ဖားကန္႔က ေက်ာက္စိမ္းေတာင္ႀကီးေတြကုိ ဘယ္သူေတြေရႊ႕ေနသလဲ

ဖားကန္႔ေဒသမွ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္သည့္ ျမင္ကြင္းတစ္ခု

– လာမည့္ႏွစ္ အစုိးရသစ္မတက္မီ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေက်ာက္မ်က္ရတနာသုိက္ႀကီးမွ ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကုိ ျမန္ျမန္ႏွင့္ မ်ားမ်ား ရရွိေစရန္ ၿပီးခဲ့သည့္လမ်ားအတြင္း ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္း ေတာင္တန္းမ်ားကုိ သတၳဳတြင္းလုပ္သားမ်ားက ေျမတူးစက္ႀကီးမ်ား၊ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ထုိးခြဲတူးေဖာ္ေနၾကသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းကုိ ႀကီးစုိးလႊမ္းမိုးထားသည့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက တူးေဖာ္မႈ တုိးျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ရသေလာက္ယူေနၾကျခင္းေၾကာင့္ တစ္ခ်ိန္က ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္သဖြယ္ စိုေျပလွပခဲ့ေသာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွ ေတာင္တန္းမ်ားတြင္ သစ္ေတာ ဧကေပါင္းမ်ားစြာ ပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရၿပီး၊ ခ်ိဳင့္ႀကီးမ်ား ကုန္းျပင္ျဖစ္ေနသာ ေခ်ာက္ကမ္းပါးမ်ားႏွင့္ ညစ္ပတ္ေပပြသည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားသာ က်န္ရစ္ခဲ့ရသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အႏုိင္ရ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီ NLD က သန္႔ရွင္းေသာ အစုိးရျဖစ္ရမည္ဟူေသာ ကတိျဖင့္ အာဏာရသည့္အခါ ေဒၚလာ ဘီလီယံေပါင္းမ်ားစြာရရွိမည့္ ထုိေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမွာ အေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္မည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆေနေၾကာင္း ထုိလုပ္ငန္းတြင္ ပါ၀င္ေနသူမ်ားက ေျပာျပခဲ့သည္။

NLD က ၎တုိ႔အေနျဖင့္ ဥပေဒစိုးမုိးမႈႏွင့္ စီးပြားေရးယွဥ္ၿပိဳင္မႈကုိ ေဆာင္က်ဥ္းေပးမည္ဟု ဆုိထားၿပီး ႏုိင္ငံအတြက္ အခြန္ေငြ ေဒၚလာ သန္းေပါင္းရာႏွင့္ခ်ီ ဆံုး႐ံႈးေစသည့္ ေမွာင္ခိုလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းသြားမည္ဟု ေျပာဆုိထားသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္မ်ား မင္းမူေနသည့္ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေသာေဒသတြင္ ေျပာထားသည့္အတုိင္း ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မည္လားဟူေသာ သံသယလည္း တစ္ခ်ိဳ႕တြင္ ရွိေနၾကသည္။

လႊတ္ေတာ္အမတ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ဆက္ဆံေရးႏွင့္အတူ ေက်ာက္စိမ္းကုန္သြယ္မႈတြင္ အာဏာပါ၀ါရွိသည့္ ေန၀င္းထြန္းက တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားမွာ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ လက္ငင္းေငြသား၊ စက္ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ေဖာေဖာသီသီ အသံုးျပဳ၍ ထုတ္လုပ္မႈကုိ ျမႇင့္တင္ကာ ေဒသခံ သတၳဳတြင္းလုပ္သားမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားၾကသည္ဟု ဆုိသည္။

“အခုဆုိရင္ ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္က တ႐ုတ္ေၾကာင့္ ပ်က္ေနၿပီဗ်။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကုမၸဏီနဲ႔ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က လက္မခံဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူတုိ႔က အက်ိဳးအျမတ္ အမ်ားႀကီး ေတာင္းတယ္ေလ” ဟု လိေမၼာေရာင္ရွပ္အက်ႌ၀တ္ၿပီး၊ ေနကာမ်က္မွန္တပ္ကာ ေကာင္းဘြိဳင္ဦးထုပ္ေဆာင္းထားသည့္ ေန၀င္းထြန္းက ၎၏ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းမ်ားမွ တစ္ခုျဖစ္သည့္ ဖားကန္႔အနီး ေက်ာက္စိမ္းတြင္းနားတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ၎၏ ေဘးပတ္ပတ္လည္တြင္ တူညီ၀တ္စံု၀တ္ထားေသာ ေခၽြရံသင္းပင္းမ်ား အရံသင့္ရွိေနၿပီး ထုိအထဲမွတစ္ဦးက ၎၏ ဖိနပ္ႀကိဳးအား ငံု႔၍ ခ်ည္ေပးေလသည္။

ဖားကန္႔ၿမိဳ႕တစ္၀ုိက္တြင္ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေပါင္း ၆၀၀ ခန္႔ကုိ တူးေဖာ္ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး ေျမေနရာအက်ယ္အ၀န္းမွာ ဧက ၂၀၀၀၀ ရွိေလသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိေက်ာက္စိမ္းတြင္မ်ားကုိ လႊမ္းမုိးလုပ္ကုိင္ေနသည့္ ကုမၸဏီက ၁၀ ခုခန္႔သာရွိၿပီး ထုိအထဲမွ အမ်ာစုမွာ တ႐ုတ္ဦးေဆာင္သည့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ျဖစ္ေနသည္ဟု သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီးဌာန၏ ျမန္မာေက်ာက္မ်က္ရတနာလုပ္ငန္းမွ ဒုတိယအႀကီးအကဲ ရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“လာမယ့္လေတြမွာျဖစ္မယ့္ ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က စုိးရိမ္ေနပါတယ္” ဟု ဖားကန္႔ရွိ တ႐ုတ္-ျမန္မာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သည့္ ကုမၸဏီျဖစ္ေသာ တစ္သံုးလံုးကုမၸဏီမွ ဆိုက္မန္ေနဂ်ာ အီက္ယင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိအေၾကာင္းအရင္းက ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္မႈကုိ ျမင့္တက္လာခဲ့ျခင္းလားဆုိသည့္ အေမးကိုေတာ့ ၎က ေျဖၾကားရန္ ျငင္းဆုိခဲ့သည္။

ထုိကဲ့သုိ႔ တူးေဖာ္မႈ တုိးျမႇင့္ျခင္းေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူမ်ားမွာ ၎တုိ႔ ေနထုိင္ရာေဒသမွ အတင္းအဓမၼ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ တူးေဖာ္ၿပီးခဲ့သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ ေက်ာက္႐ုိင္းတုံးမ်ား ရလုိရျငား လုိက္လံရွာေဖြသူမ်ားမွာလည္း ေျမစာပံုမ်ား ၿပိဳက်မႈေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ အသက္ဆံုး႐ံႈးၾကရသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္လကပင္ ထုိကဲ့သုိ႔ ေျမစာပံုၿပိဳက်မႈေၾကာင့္ လူ ၁၁၄ ဦး နစ္ျမဳပ္ေသဆံုးခဲ့ၾကရေလသည္။

ထုိကဲ့သုိ႔ လုိက္လံရွာေဖြသူမ်ားအျပားမွာ ေဆးစြဲမႈမ်ားလည္း ရွိေနသည္။

ေတာင္ေရႊ႕သူမ်ား

ျမန္မာပုိင္ သုခရတနာ ေက်ာက္တူးေဖာ္ေရးကုမၸဏီက တ႐ုတ္ျပည္မမွ ကုမၸဏီမ်ားမွာ ယခုႏွစ္အေစာပုိင္းမွစ၍ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္မႈကုိ အရွိန္ျမႇင့္လုပ္ေဆာင္လာၾကသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“သူတုိ႕အမ်ားစုက ျပည္တြင္းက (ႏုိင္ငံသား) တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကုမၸဏီကေတာင္ ၆ ဧကေလာက္ရွိတဲ့ လုပ္ကြက္ႏွစ္ခုကုိ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြဆီ ေရာင္းလုိက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေငြလုိတယ္ေလ” ဟု သူက ဆုိသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွ မုိင္းလုပ္သားမ်ားကမူ ၎တုိ႔မွာ ၾသဇာအာဏာကုိ ေငြျဖင့္၀ယ္၍ ႀကီးမားေသာ စက္ယႏၱရားမ်ား၊ ေျမတူးစက္မ်ားျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံကာ ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည့္ တ႐ုတ္သူေဌးႀကီးမ်ားကုိ မယွဥ္ႏုိင္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ျမင္ေတြ႕ရသည့္ ထရပ္ကားႀကီးမ်ား၊ အျခားေသာ ယႏၱရားႀကီးမ်ားမွာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက ပုိင္ဆုိင္ၾကသည့္ ပစၥည္းမ်ားသာ ျဖစ္ေလသည္။

ထုိကုမၸဏီမ်ားက ေစ်းကြက္ကုိလည္း လက္ဦးၾကၿပီး ၎တုိ႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးၿပီးသားျဖစ္ကာ ျမန္မာႏုိင္ငံအထိ လာေရာက္၀ယ္ယူၾကသည့္ တ႐ုတ္၀ယ္လာဘ္မ်ားကုိ ေရာင္းခ်ၾကသည္ဟု ကုန္သည္မ်ားက ဆုိသည္။

ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာလုပ္ငန္းမွ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးျဖစ္သူက တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားမွာ ၎တုိ႔၏ ေက်ာ္တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း အဖုအထစ္မျဖစ္ေစရန္အတြက္ ေဒသတြင္းမွ စစ္ဗုိလ္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းထားၾကၿပီး ၎တုိ႔အား ေဒသတြင္းအစုိးရက မလွန္ႏုိင္ဟု ဆုိသည္။

“လုပ္ကြက္ေတြေပးဖုိ႔ စစ္ဘက္အရာရွိေတြက တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ေတြရွိထားတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ လုပ္ကြက္ပုိင္ဆိုင္သူရဲ႕အမည္ေတာင္ သူတုိ႔မေျပာင္းဘူး။ ဒီလုပ္ကြက္ေတြကုိ ဘယ္သူမွ သြားမထိရဲဘူးဗ်” ဟု အမည္ထုတ္ေဖာ္မေျပာလုိသည့္ အရာရွိတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထုိကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာတာ၀န္ရွိသူမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္း၍ မရခဲ့တဲ့ သမၼတ႐ံုးမွ အႀကီးတန္းတာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေဇာ္ေဌးက မွတ္ခ်က္ေပးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ ထြက္ရွိေသာေက်ာက္စိမ္းမ်ားမွ အမ်ားစုမွာ ႏွစ္စဥ္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံသုိ႔ ေမွာင္ခုိသြားေနသည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတြင္ ေက်ာက္စိမ္းမွာ ကံေကာင္းျခင္းမ်ား၊ ဥစၥာေပါႂကြယ္၀မႈႏွင့္ အသက္ရွည္မႈကုိ ေဆာင္က်ဥ္းေပးသည့္ အမွတ္အသားတစ္ခုဟု က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ယံုၾကည္ၾကသည္။

တရား၀င္အခ်က္အလက္မ်ားအရ ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္ရွိသည့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ ယခုႏွစ္ ပထမ ၉ လအတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ကန္ေဒၚလာ သန္ ၅၄၀ ဖုိးရွိေသာ ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကို တင္သြင္းသည္ဟု သိရသည္။ အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕ Global Witness က ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈတန္ဖုိးမွာ ကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလီယံရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ခဲ့သည္။

တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ဟြာခ်န္ယင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ေက်ာက္စိမ္းေမွာင္ခုိကူးမႈတြင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ား ပါ၀င္သည္ဟူေသာ မည္သည့္စြပ္စြဲမႈကုိမွ သတိမထားမိဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မိမိတုိ႔တုိင္းျပည္က ထုိတရားမ၀င္လုပ္ေဆာင္းမႈမ်ားကုိ ဆန္႔က်င္သည္ဟု ဆုိေလသည္။

ဖားကန္႔ေဒသ၏ ရဲတပ္ဖြဲ႕မွ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ရာႏွင့္ခ်ီေသာ ထရပ္ကားမ်ားကုိ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ေတာမ်ားတြင္ ဖြက္ထားၿပီး ဖားကန္႔မွ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ေက်ာက္စိမ္းအ႐ုိင္းတုံးႀကီးမ်ားကုိ ထုိကားအနည္းငယ္ျဖင့္ ညစဥ္ တ႐ုတ္နယ္စပ္သုိ႔ သယ္ေဆာင္သြားသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ညပုိင္းေတြမွာ ထရပ္ကား ၉ စီး၊ ၁၀ စီးေလာက္လႈပ္ရွားၾကပါတယ္။ စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ေဒသ ျဖစ္တာေၾကာင့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြက ဒီထရပ္ကားေတြ ဖားကန္႔ထဲ၀င္လုိ႔ရေအာင္ စစ္တပ္နဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ပါတယ္” ဟု အဆုိပါအရာရွိက အမည္မေဖာ္လုိသည့္ အေျခအေနျဖင့္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ေရြးေကာက္ပြဲေၾကျငာစာတမ္းတြင္ ႏုိဘယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္သည့္ NLD ပါတီက လာမည့္ႏွစ္ မိမိတုိ႔ အာဏာလႊဲေျပာင္းယူသည့္အခါ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ာကို အနီးကပ္ အေသအခ်ာ စစ္ေဆးသြားမည္ဟု ကတိျပဳခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေရးပါ၀ါ၊ က်ယ္ျပန္႔သည့္စီးပြားေရးကြန္ယက္ႏွင့္ လႊမ္းမုိးမႈရွိေနသည့္ စစ္တပ္ေၾကာင့္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႕က ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္ ျဖစ္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေခ်။

“စစ္တပ္ကလႊမ္းမုိးထားတဲ့ေဒသျဖစ္တာေၾကာင့္ အစုိးရကေတာင္ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ပါဘူး။ အခုအခ်ိန္ထိေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စစ္တပ္ကို ၾသဇာမေညာင္းေသးပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ NLD အစုိးရတက္လာလည္း ထူးမျခားနားပဲ ဆက္ျဖစ္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္” ဟု တစ္သံုးလံုးကုမၸဏီမွ မန္ေနဂ်ာ အီက္ယင္က ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

(Reuters သတင္းဌာနက ေဖာ္ျပသည့္ Chinese jade miners in overdrive ahead of new Myanmar government ေဆာင္းပါးကို ေလးေမာင္မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)