လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အေျခအေန ဆုိးရြားလာတဲ့ အီရတ္

ေမ ၁၂၊ ၂၀၁၆
M-Media

– ႏုိင္ငံအေနာက္ပုိင္း ၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္သည့္ ဖာလူဂ်ာႏွင့္ ရာမာဒီတုိ႔ရွိ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အေျခအေနမ်ားမွာ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ေနရသည္ဟု အီရတ္ျပည္သူမ်ားႏွင့္ အာဏာပုိင္မ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“အေျခအေနက ေန႔တုိင္း ဆုိးရြားေနပါတယ္။ အစားအေသာက္ျပတ္လပ္မႈကလည္း ပုိဆုိးလာပါတယ္။ IS တုိက္ခုိက္ေရးသမားေတြက ၿမိဳ႕ထဲ (ဖာလူဂ်ာ) ကုိ၀င္လာမယ့္ အကူအညီအားလံုးကုိ ပိတ္ထားပါတယ္” ဟု အန္ဘာရ္ျပည္နယ္ လံုၿခံဳေရးေကာ္မတီမွ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ ရာဂ်ာဟ္ ဘရကသ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဖာလူဂ်ာၿမိဳ႕မွာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလက IS လက္သုိ႔ ပထမဆံုး က်ေရာက္ခဲ့သည့္ ၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး ထုိအခ်ိန္မွာစ၍ ၂ ႏွစ္တာ ၾကာျမင့္သည့္ အခုအခ်ိန္အထိ ၀န္းရံပိတ္ဆုိ႔မႈကုိ ခံစားေနရသည္။

အီရတ္စစ္တပ္က ၿမိဳ႕အား လံုး၀နီးနီး ပိတ္ဆုိ႔ထားၿပီး IS အဖြဲ႕ကေတာ့ ၿမိဳ႕တြင္းမွလူမ်ားကုိ လံုး၀ ထြက္ခြင့္မေပး။ ၀င္ထြက္သြားလာႏုိင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းအနည္းငယ္သာရွိၿပီး စားနပ္ရိကၡာျပတ္လပ္မႈ၊ ေဆး၀ါးႏွင့္ ေလာင္စာဆီ ျပတ္လပ္မႈတုိ႔ကုိ ျပည္သူမ်ားက ဆုိးဆုိးရြားရြား ခံစားေနရသည္။

ဖာလူဂ်ာတြင္ ေနထုိင္သူ ၅၀၀၀၀ နီးပါးမွာ အငတ္ေဘးႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရႏုိင္သည့္အႏၱရာယ္ ရွိေနေလသည္။

အီရတ္ႏုိင္ငံတြင္ ႀကံဳေတြ႕ေနရသည့္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ ျပႆနာမွာ ကမၻာေပၚတြင္ “အဆုိးရြားဆံုးထဲမွ တစ္ခု” ဟု ကုလသမဂၢမွ မၾကာေသးမီက ေၾကျငာခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံလူဦးေရ၏ ၃ ပံု ၁ ပံုျဖစ္ေသာ လူ ၁၀ သန္းမွာ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အကူအညီကုိ ခ်က္ခ်င္းလုိအပ္ေနၿပီး ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္တြင္ ထုိအေရအတြက္က ၂ ဆ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ အီရတ္သံအမတ္ ဂ်န္ ကူဘစ္က ကုလ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီသုိ႔ တင္သြင္းသည့္ အစီရင္ခံစာ၌ လာမည့္လမ်ားအတြင္း အီရတ္ျပည္သူ ေနာက္ထပ္ ၂ သန္းမွာ အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရမည့္ အလားအလာရွိေနသည္ဟု သတိေပးထားသည္။ စုိးရိမ္စရာ အေျခအေနသုိ႔ ေရာက္ရွိေနသည့္ ဖာလူဂ်ာရွိ ျပည္သူမ်ားအား အကူအညီမ်ားေပးပုိ႔ရန္လည္း ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ုိင္းကုိ ၎က ေတာင္းဆုိခဲ့သည္။

“အထူးသျဖင့္ IS ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာရွိၿပီး ၀န္းရံ ပိတ္ဆုိ႔ခံထားရတဲ့ ဖာလူဂ်ာမွာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အေျခအေနေတြအတြက္ ကုလက အလြန္အမင္း စုိးရိမ္ေသာက ျဖစ္မိပါတယ္။ အစားအေသာက္ေစ်းေတြက ေခါင္ခုိက္ေနၿပီး ဆုိင္ေတြ၊ အိမ္ေတြမွာ ပစၥည္းေတြကလည္း ျပတ္ေနတယ္လုိ႔ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာအစီအစဥ္ WFP က ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသ စားနပ္ရိကၡာဖူလံႈေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ရဲ႕ ေျပာၾကားမႈအရ သိရပါတယ္” ဟု ကူဘစ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

IS ကုိ ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္သည့္ စစ္ပြဲေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂.၄ သန္းေက်ာ္ ျပည္တြင္း၌ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရၿပီး အမ်ားစုမွာ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ ေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ ေရ၊ အ၀တ္အစားတုိ႔ မရရွိသည့္ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ေနထုိင္ေနရသည္ဟု ကုလသမဂၢ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ေေဖာ္၀ါရီက ရာမာဒီၿမိဳ႕အား အီရတ္စစ္တပ္ႏွင့္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္သည့္ မဟာမိတ္အဖြဲ႕တုိ႔က အျပည့္အ၀ ျပန္လည္ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ထုိၿမိဳ႕တြင္လည္း အကူအညီမ်ားစြာ လုိအပ္လ်က္ရွိေနသည္။ ၿမိဳ႕တြင္းရွိ ေနအိမ္အမ်ားစုမွာ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည္ဟု ၿမိဳ႕ခံမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

သုိ႔ေသာ္လည္း ရာမာဒီရွိ အေျခအေနက ဖာလူဂ်ာထက္ပုိ၍ စီမံခန္႔ခြဲႏုိင္သည့္ အေျခအနမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု ေဒသခံျပည္သူမ်ားက ဆုိသည္။ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္မႈ၊ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ အေဆာက္အံုးမ်ား မရွိမႈႏွင့္ မေပါက္ကြဲေသးသည့္ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းအႏၱရာယ္မ်ားအတြက္ စုိးရိမ္ပူပန္ရမႈမ်ားေတာ့ ရွိေနေသးသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သန္႔ရွင္းတဲ့ ေသာက္သံုးေရ မရပါဘူး။ တစ္ကယ္ေတာ့ ေရကုိ လံုး၀ မရတာပါ။ စစ္တပ္က ၿမိဳ႕ကုိ ျပန္သိမ္း ၿပီးၿပီးခ်င္းပဲ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကုိယ့္အိမ္ကုိယ္ ျပန္သြားၾကပါတယ္။ ရာမာဒီကုိ ျပန္ဖုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အမ်ားႀကီး မေစာင့္ႏုိင္ပါဘူူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာၿပီး၊ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ေနရတဲ့ဘ၀ကုိ မလုိခ်င္ေတာ့လုိ႔ပါ” ဟု ရာမာဒီၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဖာလာဟ္ ခါလီဖာက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

အျခားၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးျဖစ္သူ မုိဟာမက္ ဖာရာဂ်က္ေတာ့ အေျခအေနဆုိးရြားမႈအတြက္ အီရတ္အစုိးရကုိ အျပစ္တင္ခဲ့ၿပီး အစုိးရမွာ ျပည္သူမ်ားျပန္လာကာ အေျခက်ရန္အတြက္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ကူညီျခင္းမရွိဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

IS အဖြဲ႕အား ရာမာဒီၿမိဳ႕မွ ေမာင္းထုတ္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းမ်ား၊ မေပါက္ကြဲေသးေသာ လက္နက္ခဲယမ္းမ်ားစြာ က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီး ထုိအတြက္ ျပည္သူမ်ားက အလြန္အမင္း စုိးရိမ္ေသာက ေရာက္ေနၾကသည္။

“ၿမိဳ႕ထဲက မေပါက္ကြဲေသးတဲ့ လက္နက္ခဲယမ္းေတြေၾကာင့္ အခုအခ်ိန္အထိ စစ္သားနဲ႔ ျပည္သူ႔စစ္ ၁၅၀ ေလာက္ အသက္ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရပါတယ္” ဟု ရာမာဒီၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ အီဘရာဟ္မ္ အလ္-ေအာင္ဆဂ်္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

မၾကာေသးမီက ထြက္ေပၚလာသည့္ အစီရင္ခံစာအရ ရာမာဒီၿမိဳ႕တြင္း ပ်က္ဆီးမႈမွာ တုန္လႈပ္ဖြယ္ရာျဖစ္ၿပီး IS က ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလမွ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေမလအတြင္း အေဆာက္အဦး ၃၀၀၀ ေက်ာ္ႏွင့္ လမ္းေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ ပ်က္ဆီးခဲ့ေလသည္။

IS က ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ေဒသမ်ားအတြင္ အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ သတ္ျဖတ္ျမႇဳပ္ႏွံထားသည့္ ေနရာေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္ဟု ကုလ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ သိရသည္။ ရာမာဒီတစ္ခုတည္းတြင္ပင္ လူေပါင္း ၄၀ အထိ ျမႇဳပ္ႏွံထားေသာေနရာ ၃ ခုကုိ ေဘာလံုးကြင္းတစ္ခုအတြင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။

ကုလ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ IS က ႏုိင္ငံရွိ ပုိင္နက္အမ်ားအျပားကုိ စတင္သိမ္းယူႏုိင္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလကတည္းက အီရတ္ျပည္သူ ၂.၆ သန္းမွာ ႏုိင္ငံအား စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္က က်ဴးေက်ာ္တုိက္ခုိက္မႈေနာက္ပုိင္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း ဂုိဏ္းဂန တုိက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရေသာ အီရတ္ျပည္သူအေရအတြက္မွာ ၁ သန္းေက်ာ္ ရွိေနသည္။

အေမရိကန္ဦးေဆာင္သည့္ မဟာမိတ္မ်ား၏ ေလေၾကာင္းတုိက္ခုိက္မႈ၊ အႀကံေပးမ်ားျဖင့္ က်ားကန္ထားေသာ အီရတ္အစုိးရ တပ္ဖြဲ႕မ်ားမွာ IS လက္ထဲမွ နယ္ေျမအခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္သိမ္းယူႏုိင္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပုိင္းရွိ နယ္ေျမမ်ားကုိမူ IS အဖြဲ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ဆဲ ျဖစ္သည္။

(Al Jazeera မွ Iraq humanitarian crisis ‘one of the world’s worst’ ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)