ကမာၻ႕ပထမဆံုးေလယာဥ္မွဴး အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္

ဧျပီ ၁၆ ၊ ၂၀၁၅
M-Media

သြားလာလမ္းေလွ်ာက္တတ္တဲ့ လူသားမွန္သမွ် ပ်ံသန္းမႈကို အိပ္မက္မက္ဖူးၾကပါတယ္။

ပ်ံသန္းႏိုင္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသူမ်ားရဲ႕ ဒ႑ာရီေတြ၊ ဇာတ္လမ္းေလးေတြ ရာဇ၀င္ထဲမွာ အျပည့္ပါ။ သူရိယေနမင္းနဲ႔အနီးဆံုးေရာက္ေအာင္ ပ်ံသန္းရင္း ဖေယာင္းေတာင္ပံေတြ အရည္ေပ်ာ္ၿပီး ပင္လယ္ထဲ ထိုးခ်နစ္ျမဳပ္ခဲ့တဲ့ Icarus အေၾကာင္းကေတာ့ အေက်ာ္ၾကားဆံုးပါပဲ။ ေလေပၚပ်ံ၀ဲႏိုင္တဲ့အရာ စြန္/ေလတံခြန္ကို ဘီစီ ၅ ရာစုႏွစ္၀န္းက်င္မွာ ပထမဦးဆံုးေအာင္ျမင္စြာ ျပဳႏိုင္ခဲ့တာ ကေတာ့ တရုတ္လူမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ လူလိုက္ပါစီးနင္းႏိုင္တဲ့ ပ်ံသန္းမႈကို ပထမဆံုးေအာင္ျမင္စြာ အုတ္ျမစ္ခ်ႏိုင္ခဲ့တာက အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ အမည္ရိွ မြတ္စ္လင္မ္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ေအဒီ ၈၇၅ ခုႏွစ္ စပိန္ႏိုင္ငံ၊ ေကာ္ဒိုဗာၿမိဳ႕မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ကို Izn-Rand Onda Al-Andalus ယခု Ronda Spain မွာ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး၊ မြတ္စ္လင္မ္ကမာၻက အဓိက ပညာစင္တာတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေကာ္ဒိုဗာမွာ ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ သူဟာ တီထြင္သူ၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ ေလယာဥ္မွဴး၊ ရူပေဗဒပညာရွင္၊ အရဗီစာဆို၊ အန္ဒလူစီယာဂီတပညာရွင္ ဆိုတဲ့ စြယ္စံုရပညာရွင္တစ္ဦးပါ။

အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္အေပၚ လႊမ္းမိုးခဲ့သူဟာ ေအဒီ ၈၅၂ ခုႏွစ္က အာမီးန္ ဖိရ္မာန္း အမည္ရိွသူ ျဖစ္တယ္လို႔ အဆိုရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီလူဟာ စြန္႔စားခန္းျပဳလုပ္ခ်က္မ်ားနဲ႔ ရပ္တည္ေနထိုင္သူ ျဖစ္တယ္။ သူက သိပၸံပညာရွင္ မဟုတ္ေပမဲ့ သူ႔၀န္းက်င္က သဘာ၀ေတြကို စူးစမ္းေလ့လာသူေနသူတစ္ဦး ျဖစ္တယ္။ ပ်ံသန္းမႈနည္းပညာအေျခခံသေဘာကိုမူတည္လို႔ သစ္ထည္ကိုင္းတပ္ ပိုးစ၀တ္စံုႀကီးတစ္ခုကို တည္ေဆာက္တယ္။ အာမီးန္ ဖိရ္မန္းဟာ အဲ့ဒါကို သယ္ေဆာင္ဆင္ယင္လို႔ ေကာ္ဒိုဗာဂ်ာေမ့ဗလီႀကီးရဲ႕ ၀တ္ျပဳဖိတ္ေခၚေမွ်ာ္စင္ထိပ္ေပၚတက္ၿပီး ခုန္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ပ်ံသန္းမႈ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အရိွန္အဟုန္နဲ႔ ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ က်သြားပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ပံုၾကမ္းယာဥ္ေလးက ဆင္းသက္မႈကို ေႏွးေကြးသြားေစခဲ့တဲ့အတြက္ တဟုန္ထိုးအရွိန္ျပည့္ မျပဳတ္က်တာေၾကာင့္ ေျမျပင္ကိုေရာက္တဲ့အခါ ေသလုေမ်ာပါးဒဏ္ရာရာတာတုိ႔၊ ေသဆံုးတာတို႔ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ မဆိုစေလာက္မွ်သာ ထိခိုက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို ကမာၻ႕ပထမဆံုး ေလထီးခုန္ျခင္းလို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေျပာလို႔ရပါလိမ့္မယ္။

အိဗ္ႏုဖိရ္နာ့စ္က ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ပရိသတ္အၾကား ရိွေနခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီရလဒ္ေတြကို အလြန္ ႏွစ္ေထာင္းအားရသြားခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီႀကိဳးပမ္းခ်က္က သိပၸံနည္းမက်လွတဲ့ ပံုၾကမ္းသေဘာသာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဆင့္ပြားေလ့လာတိုးခ်ဲ႕လိုတဲ့ “ပိုး” သူ႔ဆီမွာ ကပ္သြားပါေတာ့တယ္။

အာမီးန္ဖိရ္မန္းအလြန္ ေနာက္ထပ္ ၂၃ ႏွစ္အၾကာ ၈၇၅ ခုႏွစ္မွာ အသက္ ၇၀ အရြယ္ရိွေနၿပီျဖစ္တဲ့ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ဟာ သူ႔ရဲ႕ပ်ံသန္းယာဥ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ အျခားေသာေလ့လာမႈေတြထဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာျမွဳပ္ႏွံခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ပိုးသားသက္သက္ ေတာင္ပံတစ္စံုနဲ႔အတူ သစ္သားသံုး တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ တကယ့္ေတာင္ပံခတ္ေနတဲ့အတိုင္း သူ ပ်ံသန္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အလ္ အရုစ္ ဆိုတဲ့ ေတာင္ကမ္းပါးယံထိပ္ကေန ခုန္ခ်လိုက္တယ္။ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ရပ္အထိ ထိန္းခ်ဳပ္ပ်ံ၀ဲႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီပ်ံသန္းမႈ ၁၀ မိနစ္ေလာက္ ၾကာျမင့္တယ္လို႔ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

အဆံုးသတ္ဆင္းသက္တဲ့အခါမွာ သူ႔ဒီဇိုင္းမွာ ျပႆနာတစ္ခုရိွေနေၾကာင္း သိရွိသြားခဲ့တယ္။ ကိရိယာမ်ားကို ေလ့လာဆင္ယင္ျခင္းမွာ အစြမ္းကုန္စူးစိုက္အားထုတ္ခဲ့ေပမယ့္ ဆင္းသက္မႈနည္းစနစ္ကို လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့မိတာပါ။ ျပန္လည္ဆင္းသက္ခ်ိန္မွာက်ေတာ့ လ်င္ျမန္ႏႈန္းကို မထိန္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႔ ေျမျပင္ကိုေဆာင့္မိလို႔ အႀကီးအက်ယ္ဒဏ္ရာရသြားခဲ့ပါတယ္။

ဒီျဖစ္စဥ္ရဲ႕ေနာက္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ဟာ ေနာက္ထပ္ ၁၂ ႏွစ္ ေနထိုင္သြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ေနာက္ဆံုးႏွစ္မ်ားမွာ သူ႔အမွားေပၚသင္ခန္းစာယူၿပီး ဆင္းသက္မႈေႏွးေကြးေအာင္မထည့္ႏုင္ခဲ့တဲ့ ယာဥ္ပံုစံရဲ႕အေျဖကို ရရွိသြားပါတယ္။ ငွက္မ်ားဟာ သူတို႔ရဲ႕ ေတာင္ပံနဲ႔အၿမီးကို အခ်ဳိးတက်ဟန္ခ်က္ညီညီအသံုးျပဳၿပီး အရိွန္ကိုေလွ်ာ့ခ်တယ္၊ ေျမျပင္နဲ႔မထိမီ ဆင္းသက္ေနရာအတြက္ ျပင္ဆင္ထားတတ္တယ္။ ဒီအေပၚမွာ မိမိရဲ႕ယာဥ္ပံုစံထဲ အၿမီး မတပ္မိေၾကာင္း အီဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ နားလည္သြားခဲ့တယ္။

အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ဟာ သူ႔ဘ၀မွာ ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ ပ်ံသန္းဖို႔ မႀကိဳးစားခဲ့ပါဘူး။ သူလြန္ၿပီး ရာစုႏွစ္မ်ားစြာၾကာတဲ့ေနာက္ သကၠရာဇ္ ၁၆၃၀-၁၆၃၂ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ေအာ္တိုမန္တူရကီလူမ်ဳိး အဟ္မဒ္ စလဘီ Ahmed Celebi က Bosporus ျဖတ္ပ်ံဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခ်က္တစ္ရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၇၈၃ ခုႏွစ္၊ ပဲရစ္မွာ ေမာင့္ဂိုလ္ဖီယာညီေနာင္က ေလပူျဖည့္ပူေဖာင္းနဲ႔ လူလိုက္ပါပ်ံသန္းတယ္။ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ပထမဆံုးလူစီးပ်ံသန္းယာဥ္ကို ေလေၾကာင္းပ်ံသန္းမႈနည္းပညာေပၚအေျခခံၿပီး တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလန္က ေယာ့ခ္ရိႈင္းယားၿမိဳ႕ထဲ လွည့္ပတ္ပ်ံသန္းျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ၈၇၅ ခုႏွစ္ အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ရဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ႀကိဳးပမ္းမႈရဲ႕ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ နီးပါးၾကာမွ ေပၚထြက္လာခဲ့တာပါ။

အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ဟာ လူစီးပံ်သန္းယာဥ္ႀကိဳးစားမႈအတြက္ ေက်ာ္ၾကားလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကို ေက်ာ္ေစာေစတဲ့ အျခားေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားလည္း ရိွပါေသးတယ္။ သူဟာ လည္ပတ္ေနတဲ့ၿဂိဳလ္တာရာေတြကိုၾကည့္ရႈေလ့လာဖို႔ စက္ကိရိယာတပ္ အာကာသေမွ်ာ္စင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သူ နကၡတၱေဗဒ(အာကာသေလ့လာေရး)ပညာရွင္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စက္မႈဆိုင္ရာကိရိယာ၊ အခ်ိန္(နာရီ)တိုင္းထြာေရးကိရိယာမ်ားစြာကိုလည္း ေလ့လာခဲ့တယ္။ သူဟာ ပံုေဆာင္ခဲ၊ စိန္ျဖဴ၊ သဲမ်ားအေၾကာင္းကို စိတ္၀င္စားရာက သဲကိုအရည္ေဖ်ာ္ၿပီး ဖန္သားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းတီထြင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အန္ဒလူစီယာ ေရေသာက္ဖန္ခြက္မ်ားဟာ သူ႔တီထြင္မႈရဲ႕အက်ဳိးဆက္ပါ။ အဲ့ဒီအျပင္ မွန္ဘီလူး၊ မွန္ဘီလူးခ်ဲ႕အား၊ ဖန္/မွန္ကထြက္လာတဲ့ အရာမွန္သမွ်ကိုလည္း သုေတသနျပဳစမ္းသပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။

အဘၻာ့စ္ အိဗ္ႏု ဖိရ္နာ့စ္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ခ်က္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ နကၡတ္တာရာ အာကာသသိပၸံအသင္း(IAU/WGPSN)က လပတ္လမ္းတစ္ခုကို ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ အိဗ္ႏုဖိရ္နာ့စ္ လို႔ ဂုဏ္ျပဳကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

xxxxxxxxxxxxx

Ref : Forgotten Islamic History
ျပန္ဆိုသူ – မင္းထြဋ္ေခါင္