမွန္တရားရဖို႔သာ ႀကိဳးစားသင့္သည္။

မိမိက်ရာဘက္က အနိုင္ရေအာင္ေျပာဆိုျခင္းမ်ဳိးသည္ “စကားရည္လုျခင္း”ျဖစ္သည္။ “ေဆြးေႏြးျခင္း”ဟု မေခၚႏိုင္ေပ။ တစ္ခါတစ္ရံ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေလာက၌ “ေဆြးေႏြးပြဲ”ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ၿပီး စကားရည္လုပြဲ ျဖစ္ျဖစ္သြားတတ္သည္။ အာသန္သည့္သူ အႏိုင္ရသည့္ “အာသန္ႏိုင္ေဆြးေႏြးပြဲ” မ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္သြားတတ္သည္။ “အမွန္တရား”ကို ပန္းတိုင္ျပဳၿပီး ေဆြးေႏြးမည္ဆုိလွ်င္ အေျပာေကာင္း ရန္မလို၊ အေကာင္းေျပာရန္သာလုိသည္။ အမွန္တရားကိုပံ့ပိုးေသာ၊ ျပႆနာအရင္းအျမစ္ကို ရွာေဖြရွင္းထုတ္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ေသာ၊ ျပႆနာ၏ ေျဖေဆးျဖစ္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကိုသာ အက်ဳိးအေၾကာင္းခိုင္လံုစြာျပလ်က္ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးသင့္ပါသည္။

ထုိသို႔မဟုတ္ဘဲ စကားအလွမ်ားျဖင့္ တရားကို နားေ၀တိမ္ေတာင္ျဖစ္ေအာင္ အႏိုင္ပိုင္းေျပာဆိုလွ်င္ မည္မွ်ပင္ အေျပာေကာင္းေစကာမူ အရာမ၀င္။ ေဘာလံုးပြဲတြင္ ဒိုင္လူႀကီးက လူကြၽံေဘာဟု သတိေပးခရာမႈတ္ထားၿပီးေနာက္ မည္မွ်ပင္ လွတပတကန္သြင္းေသာ္လည္း ရရွိေသာ ဂိုးသည္ အခ်ည္းအႏွီးျဖစ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ နားမလည္ေသာ ပရိသတ္မ်ား၏ “ေဟး”ခနဲ အားေပးလိုက္သံမ်ဳိးလည္း ထြက္လာႏိုင္သည္။ ၀မ္းသာစရာမဟုတ္။ ရွက္စရာသာျဖစ္သည္။ နားလည္သူမ်ားက ေလွာင္ရယ္ ရယ္ေနလိမ့္မည္ကို သတိရပါ။ အမွန္တရားကုိ ပန္းတိုင္မျပဳေသာ အလွတရားမ်ားသည္ အႏွစ္သာရမဲ့ပါသည္။

အမွန္တရားကို ပန္းတိုင္ျပဳရမည္ဆိုရာတြင္ မိမိသာလွ်င္ အမွန္တရားဟု ႀကိဳတင္သတ္မွတ္ၿပီးသား ျဖစ္မေနေစရ။ မိမိမွားလွ်င္ျပင္မည္၊ မိမိမွန္လွ်င္လည္း မွန္ေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးပြဲ၌ အမ်ားႏွင့္ မွတ္ေက်ာက္တင္ၾကည့္မည္ဟူေသာ ခံယူခ်က္မ်ဳိးသာ ႀကိဳတင္ရွိထားရန္လိုသည္။ မိမိမွန္လွ်င္ မိမိအယူအဆကို သူတစ္ပါးတို႔ ရသြားေစရန္ မွ်ေ၀လိုေသာရည္ရြယ္ခ်က္၊ မိမိမွားၿပီး အျခားတစ္ဖက္က မွန္လွ်င္လည္း မိမိမွားေၾကာင္းႏွင့္ တစ္ပါးသူမွန္ေၾကာင္း ေသခ်ာထင္ရွားေစသည့္ သက္ေသအေထာက္အထား မ်ား၊ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္ေသာ ေတြးေခၚပံုမ်ားကို မိမိရလိုသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တို႔သာ ထားရွိသင့္ပါသည္။

တစ္ဖက္က အျဖဴဘက္၊ တစ္ဖက္က အနက္ဘက္မွာရွိေနကာ အယူအဆကြဲေနၾကေသာ္လည္း ကိုယ့္ဘက္မွာ ကိုယ္ အေသရပ္တည္ေနမည္၊ ကိုယ့္ရပ္တည္ခ်က္မွာ ကိုယ္က သိပ္ေသခ်ာေနမည္ဆိုလွ်င္ အတိုးအေလွ်ာ့မရွိႏုိင္သည့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိး ျဖစ္သျဖင့္ ထူးျခားခ်က္ရွိမည္မဟုတ္။ အက်ဳိးရွိမည္ မဟုတ္။ ထို႔ေၾကာင့္ မေဆြးေႏြးသင့္။ ေသခ်ာသည္မွာ ရန္ျဖစ္ဖို႔၊ အမုန္းပြားဖို႔ သာရွိသည္။

အျဖဴဘက္က က်ဳိးေၾကာင္းခိုင္လံုလွ်င္ အနက္သမားက မိမိအယူအဆကို စြန္႔လႊတ္ၿပီး ေျပာင္းလဲလက္ခံလိုက္ရန္ ၀န္မေလးသင့္၊ တစ္ခါတစ္ရံ ေဆြးေႏြးရင္း ေဆြးေႏြးရင္းႏွင့္ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွားၿပီး အမွန္က မီးခိုးေရာင္ျဖစ္ေၾကာင္း အေျဖထြက္လာျခင္းမ်ဳိးလည္း ရွိႏိုင္သည္။ ထုိအမွန္တရား၌ ႏွစ္ဖက္စလံုး၏ ဆံုမွတ္တည္ေစကာ အျမင္သေဘာထား ညီညြတ္သြားၾကရပါမည္။ သို႔မွသာ ေအာင္ျမင္ေသာ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ရပ္ဟု မွတ္ခ်က္ခ်၍ ရပါလိမ့္မည္။

အခန္း ၃ – ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ ေဆြးေႏြးျခင္း

ေဆြးေႏြးသည့္အလုပ္ကို မိသားစုၾကား၊ လမ္းေဘးလက္ဖက္ရည္ဆိုင္၀ိုင္းတို႔မွသည္ အဖြဲ႕အစည္းအၾကားႏွင့္ ပရိသတ္အမ်ားၾကား ေဆြးေႏြးပြဲႀကီးမ်ားအထိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ ယခု ကြၽန္ေတာ္ေရးေနေသာ အေၾကာင္းအရာ မ်ားသည္ ဘာသာေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ၿပီး လူအမ်ားပါ၀င္တက္ေရာက္ေသာ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားအတြက္ ဦးတည္ပါသည္။

ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခု၏အသက္မွာ ေခါင္းစဥ္ျဖစ္သည္။ ေရာက္တတ္ရာရာ ေခါင္းစဥ္ေပ်ာက္ ေဆြးေႏြးျခင္းမ်ိဳးထက္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခု၊ ေခါင္းစဥ္တစ္ခုခု သတ္မွတ္ၿပီး ေဆြးေႏြးျခင္းက ပို၍ထိေရာက္မႈရွိပါသည္။ ေခါင္းစဥ္ေရြးရာတြင္လည္း သတိျပဳရမည့္အခ်က္မ်ား ရွိေနပါသည္။

၁၊ က်ယ္လြန္းေသာ အေၾကာင္းအရာ မျဖစ္ေစရ။
၂၊ သက္ေသျပ၍မရႏိုင္ေသာ၊ သိႏိုင္ခဲေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ိဳးမျဖစ္ေစရ။
၃၊ အက်ိဳးမဲ့ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ိဳးမျဖစ္ေစရ။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဤအခ်က္ ၃ ခ်က္ကို ဂ႐ုျပဳသင့္ပါသည္။

ေခါင္းစဥ္က်ယ္လြန္းလွ်င္ မဟာသမုဒၵရာကို အလ်ားလိုက္ လက္ပစ္ကူးရသလို ခရီးမေပါက္ လိုရင္းမေရာက္ျဖစ္တတ္ပါသည္။ သာဓကေဆာင္ရလွ်င္ “အစၥလာမ္”၊ “အစၥလာမ့္သမိုင္း”၊ “က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္” စသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ိဳးသည္ က်ယ္လြန္းသည္။ ေျပာ၍ မကုန္ႏိုင္။ ထိုအခါ ထိထိမိမိရွိမည္မဟုတ္။ ေျပာသူကလည္း က႑တစ္ခုကို နယ္ျပတ္ေအာင္ မေျပာႏိုင္။ ဟိုစပ္စပ္ သည္စပ္စပ္ႏွင့္ အေပၚယံလွ်ပ္ေျပး ေျပာသြားမည္။ နားေထာင္သူမ်ားကလည္း ျမင္းစီးရင္း ပန္းခင္းၾကည့္ရသလို ဘယ္တစ္ခ်က္ကိုမွ ထိထိမိမိသိရွိကာ ေသေသခ်ာခ်ာခံစားမွတ္ယူႏိုင္မည္မဟုတ္။

သို႔ျဖစ္၍ ေခါင္းစဥ္ကို ျပင္မက်ယ္ဘဲ ေဇာက္နက္သည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ိဳးသာ ေရြးခ်ယ္သင့္သည္။ “ကုရ္အာန္”ဟု အမည္တပ္ေဆြးေႏြးမည့္အစား “ကုရ္အာန္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ”၊ “ကုရ္အာန္က ေျပာေသာ လူ႔သဘာ၀”၊ “ကုရ္အာန္ထဲက ဆင္တူအာယသ္မ်ား”၊ “ကုရ္အာန္ကေျပာေသာ ကုရ္အာန္”၊ “ကုရ္အာန္ထဲက တင္စားမႈမ်ား” စသျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ေဆြးေႏြးသင့္သည္။ သို႔မွသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ေထာင့္ေစ့ေအာင္ေလ့လာရွာေဖြျဖစ္မည္။ ေခါင္းစဥ္ပါ အေၾကာင္းအရာအေပၚ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား၊ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကလည္း ေနာက္လူတို႔ ဤအေၾကာင္းအရာ၌ အၿမဲျငင္းခံုေနစရာ မလိုေတာ့ေလာက္ေအာင္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ အေပၚယံရွပ္ေျပး ဟိုတစ္စစြဲ၊ သည္တစ္စစြဲၿပီး မိမိထင္ျမင္ရာ ဆြဲယူေဆြးေႏြးၾကမည္ဆိုလွ်င္ ထိုအေၾကာင္းအရာႏွင့္ ပတ္သက္၍ မုန္႔လံုးစကၠဴကပ္ျဖစ္ကာ မျပတ္ႏိုင္ေအာင္ တလည္လည္ႏွင့္ ေျပာ၍ ေဆြးေႏြး၍ ၿပီးၾကမည္မဟုတ္ေတာ့ေပ။

က်ယ္လြန္းေသာေခါင္းစဥ္မ်ိဳးကို ကမၻာ့သုေတသီမ်ား၊ တကၠသိုလ္ပညာရပ္နယ္ပယ္အသီးသီးရွိ စာတမ္းျပဳစုသူ၊ က်မ္းျပဳစုသူပညာရွင္မ်ားလည္း အထူးေရွာင္ၾကဥ္ၾကပါသည္။

တစ္ဖန္ ေခါင္းစဥ္က သိႏိုင္ခဲေသာ၊ အေၾကာင္းအရာမ်ိဳးျဖစ္ေနလွ်င္လည္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ားက ေ၀၀ါးေနေပမည္။ အၿပီးသတ္ အေျဖလည္း ရႏိုင္စရာမရွိ္။ ထင္ရာျမင္ရာေတြသာ ေျပာျဖစ္ၾကမည္။ ဘယ္သူမွန္ေၾကာင္း အဆံုးအျဖတ္ေပးလက္ခံရန္လည္း ခက္ေပမည္။ အထူးသျဖင့္ “ဂိုက္ဗ္” (အကြယ္က) ကိစၥမ်ားျဖစ္သည္။ သာဓကျပရေသာ္ “ရွဟီဒီတို႔ မည္သည့္အသြင္ျဖင့္ ရွင္သန္ေနၾကသနည္း”ဟူသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။

ကုရ္အာန္(၂း၁၅၄)က ရွဟီဒီတို႔အား သူေသမ်ားဟု မေျပာႏွင့္။ ရွင္သန္ေနၾကသည္။ သို႕ေသာ္ အသင္တို႔ မသိၾကဟု ဆိုထားသည္။ အလႅာဟ္က ကြၽန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ မသိၾကေၾကာင္း မိန္႔ဆိုထားပါလ်က္ ဇြတ္အတင္း သိသေယာင္ေဆြးေႏြးေနလွ်င္ အခ်ိန္ကုန္႐ုံသာ အဖတ္တင္ပါလိမ့္မည္။ ေရေရရာရာသိလာစရာ အေၾကာင္းမရွိ။ အခ်င္းမ်ား၊ အျငင္းပြားရသည္သာ အဖတ္တင္ ေပမည္။ ထင္ေၾကးမ်ားျဖင့္ ေျပာဆိုခ်က္သည္ မေရရာေသာကိစၥျဖစ္၍ အႀကိတ္အနယ္ေဆြးေႏြးဖို႔ရာ မလိုအပ္ေပ။

ထို႔အတူ ေဆြးေႏြးေသာေခါင္းစဥ္သည္ အက်ိဳးမဲ့အခ်ည္းအႏွီးေသာ ေခါင္းစဥ္မ်ိဳးျဖစ္လွ်င္လည္း ေဆြးေႏြးရန္မသင့္ေပ။ တစ္ခါတစ္ရံ အြမၼသ္အတြက္ အက်ိဳးမရွိေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေခါင္းစဥ္တပ္၍ တခုတ္တရေဆြးေႏြးရာကတစ္ဆင့္ အြမၼသ္ၿပိဳကြဲမႈသာ အဖတ္တင္က်န္သြားတတ္သည္။ ျပႆနာမ်ားျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္လူပန္း ျဖစ္ၾကရသည္။ နားလည္မႈလြဲေနေသာ၊ အျမင္ ႐ႈေထာင့္ကြဲေနေသာ ကိစၥမ်ား၊ မျဖစ္မေန က်င့္သံုးရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုက ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္ေနေသာ သို႔မဟုတ္ လြဲမွားစြာ လိုက္နာက်င့္သံုးေနေသာ ကိစၥမ်ားကိုသာ အသင့္တင့္ဆံုး ေခါင္းစဥ္ေရြး၍ ေဆြးေႏြးသင့္ပါသည္။ သို႔မွသာ ေဆြးေႏြးျခင္းမွသည္ ညီၫြတ္ေရးဆီသို႔ ဦးတည္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

ေဖာ္ျပပါ ေဆြးေႏြးပြဲေခါင္းစဥ္ေရြးခ်ယ္မႈဆိုင္ရာ အခ်က္ ၃ ခ်က္သည္ ေဆြးေႏြးပြဲကို ပို၍ ထိေရာက္အဓိပၸာယ္ရွိကာ ရလာဒ္ ေကာင္းေစလိုေသာ၊ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစလိုေသာ အေၾကာင္းတစ္ခုတည္းအတြက္သာ အကန္႔အသတ္ႏွင့္ အႀကံျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္။

အခန္း ၄ – ေဆြးေႏြးၾကစို႔

ေဆြးေႏြးပြဲ၏ အဓိပၸာယ္ကိုလည္း သိၿပီ။ မေဆြးေႏြးမီ ႀကိဳတင္ခံယူထားရမည့္ အမွန္ရရွိေရး၊ အမွန္ႏွင့္နီးစပ္ေရး ပန္းတိုင္ကို လည္း လက္ကိုင္ျပဳထားၿပီ။ တိက်ေရရာ၍ သင့္တင့္ေသာ ေခါင္းစဥ္လည္း သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ၿပီးၿပီဆိုလွ်င္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စတင္ေဆြးေႏြးႏိုင္ၾကပါၿပီ။

ေဆြးေႏြးသည့္အခါ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က မိမိေျပာခ်င္ရာမ်ားကို ေျပာသြားၿပီး ေမးခြန္းမ်ား ေမးၾကပါဟု လမ္းဖြင့္ေပး။ ၿပီးေနာက္ ေမးခ်င္ရာေတြ ၀ိုင္းေမးၾကတာကို ေျဖခ်င္ရာေတြေျဖ။ ဤသည္မွာ ေဆြးေႏြးပံုနည္းလမ္း မဟုတ္ေပ။

ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူက ေခါင္းစဥ္ကို ဖြင့္ဆိုေသာ၊ ေခါင္းစဥ္ကို ပံ့ပိုးေသာ၊ ေခါင္းစဥ္ဆီ ဦးတည္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ကိုသာ ကိုးကားခ်က္မ်ားႏွင့္တကြ တင္ျပရပါမည္။ ေခါင္းစဥ္မွ ေဘးထြက္၍ မေျပာသင့္။ ၿပီးလွ်င္ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူ၏ ေဆြးေႏြးတင္ျပခ်က္မ်ားအနက္ မရွင္းလင္းေသာအခ်က္မ်ားကို ပရိသတ္က ေမးျမန္းႏိုင္ပါသည္။ ေမးရာတြင္-

“လူႀကီးမင္းတင္ျပသြားတာ ဘယ္က်မ္း၊ ဘယ္တရား၊ ဘယ္အဆိုနဲ႔ ဘယ္လိုကြဲလြဲေနတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ လူႀကီးမင္းေကာ ကြဲလြဲေနတယ္လို႔ မယူဆဘူးလားခင္ဗ်ာ” ဆိုတာမ်ိဳး။

“လူႀကီးမင္းတင္ျပသြားတဲ့ ဘယ္အယူအဆနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္က ဒီလို ဒီလိုရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုယူဆမယ္ဆိုရင္ေကာ လူႀကီးမင္းလက္ခံသေဘာတူပါသလား” ဆိုတာမ်ိဳး။

“လူႀကီးမင္းရဲ႕ ဘယ္တင္ျပခ်က္ကေတာ့ အကိုးအကားျပသြားတာ မေတြ႕ရပါဘူး။ ဘယ္ အေထာက္အထားနဲ႔ အခုလိုေျပာတာပါလဲ။ ဒါမွမဟုတ္ လူႀကီးမင္းရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ထင္ျမင္ခ်က္ပဲလား သိခ်င္ပါတယ္”ဆိုတာမ်ိဳး။

ထိုသို႕ေသာ ေမးခြန္းမ်ားကို ပရိသတ္က ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕စြာ ေမးႏိုင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ ေဆြးေႏြးသူကလည္း ၿပံဳးခ်ိဳစြာ ေျဖၾကားရပါမည္။ ေဒါသ မထြက္ရ။ ေမးခြန္းမ်ားကို ႀကိဳဆိုရမည္။

“လူႀကီးမင္းရဲ႕ ေမးခြန္းက ေမးသင့္တဲ့ေမးခြန္းပါ”
“ေမးခြန္းက စိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္လည္း ဒီလိုေမးခြန္းမ်ိဳးကို ေျဖခ်င္ပါတယ္။”
“ေမးခြန္းေမးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္”
စသျဖင့္ စကားခံၿပီး အသိမ္ေမြ႕ဆံုး ေျဖေပးရပါလိမ့္မည္။
မသိသည့္အခ်က္ကို “ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္မသိပါဘူး”၊ “ကြၽန္ေတာ္ မေလ့လာရေသးပါဘူး”စသျဖင့္ ႐ိုးသားစြာ ၀န္ခံရဲေသာ သတၲိရွိရပါမည္။ မသိသည္ကို ရမ္းၿဖီးလိုက္ျခင္းျဖင့္ စကားကြၽံကာ ႏႈတ္မရျဖစ္တတ္ပါသည္။ မသိရေကာင္းလားဟု အထင္ေသး မည္စိုးသျဖင့္ သိကၡာမက်ေအာင္ ေ၀့လည္ေၾကာင္ပတ္ ၿဖီးျဖန္းေျဖလိုက္ကာမွ အမွန္တကယ္သိကၡာက်သြားႏိုင္ပါသည္။

မိမိက ေခါင္းစဥ္ကို နယ္က်ဥ္းက်ဥ္းယူထားၿပီး ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ေဘာင္မေက်ာ္ဘဲ နယ္ျပတ္ေအာင္၊ တာလံုေအာင္ ေလ့လာတင္ျပခဲ့သည္ဆိုလွ်င္ ေမးခြန္းမ်ားသည္ ရင္ခုန္စရာမရွိေပ။ မည္သို႔ေမးလာလွ်င္ မည္သို႔ေျဖမည္ဆိုသည္ကိုပင္ ႀကိဳတင္စဥ္းစားထားၿပီးသား ျဖစ္ေနရပါမည္။ အကယ္၍ မိမိမရွင္းႏိုင္ေသာ၊ ႐ႈပ္ေထြးေသာ က႑ရွိပါက မိမိတင္ျပခ်က္၌ အစမထုတ္ခဲ့ရန္ လိုပါသည္။ အစထုတ္ခဲ့မည္ဆိုလွ်င္ ေျဖရန္တာ၀န္ရွိလာပါသည္။ အစမထုတ္ခဲ့လွ်င္ “ဒီက႑က ကြၽန္ေတာ့္ တင္ျပခ်က္ထဲမွာ မပါပါဘူး။ လူႀကီးမင္းရဲ႕ေမးခြန္းက ေခါင္းစဥ္ရဲ႕အျပင္ေရာက္ေနတဲ့အတြက္ ေက်းဇူး ျပဳၿပီး ကြၽန္ေတာ့္တင္ျပခ်က္ ထဲက အေၾကာင္းအရာကိုပဲ ေမးေပးပါ”ဟု ျပန္ေျဖႏိုင္ပါသည္။ ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ အံမ၀င္ေသာ ေမးခြန္းမ်ားကို မေျဖျခင္းသည္ ေဆြးေႏြးပြဲကို ပို၍ သန္႔သြားေစပါသည္။

ေနာက္တစ္မ်ိဳးလည္း ရွိေသးသည္။ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူက “ဆြဗရ္” ဟူေသာေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးသည္ဆိုပါစို႔။ ဆြဗရ္၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားကို က႑တစ္ရပ္အေနႏွင့္လည္း ရွင္းျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ပရိသတ္ထဲက တစ္ဦးဦးက ေနာက္မွ ေရာက္လာ၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တင္ျပခ်ိန္တြင္ ငိုက္ေန၊ ေငးေန၊ အာ႐ုံမေရာက္ျဖစ္ေန၍ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ျပၿပီးခ်ိန္ေရာက္မွ “ဆြဗရ္ရဲ႕အဓိပၸာယ္ကို သိပါရေစ”ဆိုသည့္ ေမးခြန္းမ်ိဳးကို ေမးခ်င္ေမးလာတတ္ပါသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္ “ကြၽန္ေတာ့္ တင္ျပခ်က္မွာ အေသးစိတ္ပါသြားၿပီးျဖစ္တဲ့အတြက္ အခ်ိန္ကိုငဲ့ၿပီး ထပ္မေျပာပါရေစနဲ႔ေတာ့”လို႔ အားမနာတမ္း ျငင္းလိုက္ပါ။ ဤနည္းျဖင့္ ပရိသတ္ကို အာ႐ုံစိုက္ နားေထာင္တတ္ေသာ အေလ့အက်င့္ႏွင့္ တင္ျပခ်က္ႏွင့္ေဘာင္၀င္ၿပီး ထိမိလိုရင္းေရာက္ေသာ ေမးခြန္းမ်ား ေမးတတ္ေသာ အေလ့အက်င့္ကို ေမြးျမဴေပးရပါလိမ့္မည္။ ေဆြးေႏြးခ်ိန္ကိုလည္း အက်ိဳးရွိရွိအသံုးခ်ရာေရာက္ပါသည္။

အမွန္ေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲဆိုသည္မွာ ေမးခြန္းေမး႐ုံသက္သက္သာ မဟုတ္ေပ။ ေထာက္ခံေဆြးေႏြးသူ၊ ကန္႕ကြက္ေဆြးေႏြး သူမ်ားကိုလည္း ဖိတ္ေခၚရပါမည္။ သို႔မွသာ ေဆြးေႏြးပြဲမည္ပါသည္။ ေထာက္ခံ ေဆြးေႏြးသူက ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူ၏ အားသာခ်က္ မ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ခ်ီးက်ဴးရင္း မိမိဘက္က အျမင္မ်ား၊ အေထာက္အထားမ်ားကို ထပ္ေလာင္းျဖည့္စြက္ေပးႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ ေဘာင္၀င္ရပါမည္။ ေဘးထြက္ေလရွည္ျခင္း မျပဳအပ္။ ထို႔အတူ ကန္႔ကြက္ေဆြးေႏြးသူကလည္း မိမိအယူအဆႏွင့္ မိမိသိရွိထားေသာ အခ်က္အလက္အကိုးအကားမ်ားကို တင္ျပႏိုင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူ၏ ေကာက္ခ်က္မွား၊ သံုးသပ္ခ်က္မွား၊ အကိုးအေထာက္မွားတို႔ကို ေထာက္ျပၿပီး အားနည္းခ်က္မ်ားကို သိမ္ေမြ႕ယဥ္ေက်းစြာ ေထာက္ျပႏိုင္ပါသည္။ ရန္ေတြ႕သလို အေျပာအဆိုမ်ိဳး မျဖစ္ေစရ။ ေဒါသမပါရ။ တစ္ဖက္သားနာလံုးေပၚသြားေအာင္ အားနည္းခ်က္ကိုဖိမေျပာရ။ ျပင္ေျပာလွ်င္ ေျပာ၍ ရေအာင္၊ လက္ခံခ်င္ေအာင္၊ ေနာက္ဆုတ္သာေအာင္ လမ္းဟေပးထားရမည္။ ေခ်ာင္ပိတ္ၿပီး ဖိေျပာလွ်င္ သို႔မဟုတ္ ပုဂၢိဳလ္ေရးထိပါး ေစေသာ စကားလံုးမ်ားပါသြားလွ်င္ အျပဳသေဘာ မေဆာင္ေတာ့ေပ။ တစ္ဖက္သားကို ေဒါသျဖစ္ေအာင္ဆြေပးသလိုျဖစ္ကာ ျပႆနာပြဲျဖစ္သြားႏိုင္ပါသည္။ အယူအဆမတူသူကို လူပံုအလယ္မွာ အရွက္ခြဲၿပီး မိမိကိုယ္မိမိ လူေတာ္လူတတ္ႀကီးဟု ဂုဏ္ယူမည့္ အစား မိမိတင္ျပခ်က္ဘက္သို႔ တိမ္းယိမ္းလာေအာင္ စည္း႐ုံးေျပာဆိုႏိုင္ျခင္းသည္သာ လူေတာ္လူေကာင္းတို႔၏ အရည္အခ်င္းျဖစ္ ပါသည္။

ဆန္႔က်င္ေဆြးေႏြးျခင္းကို “လြတ္လပ္စြာသေဘာထားကြဲလြဲခြင့္”မူအရ လက္ခံေပးႏိုင္ရပါမည္။ ဆန္႔က်င္လာသူရွိမွသာလွ်င္ ပြဲ၏ အႏွစ္သာရပိုင္းေရာက္ၿပီဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။ ေထာက္ခံေဆြးေႏြးၾကျခင္းသည္ အမွန္တကယ္ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ေရလိုက္ငါးလိုက္သေဘာ၊ ေျမႇာက္ပင့္ေျပာသည့္သေဘာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ခ်ီးက်ဴးတတ္သူထက္ အျပစ္ရွာ ေ၀ဖန္တတ္သူကို မိတ္ေဆြေကာင္းအျဖစ္ သေဘာထားသင့္ပါသည္။ ဆန္႔က်င္ေဆြးေႏြးကာမွ “အခ်ိန္ မရွိေတာ့လို႔ ေဆြးေႏြးပြဲကို ဒီမွာတင္ရပ္နားလိုက္ပါၿပီ”ဟု ပရိယာယ္သံုး ပထုတ္ျခင္းမ်ိဳးသည္ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူ၏ အရည္အခ်င္းေလ်ာ့နည္းမႈကို ေဖာ္ထုတ္ျပသလိုက္ရာေရာက္ပါသည္။ အစကတည္းက အခ်ိန္အလံုအေလာက္မေပးႏိုင္လွ်င္ သို႕မဟုတ္ မိမိကေတာ့ ေျပာခ်င္ရာေျပာမည္။ မည္သူမွ အမွားမေထာက္ႏွင့္၊ မေ၀ဖန္ႏွင့္၊ ကန္႕ကြက္မေဆြးေႏြးႏွင့္ဟူေသာ သေဘာထားမ်ိဳး ထားရွိလွ်င္ ေဆြးေႏြးပြဲဟု ေခါင္းစဥ္မတပ္ျခင္းက ပို၍ေကာင္းပါလိမ့္မည္။

သန္းမင္းထိုက္(ျမန္မာစာ)