ျမန္မာႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲကို အကဲျဖတ္ျခင္း

ဧျပီ ၂၈ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
ေရးသားသူ- ဦးဦး ေမွာ္ဆရာ

ကာတြန္း Credit – လဂြန္းအိမ္

ျမန္မာျပည္ ေျပာင္းလဲေနျပီလားလို႕ေမးရင္ ေျပာင္းလဲေနျပီလို႕ အတိအက်ေျပာလို႕ရပါတယ္။ (ေျပာင္းလဲေနျပီဆိုတဲ့ အေျဖတစ္ခြန္းထဲနဲ႕ေတာ့ က်ေနာ့္ကို အျပင္းအထန္ကန္႔ကြက္မဲ့သူ မ်ားလိမ့္မယ္ ထင္တယ္။ က်ေနာ္ ေရးတာျပီးေအာင္ဖတ္ျပီးမွ ကန္႔ကြက္ပါ။)

Democratization လို႔ေခၚတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ ဒါမွမဟုတ္ ဒီမိုကေရစီလံုး၀မရွိတဲ့အေျခအေနကေန ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆီသို႕ အသြင္ ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္စဥ္ကို ႏိုင္ငံေရး သိပၸံမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဆင့္(၃) ဆင့္ ခြဲျခားပါတယ္။

(၁) Liberalization : ယခင္အာဏာရွင္စနစ္ေဟာင္းက တင္းၾကပ္ဖိႏွိပ္ထားမႈေတြကို တေျဖးေျဖးခ်င္း ေျဖေလ်ာ့ေပးတဲ့ အဆင့္ပါ။ ဥပမာ- မီဒီယာ တင္းၾကပ္ထားမႈေတြ ေျဖေလ်ာ့တာမ်ိဳး၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုရင္ ေရွ႕ ေနာက္ ၾကည့္ေျပာေနရတဲ့ အေျခအေနကေန ေအာ္ၾကီးဟစ္က်ယ္ေျပာလို႕ရတဲ့ အေျခအေနေတြ ျဖစ္လာျခင္း။ သို႕ေသာ္ ဒီေျဖေလ်ာ့မႈေတြဟာ က႑အားလံုး၊ ႏိုင္ငံသားအားလံုးအေပၚ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈရွိလိမ့္မယ္လို႕ မွတ္ယူလို႕မရပါဘူး။

(၂) Transition : ေျဖေလ်ာ့ျခင္းအဆင့္ကို လြန္ေျမာက္တဲ့အခါ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြကို စတင္ မိတ္ဆက္ခြင့္ေပးျပီး ေဘာင္ကိုလည္း တေျဖးေျဖး ခိုင္မာေအာင္ အေျခတည္ေစပါတယ္။ ဒီ အဆင့္ကေန ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို အခက္အခဲမရွိ တန္းတန္းမတ္မတ္ေရာက္ေအာင္ သြားႏိုင္မယ္လို႕ ေတာ့ အေသအခ်ာ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ ဘာမွန္းမသိတဲ့ ေသခ်ာေရရာမႈမရွိေသးတဲ့ အေနအထား တစ္ရပ္ျဖစ္ေနဆဲ မို႕လို႕ပါ။ နည္းနည္းပါးပါး အၾကပ္အတည္း ၾကံဳရျပီး ဒီမိုကေရစီပန္းတိုင္ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေရာက္သြားတာလဲရွိသလို၊ တခါတေလက်ေတာ့ လမ္းတ၀က္ ေတာင္ မေရာက္ေသးဘဲ ေနာက္ထပ္တဖန္ အာဏာျပန္သိမ္းခံရျပီး ပိုဆိုးတဲ့အာဏာရွင္စနစ္ကို ေရာက္သြားတာလဲ ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအဆင့္ကို ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြ ပိုမိုအာရံုစိုက္ေလ့ ရွိပါတယ္။

(၃) Substantive Democratization : ဒီအဆင့္မွာလည္း ႏွစ္ပိုင္း ထပ္ခြဲေသးတယ္။ Initial state နဲ႕ Consolidation of Democracy ဆိုျပီးေတာ့..။ ဒီအဆင့္ေရာက္ျပီဆိုရင္ေတာ့ ေရရွည္တည္တန္႔မည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္တစ္ရပ္ ခိုင္ခိုင္မာမာ ျဖစ္လာေစဖို႕ ဒီမိုကရက္တစ္ေဘာင္ကို ခ်ဲ႕ထြင္တည္ေဆာက္ပါ ျပီ။ ဒီအဆင့္မွာ ေသခ်ာေျပာႏိုင္တာက ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္ျခင္းဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိသေလာက္နည္းသြားျပီ။ ဘယ္လို ဒီမိုကေရစီပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္ထြန္းလာ သလဲဆိုတာ ဆန္းစစ္ဖို႔ပဲလိုပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းျခင္း ျဖစ္စဥ္တိုင္းဟာ ေပမီွေဒါက္မီဒီမိုကေရစီ စနစ္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ေရာက္ရွိ သြားလိမ့္မယ္လို႕ ဘယ္သူကမွ အာမခံလို႕မရလို႕ပါပဲ။ က်ေနာ့္ေလ့လာမႈအရ ေျပာရရင္ အသြင္ေျပာင္းျခင္းျဖစ္စဥ္ေတြတုန္းက အေျခခံခဲ့တဲ့ အိုင္ဒီယိုေလာ္ဂ်ီေတြအေပၚ အဓိက အေျခခံျပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဟာလည္း အဆင့္အတန္း ကြာျခားသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- ဆိုရွယ္လစ္ အေတြးအေခၚကို အဓိက အေျခခံတဲ့ အေျပာင္းအလဲရဲ႕ရလဒ္က ဆိုရွယ္ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာဖို႕ရာခိုင္နႈန္း ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို အက်ယ္တ၀င့္ မရွင္းေတာ့ဘဲ ျမန္မာျပည္ဘက္ျပန္လွည့္ၾကမယ္။

က်ေနာ့္အျမင္အရ ျမန္မာျပည္ အေျပာင္းအလဲက Liberalization အဆင့္ကို ေက်ာ္လြန္ခဲ့ျပီလို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ အတိုင္းအတာ တစ္ရပ္ထိ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုေရးသား ခြင့္ ျပဳလိုက္တယ္။ (ဒါ သန္းေရြအခ်ိန္က မရွိခဲ့ဘူး) ေနာက္ျပီး democratic institutions ေတြ ေပၚလာျပီ။ လႊတ္ေတာ္ ေပၚလာျပီ၊ လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အစိုးရကို ခြဲထုတ္ျပီ။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ေပၚလာျပီ။ ဒီ Institutions ေတြက Transition ကိုေဖၚညႊန္းတယ္။ ယခင္က စစ္အစုိးရက အျပင္းအထန္ ဆန္႔က်င္ခဲ့သေယာင္ရွိတဲ့ တခ်ိဳ႕ပုဂၢိဳလ္မ်ားဆိုရင္ ဒီလို Liberalization ရဲ႕အစြမ္း ေၾကာင့္ `ငါတို႕ သမၼတၾကီးကို မထိနဲ႕´ ဆိုတဲ့ထိ ေျပာင္းလဲသြားၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအသြင္ကူးေျပာင္းျခင္း အဆင့္ ေအာင္ျမင္သလား ဆိုတာထက္ ဘယ္လိုေျပာင္းလဲေနသလဲဆိုတာကို က်ေနာ္ ပိုစိတ္၀င္စားတယ္။ ပညာရွင္တခ်ိဳ႕က ဒါကို Contested Democracy ေရာ၊ Electoral Authoritarianism လို႕လဲေခၚၾကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ပံုမွန္ လုပ္ေပးေနေပမဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ပဲ။ ဒီမိုကေရစီ elements ေတြမျပည့္ဘူးလို႕ ဆိုလိုတယ္။

ဒီေတာ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲကို သီအိုရီအရ စံႏႈန္းတခ်ိဳ႕နဲ႕ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္လို႕ရတယ္။

(၁) ပထမဆံုးေတာ့ ဆင္ျမဴရယ္ဟန္တင္တန္ရဲ႕ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ပံုစံသံုးမ်ိဳးနဲ႕ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္မယ္ ..

(i) တစ္မ်ိဳးက Replacement လို႔ေခၚတဲ့ လက္ရွိအာဏာရွင္အစိုးရျပိဳလဲသြားလို႔ ဒါမွမဟုတ္ အတိုက္အခံ အင္အားစုက အာဏာသိမ္းပိုက္လိုက္ႏိုင္လို႕ အတိုက္အခံဘက္က အစုိးရတစ္ရပ္အေနနဲ႕အစားထိုး ၀င္လာတာမ်ိဳး။

(ii) ေနာက္တမ်ိဳးက Trans-placement လို႕ေခၚတဲ့ လက္ရွိအာဏာရွင္အစိုးရနဲ႕ အတိုက္အခံနဲ႔ေပါင္းျပီးေတာ့ အသြင္ကူးေျပာင္း ယူတာမ်ိဳး။

(iii) ေနာက္ဆံုးတမ်ိဳးက Transformation လို႕ေခၚတယ္။ လက္ရွိရွိေနတဲ့ အစိုးရကပဲ သူတို႕ကိုယ္ကို မထိခိုက္ေစ ရေအာင္ အကာကြယ္ယူျပီး သူတို႕ရဲ့ အာဏာကို တဆင့္ျခင္းဆီေလ်ာ့ခ်သြားျပီး အသြင္ေျပာင္းေပး သြားတာမ်ိဳး။

လက္ရွိ ျမန္မာျပည္က နံပါတ္(iii) transformation ပံုစံနဲ႔ ေျပာင္းေနတာ..။ ဒီလို transformation ပံုစံ အေျပာင္းအလဲက မေသခ်ာမႈေတြ အရမ္းမ်ားတယ္။ အေျပာင္းအလဲျဖစ္စဥ္ကို အာဏာရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာျဖစ္လို႕ stability ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္ေပမဲ့ Democratic elements ေတြ မျပည့္ဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အာဏာရွင္ေတြက သူတို႕ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေတြကို ဘယ္ေလာက္ထိ ေလ်ာ့ေပးမွာလဲဆိုတာ ထည့္ေတြးေနတာကိုး..။ State within the State ပံုစံနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းရွည္ၾကာ ရွိေနခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ၾကီးလို အဖြဲ႕အစည္းၾကီးတစ္ခုကို ခ်က္ခ်င္းၾကီး ပံုစံေျပာင္းဖို႕ အင္မတန္ ခက္ခဲပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီပံုစံအေျပာင္းအလဲက ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔လည္း တထစ္ခ် ေျပာလို႔မရဘူး။ – ဒီလိုပဲ ပံုစံ(i)Replacement ကေရာ ေသခ်ာသလားဆိုရင္.. အဲဒါလည္း မေသခ်ာဘူး။ stability မရွိဘူး။
( ျမန္မာျပည္ရဲ႕ Transformation ျဖစ္စဥ္နဲ႕ပက္သက္ျပီး သီးျခား ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးျပီး အက်ယ္ရွင္းပါဦးမယ္။)

(၂) ေနာက္ထပ္ Democratic Civilian-Military Relations (ဒီမိုကရက္တစ္ အရပ္ဘက္ -စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး) ကို ၾကည့္ရမယ္။ စစ္ဘက္ကို အရပ္သားက ထိန္းခ်ဳပ္လို႕ရတဲ့ ဆက္ဆံေရးမ်ိဳးကိုေခၚတာ။ လႊတ္ေတာ္က စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ ကြပ္ကြဲႏိုင္ျပီလားဆိုတာ ၾကည့္ရမယ္။ တစ္ႏွစ္စာ စစ္တပ္အသံုး စရိတ္ကို လႊတ္ေတာ္က ဘယ္ေလာက္ထိပဲ ခြင့္ျပဳမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ လုပ္လို႕ရျပီလား။ ဒါေတြ ၾကည့္ ရမယ္။ ဒါဆို ဒီအခ်က္ကလည္း ျမန္မာျပည္ အေျပာင္းအလဲကို တိုင္းတာတဲ့ `စံ´တစ္ခ်က္ ျဖစ္ျပန္တယ္။  (ဒီအခ်က္မွာလည္း သိန္းစိန္အစုိးရ မေအာင္ျမင္ဘူး။)

(၃) ေနာက္တစ္ခ်က္က အရင္စစ္အစိုးရပံုစံမွာ ရွိခဲ့တဲ့ Regional Command System(တိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္) ေတြ ဆက္ရွိေန ေသးသလားဆိုတာ ၾကည့္ရမယ္။ Regional Command System က လိုအပ္လား၊ မလိုအပ္ဘူးလား .. အဲဒါေတြက လက္ရွိ ရွိေနတဲ့ Civilian Administrated Centers ေတြနဲ႕ အားျပိဳင္မႈ ဘယ္လိုရွိသလဲ .. အဲဒါေတြနဲ႕ အားျပိဳင္မႈ ရွိေနတယ္ဆိုရင္ တိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ေတြ ဘာလို႕ဆက္ထား တာလဲ .. အဲဒါလည္း အေျပာင္းအလဲကို ခ်ိန္ထိုးၾကည့္မယ့္ indicator တစ္ခုပဲ။ (က်ေနာ္သိသေလာက္ခုခ်ိန္ထိ အဲဒီလို တိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ေတြကို မျဖဳတ္ေသးဘူး။)

(၄) ေနာက္တခ်က္က စစ္တပ္အေနနဲ႕ သူ႔ရဲ့ ဘက္ဂ်က္ကို ဘယ္ကရတာလဲ .. အရပ္သားထိန္းခ်ဳပ္တယ္ ဆိုရင္ အရပ္သားေပးမွ ရ ရမယ္။ ခုေတာ့ အရပ္သားမေပးဘဲ သူ႔ဆီမွာ သီးသန္႕စီးပြားေရး ၀င္ေပါက္ ထြက္ေပါက္ေတြ ရွိေနတယ္။ အဲဒါေတြက Civilian control over Military ကို တိုင္းတာတဲ့အခ်က္ပဲ .. (ခုထိ ဒီအခ်က္လည္း မေအာင္ျမင္ ေသးဘူး။)

(၅) ေနာက္တခ်က္က စစ္တပ္ရဲ့ ပညာေရးပိုင္း .. အရင္တုန္းက စစ္တကၠသိုလ္ဆင္းရင္လည္း ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ထဲက ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္မွာပဲ ဘြဲ႕ေပးရတယ္။ စစ္တကၠသိုလ္ေတြမွာ စစ္ပညာသင္ၾကားေပးေပမဲ့ အရပ္ဘက္ပညာေတြ ကိုေတာ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က သင္ၾကားေပးျပီး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ရဲ႕ ၾကီးၾကပ္မႈ ေအာက္မွာ ရွိတယ္။ ခုက်ေတာ့ ဒီႏွစ္ခုကို သီးျခားစီ ခြဲထုတ္ပစ္လိုက္တယ္။ Education of Liberal Art က Professional Army ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ဘာေတြလိုလဲဆိုတာေတြကို ၾကည့္တာျဖစ္တယ္။ (ဒါလည္းမျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး။)

(၆) ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ(Sovereignty)ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရးနဲ႕တရားစီရင္ေရးဆိုျပီး က႑သံုးရပ္ခြဲထားတယ္လို႕ ဆိုတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကပဲ အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ သမၼတလည္း အုပ္ခ်ဳပ္လို႕မရဘူး။ ကခ်င္မွာ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥ ရပ္တန္႔ေအာင္ သမၼတက အမိန္႔ေပးလို႕မရတာေတြ႕ရတယ္။ လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒတစ္ရပ္ထုတ္ျပန္လိုက္ရင္ ဒီဥပေဒက စစ္တပ္ ေပၚမွာ မသက္ေရာက္ဘူး။ လႊတ္ေတ္ာက တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတြက္ ဘက္ဂ်က္ကိုဆြဲတဲ့အခါ စစ္တပ္ဘက္ဂ်က္မပါဘူး။ ေနာက္ျပီး စစ္တပ္ကိုယ္တိုင္မွာ ဘယ္သူကမွ စစ္ေဆးေမးျမန္းခြင့္မရွိတဲ့ ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့သံုးႏွစ္ေလာက္က(ထင္တယ္) ပဲခူးျမိဳ႕မွာ စစ္သားေတြက ရပ္ကြက္ထဲ၀င္ျပီး ေသနတ္နဲ႔ပစ္သတ္လို႕ လူ ၂ ဦး ေသခဲ့တယ္။ အဲဒီအမႈကို စစ္ခံုရံုးမွာပဲ စစ္ေဆးျပီး စီရင္ခဲ့တယ္လို႕သိရတယ္။ ဒါ စစ္ပြဲတြင္းျဖစ္တဲ့ ကိစၥ၊ တပ္တြင္းျဖစ္တဲ့ကိစၥမဟုတ္တဲ့အတြက္ အရပ္ဘက္ တရားရံုးကစီရင္ရမွာ .. ခု ဒီလိုမရဘူး။ သူ႕တရားသူစီရင္တယ္။ ဒီေတာ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ စစ္တပ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာရွိတဲ့ သီးျခားႏိုင္ငံေတာ္သဖြယ္ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ပညာရွင္အမ်ားစုက State within the State လို႕ ဆိုၾကတယ္။

သံုးသပ္ခဲ့သမွ် အခ်က္အလက္ေတြကို အေျခခံျပီး အေျဖတစ္ခုထုတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သန္းေရႊေခတ္နဲ႕ ဘာမွ ထူးျပီးမေျပာင္းလဲေသးတာ ေတြ႔ရမယ္။ ဒါဆို က်ေနာ္ အေပၚဆံုးမွာ `ျမန္မာျပည္ေျပာင္းလဲေနျပီ´ လို႕ ေျပာခဲ့တာက လြဲေနျပီလို႕ဆိုရေတာ့မယ္။ မလြဲပါဘူးခင္ဗ်ာ။ တကယ္ေျပာင္းလဲေနပါျပီ။ လက္ရွိ သိန္းစိန္တို႕ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အေျပာင္းအလဲက ဘယ္ကိုဦးတည္ေနလဲဆိုတာကို ေနာက္ထပ္ေရးမယ့္ အပိုင္းမွာ ဆက္ရွင္းပါမယ္ ..။

Xavier Sorcerer
(25 – 4 – 2014)