အႏၱရာယ္ရွိသည့္ ရခုိင္အစီရင္ခံစာအား ေ၀ဖန္သူမ်ား ျပင္းထန္စြာ ဆန္႔က်င္ရွဳံ႕ခ်

ိိိိိM-Media
ၾသဂုတ္ ၄ ရက္၊ ၂၀၁၃

ရခိုင္ျပည္နယ္က ရုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားျပီး ဆက္ဆံမယ္၊ ဒုတိယသို႔မဟုတ္ တတိယတန္းစားႏိုင္ငံသားေတြအျဖစ္ ဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ ႏုိင္ငံတကာအသိုင္းအ၀န္းအေနနဲ႔ လက္ခံနိုင္စရာမရွိဘူး၊ ရိုဟင္ဂ်ာကိစၥအတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံက လြဲလို႔ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ တာ၀န္မရွိဘူးရယ္ လို႔ ျဗိတိသွ်လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌက ၾသဂုတ္ ၁ မွာျပတ္ျပတ္သားသား ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႔မွာပဲ စင္ထရယ္ဟုိတယ္မွာေတာ့ ဂီတပညာသည္ Rick Heizman ေခါင္းေဆာင္ေရးသားတဲ့ AHRD ရဲ႕ ဘာသာေရးေစာ္ကားမွဳေတြသာမက စိတ္ခံစားခ်က္ေတြပါ ပါတဲ့ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ရခုိင္အစီရင္ ခံစာ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

Rick Heizman ကို ပညာရွင္လုိ႔ အလဲဗင္းမီဒီယာဂရုက ေဖာ္ျပထားျပီး အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ မြတ္စလင္အစြန္းေရာက္ေတြ အဖ်က္လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေနတာေၾကာင့္ ရခုိင္မွာလည္း အဲဒီလိုျဖစ္ေနတာရယ္လို႔ သူ႕အစီရင္ခံစာကို ကိုးကားျပီး သတင္းေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အလဲဗင္းဂရုက ဇူလိုင္လ ၁၃ ရက္ေန႔ေန႔စြဲနဲ႕ သတင္းတစ္ပုဒ္တင္ျပခဲ့ၿပီး အဲဒီသတင္းမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္း မြတ္စလင္အၾကမ္းဖက္မွဳ မရွိဘူးရယ္လို႔ ေမာင္ေတာ နယ္စပ္ေဒသ လူ၀င္မႈစစ္ေဆးေရး ကြပ္ကဲမႈ ဌာနခ်ဳပ္က ေျပာၾကားတဲ့အေၾကာင္း ေရးသားထားျပန္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရအတြက္ ႏုိင္ငံတကာေထာက္ခံမွဳ လြယ္လြယ္ကူကူရႏိုင္တဲ့ မြတ္စလင္အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္မွဳ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရတာ၀န္ရွိသူေတြကိုယ္တိုင္ တရား၀င္ေျပာၾကား အတည္ျပဳတာမ်ိဳး မရွိေသးပါဘူး။

အလဲဗင္းဂရုက Rick Heizman ကို ပညာရွင္လို႔ သံုးစြဲခဲ့ေပမယ့္ ဘာပညာရွင္လို႔ေတာ့ ကြဲကြဲျပားျပား မေဖာ္ျပထားပါဘူး။ Rick Heizman ကေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား မထင္မရွား ဂီတပညာသည္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူေရးတဲ့ ရခုိင္အစီရင္ခံစာကေတာ့ ပညာရွင္အဆင့္ အစီရင္ခံစာလို႔ သမုတ္ရမွာထက္ “အမွိဳက္” သို႔မဟုတ္ “အႏၱရာယ္မွတ္တမ္း” လို႔သာ ေခၚရမွာျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ပညာရွင္ေ၀ဖန္းေရးဆရာေတြက မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံတကာမွာ ရခုိင္ေတြအတြက္ အဖတ္ဆယ္ဖို႔ ၾကိဳးစားတာက အရာမထင္ဘဲ တဆင့္တိုးလို႔သာ ရခုိင္အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ ဦး၀င္ျမိဳင္ကို ရည္ညႊန္းၿပီး မိုက္မဲတဲ့ လူတန္းစားရယ္လို႔ HRW ရဲ႕ အာရွဒါရိုက္တာရဲ႕ သမုတ္ျခင္းခံလိုက္ရပါတယ္။

Rick Heizman ကေတာ့ အေမရိကႏိုင္ငံ ဆန္ဖရန္စစၥကိုေန ယဥ္ေက်းမွဳတကၠသိုလ္ေက်ာင္းဆင္း ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ၊ ဂီတပညာရွင္ မစုေ၀နဲ႔ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တုန္းက လက္ထပ္ခဲ့ပါတယ္။ မစုေ၀ကိုေတာ့ ရခုိင္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ျဖစ္ႏုိင္တယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳ ေ၀ဖန္ေနၾကေပမယ့္ သူမရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္၀က္ဘ္ ဆိုက္ဒ္မွာေတာ့ တစ္စံုတစ္ရာ ေဖာ္ျပထားျခင္းမ်ိဳး မရွိပါဘူး။

Rick Heizman ေရးသားတဲ့ အစီရင္ခံစာထြက္ေပၚအၿပီးမွာ ျမန္မာတိုင္းမ္စ္က Critics slam ‘dangerous’ Rakhine Report ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ သတင္းတင္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီသတင္းအျပည့္အစံုျမန္မာျပန္ကို M-Media ပရိသတ္ ရွဳစားႏုိင္ၾကပါၿပီ။

ရခုိင္အစီရင္ခံစာ ေရးသားသူ Rick Heizman (ဓာတ္ပံု – baymusic.com)

ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္စလင္ ၈သိန္းေလာက္ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ပို႔ပစ္ဖို႔ အဆိုျပဳထားတဲ့ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ ၾသဂုတ္ ၁ရက္ေန႔တုန္းက ထြက္ေပၚလာ ပါတယ္။ စထြက္လာတဲ့ေန႔မွာပဲ ျပင္းထန္တဲ့ အျငင္းပြားစရာေတြကို ျဖစ္ပ်က္ေစခဲ့ပါျပီ။ တခ်ိဳကေတာ့ ဒီအစီရင္ခံစာကို “အမွိဳက္” အဆင့္သာသာပဲလို႔ သမုတ္လိုက္သလို တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီအစီရင္ခံစာေၾကာင့္ တင္းမာမွဳေတြ ေလာင္စာဆီျဖည့္တင္းေပးသလို ျဖစ္မွာပဲလို႔ သတိေပးေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။

“ျမန္မာျပည္၊ ရခုိင္နယ္က ပဋိပကၡနဲ႔ အရွဳပ္အေထြးမ်ား” လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ထားတဲ့ အစီရင္ခံစာကို The Arakan Human Rights and Development Organization ေခၚ အာရကန္ လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႕က ၾသဂုတ္ ၁ တုန္းက ရန္ကုန္ျမိဳ႕စင္ထရယ္ဟုိတယ္မွာ အခမ္းအနားနဲ႔ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအစီရင္ခံစာကေတာ့ ရခုိင္က မြတ္စလင္ေတြကို ႏုိင္ငံသားျပဳပိုင္ခြင့္ မေပးဖို႔တင္ျပထားသလို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာနုိင္ငံအၾကား “လူအုပ္စု အျပန္အလွန္လဲလွယ္ျခင္း” လုပ္ၾကဖို႔ အဆိုျပဳထားပါတယ္။ ဒါမွာသာလွ်င္ လူ ၂၀၀ ေလာက္ေသေၾကခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္း ကို ေျဖရွင္းႏိုင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ဒီအစီရင္ခံစာေရးတုန္းက ရိုဟင္ဂ်ာတစ္ဦးကိုေတာင္ အင္တာဗ်ဴးေမးျမန္းျပီး သုေတသနလုပ္ထားတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ အစီရင္ခံစာ ေၾကျငာ အျပီး ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ေတာ့ အဲဒီအစီရင္ခံစာေရးသားရာမွာ ေခါငး္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ (အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား၊ ဂီတပညာရွင္) Rick Heizman တစ္ေယာက္ ပရိသတ္အခ်ိဳ႕ထံက စိတ္ဆိုးမာန္ဆိုးမွတ္ခ်က္ေတြကိုသာ လက္ခံရရွိခဲ့ပါတယ္။

“ကြ်န္ေတာ္တို႔ အဲဒီအစီရင္ခံစာကို အမွိဳက္စာရင္းထဲ ထည့္ရမယ္၊ ဒါပါပဲ” လို႔ အဲဒီအခမ္းအနားမွာတင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ သမိုင္းေလ့လာသူ PhD ေက်ာင္းသားတစ္ဦးက ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

“အာရကန္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တို႔ လူခ်င္းလဲလွယ္ဖို႔ဆိုတာက အေျမာ္အျမင္မပါတဲ့ ကိစၥပဲ။ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘာမားလို အာဖရိကႏြယ္ဖြား အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားေတြကို အာဖရိကျပန္သြားဆိုျပီး လဲလွယ္လို႔ ရႏိုင္မလား? အတူပူးတြဲေနၾကဖို႔နဲ႔ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ေဆြးေႏြးမွဳေတြက ပိုေကာင္းပါတယ္။ အခုခင္ဗ်ားဒီစာနယ္ဇင္းေတြ႔ဆံုပြဲမွာလို အမုန္းတရားေတြ ျဖန္႔က်ဲလိုက္တာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့ဗ်ာ။” ဟု ျမန္မာ့လူမွဳအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနသူတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ ဂ်ာမနီသံရံုးရဲ႕ သံအရာရွိတစ္ဦးကေတာ့ ဒီအစီရင္ခံစာကို “တကယ့္ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အစီရင္ခံစာပဲ၊ ဒါမ်ိဳးကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ အတည္အတန္႔ ထည့္စဥ္းစားဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။” လို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။ သူမက “ကြ်န္မ အခု ကြ်န္မရဲ႕ရပ္တည္ခ်က္ကို ေျပာခ်င္တယ္။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ (Rick Heizman ကို ရည္ညႊန္း) တင္ျပမွဳေတြကိုလညး္ နားေထာင္တယ္၊ အစီရင္ခံကိုလည္း ဖတ္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ အစီရင္ခံစာက တဖက္သတ္ပါပဲ၊ ရခိုင္ျပည္နယ္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ေတြအၾကားက ျပႆနာကို အလြန္ဆိုးဆိုးရြားရြားကို မွားယြင္းစြာ သံုးသပ္ျပီး အေျဖထုတ္ထားတယ္။” ဟု ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အာရကန္ လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ဒါရိုက္တာျဖစ္တဲ့ ဦးေအာင္မရမ္းဦးကေတာ့ အစီရင္ခံစာက တဖက္သတ္ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အေပၚမွာ သေဘာတူခဲ့ေပမယ့္ သူတို႔အစီရင္ခံစာက အျပဳသေဘာေဆာင္ဆဲပါလို႔ အေမးအေျဖက႑မွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ “ဒါက လ်စ္လ်ဴရွဳခံထားရတဲ့ ရခိုင္ဘက္က သမိုင္းေၾကာင္းပါပဲ” လို႔ သူက အစီရင္ခံစာကို ရည္ညႊန္းျပီး ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Rick Heizman ကေတာ့ ေမးခြန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေမးခြန္းေတြထဲမွာ သူ႔ရဲ႕ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပည့္စံုမွဳအေနအထား ကို ေမးတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြလည္း ပါခဲ့ပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းကိုေတာ့ သူက အခုအခ်ိန္မွာ ေျဖဖို႔မလိုဘူးဆိုျပီး ပယ္ခ်သြားခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕ တင္ျပေျပာဆိုမွဳ ျပီးခ်ိန္မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ စာနယ္ဇင္းရွင္းလင္းပြဲမွာေတာ့ သူက – “ကြ်န္ေတာ့္ပညာရပ္ဆုိင္ရာ အေထာက္အထားကေတာ့ဗ်ာ၊ ကြ်န္ေတာ္ ဒီေနရာကို အၾကိမ္မ်ားစြာ ေရာက္ဖူးတယ္” ဟုသာ အေျဖေပးခဲ့ပါတယ္။

Rick Heizman ရဲ႕ ဘ၀ဇတ္ေၾကာင္းေတြကို အင္တာနက္မွာ ေတြ႔ျမင္ဖတ္ရွဳေနရတာနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီးလည္း ေမးခြန္းေတြ ေမးျမန္းခဲ့ၾကပါတယ္။ Thingsasian.com က Rick Heizman ကိုအင္တာဗ်ဴးလုပ္ထားျပီး သူတို႔ရဲ႕ ၀က္ဘ္ဆိုက္ဒ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ Rick Heizman ရဲ႕ ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္ေတြကို ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ Rick Heizman က နယူးေယာက္ကျဖစ္ေပမယ့္ ဆန္ဖရန္စစၥကိုမွာ ေနပါတယ္။ ဆန္ဟိုေဆးအစိုးရတကၠသိုလ္ကေန ဂီတနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး (ထုတ္လုပ္ေရး + ဂီတာ) ၀ိဇၨာ ဘီေအဘြဲ႔ ရရွိထားပါတယ္။

အဲဒီ အင္တာဗ်ဴးေဆာင္းပါးမွာ – “Rick Heizman က ျမန္မာျပည္ကို တုိင္ျပည္ၾကီးတစ္ခုရယ္လို႔ ခံစားမွတ္ယူေၾကာင္း၊ ျမန္မာျပည္ကလူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳကို စိတ္၀င္စားေၾကာင္း၊ ဒါ့ျပင္ ဘယ္လိုအစိုးရမ်ိဳးကို ဖြဲ႔စည္းရမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥကိုလည္း စိတ္၀င္စားေၾကာင္း၊ သူက ျမန္မာျပည္ကို မၾကာခဏ လာတဲ့အတြက္ သူငယ္ခ်င္းေကာင္းေတြ ရရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒါ့ျပင္သူက ျမန္မာ့ ႏုိင္ငံေရးဘက္မွာလည္း အေျမာ္အျမင္ရွိရွိ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနအေၾကာင္း” ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

Baymusic.com လို႔ေခၚတဲ့ မဂၤလာေဆာင္အခမ္းအနားေတြ၊ အျခားလူမွဳပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြမွာ ဂီတာလိုက္တီးတဲ့ ဂီတသမားေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ျပီး သူတို႔ရဲ႕ လိပ္စာေတြ အခ်က္အလက္ေတြကို အင္တာနက္မွာ တင္ျပေပးႏုိင္ဖို႔ စီစဥ္ထားတဲ့ ၀က္ဘ္ဆိုက္ဒ္မွာလည္း Rick Heizman က ဒီႏွစ္ထဲမွာ သူ႔ရဲ႕အခ်က္အလက္ေတြကို တင္ခဲ့ပါတယ္။

ေ၀ဖန္မွဳေတြ ရွိေနေပမယ့္ သူေရးရဲ႕ အစီရင္ခံစာကေတာ့ ရခုိင္ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ အခ်ိဳ႕ရဲ႕ သေဘာဆႏၵေတြကိုလည္း အနည္းဆံုး ထင္ဟပ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာတိုင္းမ္စ္က ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ ဦး၀င္ျမိဳင္တို႔ မၾကာေသးမီက အင္တာဗ်ဴးေမးျမန္းခဲ့တဲ့အခါ သူက ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို “ခိုး၀င္လာတဲ့ ဘဂၤါလီ” ေတြ၊ သူတို႔ကို ႏိုင္ငံတြင္းကေန အင္အားသံုး ေမာင္းထုတ္ရမယ္လို႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။

Rick Heizman လိုပါပဲ၊ ဦး၀င္ျမိဳင္ကလည္း အေနာက္မီဒီယာေတြသာမက ေထာက္ပံ့ေရးအဖြဲ႔ေတြကလည္း ရခိုင္ေတြကို တလြဲျမင္ေနၾကတယ္လို႔ ရွည္လ်ားစြာ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ သူက ကုလနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္မွဳအဖြဲ႔ HRW တို႔ကို ရည္ညႊန္းၿပီး အဲဒီလို ေျပာခဲ့တာပါ။ “သူတို႔မွာ မြတ္စလင္ကို ပရိုမုတ္လုပ္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ ရွိေနတယ္” လို႔ သူကဆိုပါတယ္။

ဒါ့ျပင္သူ ရဲနဲ႔ စစ္တပ္ရဲ႕ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မွဳေတြ၊ ပဋိပကၡေၾကာင့္ အိမ္ယာမဲ့မြတ္စလင္ေတြကို ေနရာခ်ေပးထားတဲ့ စခန္းေတြရဲ႕ ညစ္ပတ္ဆုတ္ျခာပံုေတြကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြက မြတ္စလင္အစြန္းေရာက္ေတြရဲ႕ မွားယြင္းစြာပံုေဖာ္ထားခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေၾကာင့္ အိမ္ယာမဲ့ခဲ့ၾကတဲ့ မြတ္စလင္ေတြက ဘာေၾကာင့္ အဲဒီလို ေနစရာေပ်ာက္ရတာလဲဆိုေတာ့ သူတို႔က တျခားရခိုင္အိမ္ေတြမွာ မီးသင့္ရေအာင္ ရည္ရြယ္ၿပီးကိုယ့္အိမ္ကို ျပန္မီးရွိဳ႕တယ္၊ ကုလေအဂ်င္စီေတြက အစားထိုးေဆာက္ေပးတဲ့ အိမ္ေကာင္းေတြရဖို႔ ရည္ရြယ္ၿပီး လုပ္ၾကတာျဖစ္တယ္လို႔ ဦး၀င္းျမိဳင္က ဆိုပါတယ္။

HRW ရဲ႕ အာရွဒါရိုက္တာ ဖီးလ္ေရာဘတ္ဆင္ကေတာ့ ဒါမ်ိဳးမွတ္ခ်က္ကို “အေထာက္အထားမဲ့ ဟာသပ်က္လံုး” ရယ္လို႔ ၀ိေသသျပဳ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

မစၥတာေရာဘတ္ဆင္က – “သူက ရခိုင္ေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လုပ္ၾကံဖန္တီးထားတဲ့ ပံုျပင္ေတြကိုခ်ည့္ ထပ္တလဲလဲေျပာေနတယ္။ အဲဒီပံုျပင္ေတြကို အစိုးရနဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျပီးခဲ့တဲ့ ဇြန္လပဋိပကၡတုန္းကတည္းက ဖန္တီးထားၾကတာပဲ။ ဒါမ်ိဳးေျပာဆိုခ်က္ေတြကို ဘယ္သူမွမယံုဘူး၊ ဒါမ်ိဳးထပ္ေျပာရင္ အဲဒီလူကို အရူးလုိ႔ပဲ ျမင္ရမွာပဲ။” ဟု ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

“ၾကိဳက္တဲ့ဘက္က နွိဳင္းယွဥ္ႏိုင္တယ္၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက အိုင္ဒီပီစခန္းေတြမွာ ခက္ခဲၾကပ္တည္းစြာ တားဆီးပိတ္ေလွာင္ခံထားရတယ္။ အေထာက္အပံ့မရွိဘူး၊ ပညာေရးအတြက္လည္း အခြင့္အေရးမရွိဘူး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ အျခားအေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေရာေပါ့ဗ်ာ” ဟု မစၥတာ ေရာဘတ္ဆင္က ေျပာပါတယ္။

HRW မွာ ရခုိင္ေတြနဲ႔ဆန္႔က်င္ျပီး ဘက္လိုက္တာမ်ိဳး ဘာမွမရွိဘူး။ ဦး၀င္းျမိဳင္က “သတင္းဆိုးေတြ ေပးလို႔ အျပစ္တင္မခံရတဲ့ပံုမ်ိဳး” ဖမ္းေနတာပဲ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူ႔မွာ အခ်က္အခ်ိဳ႕ရွိတယ္၊ သူက အဲဒီအခ်က္ေတြကို ကိုယ္တုိင္ေတာင္ ၾကိဳက္တာမဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီအခ်က္ေတြက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေျပာတဲ့ လူမ်ိဳးေရး သုတ္သင္မွဳ၊ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆန္႔က်င္တဲ့ ရာဇ၀တ္မွဳ စတာေတြကို ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္တုန္းက ရခိုင္မွာ က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကတယ္၊ (ဒါပါပဲ။)” လို႔ မစၥတာ ေရာဘတ္ဆင္က ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားဘက္ကေန ေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ အာရကန္ပေရာဂ်က္ေခါင္းေဆာင္ ခရစ္လီ၀ကေတာ့ ဦး၀င္းျမိဳင္ရဲ႕ မွတ္ခ်က္ကို ခ်က္ခ်င္းပယ္ခ်ျပီး “ပ်က္လံုးျဖစ္ေနလို႔ မွတ္ခ်က္ေပးစရာ မလိုပါဘူး” လို႔ တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

“ဒါမ်ိဳးအမွန္ကို လက္မခံျငငး္ပယ္တာက ရခုိင္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ ခက္ခဲေနေစမွာပဲ” လို႔ သူမက ဆိုပါတယ္။