အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို အမွန္တကယ္ ေျဖရွင္းလိုလွ်င္

ၾသဂုတ္ ၃၁ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
-ေဆာင္းပါးရွင္- ဦးဦးေမွာ္ဆရာ

ျငိမ္းခ်မ္းေရးပညာရပ္ဆိုင္ရာ သုေတသီ Johan Galtung က Violence (အၾကမ္းဖက္မႈ) ေတြကို (၃) မ်ိဳး ခြဲျခားျပတယ္။

၁) Direct Violence ဆိုတာ ျမင္သာထင္သာရွိတဲ့ တိုက္ခိုက္မႈမ်ိဳးကို ဆိုလိုတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးက က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္လည္း ကိုယ့္အိမ္တြင္းမွာ တခါတရံ က်ဴးလြန္တတ္ၾကသလို၊ ရံဖန္ရံခါ လမ္းမေပၚမွာေတာင္ ေတြ႕ႏိုင္တယ္။ အဓိကအားျဖင့္ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြျဖစ္တဲ့ အသက္ရွင္သန္ပိုင္ခြင့္၊ လံုျခံဳမႈ နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္ပိုင္ခြင့္ေတြကို တိုက္ရိုက္ထိပါးတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ဆိုလိုတယ္။ ဒီထဲမွာ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ရိုက္ႏွက္ထိုးၾကိတ္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ၊ လူသတ္ မုဒိန္းက်င့္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြက စလို႔ လက္နက္ေတြ အသံုးျပဳျပီး ေသနတ္ပစ္၊ ဗံုးေဖါက္၊ စစ္ပြဲေတြထိ ပါ၀င္တယ္။

၂) Structural Violence ဆိုတာက ႏိုင္ငံတြင္းမွာရွိတဲ့ လူမႈစီးပြားနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံု တည္ေဆာက္ပံု မွားယြင္းမႈေၾကာင့္ လူသားေတြရဲ႕ လံုျခံဳမႈကင္းမဲ့ျပီး ရွင္သန္ရပ္တည္မႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့ အေနအထားမ်ိဳး၊ လူမႈစီးပြားဘ၀ ခၽြတ္ျခံဳက်ျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ျမင့္တက္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး၊ လူအခြင့္အေရးေတြ ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ ခ်ိဳးေဖါက္ခံရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္တယ္။ တခါတရံမွာ အစုိးရကိုယ္တိုင္က Structural Violence ကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူမႈစီးပြားနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြမွာ က႑ေပါင္းစံုကေန ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ျမႈပ္ႏွံထားတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လိုအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အလြယ္တကူ ေဖါက္ခြဲပစ္လို႔ရေအာင္ေပါ့။ ဥပမာေျပာရရင္ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ အသားအေရာင္၊ က်ား-မ စတာေတြေပၚ အေျခခံျပီး အခြင့္အေရးနဲ႔ အခြင့္အလမ္းေတြ ရယူပိုင္ဆိုင္ခြင့္ေတြကို ကန္႔သတ္ ပိတ္ပင္ထားျခင္းက Structural Violence ကို ဖန္တီးထားျခင္းပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာရွိတဲ့ မညီမွ်မႈေတြကေန တင္းမာမႈေတြ ေပၚေပါက္လာျပီး အခ်ိန္မေရြး violence ေတြ ျဖစ္ပြားလာေစတယ္။

ရန္ျငိဳးမရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအခ်င္းခ်င္း စင္ျမင့္ေပၚမွာ ေျပလည္ေနယံုနဲ႔ေတာ့ ဘာမွမထူးဘူး။ ေနာက္ျပီး ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ တဘက္ ဘာသာ၀င္ေတြ အေပၚ အယံုအၾကည္ မရွိဘဲ ဒီလို ဘာသာေပါင္းစံု ျငိမ္းခ်မ္းေရး စကား၀ုိင္းေတြ လုပ္ေနလို႔ေတာ့ အခ်ိန္ကုန္ယုံပဲ ရွိလိမ့္မယ္။ အစိုးရအတြက္ အျပေကာင္းယံု ပြဲသက္သက္ပဲ ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။

၃) Cultural Violence ဆိုတာကေတာ့ အေပၚကႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ Direct Violence နဲ႔ Structural violence ႏွစ္မ်ိဳးကို အားေပးေထာက္ခံတဲ့ (ဒါမွမဟုတ္) လက္ခံတဲ့ ဘာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ဆက္ႏြယ္တဲ့ အေတြးအေခၚအယူအဆေတြ ရွိေနျခင္းကို ဆိုလိုတယ္။ ဥပမာ- တဘက္က ငါနဲ႔မတူ ငါ့ရန္သူလို႔သေဘာထားျပီး ခြဲျခားဆက္ဆံတတ္တဲ၊့ တိရိစာၧန္ေတြ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြနဲ႔ ခိုင္းႏိႈင္းျပီး အဆံုးစြန္ထိ ဖယ္ထုတ္လိုတဲ့ အေလ့အထရွိေနတာမ်ိဳး၊ က်န္တဘက္ကလည္း ဒါဟာ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္တစ္ခုလို သေဘာထားတတ္တာမ်ိဳး၊ ကိုယ့္ရဲ႕အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္လို႔ ဒီလို မတရားဖိႏွိပ္ခံေနရတာဆိုျပီး အငံု႕စိတ္နဲ႔ လြယ္လြယ္ကူကူ လက္ခံေနတတ္တာမ်ိဳးေတြက Cultural Violence ပဲ။ ဒီလို အေတြးအေခၚေတြက ျပႆနာကို အေျဖရွာရာမွာ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတယ္။

ဒီသံုးမ်ိဳးထဲက Direct Violence က လူသားရဲ႕ အမူအက်င့္(Behaviour)မွာ အေျခခံတယ္။ ထစ္ ခနဲရွိ လူသတ္၊ မီးရိႈ႕ခ်င္တာမ်ိဳး၊ ကိုယ့္တရား ကိုယ္ စီရင္ တတ္တာမ်ိဳးေတြေပါ့။ Cultural Violence က်ေတာ့ လူေတြရဲ႕ခံယူခ်က္၊ အေတြးအေခၚ (attitude)ေပၚမွာ အေျခတည္တယ္။ Structural Violence ကေတာ့ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုးေတြလို၊ ေလာင္စာကန္ၾကီး တစ္ခုလိုပဲ။ မီးစ တစ္စ လြင့္စင္လာတာနဲ႔ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး အက်ိဳးဆက္ေတြ ေပၚေပါက္လာေစတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ Violence က ဒီသံုးမ်ိဳး ဆံုုျပီး ျဖစ္ေနတာ။ ဒီလို violence ေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ျပီး Interfaith Dialogue ေတြ လုပ္ေနတာလည္း ရွိတယ္။ Interfaith Dialogue ဆိုတာ ဒီလို ဘာသာေရးအေျခခံျဖစ္တဲ့ violence ေတြကို ေျဖရွင္းရာမွာ တကယ္လိုအပ္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တစ္ခုပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္ အျမင္ေျပာရရင္ Interfaith Dialogue ေတြက Cultural Violence နဲ႔ပက္သက္တဲ့ attitude ေတြေပၚ အနည္းနဲ႔အမ်ား အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္ေပမယ့္ အဲဒါတစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ျဖစ္ေနတဲ့ violence ေတြ ေျပလည္သြားဖို႔ဆိုတာ ဘယ္လိုနည္းန႔ဲမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေတာင္ စိတ္ရင္းေစတနာမွန္တဲ့ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ျပီး ႏွစ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေအာက္ေျခမွာေပၚေပါက္ေနတဲ့ အထင္အျမင္လဲြမွားမႈေတြ၊ သံသယေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျခေျချမစ္ျမစ္ ထုတ္ေဖၚရွင္းလင္းႏိုင္မွသာ အမွန္တကယ္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္မယ္။ ဒီလိုမွမဟုတ္ဘဲ ရန္ျငိဳးမရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအခ်င္းခ်င္း စင္ျမင့္ေပၚမွာ ေျပလည္ေနယံုနဲ႔ေတာ့ ဘာမွမထူးဘူး။ ေနာက္ျပီး ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ တဘက္ ဘာသာ၀င္ေတြအေပၚ အယံုအၾကည္ မရွိဘဲ ဒီလို ဘာသာေပါင္းစံု ျငိမ္းခ်မ္းေရး စကား၀ုိင္းေတြ လုပ္ေနလို႔ေတာ့ အခ်ိန္ကုန္ယုံပဲ ရွိလိမ့္မယ္။ အစိုးရအတြက္ အျပေကာင္းယံု ပြဲသက္သက္ပဲ ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။

Violence အေၾကာင္းေတြ ေျပာရရင္ စာတစ္ေၾကာင္းႏွစ္ေၾကာင္းနဲ႔ မျပီးဘူး။ ေနာက္ျပီး ဒီအေၾကာင္းေတြ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ရႈေထာင့္ ကေန ေစ့ေစ့ေပါက္ေပါက္ ေထာက္ျပေျပာ ဆိုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အရည္အခ်င္း ကလည္း ကိုယ့္မွာ မရွိဘူး။ လိုရင္းေျပာရရင္ ဒီလို violence ေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ လူေတြရဲ႕ behaviour ေတြကို ေျပာင္းလဲပစ္ျပီး Direct Violence ကို ရပ္တန္႔ႏိုင္ေအာင္ နည္းလမ္းရွာရမွာျဖစ္ သလို၊ ႏွစ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ attitude ေတြ ေျပာင္းလဲျပီး Cultural Violence ကို  ဖယ္ရွားႏိုင္ဖို႔ ၾကိဳးစားရင္း၊ အစုိးရ ကိုယ္တိုင္ကလည္း အႏွစ္ႏွစ္ အလလ ေထာင္ထားခဲ့တဲ့ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုးစနက္တံေတြကို ျပန္ျဖဳတ္တဲ့အေနနဲ႕ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈနဲ႕ မတရားမႈေတြ၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြကို ဖယ္ရွားျပီး Structural Violence ကို နိဂံုးတန္ေစဖို႔ တျပိဳင္နက္တည္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွသာ အဆင္ေျပလိမ့္မယ္။