ျခစားမႈ အရိွန္ျမင့္တက္လာေနေသာ တူရကီနိုင္ငံ၏ ဥေရာပသမဂၢ အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္နိုင္ေခ် အလားအလာ

ဒီဇင္ဘာ ၃၀ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
ေက်ာ္မိုးသိန္း တင္ဆက္သည္။

နိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံရဲ႕တိုးတက္မႈဆိုတာ အဲ့ဒီနိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တည္ၿငိမ္မႈနဲ႔ မွ်တမႈ ရွိမရွိအေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားမႈ၊ ဘာသာေရးကို ခုတံုးလုပ္ၿပီး နိုင္ငံေရးအျမတ္ထုတ္လိုမႈ၊ လူမ်ဳိးနဲ႔ဘာသာသာသနာအေပၚ အေျခခံၿပီး ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းေတြက နိုင္ငံ့တိုးတက္မႈကို ေႏွာင့္ေႏွးေစရံုမက ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း က်ဆင္းေစပါတယ္။ ဘာသာသာသနာအားလံုးက မေကာင္းမႈ၊ အဂတိလိုက္စားမႈ၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ၊ မေတာ္မတရားလုပ္မႈတို႔ကို တားျမစ္ရႈတ္ခ်ထားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ တခ်ဳိ႕နိုင္ငံမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရးသမားအခ်ဳိ႕က ႏိုင္ငံေရး အျမတ္ထုတ္လိုမႈအတြက္ ဘာသာေရးကို အသံုးခ်ျခင္းေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ ေသြးေခ်ာင္းစီးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။

အေမရိကန္အေျခစိုက္ ထင္ရွားတဲ့ စြနၷီပညာရွင္ မြတ္စလင္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ ဖသ္ဟုလႅာဟ္ ဂူလန္း ဟာ ဘာသာေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး၊ အတူ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးအတြက္ ဦးစားေပးေဟာေျပာျခင္းအျပင္ အၾကမ္းဖက္မႈ ဟူသမွ်ကိုလည္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရႈတ္ခ်သူတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ လူေကာင္းလူေတာ္ေတြ အမ်ားအျပား ေမြးထုတ္ေပးနိုင္မွ ကမာၻႀကီးၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမယ္လို႔ ယံုၾကည္တာေၾကာင့္ ဒီလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည္းဆည္းႏိုင္ေအာင္  ကမာၻ႕ေနရာအႏွံ႔မွာ  ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္လွစ္ဖို႔၊ Hizmet ေခၚ လူသားအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းႏိႈုးေဆာ္ေနသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

တူရကီနိုင္ငံမွာ ယမန္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၇ နဲ႔ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ ဧရာမ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ထင္ရွားစြာျဖစ္ေပၚေနတာကို ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ တစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ အဂတိ တိုက္ဖ်က္မႈဆိုင္ရာ ပထမဦးဆံုးႏွစ္ပတ္လည္ေန႔  အထိမ္းအမွတ္က်င္းပရာမွာ  တူရကီ အစိုးရက ျပည္သူေတြကို အာရံုေျပာင္းေစတဲ့ အေနနဲ႔ မီဒီယာအေပၚ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား တိုးျမွင့္လိုက္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ပံုရိပ္ ဆိုးရြားလာခဲ့တယ္။  အထူးသျဖင့္  လြတ္လပ္ပြင့္လင္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ မလုပ္ေဆာင္တာေၾကာင့္ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားက တူရကီအေပၚ အျမင္မၾကည္လင္ခဲ့ၾကဘူး။ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း Transparency International (TI) ကထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ တူရကီနိုင္ငံက တရုတ္၊ မာလာဝီ၊ ရဝမ္ဒါ တို႔ထက္ အဂတိလိုက္စားမႈ မ်ားျပားတဲ့နိုင္ငံ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါရွိပါတယ္။

အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အတြက္ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕နိုင္ေအာင္ လႊတ္ေတာ္မွာ လေပါင္းမ်ားစြာ ေဆြးေႏြး ခဲ့ရတယ္၊ ေနာက္ဆံုး ဖြဲ႕စည္းၿပီးတဲ့အခါ အစိုးရက  အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေပးၿပီး မီဒီယာအေပၚကန္႔သတ္ပိတ္ပင္မႈလုပ္ဖို့ ေကာ္မရွင္ကို အဆိုျပဳတယ္။ “အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မီဒီယာရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကို ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းဟာ  တိုးတက္မႈကို ေနာက္ျပန္ ဆုတ္ေစျခင္းသာ ျဖစ္တယ္”လို႔ ဥေရာပနဲ႔ေတာင္အာရွဆိုင္ရာ ညွိႏိႈင္းေရးတာဝန္ခံ ေအဘလ္က ေျပာပါတယ္။

မိမိအစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ႀကိဳးစားေနတယ္လို႔စြပ္စြဲျပီး သမၼတအာဒိုဂန္က မြတ္စလင္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ ဖသ္ဟုလႅာဟ္ ဂူလန္းရဲ႕ၾသဇာကို ရိုက္ခ်ဳိးဖို႔၊ သူ႔ေနာက္လိုက္မ်ားကို သုတ္သင္ ရွင္းလင္းႏိုင္ဖို႔ လႈပ္ရွားမႈ အသစ္တစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ တနဂၤေႏြနံနက္ပိုင္းမွာ အနည္းဆံုး ရဲအရာရွိ ၂၄ ဦး၊  သတင္းေထာက္မ်ားနဲ႔ မီဒီယာ ၀န္ထမ္းမ်ားစြာကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလိုက္တယ္။

ေနာက္ထပ္လူ ၈ ဦး ကိုလည္း မသကၤာသူ စာရင္းသြင္းၿပီး  အေထာက္အထား လီဆည္မႈ၊ တရားမဝင္ စည္းရံုးမႈ၊ ႏိုင္ငံ့အာဏာပိုင္မ်ားကို အဓမၼ၀ါဒီအျဖစ္ ေၾကြးေၾကာ္မႈ စသျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး စြပ္စြဲလို႔ ဖိအားေပး၊ ၿခိမ္းေျခာက္ခ်ဳပ္ျခယ္ခဲ့ေၾကာင္း semiofficial စာနယ္ဇင္းေအဂ်င္စီမွ အာနဒိုလု Anadolu က သတင္းပို႔ခဲ့တယ္။

ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ ဂူလန္းရဲ႕အဖြဲ႕၀င္မ်ားဟာ ဂူလန္းရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ စင္ၿပိဳင္အစိုးရဖြဲ႕ျခင္း၊ မိမိကို ရာထူးမွ ျဖဳတ္ပစ္ ရန္ႀကံစည္ျခင္းတို႔ကို လုပ္ေနေၾကာင္း မစၥတာအာဒိုဂန္ က စြပ္စြဲေျပာဆိုခဲ့တယ္။

သတင္းမီဒီယာအခ်ဳိ႕ကိုလည္း အစြန္းေရာက္ အစၥလာမ္ဝါဒီအုပ္စုလို႔ စြပ္စြဲၿပီး၊ ၂၀ဝ၉ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္ေရးအတြက္ အေထာက္အထား အတုမ်ား ဖန္တီးမႈနဲ႔ တရားစြဲဆိုခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။

ဖသ္ဟုလႅာဟ္ဂူလန္းက မိမိကိုယ္မိမိ ျပည္နွင္ဒဏ္ေပးၿပီး အေမရိကန္နိုင္ငံ၊ ပဲန္စီေဗးနီးယား Pennsylvania မွာ သြားေရာက္ အေျခခ်ခဲ့တယ္။ သူ႔ကို ယံုၾကည္ အားကိုးတဲ့ ရဲအရာရွိေတြ၊ တရားသူႀကီးေတြနဲ႔ ေနာက္လိုက္ေတြ တူရကီနိုင္ငံအတြင္း အေျမာက္အမ်ား  ရွိေနတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ တနဂၤေႏြေန႔က ရုပ္ျမင္သံၾကားျပပြဲ စီစဥ္သူ ဒါရိုက္တာကို တူရကီနိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း Eskisehir ၿမိဳ႕မွာ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ၿပီးေနာက္ အေရွ႕ပိုင္းျပည္နယ္ထဲမွာ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာနဲ႔ အျခားလူ ၃ ဦးကို  ဖမ္းဆီးၿပီး ဗင္ကားနဲ႔ ေခၚေဆာင္ သြားၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ Samanyolu အသံလႊင့္ဌာနအတြက္ အလုပ္လုပ္သူမ်ား ျဖစ္ၿပီး မစၥတာဂူလန္းနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္လို႔ အာနဒိုလု က ေျပာပါတယ္။

အီစတန္ဘူလ္ လံုၿခံဳေရးအရာရွိေတြက မစၥတာဂူလမ္းကို ေထာက္ခံတဲ့ ဇမာန္ သတင္းစာတိုက္သြားျပီး အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ကို ဖမ္းဆီးဖို႔ႀကိဳးစား ခဲ့တယ္။  ဖမ္းဝရမ္းအေပၚ လက္မွတ္ မပါတာကို ေရွ႕ေနမ်ားကေထာက္ျပေတာ့ ရဲေတြျပန္သြားၾကတယ္။.

ရုပ္ျမင္သံၾကားအစီရင္ခံခ်က္အရ ရဲတပ္သား အျပည့္တင္ေဆာင္လာတဲ့ကားမ်ားဟာ သတင္းစာတိုက္အေဆာက္အဦထဲ စီးနင္း ဝင္ေရာက္လာပါတယ္။ ဝန္ထမ္းမ်ားက စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေထာက္ခံေသာအားျဖင့္ “လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုေရးသားခြင့္ကို  နႈတ္ပိတ္နိုင္မည္ မဟုတ္”ဆိုတဲ့့  နဖူးစည္းစာတမ္းေတြကိုင္ေဆာင္ၿပီး ေၾကြးေၾကာ္ဆႏၵျပၾကတယ္။ သတင္းစာတိုက္အျပင္ဖက္မွာ ဆႏၵျပၾကသူေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရိွခဲ့တယ္။ လူေတြျပည့္ၾကပ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ သတင္းစာတိုက္ထဲ ရဲေတြက ေရာက္ႏွင့္ၿပီးျဖစ္တယ္။

Samanyolu အသံလႊြင့္ဌာနရဲ႕ဥကၠဌ  ဟီဒါယတ္ကို အီစတန္ဘူလ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဌာနခ်ဳပ္ဆီ ဆင့္ေခၚ၍ မီဒီယာအဖြဲ႕အစည္းနဲ ႔မစၥတာဂိုလမ္း တို႔ဟာ  မစၥတာအာဒိုဂန္ရဲ႕ “အစၥလာမ့္တရားမွ်တမႈနဲ႔ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ”ကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ႀကံစည္ေနၾကတယ္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲခဲ့တယ္။ မၾကာခင္ ဟီဒါယတ္ ကိုလည္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္လိုက္ပါတယ္။

အဲ့ဒီအခါ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ နိုင္ငံတကာမီဒီယာေတြ၊ ရုပ္ျမင္သံၾကားဌာနနဲ႔ ေရဒီယိုအသံလြင့္ဌာနေတြက မိမိတို႔ရဲ႕သေဘာထားမ်ားကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာ ခဲ့ၾကတယ္။ ျပည္ပေရာက္ Mr. Karaca ကလည္း မိမိရဲ႕အိမ္ကို  ရဲ႒ာနခ်ဳပ္အတြက္ စြန္႔ထားရစ္ခဲ့ရေၾကာင္း တိုက္ရိုက္ အသံလႊင့္ေျပာၾကားခဲ့တယ္။ တူရကီအစိုးရရဲ႕  လက္ရိွလုပ္ရပ္က ရွက္ဖြယ္လိလိျဖစ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံ့သမိုင္းမွာ အမည္းစက္ စြန္းထင္းသြားပါၿပီလို႔လည္း သူက ေျပာခဲ့တယ္။

မစၥတာအာဒိုဂန္ဟာ  စင္ၿပိဳင္အစိုးရဖြဲ႕လိုသူမ်ားကို ႏွိမ္နင္းရမယ္လို႔ ေသာၾကာေန႔က ရုပ္ျမင္သံၾကား မိန္႔ခြန္းမွာ ျပည္သူေတြ ကို ေဆာ္ၾသလိုက္တယ္။ ဒါက အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈစံုစမ္းေရးကို လ်စ္လ်ဴရႈျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

“က်ဳပ္တို႔ကို အဂတိလိုက္စားတယ္လို႔ စြပ္စြဲ သမွန္သမွ်ဟာ လူလိမ္ေတြပါ၊ သူတို႔နဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနသူအားလံုးကို က်ဳပ္တို႔ ဖမ္းဆီး အေရးယူပါမယ္” ဆိုၿပီး မစၥတာအာဒိုဂန္ က သတိေပးလိုက္တယ္။

အဆိုပါစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အျမင္ကေတာ့ အဂတိလိုက္စားမႈထဲ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျပင္ မစၥတာအာဒိုဂန္နဲ႔နီးစပ္တဲ့ ဝန္ႀကီးေတြလည္း ပါဝင္ေနတယ္လို႔ သံုးသပ္ထားပါတယ္။  ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုေက်ာ္ သက္တမ္းရိွ မစၥတာ အာဒိုဂန္႔ အာဏာကို အႏၱရာယ္ျပဳႏိုုင္တယ္လို႔ ယူဆရတ ဝန္ႀကီး ၃ ဦးကို ရာထူးကေန အဓမၼႏုတ္ထြက္ေစခဲ့တယ္။ ဒါကို အႀကီးမားဆံုး ၿခိမ္းေျခာက္မႈအျဖစ္ လူအမ်ားက ထင္ျမင္ၾကပါတယ္။

မစၥတာအာဒိုဂန္ရဲ႕မဟာမိတ္ေဟာင္းျဖစ္သူ မစၥတာဂိုလန္းက စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးရဲ႕ ဘယ္အခန္းက႑မွာမွ မိမိ ပါဝင္ပတ္သက္မႈ မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုပါတယ္။

ရဲအရာရွိမ်ားနဲ႔အစိုးရေရွ႕ေန ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို သက္ဆိုင္ရာရာထူးကေန ျဖဳတ္ခ်ၿပီး တူရကီႏိုင္ငံရွိ မစၥတာဂိုလန္းရဲ့ၾသဇာကို အၿပီးတိုင္ၿဖိဳလဲဖို႔ မစၥတာအာဒိုဂန္ ႀကိဳးစားေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။  အႀကီးတန္းတရားစီရင္ေရး မဏၭိုဳင္ကိုလည္း ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းလိုက္ၿပီး၊ စက္တင္ဘာလတုန္းက အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔သံသယရွိသူ ၉၆ ဦးအေပၚ စြဲခ်က္မတင္ႏိုင္ေအာင္ စီမံလိုက္တယ္။ အဲ့ဒီ ၉၆ ဦးဟာ  အာဒိုဂန္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။

“ဒီဆိုးဝါးတဲ့ျဖစ္ရပ္က အာဏာရွင္စနစ္ဆီ ဦးတည္ေနတာပါ။ ဒါဟာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္တဲ့ လူထုေခ်မႈန္းမႈ သက္သက္ပါပဲ” လို႔  သတင္းစာဆရာ Cengiz Candar က မိမိရဲ႕တြိစ္တာအေကာင့္မွာ အစိုးရကို ေဝဖန္ေရးသားခဲ့တယ္။

မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားနဲ႔ တရားစီရင္ေရး လြတ္လပ္ခြင့္တို႔က စစ္မွန္တဲ့ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ အခရာ အက်ဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း၊ တူရကီဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒထဲမွာလည္း ေဖာ္ျပပါရွိေၾကာင္း အေမရိကန္က Jen Psaki က မိမိရဲ႕ေၾကညာခ်က္တစ္ခုမွာ ထုတ္ျပန္ထားတယ္။ တူရကီရဲ႕မိတ္ေဆြနဲ႔မဟာမိတ္ ျဖစ္တဲ့ အားေလ်ာ္စြာ အေျခခံတန္ဖိုးမ်ားနဲ႔ တူရကီရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ ဒီမိုကေရစီ အရင္းအျမစ္မ်ားကို မခ်ဳိးေဖာက္ဖို႔ တူရကီအာဏာပိုင္မ်ားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္ လို႔လည္းေျပာခဲ့တယ္။

တူရကီက ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံျဖစ္ဖို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားလို႔ မီဒီယာသမားမ်ားကို မတရားဖမ္းဆီးျခင္းဟာ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းနဲ ႔မကိုက္ညီတဲ့အတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္ပါတယ္။ ရိုးသားတဲ့ အေျခခံမူေတြ ခ်မွတ္နိုင္လိမ့္မယလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ထားခဲ့ပါတယ္။ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားအတြက္  လြတ္လပ္ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ၿပီး ဘက္လိုက္မႈမရိွတဲ့ အခြင့္အေရးေတြကိုေတာင္းဆို ပါေၾကာင္း အရာရွိမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Federica Mogherini နဲ႔ ဂ်ိုဟန္ဟန္း ကေျပာပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕ကလည္း စာနယ္ဇင္းသမားေတြအေပၚ စြဲခ်က္တင္ျခင္းကို ရွင္းလင္းခ်က္ေပးဖို႔ ေတာင္း ဆိုထားပါတယ္။

လူ့အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕၀င္ သုေတသီတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Emma Sinclair က “သတင္းေထာက္နဲ႔ အယ္ဒီတာမ်ား ဖမ္းဆီးေရး အတြက္ ဧရာမ စစ္ဆင္ေရးသစ္ ဖန္တီးျခင္းဟာ  မီဒီယာႏွိပ္ကြပ္ေရးေနာက္က အေရးပါတဲ့ ထပ္မံႀကိဳးပမ္းမႈတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ ဇမာန္ သတင္းစာတိုက္နဲ႔ Samanyolu ရုပ္ျမင္သံၾကားက အယ္ဒီတာမ်ားနဲ႔ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို မတရားစြပ္စြဲၿပီး အစၥတန္ဘူလ္ တရားသူႀကီးရဲ႕ဖမ္းဝရမ္းနဲ႔ ဖမ္းဆီးျခင္းမွာ ခိုင္လံုတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားျပသႏိုင္ဖို႔ အစိုးရအေပၚ တာဝန္ရွိပါတယ္” ဆိုၿပီး သံုးသပ္ပါတယ္။

မတ္လအတြင္း အစိုးရအရာရွိမ်ားနဲ ႔စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြအၾကား အက်င့္ပ်က္လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈဆိုင္ရာ အသံဖိုင္ ျပန္႔ႏွံ႔ သြားၿပီးေနာက္ အစိုးရက တြိစ္တာနဲ႔ ယူကြ်ပ္ လူမႈကြန္ရက္မ်ားအသံုးျပဳျခင္းတို႔ကို ပိတ္ပစ္ခဲ့တယ္။ အစိုးရကိုေဝဖန္ေရးသားတဲ့  စာနယ္ဇင္းသမား မ်ားစြာတို႔ဟာ လက္ရိွကာလမ်ားအတြင္း အလုပ္အကိုင္ေတြ ဆံုးရံႈးသြားရံုမက တရားစြဲဆိုျခင္းကိုပါ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္။

အစိုးရရဲ႕ႀကိဳးပမ္းမႈမွန္သမွ်ဟာ  မစၥတာဂူလမ္းနဲ႔ သူ႔ကိုေထာက္ခံသူမ်ားကို အေၾကာင္းျပၿပီး ျပည္သူကို အာရံုေျပာင္းေစျခင္း ျဖစ္တယ္။  အစိုးရဲ႕အမွားကို ေထာက္ျပၿပီး ေဝဖန္ေရးသားမယ့္ မည္သည့္စာေရးဆရာ သို႔မဟုတ္ စာေပမ်ားကိုမဆို ဆက္လက္ဖိအားေပး ပိတ္ပင္ပါဦးမယ္” လို႔ ဇမာန္သတင္းစာရဲ႕အယ္ဒီတာ Ekrem Dumanli က အထိန္းသိမ္းမခံရခင္ ဖုန္းအင္တာဗ်ဴးတစ္ခု မွာ ေျပာၾကားခဲ့တယ္။  အဲ့ဒီအျပင္ “အျပစ္ရိွသူေတြက ေၾကာက္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ မေၾကာက္ဘူး” ဆိုၿပီး မစၥတာ Dumanli က ရဲေတြနဲ႔အတူ ထြက္ခြာမသြားခင္ မိမိကုတ္အကၤ်ီကိုေတာင္းယူရင္း ရုပ္ျမင္သံၾကားကင္မရာမ်ားေရွ႕ေမွာက္မွာ ထပ္မံေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

သတင္းဌာနအေဆာက္အဦေရွ႕ကို  ထြက္လာတဲ့ အယ္ဒီတာကို ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဝန္ထမ္းမ်ားက လက္ခုပ္တီးၾသဘာေပးၾကတယ္။ အျပင္ေရာက္တဲ့အခါ တူရကီအလံမ်ားေဝွ႕ယမ္းၿပီး လက္ခုပ္တီးအားေပးေနတဲ့ လူတစ္ေထာင္အၾကား မစၥတာ Dumanli မွ အနိုင္ႏိုင္ ျဖတ္ေက်ာ္သြားရတယ္။ “တူရကီက သင့္ကို ဂုဏ္ယူတယ္” လို႔ လူအုပ္ႀကီးက ေၾကြးေၾကာ္ေနခဲ့ၾကပါတယ္။

နိုင္ငံအနွံ႔သတင္းဌာနေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ တနဂၤေႏြေန႔က တူရကီနိုင္ငံ အာဏာပိုင္ေတြ ဝင္ေရာက္စီးနင္းခဲ့ၿပီး သမၼတ ရီဆက္ တိြဳင္ယစ္ အာဒိုဂန္ (Recep Tayyip Erdogan) ရဲ႕ၿပိဳင္ဖက္အေပၚေထာက္ခံၾကသူ အနည္းဆံုး ၂၄ ဦးကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုဖမ္းဆီးဖို႔အတြက္ သမၼတက အမိန္႔ေပးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး “သစၥာေဖာက္ေတြရဲ႕ကြန္ယက္အားလံုးကို ၿဖိဳခြင္းသြားမယ္၊ သူတို႔လုပ္ရပ္အတြက္ သူတို႔ေပးဆပ္ရလိမ့္မယ္” လို႔လည္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသူေတြဟာ ၁၉၉၉ ခုနွစ္ကတည္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ တိမ္းေရွာင္ေနထိုင္ေနတဲ့ မြတ္ဆလင္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ ဖသ္ဟုလႅာဟ္ ဂူလန္း(Fethullah Gulen) ကို ေထာက္ခံၾကသူမ်ား ျဖစ္တယ္။ အဖမ္းခံရသူေတြထဲမွာ တူရကီနိုင္ငံက အေရာင္းရဆံုးသတင္းစာ ဇမာန္ (Zaman) သတင္းစာတိုက္ရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ အက္ခရမ္ ဒူမာလီ (Ekrem Dumanli) လည္း ပါဝင္ပါတယ္။

ဒူမာလီကေတာ့ တူရကီမီဒီယာေတြဟာ ဒီမိုကေရစီကို ပ်က္သုဥ္းေအာင္ ရည္ရြယ္ေနတဲ့ မေကာင္း ဆိုးရြားတစ္ေကာင္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ မီဒီယာေတြကို အာဏာသိမ္းသလို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ အစိုးရက ႀကိဳးပမ္းေနတယ္လို႔လည္း သူက စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။

အတိုက္အခံ မီဒီယာေတြအေပၚ တူရကီ ရဲတပ္ဖြဲ႕ရဲ႕က်ဴးလြန္ေနမႈေတြဟာ ဥေရာပက လက္ခံထားတဲ့ တန္ဖိုးေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနတယ္ ဆိုၿပီး ဥေရာပသမဂၢ EU က တူရကီကို သတိေပးလိုက္ပါတယ္။

တူရကီဟာ ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တယ္။ သတင္းစာနဲ႔ရုပ္ျမင္သံၾကားေပၚေတြ႕ရတဲ့ စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို  တူရကီရဲတပ္ဖြဲ႕ရဲ႕ လတ္တေလာဝင္ေရာက္စီးနင္းဖမ္းဆီးမႈမ်ားကို ဥေရာပျပည္သူ႔ ပါတီအဖြဲ႕က  ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်လိုက္ပါတယ္။ တူရကီႏိုင္ငံမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္မႈကို မထီမဲ့ျမင္လုပ္ျပတဲ့ အရိပ္လကၡဏာမ်ား ပိုမို ဆိုးရြားလာပါတယ္ လို႔ အဲ့ဒီအဖြဲ႕က ဗုဒၶဟူးေန႔ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ အေမရိကန္အေျခစိုက္ တူရကီ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Fethullah Gulen နဲ႔ဆက္ႏႊယ္ေနၾကတဲ့ ရုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔သတင္းစာ မီဒီယာပိုင္းကို တူရကီရဲေတြက ဒီဇင္ဘာ ၁၄ ရက္ေန႔ ဝင္ေရာက္စီးနင္းမႈျဖစ္ပါတယ္။ ဝန္ထမ္း ၂၀ ေက်ာ္ အဖမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအျပဳအမူဟာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ိဳးေဖာက္တာျဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး  ဥေရာပသမဂၢနိုင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ ထုတ္ျပန္စာထဲမွာ ေရးသားထားပါတယ္။

ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ခ်င္လို႔ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ မည္သည့္ႏိုင္ငံမဆို  ဒီမိုကေရစီလူ့အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊြန္းမ်ားကို လက္ခံက်င့္သံုးရမွာျဖစ္တယ္။ တူရကီအာဏာပိုင္မ်ားရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြက အဲ့ဒီစံခ်ိန္ စံညႊန္း ကေန ေဝးသထက္ေဝးေနေၾကာင္းကို ျပသေန ပါတယ္။ အေျခခံအခြင့္အေရးကို ဆက္လက္ ဖိနွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္မယ့္ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြ ရပ္တန္႔ေပးဖို႔ တူရကီနိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာ တရားရံုးေတာ္ကို ကြ်န္ေတာ္ ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္ လို႔ EPP အဖြဲ႕မွ Sommer က ေျပာလိုက္ပါတယ္။

ေက်ာ္မိုးသိန္း

ကိုးကား – BBC Europe News: Turkey arrest: Raids target Gulen-linked critics of Erdogan
– Today’s zaman : Global perception of  Turkey worsened by corruption
– NY Times :  In push Against Muslim Cleric, Turkey Detains Police officers  and Journalists