အစၥလာမ္မစ္ ႏိုင္ငံေရး၏ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ မတူကြဲျပားမႈ ဗဟုဝါဒဆီ အေရြ႕ႏွင့္ အဟန္႕အတားမ်ား

စက္တင္ဘာ ၄ ၊ ၂၀၁၆
M-Media
ေဆာင္းပါးရွင္-ျမင္သစ္

ႏွစ္ဆယ္ရာစု အစပိုင္းနဲ႕ အလယ္ပိုင္းမွာ မြတ္စလင္မ္ လူမ်ားစုႏိုင္ငံေတြမွာ အေနာက္တိုင္း ၾသဇာလႊမ္းမိုးလာမႈ၊ အေနာက္တုိင္းပုံစံႏိုင္ငံေရး စနစ္ အားေကာင္းလာမႈနဲ႕ ေဒသတြင္း အာဏာရွင္စနစ္ၾကီးထြားလာမႈေတြကို တန္ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ ေခတ္ရဲ့ တိုးတက္မႈနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္း အစၥလာမ့္တန္ဖိုးမ်ားနဲ႕ ညိွယူၾကိဳးပမ္းမႈရိွခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီ့ သေႏၶတည္လႈပ္ရွားမႈေတြက Pan-Islamism လို႕ေခၚတဲ့ မြတ္စလင္မ္ေတြ အားလုံး ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ေအာက္ သို႕မဟုတ္ နည္းစနစ္တစ္ခုေအာက္မွာ အကုန္စုစည္းၾကမယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚနဲ႕ ဝါဒအေပၚအေျခခံခဲ့တယ္။

ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း လႈပ္ရွားမႈေတြက မူလဝါဒလမ္းေၾကာင္းေပၚကေန ခြဲထြက္ျပီး ႏိုင္ငံအလိုက္ ေဒသအလိုက္ ကာလံေဒသကိုၾကည့္ျပီး သူ႕အရပ္ သူ႕ဇာတ္နဲ႕ အညီၾကိဳးပမ္းမႈေတြ ျဖစ္လာၾကတယ္။ ေဂ်ာ္ဒန္က မြတ္စလင္မ္ ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ား အဖြဲ႕က ဘုရင္ရဲ့ ေထာက္ခံသူေတြျဖစ္ၾကတယ္။ ဆူဒန္မွာ ပညာရွင္ အလ္သူရဗီရဲ့ လႈပ္ရွားမႈၾကေတာ့ ၁၉၈၉ အာဏာသိမ္းမႈကို ေထာက္ခံခဲ့ျပန္တယ္။ ကူဝိတ္မွာေတာ့ အီရတ္သမၼတ ဆက္ဒမ္ ရဲ့ က်ဴးေက်ာ္မႈကို တိုက္ထုတ္ဖို႕ ကူဝိတ္အစိုးရက အေမရိကန္နဲ႕ ပူးေပါင္းမႈကို အျပည့္အဝေထာက္ခံခဲ့လို႕ တျခားႏိုင္ငံေတြက ညီအစ္ကိုေတာ္အဖြဲ႕မ်ားရဲ့ ေဝဖန္ခံခဲ့ရတယ္။ တူနီးရွားမွာေတာ့ အန္နဟ္ဒါအစၥလာမ့္မစ္ပါတီက အေစာပိုင္းထဲက ဒီမိုကေရစီ လမ္းေၾကာင္းကို ေျခခ်ခဲ့ျပီး ပါတီစုံစနစ္ကို အားေပးကာ ၾကိဳးပမ္းမႈစခဲ့တယ္။ ပါလက္စတိုင္းမွာေတာ့ အစပိုင္းမွာ အစၥလာမ့္မစ္လႈပ္ရွားမႈဟာ ဘာသာတရားရဲ့ တန္ဖိုးျမွင့္တင္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈအေနနဲ႕သာရိွခဲ့ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အစၥေရးလက္မွ တိုင္းျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့တယ္။ လတ္တေလာဆိုရင္ အီဂ်စ္မြတ္စလင္မ္ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ားအဖြဲ႕ဟာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္း မခံရခင္အထိ ႏိုင္ငံရဲ့ ပထမဆုံး ဒီမိုကေရစီနည္းက် အစိုးရျဖစ္လာခဲ့တယ္။

တူနီးရွား၊ အီဂ်စ္နဲ႕ လစ္ဗ်ားတို႕မွာ အစၥလာမ့္မစ္အုပ္စုေတြရဲ့ ဒီမိုကေရစီ၊ ပါတီစုံစနစ္နဲ႕ (မတူကြဲျပားမႈကိုလက္ခံတဲ့) ဗဟုဝါဒ(Pluralism)ေအာက္ကေန လႈပ္ရွားလာတဲ့ အေရြ႕ဟာ သိသာထင္ရွားလွတယ္။ တူနီးရွားရဲ့ အစၥလာမ္မစ္ပါတီဆို သူတို႕ကို သူတို႕ “မြတ္စလင္မ္ဒီမိုေတြ”လို႕ ဂုဏ္ယူေနၾကျပီ။ အဲ့ဒီ့အေရြ႕က အရင္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုလယ္က အစၥလာမ့္မစ္လႈပ္ရွားမႈပုံစံေနရာမွာ ဒီေန႕ေခတ္နဲ႕ အညီ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ ဗဟုဝါဒနဲ႕အညီ လႈပ္ရွားမႈက တစတစ ေနရာေျပာင္းယူေနျပီဆိုတာ သက္ေသပါပဲ။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အံ့ၾသတုန္လႈပ္ဖို႕ ေကာင္းတဲ့ ေျပာင္းျပန္အေရြ႕တစ္ခုက မြတ္စလင္မ္ လူမ်ားစုႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာကို ေမာင္ပိုင္စီးထားတဲ့ အက်င့္ပ်က္ ခ်စားတဲ့ အာဏာရွင္ေတြ၊ ဘုရင္ေတြနဲ႕ ဒီမိုအာဏာရွင္ေတြက ဘာသာေရးကို ေဇာင္းေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေရွ႕တန္းတင္လာတာပါပဲ။ ဒီတစ္ေလာပိုင္းဆို အီဂ်စ္က အာဏာရွင္ စီစီ က သူ႕ကိုယ္သူ အလယ္အလတ္က်တဲ့ အစၥလာမ္ကို ေစာင့္ေရွာက္သူ ပရိုမုတ္လုပ္သူအျဖစ္ ပုံေဖာ္လာတယ္။ ဂမ္ဗီယာရဲ့ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္းေဟာင္း သမၼတ ယာဟ္ယာက ႏိုင္ငံေရးagenda အေနနဲ႕ ေျခဥကို ေဖာက္ျပီး ႏိုင္ငံကို အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သြတ္သြင္းခဲ့တယ္။ 1MDB ခ်စားမႈၾကီးနဲ႕ မေကာင္းသတင္းေက်ာ္ေဇာမႈျဖစ္ေနတဲ့ မေလးရွားရဲ့ နာဂ်စ္က ဟုဒုဒ္ ရွရီအသ္ဆိုင္ရာျပစ္ဒဏ္ေပးမႈ ဥပေဒကို အာရုံေျပာင္းအေနနဲ႕ ေထာက္ခံ ပရိုမုတ္လုပ္ခဲ့တယ္။ တူရကီ ဒီမိုအာဏာရွင္ အာဒိုဂန္က ဘာသာေရးနဲ႕လူမ်ိဳးၾကီး အမ်ိဳးသားေရးဝါဒပုံစံနဲ႕ အာဏာကို တည္ေဆာက္ယူေနတယ္။ စသျဖင့္ အမ်ားၾကီးပါ။

အာဏာရွင္နဲ႕ ဘုရင္ေတြ ၾကီးစိုးတဲ့ မြတ္စလင္မ္လူမ်ားစုႏိုင္ငံေတြမွာ အစၥလာမ္မစ္ပါတီေတြ၊ အုပ္စုေတြေရာ အျခား လက္ယာယိမ္း လက္ဝဲယိမ္း ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြပါ အဖိႏွိပ္ခံခဲ့ရ ခံေနရျပီး ႏိုင္ငံေရးေနရာ မရပါဘူး။ အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ဘုရင္ေတြက မိမိတို႕လုပ္ရပ္နဲ႕ အာဏာတည္ေဆာက္မႈေတြ အတြက္ လူထုသည္းေခ်ၾကိဳက္ ဘာသာေရးကိုေဇာင္းေပး ႏိုင္ငံေရး လုပ္လာတာတင္မကဘဲ မိမိတို႕လုပ္ရပ္နဲ႕ အာဏာကို ကာကြယ္ဖို႕ ဓမၼစက္ကိုလည္း လက္ကိုင္တုတ္လုပ္ထားျပီးသားပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္ မုဖ္သီဓမၼသတ္မွဴးခ်ဳပ္နဲ႕ ႏိုင္ငံတြင္း ၾသဇာရိွတဲ့ သာသနာ့ပညာရွင္ေတြက အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ့ အၾကိဳက္အတိုင္း ေရွးရိုးစဥ္လာ သင္ၾကားမႈတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဖစ္(သ္)နာေခၚ မတည္ျငိမ္မႈေတြျဖစ္ေအာင္ မလုပ္ရဘူးဆိုတာနဲ႕ မြတ္စလင္မ္အုပ္ခ်ဳပ္သူကုိ မပုန္ကန္ရဘူးဆိုတာနဲ႕ အမ်ားျပည္သူကို ေခၽြးသိပ္ထားၾကတယ္။ အီဂ်စ္မွာ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ဆီဆီရဲ့ အာဏာသိမ္းမႈကို ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေတာ္မုဖ္သီခ်ဳပ္ အလီဂိုမားနဲ႕ အလ္အဇ္ဟရ္ ထိပ္တန္းပညာရွင္ေတြက ေထာက္ခံခဲ့တယ္။ ျပီးေတာ့ ယခုေဆာ္ဒီႏိုင္ငံေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံမွာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ရဲ့ ဟာရွင္အႏြယ္ေတာ္ေတြဆီကေန အဂၤလိပ္အကူအညီနဲ႕ အာဏာသိမ္းခဲ့တဲ့ စအူးဒ္မ်ိဳးႏြယ္ကို အာဏာစက္ ဓမၼစက္အျပန္အလွန္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး သေဘာတူညီမႈနဲ႕ ယခင္မုဖ္သီခ်ဳပ္ ဘင္ဘားဇ္မွစလို႕ သာသနာ့ပညာရွင္ေတြ ေထာက္ခံတာမ်ိဳး၊ ဆီးရီးယားမွာ လူနည္းစု အာလာဝီေတြျဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္လူတန္းစားကို လူမ်ားစုစြႏၷီကလာတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္မြဖ္သီခ်ဳပ္ေတြက အစဥ္အဆက္ေထာက္ခံခဲ့တာမ်ိဳး။

ပိုဆိုးတာကေတာ့ အဲ့ဒီအာဏာရွင္ လက္ကိုင္တုတ္ ပညာရွင္ဆိုသူေတြက ဒီေန႕ အစၥလာမ္ကို အထင္အျမင္လြဲမွားမႈေတြ အလြဲသုံးစားလုပ္မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့ အေပၚမွာ အစၥလာမ္ရဲ့ အႏွစ္သာရျဖစ္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အၾကမ္းမဖက္ေရးနဲ႕ အလယ္လမ္းစဥ္ကို ျမွင့္တင္ဖို႕ ၾကိဳးစားမႈေတြကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့သူေတြထဲက ျဖစ္ေနတာ၊ အဲ့ဒီ ၾကိဳးပမ္းမႈေတြထဲမွာ ပါေနတာပါပဲ။

အဲ့ဒီ့ရဲ့ ဆိုးက်ိဳးကေတာ့ ေအာ့စဖို႕ဒ္ တကၠသိုလ္က ပညာရွင္လည္းျဖစ္ မြတ္စလင္မ္ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ားအဖြဲ႕ရဲ့ တည္ေထာင္သူ ေက်ာင္းဆရာ ဘန္နားရဲ့ ေျမးလည္းျဖစ္သူ ပါေမာကၡေဒါက္တာ သြာရိက္ရမဒြန္ သုံးသပ္ေထာက္ျပသလိုပါပဲ။
အာဏာကို မတရားတဲ့ နည္းနဲ႕ ရယူထားသူေတြကို ေနာက္ခံေပးေနတဲ့ ပညာရွင္ဆိုသူေတြရဲ့ အစၥလာမ္မွာ အၾကမ္းဖက္တာ မရိွဘူး အစၥလာမ္ဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အစၥလာမ္မွာ အေသခံဗုံးခြဲတာ မရိွဘူးဆိုျပီး ေျပာဆိုေနမႈေတြ ဖသဝါဓမၼသတ္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြနဲ႕ ကိုယ္စားျပဳမႈေတြကို အစၥလာမ့္အမည္(အလြဲသုံးစားလုပ္ထားတဲ့)ခံ ဘယ္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕နဲ႕ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြကမွ လက္ခံဖို႕ မရိွတဲ့ အျပင္ ဇိမ္ခံအေပၚ့လႊာ ပညာရွင္အမည္ခံ ပညာမဲ့ေတြ သာသနာ့ကို သစၥာေဖာက္သူေတြ အာဏာရွင္လက္ကိုင္တုတ္ေတြဆိုတဲ့ တန္ျပန္ ေလွာင္ေျပာင္မႈပဲ ရေနပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ အမ်ားျပည္သူ အလြယ္တကူ သတိမထားမိတဲ့ ဖုံးကြယ္အခ်က္ရိွပါတယ္။ ပညာရွင္ဆိုသူေတြက အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ဘုရင္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးေရးမွာ သူတို႕ရဲ့ ေနရာတည္ျမဲမႈနဲ႕ သူတို႕ရဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ဝါဒလႊမ္းမိုးမႈက အဓိကအေၾကာင္းတစ္ရပ္အေနနဲ႕ ပါပါတယ္။ အနည္းငယ္ ဥပမာေပးတင္ျပရရင္ အီဂ်စ္က ဒီမိုသမၼတေမာ္စီရဲ့ မြတ္စလင္မ္ ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ားပါတီကို စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဆီဆီနဲ႕ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းတဲ့ ကိစၥမွာ စစ္တပ္ကို စြႏၷီကမာၻမွာ ၾသဇာၾကီးလွတဲ့ အလ္အဇ္ဟရ္တကၠသိုလ္က ပညာရွင္ေတြ ၾကားကန္ေထာက္ခံခဲ့တဲ့ ကိစၥပါ။ ဘာသာေရးၾသဇာနဲ႕ အာဏာပိုင္းကၾကည့္ရင္ အီဂ်စ္မြတ္စလင္မ္ ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ားဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္းလည္းျဖစ္ အလ္အဇ္ဟရ္ေက်ာင္းထြက္လည္းျဖစ္တဲ့ ကာတာအေျခစိုက္ ပညာရွင္ ေဒါက္တာယူစြဖ္အလ္ကဒြာဝီနဲ႕ အီဂ်စ္မြတ္စလင္မ္ ညီအစ္ကိုေတာ္မ်ား အေတြးအေခၚနဲ႕ (ထုိစဥ္က) အီဂ်စ္မုဖ္သီခ်ဳပ္အလီဂိုးမားနဲ႕ အလ္အဇ္ဟရ္ပညာရွင္မ်ားနဲ႕ သူတို႕ရဲ့ ေက်ာင္းေတာ္အၾကား အားျပိဳင္မႈပါ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အာဏာရွင္ေတြၾကီးစိုးတဲ့ ပင္လယ္ေကြ႕ႏိုင္ငံေတြက အီဂ်စ္ရဲ့ ဒီမိုလႈပ္ရွားမႈနဲ႕ မြတ္စလင္မ္ညီအစ္ကိုေတာ္ဝါဒ အားေကာင္းလာျပီး သူတို႕အာဏာနဲ႕ ေနရာကို ထိပါးမွာ မလိုလားဘူး။ တဆက္တည္း စံႏွစ္ခြက်င့္သုံးတတ္တဲ့ အေနာက္ကမာၻကလည္း အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ဒီမိုကေရစီအားေကာင္းတာကို သေဘာေခြ႕ေပမယ့္ သူတို႕ရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ ပင္လယ္ေကြ႕မဟာမိတ္ေတြကို ထိခိုက္မခံႏိုင္တာရယ္၊ ေနာက္ျပီး သူတို႕အေၾကာက္ဆုံးျဖစ္တဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းရဲ့ ညီညြတ္မႈ အစၥလာမ့္ညီအစ္ကိုေတာ္ဝါဒေအာက္မွ ရသြားမွာစိုးရိမ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တူနီးရွားကစတဲ့ အာရဗ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရးဟာ အီဂ်စ္ရဲ့ ပထမဆုံးဒီမိုအစိုးရကို စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းေစျပီး ရပ္တန္႕သြားေစခဲ့တာပါပဲ။

အဲ့ဒီမွာ အေရးပါတဲ့ အခ်က္က အေနာက္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ တန္ဖိုးေတြနဲ႕ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ့ အက်ိဳးဆက္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးမထိရင္ ၾကိဳက္တာလုပ္လို႕ရတယ္ဆိုတာရဲ့ ေအာက္မွ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနတာၾကာျပီျဖစ္တဲ့ ျပည္သူအခ်ိဳ႕ (အခ်ိဳ႕ဆိုေပမယ့္ မနည္းလွပါ)ရဲ့ အစၥလာမ္မစ္ပါတီေတြအေပၚ သံသယရိွေနမႈပါပဲ။ သူတို႕ေတြက ဒီပါတီေတြက သူတို႕ သေဘာေခြ႕ေနတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ လြတ္လပ္မႈေတြ ဆုံးရႈံးသြားေအာင္လုပ္မလားဆိုတဲ့ သံသယပါပဲ။ တဆက္တည္း ဒီမိုနည္းနဲ႕ အာဏာရေပမယ့္ အစၥလာမ္မစ္ပါတီေတြရဲ့ ႏိုင္ငံေရး မပါးနပ္မႈနဲ႕ ေလာၾကီးမႈေတြလည္း ပါပါတယ္။

Political Islam ေခၚ အစၥလာမ့္မစ္ႏိုင္ငံေရးက ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲတုိးတက္မႈရိွေနပါတယ္။ ကနဦး Pan-Islamism ကေန ကာလံေဒသနဲ႕အညီ ဒီမိုကေရစီ၊ ပါတီစုံစနစ္နဲ႕ မတူကြဲျပားမႈဗဟုဝါဒ (Pluralism) ဆီကို သိသိသာသာေျပာင္းလဲလာေနပါျပီ။

အေမရိကန္နဲ႕ အေနာက္တိုင္းရဲ့ စံႏွစ္ခြက်င့္သုံးမႈ၊ အာဖရိကနဲ႕ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက မြတ္စလင္မ္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့ အာဏာရွင္ဆန္မႈ၊ ျပည္သူေတြရဲ့ သံသယ၊ သာသနာ့ပညာရွင္ေတြရဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ဝါဒကာကြယ္လိုမႈ၊ အဆိုပါ အစၥလာမ္မစ္ပါတီေတြရဲ့ နည္းဗ်ဴဟာအားနည္းမႈေတြနဲ႕ မြတ္စလင္မ္လူနည္းစုႏိုင္ငံေတြရဲ့ Political Islam အေပၚ အစိုးရိမ္လြန္မႈ အေျပာင္းအလဲကို မ်က္ေျချပတ္ကင္းကြာမႈေတြက ဒီအေျပာင္းအလဲကို အဟန္႕အတားအၾကီးအက်ယ္ျဖစ္ေနေစပါတယ္။

အဲ့ဒီ့ရဲ့ ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႕က Pan-Islamismက Pluralismကို ညိွယူဖြံ႕ျဖိဳးေနဆဲ ကာလမွာ အဲ့လိုအတြန္းအတိုက္ေတြနဲ႕ေတြ႕ျပီး လမ္းေခ်ာ္သြားျပီး ပိုအစြန္းေရာက္တဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈနဲ႕ ပုံေျပာင္းမႈျဖစ္သြားတာမ်ိဳးပါ။ ႏိုင္ငံေရးေနရာမရမႈေတြ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြ၊ ဆင္းရဲဲၾကပ္တည္းမႈေတြ၊ မေက်နပ္မႈေတြနဲ႕ ညစ္ပတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအစီအစဥ္ေတြကေနေပါက္ဖြားလာတဲ့ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံတြင္း လက္နက္ဆြဲကိုင္မႈေတြ၊ ပုန္ကန္မႈေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ အစြန္းေရာက္မႈေတြက လမ္းေခ်ာ္လာတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေရးကို ေမြးစားျပီး ေဘးပေယာဂေတြနဲ႕ Islamic State of Iraq and the Levant ေခၚတဲ့ IS ျဖစ္လာတာမ်ိဳးပါ။ တစ္ကမာၻလုံးက မြတ္စလင္မ္ေတြကို အီရတ္က သူ႕ကိုသူ ခလီဖာလို႕ ေၾကျငာထားတဲ့ ဘဂ္ဒဒီက အုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတဲ့ ရူးႏွမ္းမႈမ်ိဳးေပါ့။

အဲ့ဒီလမ္းေၾကာင္းကိုေျပာင္းဖို႕ ဗုံးၾကဲလို႕ စစ္တိုက္လို႕ မရပါဘူး။ ဗုံးနဲ႕ က်ည္ဆံေတြက လူအသက္အိုးအိမ္ကိုပဲ ပစ္ခတ္ ဖ်က္ဆီးနိုင္ျပီး ism လို႕ ေခၚတဲ့ အေတြးအေခၚ အယူဝါဒၾကီးကို ေျပာင္းလဲဖို႕ စိုးစဥ္းေတာင္ မတတ္ႏိုင္ပါဘူး။ အဲ့ေတာ့ အေမရိကန္နဲ႕ အေနာက္ကမာၻက သူရဲ့ စံႏွစ္ခြက်င့္သုံးမႈလမ္းေၾကာင္းကို ေျပာင္းဖို႕လုိပါတယ္။ မြတ္စလင္မ္မ်ားစုႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ သမိုင္းတရားခံမျဖစ္ၾကရေအာင္ ဘာသာတရား ႏိုင္ငံနဲ႕ ျပည္သူေတြရဲ့ အက်ိဳးစီးပြားကို ေရွးရႈဖို႕လိုမယ္။ မြတ္စလင္မ္လူနည္းစုႏိုင္ငံေတြက ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္းေတြ အျခားဘာသာတရားေတြရဲ့ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း Political Islam ကို အေၾကာက္မလြန္ဘဲ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ မတူကြဲျပားမႈဝါဒေအာက္မွာ ဖြံ႕ျဖိဳးလာေအာင္ ေစာင့္ၾကည့္ကူညီေပးဖို႕ လိုပါမယ္။ အစၥလာမ္မစ္ပါတီေတြကိုယ္တိုင္ကလည္း မိမိတို႕ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးရာစြမ္းရည္ကို ျမွင့္တင္ဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။

မတူကြဲျပားမႈေတြနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ကမာၻၾကီးကို စိတ္ကူးယဥ္ေနရုံနဲ႕ မရပါဘူး။ ပစ္ခတ္တိုက္ခုိက္ေနလို႕ ရမလာပါဘူး။ အရိွတရားကို လက္ေတြ႕က်က်ရင္ဆိုင္ အေျဖရွာ တည္ေဆာက္ယူမွ ရပါမယ္။

အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားကို Al Jazeera မွ Abdullah Al-Arian ရဲ့ The evolution of Islamists ေဆာင္းပါးမွ ထုတ္ႏုတ္ကိုးကားပါသည္။