မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ သမိုင္း၀င္ တီထြင္မႈမ်ား(၈)ရပ္

ဇန္နဝါရီ ၉ ၊ ၂၀၁၅
M-Media

ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဥေရာပသားမ်ဳိးခ်စ္ဆိုသူမ်ားဟာ Dresden က လမ္းမ်ားေပၚ ေနာက္တစ္ခါထြက္လာၿပီး “အေနာက္တိုင္းထဲ အစၥလာမ့္သြတ္သြင္းမႈ”ကို ဆႏၵျပတယ္လို႔ ဆိုလာတာေၾကာင့္ သူတို႔လုပ္ရပ္မ်ားက တစ္ဖက္သတ္ခါးသည္းေၾကာက္ရြံ႕မႈနဲ႔ အသိမဲ့မႈရဲ႕
အက်ဳိးဆက္ျဖစ္ေနေၾကာင္း ဆိုရပါေတာ့မယ္။

စင္စစ္မွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဗဟိုဥေရာပယဥ္ေက်းမႈဟာ အစၥလာမ့္ၾသဇာလႊမ္းမိုးျခင္းဆီကေန ႏွစ္တစ္ေထာင္ေက်ာ္ထိ အက်ဳိးေက်းဇူးခံစားေနရတာပါ။ ဒါကို ကံေကာင္းတယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ေပဘူးလား။

ၿပီးခဲ့တဲ့ တနလၤာေန႔ညေနပိုင္း ဆႏၵထုတ္ေဖာ္သူတစ္ဦးက သူကိုင္တြယ္ေနတဲ့မ်က္မွန္ဟာ အာရဗ္ကမာၻရဲ႕တီထြင္ခဲ့မႈတစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း သူမသိရိွတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဆႏၵျပသူ ေနာက္တစ္ဦးက လက္်ာစြန္းေရာက္သီခ်င္းေတြကို ဂီတာနဲ႔တြဲလို႔ သီဆိုၿပီးတဲ့အခါက်မွ ဂစ္တာရဲ႕မူလအစ အာရဗ္က ျဖစ္ေၾကာင္း သူသိသြားခဲ့ရင္ ………။ ဒါ့အျပင္ သူတို႔ကိုင္ေဆာင္ေနတဲ့ စာရြက္ခ်ပ္ေတြေပၚေရးသားထားတဲ့ တုန္လႈပ္စရာ ေျပာင္းေရႊ႕၀င္ေရာက္သူခန္႔မွန္းစာရင္းေတြဟာ အာရဗ္ကိန္းဂဏန္းအသံုးျပဳခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း မသိေလေရာ့သလား။

ဒါဆိုရင္ျဖင့္ မြတ္စ္လင္မ့္ယဥ္ေက်းမႈေတြဆီကေန အေၾကြးတင္ေနတဲ့ အရာရွစ္မ်ဳိးကို ၾကည့္ရႈလိုက္ပါဦး။ ဒီအခ်က္ေတြကို Huffington Post Germany က ေမတၱာလက္ေဆာင္အျဖစ္ တင္ျပေပးထားပါတယ္။

၁။ သခၤ်ာကိန္းဂဏန္းစနစ္
—————————-

ဂ်ာမန္လူမ်ဳိးေတြအပါအ၀င္ အေနာက္တိုင္းသား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မိမိတို႔ရဲ႕ အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔နည္းပညာဆိုင္ရာ အားထုတ္ေအာင္ျမင္မႈေတြအေပၚ ဂုဏ္ယူေလ့ရိွၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္အင္ဂ်င္နီယာကမွ သခၤ်ာကိန္းဂဏန္း မပါဘဲ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ ယေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ သခၤ်ာကိန္းဂဏန္းစနစ္က နံပါတ္ ၁ ကေန ၉ ဆိုတာ ဘဂၢဒက္ရဲ႕ “ပညာ့ဗိမာန္ႀကီး” ဆီကေန ဆင္းသက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ကို ေအဒီ ၉ ရာစုႏွစ္က တီထြင္ခဲ့တယ္လို႔ ယူဆထားပါတယ္။ ဒီကိန္းဂဏန္းစနစ္ကို ၁၂  ရာစုထဲက်မွ ဥေရာပသားေတြ စတင္သိရိွလာၾကတာပါ။ အာရဗ္ ပညာရွင္ အလ္ခ၀ါရိဇ္မီရဲ႕ က်မ္းမ်ားကို Chester က ၿဗိတိသွ်လူမ်ဳိး အရဗီစာေပပညာရွင္ ေရာဘတ္က ဘာသာျပန္ဆို မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္။ အလ္ခ၀ါရိဇ္မီဆိုတာ သခၤ်ာတြက္ကိန္းနဲ႔အေျဖရွာနည္း Algorithm မ်ားကို ကင္ပြန္းတပ္ေပးခဲ့သူျဖစ္တယ္။ သူက မြတ္စ္လင္မ္ကမာၻရဲ႕တီထြင္မႈျဖစ္တဲ့ အကၡရာသခၤ်ာပညာ Algebra ကို ေခတ္မီေအာင္ ထပ္ဆင့္ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သူအျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားပါတယ္။

၂။ သြားပြတ္တံ/သြားတိုက္တံ
——————————-

တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈကို ပထမဆင့္ အားေပးညႊန္ၾကားထားတဲ့ ပထမဆံုးတစ္ခုတည္းေသာ ဘာသာသာသနာဟာ အစၥလာမ္ပါ။ ပံုမွန္ကိုယ္လက္သန္႔စင္ေရးအတြက္ ကုရ္အာန္က်မ္းထဲ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ပါ၀င္ေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အစၥလာမ့္ က်င့္စဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္တဲ့ ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေရးကို လူႀကိဳက္မ်ားလာ ခဲ့တာ သိပ္အထူးတဆန္း မဟုတ္လွေပဘူး။

ေရွးေဟာင္းအီဂ်စ္ေတြဟာ ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေရးအတြက္ အသံုးခ်ႏိုင္တဲ့သစ္ပင္က သစ္ကိုင္းငယ္ေလးေတြကို ၀ါးခဲ့တယ္ (တံပူစားခဲ့တယ္)လို႔ ယူဆခဲ့ၾကေသာ္လည္း တကယ္တမ္းက်ေတာ့ တံပူ(အရဗီအေခၚ – မစၥ၀ါ့က္)ကို တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္ (ၿငိမ္းခ်မ္းပါေစ)မွ သြားတိုက္ေလတုိင္း အသံုးျပဳရာကစလို႔ လူသိမ်ား တြင္က်ယ္လာျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ထဲမွာ မစၥ၀ါ့က္ (၀ါ) တံပူ (၀ါ) သြားတိုက္တံ/သြားပြတ္တံ အေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားမႈ မရိွေပမယ့္ မြတ္စ္လင္မ္ပညာရွင္မ်ား ေရးသားထားၾကတဲ့ က်မ္းအေစာင္ေစာင္ေတြမွာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

၃။ စစ္ခ်ီတီး၀ိုင္း
—————-

စစ္ခ်ီတီး၀ိုင္းမ်ားဟာ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာတပ္မေတာ္ေတြဆီကေန ဆင္းသက္လာတာပါ။ သူတို႔ဟာ စစ္ပြဲျဖစ္စဥ္တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ (စစ္သည္ေတြ စိတ္တက္ၾကြေစဖို႔) တီးခတ္ၾကတယ္၊ စစ္တပ္ျပန္ခြာခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ စစ္ပြဲၿပီးအဆံုးသတ္ခ်ိန္မွသာ တီးခတ္မႈ ရပ္နားေလ့ရွိခဲ့ၾကတယ္။

ေအာ္တိုမန္ေတြနဲ႔ျဖစ္ခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲမ်ားအတြင္း ဥေရာပတပ္သားေတြက ဒီတီး၀ိုင္းမ်ားအေပၚ အားက်မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ သူတို႔ဟာ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္နည္းလမ္းအျဖစ္ ေမြးစားလိုက္ၾကတာပါ။

၄။ ဂစ္တာ
———–

ဂစ္တာလို႔ ယခုေခတ္မွာသိရိွၾကတဲ့အရာက အာရဗ္ရိုးရာ လည္တိုင္ေကြး ႀကိဳးတပ္ ဗ်ပ္ေစာင္းကေန ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္တယ္။ အလယ္ေခတ္ကာလအတြင္း အန္ဒလူစီယာက စပိန္မြတ္စ္လင္မ္ေတြဆီကေန နည္းယူခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အရဗီစကား ဂီတာရာ ကို အစြဲျပဳေခၚတြင္ခဲ့ၾကတယ္။

၉ ရာစုႏွစ္က အုမုိင္ယဟ္မင္းဆက္ ဒုတိယေျမာက္အဗ္ဒုရ္ရဟ္မာန္ရဲ႕ နန္းေတာ္ထဲ ဂီတဆရာတစ္ဦးက အဲ့ဒီတူရိယာကို ဆက္သခဲ့တယ္လို႔လည္း အဆိုရိွပါတယ္။ ေခတ္သစ္ ဂီတာတူရိယာကို ဆန္းသစ္မႈမ်ားစြာနဲ႔ ပံုေဖာ္ခဲ့ေသာ္လည္း သူ႔ရဲ႕ ဘူမိနက္သန္ကေတာ့ အာရဗ္ဗ်ပ္ေစာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

၅။ မွန္ဘီလူးမ်ား
——————
အာရဗ္ကမာၻက သခၤ်ာပညာကို တစ္ေခတ္ဆန္းေစယံုတင္ မကပါဘူး – ရူပေဗဒေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ျဖစ္တဲ့ အလင္းပညာ ကိုလည္း ေဖာ္ေဆာင္ေပး ခဲ့ပါတယ္။ ဘဆြ္ရာၿမိဳ႕ေတာ္က ပညာရွင္ႀကီး အလ္ေဟဇင္(အဘူ အလ္ ဟစံန္)ဟာ စကၡဳႏွစ္လံုးရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ကမာၻ႕ပထမဆံုး ဖြင့္ခ်တင္ျပခဲ့သူျဖစ္တယ္။

အလင္းျပန္ႏို္င္တဲ့ပစၥည္းမ်ားနဲ႔ သူက လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ၿပီး မ်က္လံုးဟာ အလင္းေရာင္းစဥ္ မပါဘဲ ပတ္၀န္းက်င္ကို မခံစားမသိရိွႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္း သက္ေသထူျပခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမင္ကြင္းကို ခ်ဲ႕/ခ်ဳံ႕ၾကည့္ဖို႔ မွန္ခံုး/ခြက္ အသံုးျပဳႏိုင္ေၾကာင္း ကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။

“Reading Stones” လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ သူ႔မွန္ခ်ပ္ဟာ ကမာၻ႕ပထမဦးဆံုး မွန္ဘီလူးပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွန္ဘီလူးမ်ားက ဒါကိုမွီၿပီး ထပ္ဆင့္ျပန္လည္ဆန္းသစ္မႈမ်ားပါပဲ။ ဒါတင္မကေသးပါဘူး၊ အလ္ေဟဇင္က ဇလေဗဒနဲ႔ အာကာသေလ့လာေရးပညာဆိုင္ရာ ပဓာနက်မ္းဂန္မ်ားကိုလည္း ေရးသားျပဳစုခဲ့ပါေသးတယ္။

၆။ ေကာ္ဖီ
———–

မြတ္စ္လင္မ္ကမာၻထြက္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားထဲမွာ လူသိအမ်ားဆံုးကေတာ့ ေကာ္ဖီ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ဇစ္ျမစ္က အီသီယိုးပီးယားျဖစ္ၿပီး ပင္လယ္နီကိုျဖတ္လို႔ အာေရဗ်ကၽြန္းဆြယ္ေရာက္တယ္။ အာေရဗ်ထဲေရာက္မွ ေရပန္းစားလာခဲ့ပါတယ္။

ေအာ္တုိမန္ကုန္သည္မ်ားက ေကာ္ဖီေစ့ကထုတ္တဲ့ယမကာ(ေကာ္ဖီရည္)ကို လန္ဒန္မွာ ၁၇ ရာစုထဲ သယ္ေဆာင္ မိတ္ဆက္ေပး ခဲ့တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ ၁၆၄၅ ခုႏွစ္အတြင္း ဗင္းနစ္ၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုးေကာ္ဖီဆိုင္ ဖြင့္လွစ္တယ္။ ၁၆၈၃ ခုႏွစ္ ၾသစႀတီးယားကေန တူရကီဆုတ္ခြာၿပီးမွ ဂ်ာမဏီက ထပ္မံသိရိွသြားၾကတယ္။ စူလ္တာန္ရဲ႕စစ္သည္ေတာ္မ်ားက ေကာ္ဖီအိတ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခ်န္ရစ္ထားခဲ့ေၾကာင္း လက္ဆင့္ကမ္းအဆိုတစ္ရပ္လည္း ရိွေနပါတယ္။

၇။ ေဆးရံု
———–
သူနာျပဳနဲ႔ သင္တန္း ဌာနရိွတဲ့ ပထမဆံုး ေခတ္မီေဆးရံုကို ကိုင္ရိုၿမိဳ႕မွာ ေအဒီ ၈၇၂ ခုႏွစ္က တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ တုလုနစ္ မင္းဆက္တည္ေထာင္သူ အမည္ကို အစဲြျပဳေခၚေ၀ၚတဲ့ အဲ့ဒီ အဟ္မဒ္ ဘင္န္ တုလူးန္ ေဆးရံုမွာ လူနာတိုင္းကို အခမဲ့ ေဆး၀ါးကုသေပး ခဲ့ပါတယ္။ အခမဲ့က်န္းမာေရးစနစ္ဟာ

ေဆးရံုနဲ႔တြဲလ်က္ ထြက္ရိွလာေသာ မြတ္စ္လင္မ့္ထံုးဓေလ့ထဲက စဦးေျခလွမ္းတစ္ရပ္သာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။

မဆိုစေလာက္ကြဲလြဲၿပီး ဒီ့ထက္ရိုးစင္းအေျခခံက်တဲ့ ေဆးရံုမ်ားဟာ ဘဂၢဒက္ၿမိဳ႕မွာ ရိွခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုင္ရိုပံုဟန္ကိုသာ ေနာက္ပိုင္းေခတ္ ကမာၻတစ္၀ွန္းေဆးရံုမ်ားက ပံုတူကူးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

၈။ ခြဲစိပ္ကုသျခင္း
———————

အန္ဒလူစီယာဇာတိဖြား အလ္ဘူေကးစစ္ (Albucasis – အဗူလ္ ကာစင္)က အလယ္ေခတ္ကာလရဲ႕ ေဆးပညာေရွ႕ေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မ်ားထဲ အပါအ၀င္တစ္ဦးပါ။ အဲ့ဒီ ဆယ္ရာစုႏွစ္ အာရဗ္လူမ်ဳိးပညာရွင္က က်မ္းအတြဲေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ ေရးသားခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာ သမားေတာ္နဲ႔ လူမမာဆက္ဆံေရးဟာ အျပဳသေဘာေဆာင္ဖို႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း၊ လူမႈအဆင့္အတန္းမခြဲျခားဘဲ တန္းတူဆက္ဆံရမယ့္အေၾကာင္း အေခ်အတင္ တင္ျပထားတယ္။

သူဟာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ နားနဲ႔ အစာလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား ခြဲစိပ္ကုသနည္းမ်ားကို တီထြင္ခဲ့တဲ့အျပင္၊ သေႏၶသားျဖစ္တည္ပံုႏွင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္း ပညာရပ္မ်ားကို ပထမဆံုး ေဖာ္ျပလိုက္သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၆ ရာစုႏွစ္ ဥေရာပသား ထိပ္တန္းသမားေတာ္ေတြက သူ႔တီထြင္တင္ျပမႈေတြကို မွီးယူရတဲ့အထိ ၾသဇာႀကီးမားခဲ့ပါတယ္။ သူ႔အေတြးအျမင္က လက္ရိွခြဲစိပ္ ကုသမႈေတြ အေပၚ အရိပ္လႊမ္းမုိးေနဆဲပါ။

Ref : 8 Great Inventions Created by Muslims , Huffington Post