ျမန္မာ့သမိုင္း၏ န၀မေျမာက္ သမၼတ မည္သူျဖစ္ႏိုင္သနည္း ?

ၾသဂုတ္လ- ၉ ။ ၂၀၁၃
M-Media
ေဆာင္းပါး၇ွင္ – ၾသရသေရခ်မ္း

ကၽြႏ္ုပ္တို႕ မွီတင္းေနထိုင္လ်က္ရိွသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ “ဗမာ/ျမန္မာ” ဟူေသာ အမည္နာမသည္လည္းေကာင္း၊ တိုင္းျပည္နယ္နမိတ္ဟူ၍ ကန္႕သတ္ခ်က္သည္လည္းေကာင္း သတ္သတ္မွတ္မွတ္ မရိွခင္ကပင္ နယ္ပယ္ေဒသအလိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူမ်ား၊ မင္းႀကီးမင္းငယ္မ်ား၊ မင္းဆက္မ်ား၊ ေစာ္ဘြားမ်ား စသျဖင့္ ရိွေနခဲ့ၾကသည္။

ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ မတိုင္မီက ျမန္မာ့ေရွးဦးသမိုင္းအား အႏုလံုပဋိလံု မွတ္တမ္းတင္ထားႏိုင္ျခင္း မရိွခဲ့ၾကေပ။ ေတြ႕ၾကရသည့္အေထာက္အထားတို႕မွာလည္း မဆိုစေလာက္မွ်သာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္ ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၊ ဒုတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၊ တတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ စသျဖင့္ အဆက္ဆက္တည္ေထာင္လာၾကသည္။ သမိုင္းတင္မႈမ်ားကိုလည္း ထိုက္သင့္သမွ် ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္လာၾကသည္။ ေခတ္ကာလတိုင္းတြင္ မွတ္တမ္းတင္ခံရသည့္ သမိုင္းမ်ား ရိွသလို၊ မွတ္တမ္းတင္ မခံၾကရေသာ ရာဇ၀င္မ်ားလည္း ရိွေနေၾကာင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႕ သိဖို႕ လိုအပ္ပါသည္။ ယေန႕ေခတ္တြင္မူ တစ္စံုတစ္ရာေသာ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားမ်ားအတြက္ သမိုင္းလိမ္မ်ားကိုလည္း အစားထိုးလာသည္ကို ေတြ႕ရ၏။ အလိမ္အညာ သြတ္သြင္းမႈမ်ားအၾကားမွ ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ားကို ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္သူမ်ားလည္း ရိွေနေပဦးမည္။ အရိုးေပၚအရြက္ဖံုးမႈ အစဥ္အလာ ခိုင္မာသြားလွ်င္မူ အနာဂတ္ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႕ အရွက္ကြဲစရာ၊ ဂုဏ္သိကၡာက်ဆင္းဖြယ္ရာမ်ား တစ္ေန႕မဟုတ္တစ္ေန႕တြင္ မလြဲမေသြ ႀကံဳဆံုလာႏိုင္သည္ကိုလည္း မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားမွ သတိကရုျပဳရမည့္ အခ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ မည္သို႕ဆိုေစ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ တတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္(ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္)အထိကား ရွင္ဘုရင္မ်ား၊ မင္းဆက္မ်ားတို႕ျဖင့္သာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ထူေထာင္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကေပသည္။

တတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္တြင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး(ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၀၇၆-၁၁၂၂) မွသည္ သီေပါမင္း(၁၂၂၁-၁၂၇၈) အထိ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ၁၁ ဆက္ရိွခဲ့ၾကသည္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္၏ေနာက္ဆံုးဘုရင္ျဖစ္သူ သီေပါမင္း လက္ထက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၄၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၈ ရက္၊ အဂၤလိပ္သကၠရာဇ္ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႕လက္ေအာက္ က်ေရာက္သြားခဲ့သည္။ ထိုေန႕တြင္ပင္ သီေပါမင္း၏မိသားစုကို အိႏိၵယသို႕ ပို႕ေဆာင္လိုက္သည္။ ထို ပါေတာ္မူခ်ိန္မွစတင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ရွင္ဘုရင္မ်ဳိးဆက္ျပတ္၍ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံျဖစ္သြားကာ ျပည္သူျပည္သားမ်ားအားလံုး ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္ ကၽြန္ဘ၀ေရာက္ခဲ့၏။ ၿဗိတိသွ်တို႕၏ကၽြန္ဘ၀၊ ဂ်ပန္နယ္ခ်ဲ႕တို႕၏ကၽြန္ဘ၀ ႏွင့္ (ယခုလက္ရိွ) စစ္အာဏာပိုင္တို႕၏ကၽြန္ဘ၀ ဟူေသာ ကၽြန္ဘ၀သံုးခုကို ျဖတ္သန္းလာၾကရာ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားတို႕၏ ကံၾကမၼာကား ကၽြန္ဘ၀မွ မေဖာက္ထြက္ႏိုင္ေသးဟု ဆိုရေပေတာ့မည္။

ေခတ္ကာလအေျပာင္းအလဲမ်ားအရ ကမာၻတစ္၀ွန္း၌ သက္ဦးဆံပိုင္ပေဒသရာဇ္စံနစ္ တစ္စစ ပ်က္သုဥ္း၍ ဘုရင္မင္းဆက္ဓေလ့ေနရာတြင္ ပိုမိုလက္ေတြ႕က်ေသာ သမၼတ၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ စသည့္ အာဏာပိုင္စံနစ္မ်ဳိးကို ပိုမိုေခတ္စားလက္ခံလာၾကသည္။

၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၄ ရက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကိုယ္ပိုင္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာထူေထာင္မည့္ လြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ ေၾကျငာႏိုင္ခဲ့သည္။ ျပည္တြင္းရိွ လူမ်ဳိးစံု၊ ဘာသာစံု၊ အလႊာစံုတို႕၏ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းမႈအားျဖင့္ တိုင္းတစ္ပါးတို႕၏ကၽြန္ဘ၀မွ အၿပီးအပိုင္ လြတ္ေျမာက္သြားသည္။ ၄င္းႏွစ္မွာပင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို ေရးဆြဲအတည္ျပဳျပ႒ာန္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ထိုအခ်ိန္မွ စတင္ကာ သမၼတႏိုင္ငံေတာ္စံနစ္အား စတင္က်င့္သံုးသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို တိုင္းရင္းသားမ်ားအနက္မွ အလွည့္က်ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ရမည္ျဖစ္သည္။

သို႕ျဖင့္  ရွမ္းလူမ်ဳိး ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြား စ၀္ေရႊသိုက္ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ပထမဦးဆံုးသမၼတ ျဖစ္လာသည္။ စ၀္ေရႊသိုက္ (၁၈၉၆-၁၉၆၂)သည္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၄ ရက္မွ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၆ ရက္ေန႕အထိ သမၼတတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –

*  ၁၉၂၃ ခုႏွစ္၊ ပထမကမၻာစစ္အတြင္း အေရွ႕ေျမာက္နယ္စပ္ေဒသ ဗမာ့လက္နက္ကိုင္တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႕၀င္
*  ၁၉၂၇ မွ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္အထိ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြား
*  ၁၉၃၉ မွ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္အထိ ဗမာ့တပ္မေတာ္စစ္မႈထမ္း
*  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းေရးဆြဲျခင္းေကာ္မတီအဖြဲ႕၀င္ ႏွင့္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕ဥကၠဌ
*  ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ လူမ်ဳိးစုလႊတ္ေတာ္နာယက
*  ၁၉၄၇ မွ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္အထိ လူမ်ဳိးစုလႊတ္ေတာ္အမတ္
*  ဓနရွင္ပါလီမန္ေခတ္တြင္ ပေဒသရာဇ္စိတ္ မေပ်ာက္ေသးခဲ့သူျဖစ္ေသာ္လည္း ၁၉၅၉ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၂၉ ရက္တြင္ နယ္ရွင္ေစာ္ဘြားအာဏာကို စြန္႕လႊတ္ခဲ့ၿပီး၊ အဂၢမဟာသေရစည္သူ ႏွင့္ အဂၢမဟာ သီရိသုဓမၼ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕မ်ား ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၆၀ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လတြင္ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏိုင္ငံသို႕ အဖြဲ႕ႏွင့္ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးစဥ္
*  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာ ၂၁ ရက္၊ ေသာၾကာေန႕၊ နံနက္ ၁ နာရီတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း၏ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရမွ သိမ္းယူေသာအခါ ထိန္းသိမ္းခံရ
*  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာ ၂၁ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႕၊ အသက္ ၆၆ ႏွစ္အရြယ္၊ အက်ဥ္းသားဘ၀ျဖင့္ပင္ ကြယ္လြန္သည္။

ဒုတိယေျမာက္သမၼတမွာ ပုသိမ္ၿမိဳ႕ဇာတိ၊ ဗမာလူမ်ဳိး ေဒါက္တာဘဦး(၁၈၈၇-၁၉၆၃) ျဖစ္၏။ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႕အထိ သမၼတာ၀န္ကို ငါးႏွစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  ၁၉၁၂ ခုႏွစ္၊ LLB, M.A  ကဲန္းဘရစ္ခ်္ တကၠသိုလ္
*  ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ခရိုင္ရာဇ၀တ္အုပ္တရားသူႀကီး
*  ၁၉၃၀ ခုႏွစ္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တရားသူႀကီး
*  ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ အထူးခံုရံုးအဖြဲ႕၀င္
*  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရမွခ်ီးျမွင့္ေသာ ဓားဆု ႏွင့္ ဆာ ဘြဲ႕
*  ၁၉၄၈-၅၂ ခုႏွစ္ထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတရားသူႀကီးခ်ဳပ္
*  ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဒုသမၼတ
*  ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ဟိတၱိေသနဘြဲ႕ ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အဂၢမဟာသေရစည္သူ ႏွင့္ အဂၢမဟာ သီရိသုဓမၼ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕မ်ား ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရအတိုင္ပင္ခံေကာ္မတီဥကၠဌ
*  ၁၉၆၃ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ ၉ ရက္၊ စေနေန႕၊ အသက္ ၇၆ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။

တတိယေျမာက္သမၼတမွာ ပုသိမ္ခရိုင္၊ က်ဳံေပ်ာ္ၿမိဳ႕နယ္၊ သစ္ဆိပ္ရြာဇာတိ၊ ကရင္လူမ်ဳိး မန္း၀င္းေမာင္(၁၉၁၆-၁၉၈၉) ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္မွ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္း၏အာဏာသိမ္းခ်ိန္အထိ သမၼတာ၀န္ကို ငါးႏွစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  ၁၉၃၇ ခုႏွစ္၊ ရန္ကုန္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္မွ ဘီေအဘြဲ႕၊ သန္လ်င္ေရနံခ်က္စက္ရံုတာ၀န္ခံ
*  ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ ဒုအရာခံဗိုလ္
*  ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ကရင္လူငယ္မ်ားဒုဥကၠဌ ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားဂ်ာနယ္အယ္ဒီတာ
*  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ပုသိမ္အေနာက္ပိုင္းဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္အမတ္ ႏွင့္ သတၳဳတြင္းႏွင့္အလုပ္သမား၀န္ႀကီး
*  ၁၉၄၉ ႏွင့္ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရးႏွင့္ဆက္သြယ္ေရး၀န္ႀကီး
*  ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ဆိပ္ကမ္းေရေၾကာင္း၊ ေလေၾကာင္း ႏွင့္ ကမ္းရိုးတန္းသြားသေဘၤာဌာန၀န္ႀကီး
*  ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ အဂၢမဟာ သီရိသုဓမၼ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ထိုင္းဘုရင္မင္းျမတ္မွခ်ီးျမွင့္ေသာ Chula Chom Kloa တံဆိပ္
*  ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ ေတာ္လွန္ေရးၾကယ္တံဆိပ္ ဒုတိယဆင့္
*  ၁၉၆၂ မွ ၁၉၆၇  ခုႏွစ္အထိ ထိန္းသိမ္းခံရ
*  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ရွစ္ေလးလံုးအေရးအခင္းကာလတြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္းဦးႏု၏ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး(ဒီ/ၿငိမ္း)ပါတီ ဒုဥကၠဌ ႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္အစိုးရ၏သမၼတ
*  ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ ဇူလုိင္လ ၄ ရက္၊ အသက္ ၇၃ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတမ်ားအနက္ ပေဒသရာဇ္ႏွင့္ဗ်ဴရိုကရက္စိတ္ အလ်ဥ္းမရိွဘဲ ဒီမိုကေရစီစစ္စစ္ကိုလိုလားသည့္ တစ္ဦးတည္းေသာသမၼတအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ခံရသည္။

စတုတၳေျမာက္သမၼတမွာ ျပည္ခရိုင္၊ ေပါင္တလည္ၿမိဳ႕ဇာတိ (လူမ်ဳိးမသိ) ဦးေန၀င္း(၁၉၁၁-၂၀၀၂) ျဖစ္သည္။  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကိုသိမ္းယူၿပီး ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာ ၉ ရက္အထိ သမၼတအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ မွစ၍ ၂၆ ႏွစ္တိုင္တိုင္ တစ္ပါတီအာဏာရွင္စံနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ တက္ေရာက္
*  ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ ဥပစာသိပၸံေနာက္ဆံုးႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းထြက္
*  ၁၉၃၄ ခုႏွစ္ မီးရထားဌာန၀န္ထမ္း
*  ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ စာတိုက္ႏွင့္ေၾကးနန္းဌာနစာေရး၊ ဒို႕ဗမာအစည္းအရံုး၀င္၊ ဥပစာသိပၸံဘြဲ႕ရ၊ သခင္ရႈေမာင္ အျဖစ္အမည္ခံ
*  ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ စစ္ပညာသင္ရန္ ဂ်ပန္သို႕သြားေရာက္၊ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာသည့္ေရွ႕ေျပးအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္၊ ဘီအိုင္ေအတပ္မႀကီး ၂ တြင္ တပ္မႀကီးမွဴး။ ဘီဒီေအတပ္ရင္း ၁ တြင္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးအဆင့္ျဖင့္တပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးအဆင့္ျဖင့္ ဘီဒီေအႏွင့္ဘီအင္န္ေအတို႕၏စစ္ေသနာပတိ၊ စစ္ဦးစီးဌာနခ်ဳပ္မွဴး၊ ေထာက္ပံ့ေရးဌာနႀကီးမွဴး
*  ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ကနီၿမိဳ႕၊ မဟာမိတ္တို႕၏ေတြ႕ဆံုပြဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေခါင္းေဆာင္သည့္ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ႏွင့္အတူ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ လိုက္ပါ။ ဗိုလ္မွဴးအဆင့္ျဖင့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း ၄ ၏တပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ ဒုတိယဗိုလ္မွဴးႀကီး
*  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ တပ္ရင္းမွဴး ႏွင့္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး။ ၄င္းေနာက္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္အဆင့္ျဖင့္ ေျမာက္ပိုင္းတိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္တိုင္းမွဴး
*  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္ကိုဦးေဆာင္၍ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သိမ္းယူ ။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဥကၠဌ ၊(ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး ၂၆ ႏွစ္တိုင္တိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့)
*  ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ ၊ ၄င္းမွတဆင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ႏွင့္ မဆလဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ ဥကၠဌ
*  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အနားယူ
*  ၂၀၀၂ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္၊ အသက္ ၉၂ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုးစစ္အာဏာရွင္တစ္ဦးအျဖစ္ မွတ္တမ္း၀င္ခဲ့သည္။

ပဥၥမေျမာက္သမၼတမွာ ျပည္ခရိုင္၊ သဲကုန္းၿမိဳ႕ဇာတိ၊ ဗမာလူမ်ဳိး ဦးစန္းယု(၁၉၁၈-၁၉၉၆) ျဖစ္သည္။  ၁၉၈၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၉ ရက္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္အထိ သမၼတအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ရန္ကုန္ေဆးေက်ာင္းတြင္ ဒုတိယႏွစ္အထိတက္ေရာက္၊ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္သို႕ ျပည္ၿမိဳ႕မွ ၀င္ေရာက္စစ္မႈထမ္း၊ ၄င္းမွ အရာရိွျဖစ္ကာ တပ္ရင္း ၂ တြင္ တပ္ရင္းမွဴးခန္႕အပ္ခံရ
*  ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ တပ္ရင္း ၃ တြင္ တပ္ခြဲအရာရိွ၊ ႏိုင္ငံတစ္၀ွန္းျဖစ္ပြားေသာ တုိက္ပြဲမ်ားစြာတြင္ ပါ၀င္ခဲ့
*  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ႀကီး
*  ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ဗိုလ္မွဴး ႏွင့္ သနက ၃ တြင္ ဒုတပ္ရင္းမွဴး။ ၄င္းမွတဆင့္ အီးကရင္းတပ္ရင္း ၁ တြင္ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီး
*  ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ အီးကရင္း တပ္ရင္း ၂၊ ကယား ၁ တြင္ တပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ လက္ေထာက္စစ္ေရး စစ္ေထာက္ခ်ဳပ္
*  ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ စစ္ရာထူးခန္႕ခ်ဳပ္ရံုးမွ စစ္ရာထူးခန္႕အတြင္း၀န္
*  ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ မပခ တုိင္းမွဴး၊ ၄င္းမွတဆင့္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္
*  ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ တပ္မဟာ ၁ မွ တပ္မဟာမွဴး ၊ ၄င္းမွတဆင့္ ရပခတိုင္းမွဴး၊ ၄င္းေနာက္ နမခတိုင္းမွဴး
*  ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ဒုကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္(ၾကည္း)
*  ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္၊ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး ႏွင့္ ဒု၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၊ တပ္မေတာ္ပါတီဥကၠဌ
*  ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီအတြင္းေရးမွဴး
*  ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္မွအနားယူ၊ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏို္င္ငံေတာ္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ၀င္ ၊ အမ်ဳိးသားစီမံကိန္းဌာန၀န္ႀကီး၊ မဆလဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး
*  ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ ပါတီလုပ္ငန္းစိစစ္ေရးေကာ္မတီ ဥကၠဌ ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ
*  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္တြင္ အနားယူ
*  ၁၉၉၆ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၈ရက္၊ အသက္ ၇၈ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။

ဆဌမေျမာက္သမၼတမွာ မြန္ျပည္နယ္၊ ေပါင္ၿမိဳ႕ဇာတိ၊  ဦးစိန္လြင္(၁၉၂၄-၂၀၀၄) ျဖစ္သည္။   ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၁၂ ရက္အထိ သမၼတအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အလယ္တန္းျပေက်ာင္းဆရာအျဖစ္မွ ရဟန္းဘ၀သို႕ေရာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္သို႕၀င္ေရာက္
*  ၁၉၄၃ ခုႏွစ္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္တပ္ရင္း ၁ မွ အရာရိွ
*  ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ တိုင္း ၂ ၊ တပ္ရင္း ၈၃ တြင္ တပ္ခြဲမွဴးအျဖစ္ ျမစ္၀ကၽြန္ေပၚဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ရး၌ပါ၀င္
*  ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ သနက ၄ တြင္ တပ္သား
*  ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျပန္တမ္း၀င္အရာရိွ ႏွင့္ ျပည္ထဲေရးဌာန၊ တနသၤာရီတိုင္းမင္းႀကီး၏အပါးေတာ္ၿမဲ
*  ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ထား၀ယ္တပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ခလရ ၃ တြင္ တပ္ခြဲမွဴး
*  ၁၉၅၀-၅၁ ခုႏွစ္ လကရ ၁ ၏ တပ္ခြဲမွဴး
*  ၁၉၅၃-၅၄ ခုႏွစ္ ခ်င္းသနက၏ဒုတပ္ရင္းမွဴး ႏွင့္ လရက ၁ ၏ဒုတပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ သနက ၄ ၏ တပ္ရင္းမွဴး
*  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာသိမ္းမႈ၏ ကြပ္ကဲေရးေခါင္းေဆာင္၊ 7 July ေက်ာင္းသာအေရးအခင္းတြင္ အဓိကရုဏ္းအား အဓိကၿဖိဳခြဲ
*  ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ျပည္ထဲေရး၊ ဒီမိုကေရစီေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ေဒသႏၱရအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္အမ်ဳိးသားမွတ္ပံုတင္၊ တရားေရး စသည့္ ၀န္ႀကီးဌာနမ်ား၏ အတြင္း၀န္
*  ၁၉၆၅-၆၉ ခုႏွစ္ နတခဒုတိုင္းမွဴး
*  ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ အေရွ႕ပိုင္းတိုင္းဗ်ဴဟာမွဴး
*  ၁၉၇၀-၇၂ ခုႏွစ္ တိုင္းႀကီးၾကပ္ေရးဥကၠဌ
*  ၁၉၇၂-၇၄-၈၀ ခုႏွစ္ နမခတိုင္းမွဴး။ ပါတီလုပ္ငန္းစိစစ္ေရးႏွင့္အေရးေပၚပါတီညီလာခံ၏ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕၀င္။ သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး၊ ပို႕ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး၀န္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးႏွင့္သာသနာေရး၀န္ႀကီး (ျပည္ထဲေရးႏွင့္သာသနာေရး၀န္ႀကီးဘ၀တြင္ သာသနာသန္႕ရွင္းတည္တံ့ျပန္႕ပြားေရးဌာန၏တာ၀န္ခံ)
*  ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၀င္ ပါတီတြဲဖက္အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး
*  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီဥကၠဌ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ၊ ၄င္းမွတဆင့္ ရွစ္ေလးလံုးကာလ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္အေရးေပၚအစည္းအေ၀းတြင္ ေကာင္စီဥကၠဌႏွင့္သမၼတအျဖစ္ တင္ေျမွာက္ခံရ
*  ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၉ ရက္၊ အသက္ ၈၁ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။
*  ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတမ်ားအနက္ သမၼတသက္တမ္းအတိုဆံုး ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ၿပီး၊ ၁၇ ရက္သာ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။

သတၱမေျမာက္သမၼတမွာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ဇာတိ၊  ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္(၁၉၂၅-၁၉၉၄) ျဖစ္သည္။  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၁၉ ရက္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္အထိ သမၼတအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  မႏၱေလးဥပစာေကာလိပ္တက္ဆဲမွ တပ္မေတာ္သို႕၀င္။ ဟသၤာတခရိုင္ႏွင့္ဗမာ့မ်ဳိးခ်စ္တပ္မေတာ္တိုင္း ၁ တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္
*  ၁၉၄၆-၅၀ ခုႏွစ္ ဘီအယ္လ္ဘြဲ႕ရ။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဂၤလိပ္စာဌာန သရုပ္ျပဆရာ၊ ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာအယ္ဒီတာ၊ ဗမာ့မီးရထားလက္ေထာက္အတြင္း၀န္
*  ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ၿဗိတိန္သို႕ ပညာေတာ္သင္ေစလႊြတ္ခံရ
*  ၁၉၅၃-၅၄ ခုႏွစ္ အစိုးရေရွ႕ေန
*  ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ဥပေဒသတင္းေထာက္
*  ၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံ Utrecht တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံတကာ L.L.D ဘြဲ႕ရရိွ
*  ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ လက္ေထာက္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္
*  ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံႏွင့္အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားေလ့လာေရးပညာရပ္မ်ားကို ေယးလ္တကၠသိုလ္သို႕ တက္ေရာက္ေလ့လာ ။ ေမာ္ကြန္း၀င္ဒုတိယအဆင့္ကို ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မဆလအျမဳေတပါတီ၏ပညာေရးေကာ္မတီ၀င္။ ပါတီစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးေကာ္မတီဥကၠဌ။ ၄င္းေနာက္ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္
*  ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္၊ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ တရားေရးဌာန၀န္ႀကီး  အျဖစ္ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္
*  ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၀င္
*  ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးေမာ္ကြန္း၀င္ ဒုတိယဆင့္ ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ဘြဲ႕ ပထမဆင့္ ခ်ီးျမွင့္ခံရ
*  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မဆလပါတီဥကၠဌ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ
*  ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂ ရက္၊ အသက္ ၇၀ အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။
*  ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတမ်ားအနက္ သမၼတသက္တမ္း၌ ဒုတိယအတိုဆံုး ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ၿပီး၊ တစ္လသာ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ၄င္းျပင္ အာဏာရွင္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္း၏လက္စြဲသက္ေတာ္ရွည္အမတ္ႀကီးအျဖစ္ နီးစပ္လက္တြဲခဲ့သူျဖစ္သည္။

အဌမေျမာက္သမၼတမွာ ပုသိမ္ခရိုင္၊ ငပုေတာၿမိဳ႕နယ္၊ က်ဳံကူးေက်းရြာဇာတိ (လက္ရိွသမၼတ) ဦးသိန္းစိန္(၁၉၄၅-      ) ျဖစ္သည္။  ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလတြင္ က်င္းပေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ အႏိုင္ရၿပီး သမၼတျဖစ္လာသည္။ သူ၏ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အက်ဥ္းမွာ –
*  က်ဳံကူးေက်းရြာ ဆရာေတာ္ဦးေကသရဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း၌ မူလတန္း၊ ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္ အလယ္တန္းမွ ဒႆမတန္းအထိ၊ ၄င္းေနာက္ DSA  ၀င္ေရာက္ေျဖဆိုၿပီး ျပင္ဦးလြင္ စစ္တကၠသိုလ္ အပတ္စဥ္ ၉ တြင္ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ B.A(DSA) ဘြဲ႕ရရိွခဲ့
*  နအဖေခတ္တြင္ အတြင္းေရးမွဴး ၂ ၊ ၄င္းေနာက္ အတြင္းေရးမွဴး ၁
*  ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္
*  ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးမွႏႈတ္ထြက္၍ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရန္ ျပည္ေထာင္စုႀကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ ဥကၠဌ အျဖစ္ တာ၀န္ယူ
*  ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏိုင္ရ၍ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ျဖစ္လာ။ ေခါက္ရိုးက်ဳိးစစ္မႈထမ္းမ်ား ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအုပ္စုအၾကား ႏိုင္ငံေရးခရီးကို ေရွ႕ဆက္လ်က္ရိွၿပီး လာမည့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ဟု ေၾကျငာခဲ့သည္။

လြတ္လပ္ေရးရရိွခ်ိန္မွ လက္ရိွသမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္အထိ သမၼတရာထူးကို တရား၀င္ရယူခဲ့သည့္ ပုဂၢိဳလ္မွာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးခရီး ၆၆ ႏွစ္တာကာလအတြင္း ၈ ဦးသာ ရိွေသး၏။ ၀ါရင့္ႏိုင္ငံေရးသမားတို႕၏ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားအား ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ၾကရသည္။

ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္(၁၉၄၈-၁၉၆၂)က ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သံုးဦးသည္ကား ဖြဲ႕စည္းပံု၏အျဖည့္ခံမ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏို္င္ငံအတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေလာက္ေလာက္လားလား လုပ္ေဆာင္ခ်က္ဟူ၍ မရိွခဲ့။

မဆလေခတ္(၁၉၇၄-၁၉၈၈)က သမၼတျဖစ္ခဲ့ေသာ ဦးေန၀င္း ႏွင့္ ဦးစန္းယုသည္လည္း တစ္ပါတီစံနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ စစ္အာဏာရွင္မ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ၾက၏။ ၈၈ အေရးအခင္းကာလ၌ ၁၇ ရက္သမၼတဦးစိန္လြင္သည္လည္း ထူးမျခားနားသာ ျဖစ္၏။ ထို႕နည္းတူ ေနာက္ထပ္တက္လာေသာ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္သည္လည္း ကတိမ်ဳိးစံုေပးကာ ျပည္သူအား ေခၽြးသိပ္ခဲ့ရာမွ မင္းမဲ့စရိုက္ထၾကြလ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားပ်က္စီးကုန္သျဖင့္ စစ္တပ္ကိုပင္ ျပန္လည္ လက္လႊဲေပးခဲ့ရသည္။

လက္ရိွသမၼတဦးသိန္းစိန္ကမူ စစ္အသိုင္းအ၀ိုင္းမွ တိုးထြက္လာေသာ္လည္း နာမည္ဆိုးျဖင့္ေက်ာ္ၾကားျခင္း မရိွခဲ့၊ သူ႕ေရွ႕က အုပ္ခ်ဳပ္သြားခဲ့ေသာ စစ္အာဏာရွင္ႀကီး ဦးသန္းေရႊကဲ့သို႕လည္း ဆိုး၀ါးၾကမ္းတမ္းျခင္း မရိွခဲ့ေပ။ သို႕ေသာ္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီသည္ စစ္တပ္၏ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံအရိွန္အ၀ါျဖင့္ မဲမသမာမႈမ်ား ရိွခဲ့ေၾကာင္း သတင္းႀကီးသည္။ ဦးသိန္းစိန္ကိုယ္တိုင္ကလည္း စစ္အာဏာျဖင့္သက္ဦးဆံပိုင္ပေဒသရာဇ္စံနစ္ဖက္သို႕ ယိမ္းလိုခဲ့ေသာ ဦးသန္းေရႊ၏ လက္ရင္းလူယံုစာရင္း၌ ပါ၀င္ေနေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ လံုၿခံဳေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး အစရိွသည္တို႕၌ ဦးသန္းေရႊ၏ၫႊန္ၾကားမႈေအာက္တြင္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနရေၾကာင္း – ဦးသန္းေရႊမွာ အမည္ခံအားျဖင့္ အနားယူသြားသည္ဆိုေသာ္လည္း သူ၏အစီအမံမ်ားက သက္၀င္လႈပ္ရွားေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာမွပင္သိရိွရိပ္စားမိသည့္အေျခအေနသို႕ ေရာက္ေန၏။

မည္သို႕ပင္ဆိုေစကာမူ ဦးသိန္းစိန္၏သမၼတသက္တမ္း ကနဦး ၂ ႏွစ္တာ၌ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားစြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဦးသန္းေရႊလက္ထက္က ဖိႏွိပ္အက်ဥ္းခ်ထားခဲ့ေသာ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားစြာကို လြတ္ေျမာက္ေစျခင္း၊ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးျခင္းျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ NLD ဘက္ေတာ္သားတို႕ကို လႊတ္ေတာ္အတြင္းသို႕ ၀င္ႏိုင္ရန္ လမ္းေဖာ္ေပးျခင္း၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မႈမ်ားကို အာမခံခ်က္မ်ားျဖင့္ ပြင့္လွစ္ေစျခင္း၊ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံေရး တင္းမာေနခဲ့ရာမွ အျမင္ေျပာင္းလဲေစျခင္း၊ စာနယ္ဇင္း/မီဒီယာႏွင့္အသင္းအဖြဲ႕လြတ္လပ္မႈ၌ ထင္ထားသည္ထက္ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးျခင္း၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးကို ျမွင့္တင္ျခင္း၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကိစၥမ်ားတြင္ အာရံုစိုက္တုန္႕ျပန္လာျခင္း၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းတို႕ႏွင့္ ပိုမိုေျပလည္မႈရေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေနျခင္း စသည္တို႕ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံတကာ၏ခ်ီးက်ဴးမႈကို ခံရကာ – ဦးေန၀င္းမွ ဦးသန္းေရႊေခတ္ကာလ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ႏိႈ္င္းစာလွ်င္ ျပည္သူမ်ားအဖို႕ မ်ားစြာအသက္ရွဴေခ်ာင္ခဲ့သည္။

သို႕ပါေသာ္လည္း စစ္တပ္တစ္ပိုင္းအရပ္သားတစ္ပိုင္း အစိုးရျဖစ္ေနေသးသည့္အတြက္ မီးစတစ္ဖက္ ေရမႈတ္တစ္ဖက္ စံနစ္၀ါဒအား ေတြ႕ျမင္ေနရသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အလြန္တြင္ေတာ့ အက်ည္းတန္မႈမ်ား ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္လာၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းသို႕ေမာင္းႏွင္ေနသည့္တိုင္ေအာင္ စစ္တပ္၏လႊမ္းမိုးထိန္းခ်ဳပ္မႈအား မပယ္လွန္ႏိုင္ေသး။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမွာ မထိေရာက္ေသး။ တရားစီရင္ေရးက႑တြင္လည္း ဥပေဒေၾကာင္း၏ေဘာင္အတြင္းသို႕ တင္းျပည့္ၾကပ္ျပည့္ မေရာက္ရိွေသး။ တိုင္းျပည္၏သယံဇာတယိုေပါက္မ်ားကို မပိတ္ဆို႕ႏိုင္ေသး။ အာဏာရွင္ေဟာင္းအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားႏွင့္ ၄င္းတို႕၏လက္ေ၀ခံမ်ားအတြင္းရိွ ခရိုနီတို႕၏ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားမႈကို မဖယ္ထုတ္ႏိုင္ေသး။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဆက္ဆက္က ခ်မွတ္က်င့္သံုးခဲ့ေသာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရး ႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးတို႕အေပၚ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ အခ်ဳိ႕ေဖာ္ျမဴလာမ်ားကိုလည္း လက္ကိုင္ထားဆဲ-အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနဆဲ။ ႏိုင္ငံတကာမွ ရႈတ္ခ်ဖြယ္ရာ လုပ္ရပ္ဆိုး၊ စိတ္ဓာတ္ဆိုး၊ အေတြးဆိုး၊ အျမင္ဆိုး၊ အႀကံဆိုးမ်ားစြာကို အဆံုးမသတ္ႏိုင္သည္သာမက ထင္ရာစိုင္းဥပေဒမဲ့ကိစၥမ်ား၊ မဟာဗမာလူမ်ဳိးႀကီး၀ါဒ၊ ဘာသာေရးဘက္လိုက္မႈ၊ မ်က္ကန္းမ်ဳိးခ်စ္အယူအဆမ်ား၊ အယူသည္းမႈမ်ား၊ ငါတေကာေကာျခင္းမ်ားမွာ ပို၍ပင္ ႀကီးထြားလာခဲ့သည္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္၏ ကမာၻသိ ကတိက၀တ္မ်ားကိုလည္း စစ္တပ္အပါအ၀င္ သူ၏အစိုးရအဖြဲ႕၀င္မ်ားမွ အေလးမထားၾက – လက္ေတြ႕ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္မႈကို ပီျပင္စြာ မျမင္ရေသးေခ်။ မိမိသည္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မည္ မဟုတ္ဟု ေၾကြးေၾကာ္ထားသည့္တိုင္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္မည့္အေနအထားမ်ားအား လက္ယပ္ေခၚေနသကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနသည္။ လူနည္းစုအေရးကို ဥေပကၡာျပဳထားၾကဆဲ။ တိုင္းရင္းသားျဖစ္မႈ ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈအျပင္ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရးႏွင့္ အမ်ဳိးသားေရးတို႕ကို ေရာေထြးစြာ သတ္မွတ္၍ မၿပီးႏိုင္ၾက – မကြဲျပားသျဖင့္ ျပည္သူ႕ဆႏၵမဲတြင္ ျပႆနာ၏အေငြ႕အသက္က ၀န္းရံေနသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ကိုလည္း ၿပီးေျမာက္ေအာင္ မေရးဆြဲႏိုင္ေသးသည္သာမက ဒီမိုကေရစီနည္းက်လမ္းေၾကာင္း၏ပံုစံ မေပၚလြင္လာေသး။ သို႕ျဖစ္ရာ အနာဂတ္ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးက မႈန္၀ါး၀ါးပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္ႏွယ္ ျဖစ္ေနေပ၏။ ဦးသိန္းစိန္က အနားယူေတာ့မည္ဟု ဆိုထားေသာေၾကာင့္ သူ၏သမၼတသက္တမ္းမွာ ၂ ႏွစ္၀န္းက်င္သာ က်န္ရိွေတာ့သည္။ လက္ရိွအေျခအေနမွာ သူ႕ထံတြင္ ရာထူးတာ၀န္ ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာစက္က တစ္သားတည္းျဖစ္မေန။ ဤကာလအတြင္း သူ၏ခံယူခ်က္၊ သူ၏ေရွ႕ဆက္ေျခလွမ္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေနာက္ကြယ္မွေႏွာင္ႀကိဳးမ်ားကို ရွင္းလင္းမည္ေလာ – ဇာတ္ဆရာအလိုက် ဆက္က,သြားမည္ေလာဟူသည့္အခ်က္မွာ ယခင္သမၼတေဟာင္း ၇ ဦးထက္ပင္ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းေနေတာ့သည္။

တဖန္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ သူရဦးေရႊမန္း ႏွစ္ဦးလံုးက သမၼတအျဖစ္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္အေရြးခံမည္ဟု လူသိရွင္ၾကား ဆိုေနၾကၿပီ။ မ်ားမၾကာမီ ျပည္ေထာင္စုႀကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ (ႏွင့္) အတိုက္အခံ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္တို႕၏ အားၿပိဳင္မႈ အရိွန္ျပင္းႀကီးမားလာေတာ့မည္။ သီးသန္႕ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ရပ္ရပ္ ထပ္မံေပၚထြက္ႏိုင္ျခင္းရိွမရိွကိုလည္း မည္သူမွ် တပ္အပ္မေျပာႏိုင္။ မည္သည့္ဖက္မွ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရေစကာမူ ၫႊန္႕ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕ရမည့္ အေနအထားရိွေန၏။ မက္လံုးေပးမႈမည္မွ်ေကာင္းေကာင္း သူရဦးေရႊမန္းမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ အာဏာရွင္တို႕၏လက္ေ၀ခံမ်ဳိးဆက္ထဲက ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူမ်ားမွ ေကာင္းစြာ မယံုစားရဲၾက။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ခြဲျခားႏိွမ့္ခ်ဆက္ဆံတတ္သူ မဟုတ္ေသာ္လည္း မၾကာေသးမီက ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ အက်ည္းတန္ကမာၻေက်ာ္ကိစၥမ်ား၌ လူ႕အခြင့္အေရး၊ တရားမွ်တေရး၊ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရးတို႕ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏႈတ္ဆိတ္လ်က္ စစ္အုပ္စုမ်ားႏွင့္အဆင္ေျပေအာင္သာ အားထုတ္ေနသည့္အေပၚ သူမ၏ပံုရိပ္ေကာင္းက တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာေနသည္။ ကၽြဲႏွစ္ေကာင္ခတ္သည့္အၾကား အဘယ္သူတို႕ ေျမစာပင္ ျဖစ္ၾကဦးမည္နည္း ? ဘုရားၿပီးျငမ္းဖ်က္ဇာတ္လမ္းမ်ား နားဆင္ၾကရဦးမည္ေလာ ?

ဆက္၍ဆိုရပါလွ်င္ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားတို႕အတြင္း ကိန္းဂဏန္းနံပါတ္မ်ား၊ အတိတ္နိမိတ္ေကာက္ျခင္းမ်ား၊ ယၾတာႏွင့္ဓာတ္ဆင္ဓာတ္ရိုက္ကိစၥမ်ား စသည္တို႕တြင္ ေၾကာက္ခမန္းလိလိ အယူသည္းအစြဲႀကီးလြန္းေလရာ – ထိုသူတို႕၏အယူအဆႏွင့္ဥပါဒါန္၌ ၉ (န၀မ) ဂဏန္းသည္ အထြဋ္အထိပ္အေနအထား ျဖစ္ေနသည္။ ဆင္ျခင္တံုတရားအား လက္ကိုင္မျပဳၾကသျဖင့္ ဆရာစံေတာ္လွန္ေရးတုန္းကလို ဥပါဒါန္ေၾကာင့္ ဥပါဒ္သင့္ရေပါင္းလည္း မနည္းေတာ့။ သို႕တုိင္ အမွတ္ မရိွၾကေသး။ သူတစ္ပါး၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ေတြ႕ခ်င္၊ ျမင္ခ်င္၊ လိုခ်င္ၾကေသာ္လည္း မိမိကိုယ္ကို ဦးစြာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ကိုမူ ေမ့ေလ်ာ့လ်က္ရိွေနၾကသည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႕အတြက္ သမိုင္းထဲတြင္ မေရတြက္ႏိုင္ေသာ သင္ခန္းစာမ်ား ရိွပါသည္။ သင္ခန္းစာမ်ားကို သမိုင္းရာဇ၀င္ထဲ ျပန္လည္ပစ္မသြင္းလိုက္ၾကဖို႕ အေရးႀကီးသည္။ အနာဂတ္အတြက္ ျပဒါးတိုင္အျဖစ္ အျမင္ရိွဖို႕ လိုအပ္ေပသည္။ ျမန္မာ့ႏို္င္ငံေရးသမိုင္းလမ္းေၾကာင္းသည္ အမွန္တကယ္ ေနာက္ျပန္မလွည့္ခဲ့ပါက လာလတၱံ႕ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏သမၼတမွာ န၀မေျမာက္ ျဖစ္ပါေတာ့မည္။ သို႕ျဖစ္၍ ကိုးဂဏန္းအေပၚ အယူႀကီး အစြဲျပင္းထန္လွစြာေသာ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားမ်ားအဖို႕ န၀မေျမာက္သမၼတေနရာတြင္ မည္သို႕ေသာ လူစားမ်ဳိး တက္လာမည္နည္း၊ ေကာင္းသည့္နိမိတ္လကၡဏာေလာ၊ အပိုင္းပိုင္းအစိပ္စိပ္ကြဲထြက္ပ်က္စီးမည့္ သေကၤတေလာဟု အေတြးပင္လယ္ထဲ နစ္ေမ်ာေနသည္ထက္ ပိုမိုလက္ေတြ႕က်သည့္ဖက္သို႕ ဦးတည္ၾကေစလိုပါသည္။ အဆံုးအျဖတ္ ဟူသည္ကို အခ်ိန္ကသက္ေသျပသြားမည္ျဖစ္သကဲ့သို႕ ကၽြႏ္ုပ္တို႕လူသားမ်ားႏွင့္လည္း တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေၾကာင္း သတိခ်ပ္ႏို္င္ၾကပါေစ။

( ၾသရသ ေရခ်မ္း )

* ကိုးကားခ်က္မ်ား *
၁။ ကုန္းေဘာင္ရွင္းတမ္း (ေမာင္သန္းေဆြ-ထား၀ယ္)
၂။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ရုပ္ပံုလႊာ (တင္ႏိုင္တိုး)
၃။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ ၈၊ ၄၊ ၁၄
၄။ ေခတ္ေရစီးထဲကပုဂၢိဳလ္မ်ား (သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေနျပည္ေတာ္)
၅။ “ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတမ်ား” ေဆာင္းပါး (ေအာင္စြမ္း၊ Norhtern Star ဂ်ာနယ္၊ ၆.၉.၂၀၁၂)
၆။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသံုးသပ္ခ်က္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာသတင္းႏွင့္ေဆာင္းပါးမ်ား (အင္တာနက္)
၇။ ျမန္မာျပည္တြင္း သတင္းႏွင့္အတင္းမ်ား (အင္တာနက္)