႐ိုဟင္ဂ်ာ အက္သနစ္ ဟုတ္ မဟုတ္

ႏိုဝင္ဘာ၊ ၆ ။ ၂၀၁၂

ဧရာဝတီ မွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။

စစ္ေတြၿမိဳ႕ ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ခိုလႈံေနတဲ့ မြတ္စလင္ ဒုကၡသည္မ်ား (ဓာတ္ပံု- Reuters)

ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ ျပသနာရဲ ့ အရင္းအျမစ္ဟာ အက္သနစ္ (Ethnic) ကို တိုင္းရင္းသားလို ့ဘာသာျပန္ဆို (သို႕မဟုတ္) နားလည္သေဘာေပါက္ တာက စတယ္လို ့ျမင္ပါတယ္။ အက္သနစ္ ကို ျမန္မာလို တိုင္းရင္းသား လို ့ဘာသာျပန္ဆိုလိုက္တာနဲ ့ေအာ္တိုမစ္တစ္  တြဲပါလာတာက မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳး ဆိုတဲ့ အဓိပၺါယ္ ပါပဲ။ မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳးဆိုတာကေတာ့ Native (or) Indigenous ပါပဲ။ အမွန္က အက္သနစ္ နဲ ့မူရင္း ဌာေနလူမ်ိဳးဆိုတာကြာပါတယ္။ ဒီ ၂ ခုကို ၁ ခုတည္း အေနနဲ ့ တိုင္းရင္းသား ဆိုျပီး ျပန္ဆိုလိုက္တဲ့ေနရာမွာ ေရာေထြးျပီး ရိုဟင္ဂ်ာ အက္ သနစ္ ဟုတ္မဟုတ္ကေန  ျမန္မာျပည္ရဲ ့ လူမ်ိဳး ဟုတ္မဟုတ္၊ တိုင္းျပည္ရဲ ့ အရင္း ဟုတ္မဟုတ္၊ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ နာမည္ရွိမရွိ ဆိုတာေတြျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီ concepts ေတြကို အႀကမ္းအားျဖင့္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္

(၁) အက္သနစ္ ဆိုတာ လူစု (Cultural group) ပါပဲ။ လူတစုမွာ ဘာသာ၊ စကား၊ စသျဖင့္ အုပ္စုတစ္ခု ရဲ ့သြင္ျပင္လကၡာေတြရွိမယ္၊ လူအစုအေ၀း အေနနဲ ့ျပစရာရွိမယ္ဆိုရင္ သူဟာ အက္သနစ္ (သို ့) ကာခ်ရာဂရုပါပဲ။ အက္သနစ္ သြင္ျပင္လကၡဏာဟာ တသက္လံုး တည္ျငိမ္မွဳမ ရွိႏိုင္ပါဘူး။ သူ ့သေဘာသဘာ၀အရ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စသျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္ေပၚမူတည္ျပီး အက္သနစ္သြင္ျပင္ေတြ ကို ေျပာင္း လဲျခင္း၊ ျပင္ျခင္းျခင္း၊ အသစ္သြင္းျခင္း၊ ထုတ္ျပစ္ျခင္း စသျဖင့္လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြ အေႀကာင္း ေလ့လာတဲ့ Edmond Leach က ၁၉၅၀ ေလာက္ကတည္းက ဒီအခ်က္ကို ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ခ်င္းနဲ ့ ကယားလူမ်ိဳးေတြအေႀကာင္းေလ့လာတဲ့ Dr. FK Lehman (aka) Chit Hlaing ကလည္း ၁၉၇၀ ေလာက္ကတည္းက ဒီလိုပဲဆိုပါတယ္။ အက္သနစ္နဲ့ပတ္သက္ျပီး ေလ့လာသူတိုင္း ဒီအခ်က္ကို နားလည္ပါတယ္။

ဥပမာ အက္သနစ္ နာမည္ျဖစ္တဲ့ ရွမ္း (သို ့) သွ်မ္း ဆိုတာ အရင္က မရွိခဲ့ပါဘူး။ ရွမ္းေတြက အခုထက္ထိ သူတို ့ကိုယ္သူတို ့ တိုင္း (Tai) လို ့ေခၚပါတယ္။ ရွမ္းျပည္ကို မုံးတိုင္း လို ့ေခၚပါတယ္။ ကိုလိုနီ ေခတ္ပတ္၀န္းက်င္တုန္းက ရွမ္းေတြနဲ ့လူမ်ိဴခ်င္းနီးစပ္တဲ့ တိုင္းလူမ်ိဳးေတြေနထိုင္တဲ့ စယမ္ (Siam) – ယခုု ထိုင္းႏိုင္ငံ – ကို အေျချပဳျပီး စယမ္ – စယမ္ ဆိုရာကေန တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲလာျပီး Shan/သွ်မ္း ဆိုတာျဖစ္လာတာပါ။ ပတ္ကေညာကေန ကရင္၊ ကယားလီကေန ကယားကေန အခု ကရင္နီ (Karenni)၊ ဂ်ိမ္းေဖာ္အုပ္စုတစုက အစခ်ီျပီး ကခ်င္ စတဲ့ နာမည္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘာသာစကားဆိုရင္လည္း အရင္က ကရင္နီစာေပမရွိခဲ့ေပမဲ့ အခု ကရင္နီဘာသာစာေပအသစ္ကို ဒီႏွစ္ဆန္းပိုင္းက ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ကရင္နီ ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ထယ္ဗူးဖဲ က တီထြင္ခဲ့တာပါ (May his soul rest in peace)။

(၂) အက္သနစ္ဆိုတာ မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳး နဲ ့ကြာပါတယ္။ ကေနဒါလိုႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ Red Indian (က်ေနာ္တို ့ငယ္ငယ္တုန္းကအ တန္း ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ရတဲ့ အက္စကီးမိုး) ေတြဟာ ေန ့တစ္ဖ္ ေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို ့ဟာ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ကေနဒါမွာ ေနေနတဲ့လူေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ အင္ဒီးဂ်ီးနက္စ္ (သို ့) ေန့တစ္ဖ္ လို ့ေခၚတဲ့ မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္မွ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဗီယက္နမ္တုိ ့၊ ျမန္မာတို ့ကို ကေနဒါမွာ အက္သနစ္ ေတြလို ့ေခၚပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္ Ethnic Communities of Canada ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အိုင္းရစ္ေတြ၊ တရုတ္ေတြ၊ ဗီယက္နမ္ေတြ၊ ျမန္မာေတြလည္း ပါတာပါ။ ဥပမာအေနနဲ ့ ဒီကေနဒါအစိုးရ လင့္ခ္ကို ၀င္ႀကည့္ပါ။ http://www.statcan.gc.ca/bsolc/olc-cel/olc-cel?catno=89-621-X&CHROPG=1&lang=eng

ဒီလင့္ခ္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ကိုးရီးယား၊ ဗီယက္နန္ စတဲ့ လူစုေတြက မုုရင္းဌာေနလူမ်ိုုးေတြမဟုတ္၊ အက္သနစ္ေတြျဖစ္ျပီး နိုင္ငံသားစည္း ကမ္းနဲ ့ညီရင္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရွိျပီး ႏိုင္ငံသားအခြင့္ အေရး အျပည့္အ၀ရႀကသလို ႏိုင္ငံအေပၚထားရွိရမဲ့ တာ၀န္၀တၳရားကို လည္း ေက်ပြန္ရပါမယ္။

ဒါေႀကာင့္ အက္သနစ္ သို ့ ယဥ္ေက်းမွဳအုပ္စု (Cultural group) လို ့ေျပာတိုင္း အဲ့ဒီအုပ္စုေတြဟာ ကေနဒါမွာ ႏွစ္ေပါင္း ရာ ေထာင္ခ်ီကတည္းကရွိတဲ့ အင္တီးဂ်ီးနက္စ္ေတြလို ့ယူဆစရာမလိုပါ။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ေျပာရရင္
– အက္သနစ္ (Ethnic) ဆိုတာ လူစုတစု (Cultural group) ပဲျဖစ္ျပီး မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳး (Native သို ့Indigenous) နဲ ့ကြာပါတယ္။
– သွ်မ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္ စတဲ့ နာမည္ေတြဟာ အသစ္ အသစ္ေတြခ်ည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားနဲ ့ သြင္ျပင္လကၡဏာတခ်ိဳ ့ေတြက လည္း ေျပာင္းလဲ၊ တီထြင္၊ လ်စ္လ်ဴရွဳ စသျဖင့္ ရွိတတ္ပါတယ္။

ဒါေႀကာင့္
– ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ အက္သနစ္ဟုတ္ပါသလားဆိုရင္ ဟုတ္ပါတယ္။ သြင္ျပင္လကၡဏာ၊ လူစုလူေ၀းရွိလို ့။
– ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ နာမည္ ရွိလို ့ရပါ့မလားဆိုရင္ ရွိႏိုင္ ရႏိုင္ပါတယ္။ တျခား လူမ်ိဳးနာမည္လည္း တီထြင္ေျပာင္းလဲခဲ့ႀကတာပါပဲ။
– ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ႏိုင္ငံသားနဲ ့ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး ေပးသင့္သလားဆိုရင္ စည္းကမ္းနဲ ့ညီရင္ ေပးသင့္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္အေပၚ သစၥာလည္းရွိ၊ ႏိုင္ငံသား၀တၳရားလည္း ထမ္းေဆာင္ဖို ့လိုပါတယ္။
– ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳးေတြဟုတ္သလားဆိုရင္ေတာ့ ဒီအခ်က္က ေဆြးေႏြးစရာပါ။ အခု ေဆြးေႏြးမယ္ ဆိုရင္  ေဆြးေႏြးရမွာက ရိုဟင္ဂ်ာ နာမည္ ရွိမရွိမဟုတ္ပါ၊ ရိုဟင္ဂ်ာ အက္သနစ္ဟုတ္မဟုတ္ပါ။ မူရင္းဌာေနလူမ်ိဳးုဟုတ္မဟုတ္ ဆိုတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

စာေရးသူသည္ ကေနဒါႏိုင္ငံ Simon Fraser တကၠသိုလ္တြင္ ပါရဂူဘြဲ႕ယူစာတမ္း ျပဳစုေနသူ ျဖစ္သည္။