ဗဟိုအာဖရိက တြင္ စစ္ေသြးၾကြ ခရစ္ယာန္မ်ားေၾကာင့္ ေသာင္းႏွင့္ ခ်ီေသာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား ထြက္ေျပးေနရ

ၾသဂုတ္ ၂၇ ၊ ၂၀၁၄
M-Media

ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံတြင္ လူမႈအေဆာက္အဦကို တစ္စစီဖဲ့ေျခြေနသည့္ စစ္ေသြးၾကြခရစ္ယာန္တို႔၏ ၾကမ္းတမ္းစြာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေသာင္းႏွင့္ခ်ီေသာ မြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ေလယာဥ္မ်ားႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ထရပ္ကားမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း အလြတ္ရုန္းထြက္ေျပးလ်က္ရိွသည္။

မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား၊ ကူညီေရးေအဂ်င္စီမ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းသူမ်ား၏ အဆိုအရ လတ္တေလာရက္ပိုင္းအတြင္း ခရစ္ယာန္ ဘာသာ၀င္ ေသာင္းက်န္းသူ တို႔သည္ ၿမိဳ႕ငယ္မ်ား၊ ရြာမ်ားသာမက ၿမိဳ႕ေတာ္၌ပင္ ဓားရွည္မ်ားေ၀ွ႕ရမ္းလ်က္ မြတ္စ္လင္မ္ အေျမာက္အမ်ားတို႔ကို သတ္ျဖတ္၍ ၎တို႔၏ေနအိမ္ႏွင့္ ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားအား မီးတင္ရိႈ႕ျခင္း၊ လုယက္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗဟိုအာဖရိကတြင္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ လူနည္းစု၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

မၾကာေသးမီက Saharan Africa အစြန္အဖ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေသာ မြတ္စ္လင္မ္-ခရစ္ယာန္ ပဋိပကၡမ်ား၏ဂယက္သည္ အဆိုး၀ါးဆံုး အၾကမ္းဖက္မႈတစ္ရပ္ အသြင္ ျမန္ဆန္စြာ ျဖစ္ပြားလ်က္ရိွသည္။ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏွင့္ ဆူဒန္ႏိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာျဖင့္ တင္းမာမႈမ်ား ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီျဖစ္သည္။

အဆိုပါႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုး မြတ္စ္လင္မ္ေခါင္းေဆာင္ မိုက္ကယ္ ဂ်ဳိတိုဒီးယား Michel Djotodia ျဖဳတ္ခ်ခံရၿပီး လြန္ခဲ့သည့္လ နယ္ႏွင့္ ခံရခ်ိန္မွစတင္၍ ၾကမ္းၾကဳတ္ ရက္စက္မႈမ်ား အဆင့္ဆင့္ ျမင့္တက္လာသည္။ ဂ်ဳိတိုဒီယာသည္ ရာထူးမွႏႈတ္ထြက္ရန္ ေဒသတြင္းေခါင္းေဆာင္တို႔၏ ဖိအားေပးမႈကို ခံခဲ့ရၿပီး ၿပီးခဲ့ေသာ မတ္လတြင္ အာဏာသိမ္းမႈ ခံလိုက္ရသည္။ ဤဆင္းရဲႏုံခ်ာေသာ ႏိုင္ငံငယ္၏ တည္ၿငိမ္ေရးအတြက္ သူက ရည္ရြယ္ ထြက္ခြာေပးခဲ့ေသာ္လည္း အာဏာာသိမ္းၿပီးခ်ိန္ကထက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား အျပင္းထန္ဆံုး ျဖစ္ေပၚေနသည္ဟု လူသားခ်င္းစာနာကူညီေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ၀န္ထမ္းလုပ္သားတို႔က ဆိုၾကသည္။

anti-balaka ခရစ္ယာန္ စစ္ေသြးၾကြအဖြဲ႔

“ျပည္သူေတြဟာ မိမိတို႔အသက္ေဘးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျမဲတမ္း စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနၾကတယ္။ ကိုယ္ပိုင္အစီအစဥ္နဲ႔ အလြတ္ရုန္းထြက္ေျပးေနၾကတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို မေတြး၀ံ့စရာေကာင္းေလာက္တဲ့ အဆင့္အထိ အလြန္အကၽြံ ျဖစ္သြားခဲ့တယ္” ဟု နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႕၏ အေရးေပၚေထာက္ပံ့ ကူညီေရး အစီအစဥ္မွဴး Martine Flokstra မွ ေသာၾကာေန႔တြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ေသာၾကာေန႔က ခ်ာ့ဒ္ Chad ႏိုင္ငံမွ စစ္သားမ်ားၿခံရံ၍ မြတ္စ္လင္မ္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာတို႔သည္ မိမိတ ို႔ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို ထုပ္ပိုး တင္ေဆာင္ထားသည့္ ထရပ္ကားမ်ားျဖင့္ ဘန္ေကြး ၿမိဳ႕ျပင္သို႔ ေမာင္းထြက္သြားၾကရာ ခရစ္ယာန္မ်ားက ယင္းထြက္ခြာမႈ အေပၚ ၀မ္းသာအားရ ေၾကြးေၾကာ္ၾက၏။ ခရစ္ယာန္ နယ္ေျမမ်ားသို႔ျဖတ္သန္းရာတြင္ လုယက္ရန္ႀကိဳးပမ္း ခဲ့ၾကသည္။ ထရပ္ကားေပၚမွ ျပဳတ္က်သည့္ အနည္းဆံုး မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးမွာ လူအုပ္ႀကီး၏ သတ္ျဖတ္မႈကို ခံရသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ေထာင္ ဂဏန္းမက မြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ ေလဆိပ္၌ ေဘးကင္းစြာ ထြက္ခြာႏိုင္ေရး အတြက္ စုေ၀းတိုးႀကိတ္လ်က္ ရိွၾကသည္။

ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဇနီးသည္၊ ကေလးငယ္ ၅ဦးႏွင့္အတူ အေနာက္ပိုင္း ယာလုခ္ၿမိဳ႔မွ ေလဆိပ္သုိ႔ေရာက္ရိွလာေသာ မုဟမၼဒ္ ဆြာလိဟ္ ယဟ္ယာ (၃၈)ႏွစ္က “သူတို႔ဟာ မြတ္စ္လင္မ္ေတြကို ဓားေတြနဲ႔ သတ္ျဖတ္ေနၾကပါတယ္” ဟု လည္လွီးသည့္ပံုစံလုပ္ျပရင္း ေျပာဆိုသည္။

“ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္ကို ခရစ္ယာန္ေတြက မိနစ္ပို္င္းအတြင္း ဖ်က္ဆီးလိုက္ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ စြန္႔ခြာထြက္ သြားခ်င္ေနပါၿပီ”။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ မြတ္စလင္ တေယာက္အား သတ္ျဖတ္ရန္ ယူေဆာင္လာစဥ္

ဤရႈပ္ေထြးေပြလီေသာ အျပန္အလွန္ ပဋိပကၡအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ ပစ္မွတ္ထားခံရသည့္ အၾကမ္းဖက္ ဓားစာခံ ခရစ္ယာန္မ်ားလည္း ရိွၾကရာ ကုလသမဂၢႏွင့္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရး တာ၀န္ရိွသူမ်ားက မ်ဳိးသုဥ္းရွင္းလင္းမႈ အသြင္ေဆာင္သြားမည္ကို စိုးရိမ္လ်က္ရိွၾကသည္။ အိမ္ျပန္ရမည္ကို ေၾကာက္ရြံ႕ေနေသာ သို႔မဟုတ္ အိမ္မျပန္ႏိုင္ေသာ ခရစ္ယာန္တို႔မွာလည္း ညစ္ေထးလွသည့္ စခန္းမ်ားတြင္ တအံုတက်င္း က်န္ရိွေနသည္။ သို႔ေသာ္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အေပၚ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားက မေျပာင္းမလဲ ျပင္းထန္ေနဆဲဟု ကူညီကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သားမ်ားက ဆိုသည္။

ဂ်ဳိတိုဒီးယား၏ ထြက္ခြာမႈသည္ Seleka ဟု ထင္ရွားေသာ မြတ္စ္လင္မ္ သူပုန္အဖြဲ႕ေဟာင္းကို အင္အားခ်ည့္နဲ႔သြားေစခဲ့သည္။ ယင္းအဖြဲ႕မွ မတ္လတြင္ အာဏာခ်ဳပ္ ကိုင္လိုက္ၿပီးေနာက္ ခရစ္ယာန္မ်ားကို ျပင္းထန္စြာ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာမွ anti-balaka မည္ေသာ ခရစ္ယာန္ စစ္ေသြးၾကြမ်ားကို ေမြးဖြားေပးလိုက္ေလသည္။ ၎ လက္နက္ကိုင္ေသာင္းက်န္းသူမ်ားက  မြတ္စ္လင္မ္တို႔အား ေစာ္ကားတိုက္ခိုက္မႈ အရိွန္ျမင့္ရန္ အာဏာ လစ္လပ္ေနျခင္းကို အသံုးခ်လိုက္ၾကသည္။

လက္ရိွတြင္ ဖရိုဖရဲအေနအထားေရာက္ေနေသာ Seleka အဖြဲ႕သည္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အား ယင္းအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္စြမ္း အလ်ဥ္းမရိွေတာ့။ ကုလလံုၿခံဳေရးေကာင္စီ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာေသာ အင္အား ၆၅၀၀ ၀န္းက်င္ရိွ ျပင္သစ္ႏွင့္ အာဖရိကန္တပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္လည္း အၾကမ္းဖက္မႈကို ရပ္တန္႔ေအာင္ မတားဆီးႏိုင္ေသးေခ်။

အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းေဒသႏွင့္ ဘန္ေကြး၌ လူနည္းစုမြတ္စ္လင္မ္တို႔အား တိုက္ရိုက္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားလ်က္ရိွေနသည္။ Anti-Balaka အုပ္စု၀င္မ်ား၏ ၀ိုင္းရံမႈခံရေသာ မိမိတို႔ေက်းရြာမ်ား အတြင္း ပိတ္မိေနသည့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ ကံၾကမၼာမွာ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ေနသည္။ မြတ္စ္လင္မ္ မိသားစု မ်ားစြာတို႔မွာလည္း အဓမၼ နယ္ႏွင္ခံေနရ၏။

ဗဟိုအာဖရိကတြင္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ ႏိုင္ငံ့လူဦးေရ (၁၅)ရာခိုင္ႏႈန္း – (၄.၅)သန္းသာရိွေသာ လူနည္းစု၀င္မ်ား ျဖစ္သည္။

နယ္ေျမေရႊ႕ေျပာင္းမႈေရးရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ႕ IOM – International Organization for Migration ၏ အဆိုအရ ခရစ္ယာန္စစ္ေသြးၾကြမ်ားႏွင့္ ယခင္အစိုးရေဟာင္း၏ စစ္သားမ်ား ျပန္လည္ေခါင္းေထာင္ လာၿပီး အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားေသာ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္ကတည္းက အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားသို႔  ထြက္ေျပးခဲ့ၾကသူေပါင္း ေျခာက္ေသာင္းေက်ာ္ ရိွေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ဂ်ဳိတိုဒီးယား ႏႈတ္ထြက္ၿပီးေနာက္ ထြက္ခြာသူဦးေရ ပိုမိုျမင့္တက္လာခဲ့သည္။

အမ်ားစုမွာ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ားရိွၾကသည့္ ခ်ာ့ဒ္၊ ကင္းမရြန္း၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ နိဂါးႏွင့္ ဆူဒန္ ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးၾကသည္ဟု IOM ၏ စာရင္းမ်ားက ေဖာ္ျပေနသည္။ ၎တို႔ထဲတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ား သာမက ျပည္ပလုပ္သားမ်ားလည္း ပါ၀င္ၾကသည္။ ထြက္ေျပးၾကသူမ်ားအနက္ ငါးေသာင္းခန္႔သည္ ကမာၻ႕အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံ စာရင္း၀င္ မြတ္စ္လင္မ္ တိုင္းျပည္တစ္ခုျဖစ္ေသာ ခ်ာ့ဒ္သို႔ ဦးတည္ ထြက္ခြာသြားၾကသည္။

“ လူငါးေသာင္းဆိုတာ ၿမိဳ႕ငယ္တစ္ၿမိဳ႕စာ ရိွပါတယ္။ ဒါက လမ္းခရီးတစ္၀က္မွာပဲ ရိွေသးတယ္။ အေျခအေန မတိုးတက ္မေကာင္းမြန္ဘူးဆိုရင္ ဒီထက္ ပိုတိုးလာဖို႔သာ ရိွပါတယ္။ မြတ္စ္လင္မ္ေတြ ထြက္ခြာမႈေၾကာင့္ ဗဟို အာဖရိကႏိုင္ငံအဖို႔ စီးပြားေရးနစ္နာမႈ နဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ေနရၿပီျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ားစုဟာ အေျခခံ လူသံုးကုန္တင္သြင္းတဲ့ ကုန္သည္ေတြ၊ အေရာင္းသမားေတြျဖစ္သလို အသားစက္ရံုေတြကိုလည္း လည္ပတ္ေန သူေတြ ျဖစ္ၾကလို႔ပါပဲ။ ကုန္ေစ်းႏႈန္း ႀကီးျမင့္လာၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ထဲမွာပင္လွ်င္ အမဲသားကို အသည္းအသန္ ရွာေဖြေနရပါၿပီ။ လူ႔ေဘာင္တစ္ခုလံုး အႀကီးအက်ယ္ နစ္နာဖို႔ ရိွေနပါတယ္ ” ဟု IOM ၏ အေရးေပၚ အစီအစဥ္မွဴး ေဂ်ာ္ဗန္နီ ကက္စာနီ Giovanni Cassani မွ ဆိုသည္။

ၿမိဳ႕ေတာ္ ဘန္ေကြး၌ ခ်ာ့ဒ္အထူးတပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ Seleka သူပုန္ေဟာင္းတို႔မွ ခ်ာ့ဒ္နယ္စပ္သို႔ ထြက္ခြာသည့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ ထရပ္ကားတန္းကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပး ခ့ဲၾကသည္။ ျပင္သစ္ႏွင့္ အာဖရိကန္ စစ္သည္တို႔မွာလည္း လုယက္သူမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရမႈမ်ားရိွရာ ထရပ္ကားအခ်ဳိ႕ လက္လႊတ္ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။

ထရပ္ကားေပၚမွ က်က်န္ခဲ့သည့္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးမွာ လက္မ်ား၊ မေတာ္တေရာ္မ်ားကို လူရမ္းကားအုပ္စုမွ အမဲဖ်က္သလို ျဖတ္ေတာက္သတ္ျဖတ္လိုက္ေၾကာင္း၊ လြန္ခဲ့ေသာ (၁၄)ရက္ခန္႔ကပင္ အေကာင္း ပကတိရိွေနေသာ မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ ရပ္၀န္းမ်ားမွာ Anti-Balaka အဖြဲ႕လက္ခ်က္ျဖင့္ ၀တ္ေက်ာင္းမ်ား၊ အိမ္ေျခမ်ား ရစရာမရိွေအာင္ ပ်က္စီးသြားေၾကာင္း၊ မြတ္စ္လင္မ္တစ္ေသာင္းခန္႔ရိွခဲ့ေသာ ေဘာ့ဆန္ဂိုအာၿမိဳ႕တြင္ ယခုအခါ ရာဂဏန္းမွ်သာ က်န္ရစ္ေတာ့ေၾကာင္း၊ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား တစ္ဦးမက်န္ ထြက္ခြာသြားေသာ ေဒသမ်ားမွအပ တည္ၿငိမ္မႈ မရိွေသးေၾကာင္း လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္မႈအဖြဲ႕၏ အေရးေပၚကိစၥမ်ားဆိုင္ရာ ဒါရိုက္တာ Peter Bouckaert မွေျပာၾကားသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္သတၱပတ္တြင္ ေလဆိပ္သို႔ေရာက္လာၿပီး ထြက္ခြာရန္ ေစာင့္ဆိုင္းေနသည့္ မုဟမၼဒ္ အဗ္ဒိရဟ္မာန္း (၆၂)ႏွစ္က မိမိ၏ရြာ ဂ်ဘ၀ီမွာ Anti-Balaka တို႔ လက္ခ်က္ျဖင့္ မီးေလာင္ျပင္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး လူအားလံုးနီးပါး သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရေၾကာင္း၊ စုၿပံဳသတ္ျဖတ္မႈ မျဖစ္ပြားမွီ မိမိ၊ ဇနီသည္ႏွင့္ သားသမီး (၁၂)တို႔ ထြက္ခြာလာၾကသျဖင့္ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ေသေဘးမွ လြတ္လာေၾကာင္း၊ ဆက္လက္ေနထိုင္ပါက မိမိႏွင့္ မိသားစုကို ခရစ္ယာန္မ်ားမွာ ရသည့္နည္းျဖင့္ (ႏႈတ္ပိတ္) သတ္ျဖတ္ေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပခဲ့သည္။

Ref : Washington Post
မင္းထြဋ္ေခါင္ ဘာသာျပန္သည္။