ကုလား ပံုျပင္ (သေရာ္စာ)

“ျမန္မာအစ တေကာင္း က” တဲ့။ သမိုင္းသင္တဲ့ ဆရာမ က သင္ေပးခဲ့တာ။ ျမန္မာစာ ဆရာမလည္း ခဏခဏ ေျပာဖူးတယ္။ ဟိုးေရွးေရွးတုန္းက…….. အိႏိၵယျပည္ (ျမန္မာေတြ ရဲ့ အေခၚအရ ကုလားျပည္ေပါ့) မွာ ဘုရင္ ႏွစ္ပါး စစ္ျဖစ္ၾကတယ္တဲ့။ အဲဒီမွာ သာကီဝင္ မင္းမ်ိဳးဘုရင္က စစ္႐ႈံးျပီး သူ႕ရဲ့ မိဘုရားေတြ၊ ေမာင္းမေတြ၊ သားေတာ္ေတြ၊ သမီးေတာ္ေတြ၊ ဝန္ၾကီးမႉးမတ္ေတြ၊ စစ္သည္ေတာ္သူရဲေကာင္းေတြ၊ နန္းတြင္းသူ၊ နန္းတြင္း သားေတြေျခြရံသင္းပင္း အားလုံးနဲ႕အတူ အိႏိၵယျပည္ အေရွ႕ဘက္ နယ္ေျမကို အသက္လုထြက္ေျပး လာခဲ့ရသတဲ့။ အဲဒီလို ေျပးလာရင္း ခု ျမန္မာႏိုင္ငံလို႕ေခၚတဲ့ ေဒသကို ေရာက္ေတာ့ အဲဒီေဒသမွာ ေနၾကတဲ့ ျမန္လည္းျမန္မာလည္းမာတဲ့ လူေတြကိုေတြ႕သတဲ့။ အဲဒီလူေတြက ျမန္တယ္၊ မာတယ္ ဒါေပမဲ့ မယဥ္ေက်း ဘူးတဲ့။ အဲဒီ သာကီဝင္ဘုရင္က အဲဒီျမန္ျပီးမာတဲ့ မယဥ္ေက်းတဲ့လူေတြကို ယဥ္ေက်းေအာင္သင္ေပး အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္ တိုင္းႏိုင္ငံ ထူေထာင္လိုက္သတဲ့ကြယ္။ နန္းစိုက္ရာျမိဳ႕ကို “တေကာင္း” လို႕ သမုတ္ျပီး အဲဒီ အခ်ိန္က စျပီး ယဥ္ေက်းတဲ့ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးနဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈအသစ္တစ္ခုဟာ ကမ ၻာေပၚမွာ ေပၚေပါက္လာေတာ့သတဲ့။ အဲဒါ ျမန္မာလူမ်ိဳးနဲ႕ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အစတဲ့။ အဲလိုနားရည္ဝေနရင္း……..

ကေလးဆိုေတာ့လည္း ကေလးအေတြးေလးနဲ႕ ဆက္စပ္ေတြးမိတာေပါ့ေနာ္……..။ တင္ျပသူ ကေလးဘဝက သုေတသန ျပဳခဲ့တဲ့သမိုင္းဆိုရင္လည္း မမွားပါဘူး။ ကေလးသမိုင္းေပါ့။ ကေလး တင္ျပသူ အေတြး သမိုင္း ကို ေျပာျပမယ္ေနာ္…… နားေထာင္ၾကပါေနာ္……။

သာကီဝင္ ဘုရင္ဟာ အဲလို စစ္႐ႈံးျပီးထြက္ေျပးလာေပမယ့္လည္း ဘုရင္တို႕ရဲ့ အေဆာင္အေယာင္ အျပည့္နဲ႕ ေပါ့။ သန္လွ်က္ၾကီးကိုင္၊ ေရႊထီးေဆာင္း၊ ျပိဳးျပိဳးျပက္ျပက္ ေတြဝတ္၊ အနားမွာ ဒူးေထာက္ခစားသူေတြ အျပည့္ နဲ႕။ ထြက္ေျပးရင္း ျမန္မာျပည္ ျမစ္ကမ္းေဘးတစ္ေနရာထဲ ကို ေရာက္ေတာ့ ေနေလာင္ထားတဲ့ ေၾကးနီေရာင္ မ်က္ႏွာၾကီးေတြနဲ႕ အဝတ္ကပ္ရမွန္းေတာင္ မသိဘဲအေပၚပိုင္း ဗလာက်င္း ေနတဲ့ ေဒသခံ ေယာက္်ား မိန္းမ ေတြဟာ အဲဒီ ခမ္းနားလွတဲ့ သာကီဝင္ဘုရင့္ အရွိန္အဝါကိုျမင္ျပီး၊ ေျမၾကီးေပ ၚဒူးေထာက္၊ ေမွာက္ရက္လွဲ၊ ေမာ္ ေတာင္ မၾကည့္ဝံ႕ဘဲ ရွိခိုးၾကေတာ့တာေပါ့။ အဲဒါနဲ႕…..ဘုရင္ က သူ႕မႉးမတ္ေတြဘက္လွည့္ ဂုဏ္ယူဝင့္ႂကြား စြာနဲ႕ ကုလားလို “ဟမ္ အဘီ ဘီ ရာဂ်ာဟယ္” (ငါ ဟာအခုထိ ဘုရင္ဘဲ) လို႕ မိန္႕ေတာ္မူလိုက္တာေပါ့။ အဲဒါ ကိုၾကားျပီး ျမန္လည္းျမန္ မာလည္းမာတဲ့ လူေတြက “ဟာ-ဒါဆို ဒီဘုရင္ၾကီး ရဲ့ ဘြဲ႕ေတာ္ဟာ “အဘိရာဇာ” နဲ႕တူတယ္လို႕ထင္မွတ္လိုက္ၾကပါေလေရာ။

အဲဒီလို နဲ႕ သူတို႕ဟာ ဘုရင္ၾကီးသြားရာေနာက္ တစ္ေကာက္ေကာက္လိုက္၊ ဘုရင္ၾကီးအတြက္ ေနထိုင္ဖို႕ အိမ္တစ္လုံးေဆာက္ေပး အဲဒါေတြ လုပ္ေပးၾကတာေပါ့။ ဘုရင္ၾကီးနဲ႕ ေနာက္ပါေတြဟာအလြန္ယဥ္ေက်းမႈျမင့္ တဲ့ အိႏိၵယလူမ်ိဳး ေတြဆိုေတာ့ ျမန္လည္းျမန္၊ မာလည္းမာတဲ့ လူေတြအတြက္ ဘုရင္ၾကီးနဲ႕ ေနာက္ ပါေတြရဲ့ ေနထိုင္ျပဳ မူ ေျပာဆိုဝတ္စားဆင္ယင္ပုံေတြဟာ ျမင္ျမင္သမွ် အဆန္းၾကီးျဖစ္ေန ေတာ့တာေပါ့ေနာ္။

ဒီလိုနဲ႕ ေနလာၾကရင္း ေဒသခံေတြကအခ်င္းခ်င္းတိုင္ပင္ၾကတယ္၊ ဘုရင္ၾကီး နဲ႕ သူ႕လူေတြ ရဲ့ လူမ်ိဳး ကို ဘယ္လိုေခၚ ၾကမလဲေပါ့။ တစ္ေယာက္ကေျပာတယ္ သူတို႕ကကြာတဲ့။ ေဒသကူးျမစ္ကူး ျပီးလာၾကတာဆိုေတာ့ “ကူးလာ” လို႕ေခၚၾကရေအာင္တဲ့။ အားလုံးကသေဘာတူၾကတယ္။ ေနာက္ေနာင္အခ်င္းခ်င္းေျပာရင္ “ကူးလာ” လို႕ ရည္ညႇြန္းသုံးႏႈန္း ၾကတာေပါ့ေနာ္။ အဲ……ကာလေရြ႕လ်ားလာေတာ့ အသံေတြေျပာင္းျပီး”ကူးလာ” က ေန “ကုလား” လို႕ ျဖစ္သြားတာေပါ့။ အိႏိၵယ လူမ်ိဳးဆိုရင္ ကုလား ေပါ့။

အဲဒီလို နဲ႕ တစ္ေန႕က်ေတာ့ ဘုရင္ၾကီးရဲ့ ေနာက္ပါေတြေနတဲ့ အေဆာင္ဘက္ကို ျမန္ ၊ မာတဲ့ လူေတြက ဘာမ်ားအထူးအဆန္းေတြ႕ ရမလည္းလို႕ သြားေခ်ာင္းၾကပါေလေရာ။ အဲလိုေခ်ာင္းၾကည့္ေတာ့ ဘာေတြ႕ရ သလဲဆိုရင္၊ ကုလား၊ မိန္းမေတြဟာ သစ္သားနဲ႕လုပ္ထားတဲ့ ထိုင္စရာေတြေပၚမွာ အခန္႕သားဟန္က်ပန္က် နဲ႕ထိုင္ေနတာကိုေတြ႕ျပီး သေဘာက်ၾကတာေပါ့။ အဲဒါကို ဘယ္လိုေခၚရင္ ေကာင္းမလဲ စဥ္းစားၾကတယ္၊ တစ္ေယာက္ကေျပာတယ္ ကုလားေတြထိုင္တာဆိုေတာ့ “ကုလားထိုင္” လို႕ေခၚရေအာင္ကြာတဲ့။ အိႏိၵယ လူမ်ိဳး ေတြဆိုတာက အရမ္းအရွက္အေၾကာက္ၾကီးတာဆိုေတာ့ သူတို႕ရဲ့အိမ္ကို လာေခ်ာင္းတာကိုေတြ႕သြားျပီး သူတို႕ရဲ့အိမ္ထဲကို အျပင္ကေန မျမင္ေအာင္ ပါလာတဲ့ ပိတ္စၾကီးေတြနဲ႕ ကာလိုက္ၾကေရာ။ အဲဒါကို ျမင္ျပီး ေဒသခံေတြက “ဟာဘာၾကီးေတြနဲ႕ ကာလိုက္တာလဲ” လို႕ အံ့အားသင့္ေရရြတ္မိၾကတာေပါ့။ အဲဒီအခါ တစ္ေယာက္ က “ဪမင္းတို႕ကလဲကြာ၊ ကုလားေတြကာတဲ့ ဟာေတြဆိုေတာ့ ကုလားကာေပါ့ကြာ” လို႕ ေျပာလိုက္တယ္ေလ။ အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီး ဒီေန႕အထိ “ကုလားကာ” တဲ့ ေခၚျဖစ္သြားၾကတာ။

အဲဒီ ကုလားေတြဟာ ဟိႏၵဴေတြ ၊ဆိုေတာ့ ဟိႏၵဴ ကုလားေတြဟာ ဘာသာတရား ရွိၾကေတာ့ ဘုရားေက်ာင္းၾကီးေတြ ကို လည္း ေဆာက္ၾကတယ္ေလ။ ဘာေက်ာင္းေဆာင္ေတြလဲေပါ့။ “ဟာ-ကုလားေတြေဆာက္တဲ့ ေက်ာင္းေဆာင္ ဆိုေတာ့ “ကုလားေက်ာင္း” ေပါ့ကြာတဲ့။ ဟိႏၵဴကုလားေတြဟာ သူတို႕ ဘုရားရွိခိုး ပူေဇာ္ရာမွာ ေခါင္းေလာင္း ေတြကို သုံးတတ္ၾကေပမယ့္၊ ေခါင္းေလာင္းလုပ္ဖို႕ ေၾကးမရွိေတာ့ သစ္တုံးကိုထြင္းျပီး အသံျမည္ေအာင္ေခါက္ ၾကတယ္ေလ။ အဲေတာ့ ေဒသခံေတြကထုံးစံအတိုင္း အံ့အားသင့္ၾကတာေပါ့။ တုံတုံ နဲ႕ေခါက္ေနတာ ဘာလဲ ေပါ့။ တစ္ေယာက္ က “အိုကြာ-ကုလားေတြ ဘုရားတက္ရင္ ေခါက္တာဆိုေတာ့ “ကုလားတက္” ေပါ့ကြာတဲ့။

ဒီလိုနဲ႕ တစ္ေန႕ၾကေတာ့ အဲဒီကုလားေတြက ေဒသခံေတြကို သူတို႕လက္ရာစားဖူးေအာင္ ဖြယ္ဖြယ္ရာရာ ေကြၽးမယ္ဆိုျပီး အိႏိၵယကေနရိကၡာအျဖစ္ပါလာတဲ့ ပဲ တစ္မ်ိဳး ကို ေရေဆး ၾကတယ္ေလ။ ေဒသခံေတြက အဲဒီ ပဲကို တစ္ခါမွ မျမင္ဖူးၾကေတာ့ ဘာပဲလဲေပါ့။ ထုံးစံအတိုင္း အေတြးေကာင္းတဲ့ တစ္ေယာက္က “ကုလားေတြ စားတဲ့ ပဲ ဆို ကုလားပဲ” ေပါ့ကြာတဲ့။ ဟင္းေတြက်က္ျပီ ၊ စားဖို႕လာၾကေတာ့လို႕ ေခၚလိုက္ေတာ့ ေဒသခံေတြက ဝမ္းသာအားရနဲ႕ေျပးလာျပီး အားရပါးရတြယ္ၾကတယ္ေလ။ အဲဒီဟင္းကို အရမ္းကို ၾကိဳက္သြားၾကတယ္။ အဲဒါနဲ႕ ကုလားေတြခ်က္ေကြၽးတဲ့ ပဲဟင္းကို “ကုလားဟင္း” လို႕ ေခၚစျပဳလာၾကတယ္။ ဪ အဲဒီ ဟင္းနဲ႕ အတူစားဖို႕ မရန္းသီး၊ သရက္သီး စတာေတြကို ဆီ၊ မဆလာေတြနဲ႕သမျပီးစိမ္ အခ်ဥ္တည္ထားတဲ့ အစားအစာ တစ္မ်ိဳး လည္းပါေသးတယ္။ အဲဒါ ကို လည္း ေဒသခံေတြ က အရမ္းအရသာေတြ႕ျပီး “ကုလားေတြ တည္ထား တဲ့အခ်ဥ္ ဆိုေတာ့ “ကုလားတည္” ကြာလို႕ ဝမ္းသာအားရ တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း ကင္ပြန္း တပ္လိုက္ၾက ေလရဲ့။

အဲ…….ေဒသခံေတြ နဲ႕ အတူ ကုလားေတြကလည္း စားေသာက္ၾကတယ္ေလ။ အဲလို စားရင္း ကုလားေတြက အစိမ္းေရာင္ အေတာင့္ေလးေတြ ကို ကိုက္ကိုက္စားျပီး “အိုး-မာတာ၊ အေရး မာတာ” (အမေလး၊အေမေရ) လို႕ေအာ္ၾကတယ္။ အဲဒါကိုျမင္ျပီး ဘာေလးေတြလည္းေပါ့၊ အေတာင့္ေလးေတြ။ တစ္ေယာက္က “အယ္…… မင္းတို႕ကလဲ၊ ကုလားေတြစားျပီးေအာ္တဲ့ အသီးေလးေတြကို “ကုလား ေအာ္သီး” လို႕ေခၚၾကမယ္တဲ့ေလ။ အဲလိုနဲ႕ ထမင္းစားပြဲလည္းျပီးေရာ ေဒသခံေတြက ကိုယ့္အိမ္ကိုမျပန္ေသးဘဲ သူတို႕အက်င့္အတိုင္း အစားအစာေတြကို အိမ္ကိုပါသယ္ဖို႕ ေစာင့္ေနၾကတာေပါ့။ ထမင္းေတြဟင္းေတြ အမ်ားၾကီး ခ်က္ဧည့္ခံရတဲ့ အတြက္ ကုလားေတြဟာ ပင္ပန္းျပီး ေျခပစ္လက္ပစ္ အိပ္သြားၾကပါေလေရာ။ေဒသခံေတြဟာ ကုလားေတြ ေျခပစ္လက္ပစ္ အိပ္တာျမင္ျပီး ခြက္ထိုးခြက္လန္ရယ္ၾကရင္း “ကုလားေတြအိပ္တာ ေသေနသလိုဘဲ” လို႕ ေလွာင္ေျပာင္ေျပာဆို ၾကတယ္ေလ။ ျပီးေတာ့ “အဲလို အိပ္တာမ်ိဳး ကို ကုလားေသ ကုလားေမာ” လို႕ ေျပာၾကရ ေအာင္လို႕ အခ်င္းခ်င္းလက္ကုပ္ သေဘာတူၾကတယ္။

အဲဒီ သာကီဝင္ ကုလားဘုရင္ၾကီးမွာ သားေတာ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိတယ္ေလ။ ကုလားစကားနဲ႕ ဘုရင့္သားေတြ ကို “ရာ့ခ်္ ကုမာရ္” (ရာဇ ကုမာရ္) (မင္းသား) လို႕ေခၚတယ္။ ဘုရင္ၾကီးကေတာ့ ခ်စ္စႏိုးနဲ႕ သူ႕သားေတြကို “ရာဂ်ာ” (မင္းသား) လို႕ ေခၚေလ့ရွိတယ္။ တစ္ေန႕ဘုရင့္သားအၾကီးက ဘုရင့္အနားမွာထိုင္ေနရင္း ႐ုတ္တရက္ ထထြက္သြားတယ္။ ဘုရင္က သူ႕သားကို “ကဟာန္ ရာဂ်ာၾကီး” (ဘယ္တုန္း မင္းသားၾကီး) လို႕ လွမ္းေမးတာ ေပါ့။ အဲဒါကိုၾကားတဲ့ ေဒသခံေတြက မင္းသားအၾကီးရဲ့နာမည္ဟာ “ကံရာဇာၾကီး” ဘဲလို႕ မွတ္ထင္လိုက္ ၾကတယ္။ (“ကဟာန္ ရာဂ်ာၾကီး” ကို သူတို႕နားနဲ႕ ကံရာဇာၾကီး လို႕ၾကားၾကတာကိုး)။ ဒီေတာ့ မင္းသားၾကီးက “ကံရာဇာၾကီး” ဆိုရင္ မင္းသားငယ္က “ကံရာဇာငယ္”ေပါ့လို႕ သူတို႕ဟာသူတို႕ ယူဆလိုက္ၾကျပန္တယ္။

ဩ……ဪ…..ေျပာဖို႕တစ္ခု က်န္သြားတယ္။ အဲဒီ ကုလားေတြက အိႏိၵယ ကေန ျမန္မာျပည္ဘက္ လာေတာ့ သူတို႕ရဲ့ ပစၥည္း ပစၥယ ေတြကို ေက်ာကုန္းမွာ ဘုၾကီးေတြပါတဲ့ တိရိစၧာန္ ေတြေပၚ အဝတ္ေတြ နဲ႕အုပ္ျပီး တင္လာၾကတယ္ေလ။ အဲဒီ တိရိစၧာန္မ်ိဳးကို မျမင္ဖူးတဲ့ ေဒသခံေတြက အလြန္အံ့အားသင့္ခဲ့ ၾကတယ္။ ဘာတိရိစၧာန္လဲေပါ့။ တစ္ေယာက္က “ေအးကြာ…….ထူးေတာ့ထူးဆန္းတယ္၊ တစ္ခါမွ မျမင္ဖူးဘူး၊ ဘယ္လိုတိရိစၧာန္ မွန္းမသိဘူး၊ အိုဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ကြာ၊ ကုလားေတြအုပ္ျပီး ေခၚလာတဲ့ တိရိစၧာန္ေတြဆိုေတာ့ ခပ္လြယ္လြယ္ “ကုလားအုပ္” လို႕ေခၚ ၾကတာေပါ့” လို႕ေျပာလိုက္ေလရဲ့။ ကဲ……. တင္ျပသူကေလး ငယ္ငယ္ ဘဝ အေတြးသမိုင္းေလးထဲက အေတာ္မ်ားမ်ား ကို ျပန္ေျပာင္းေအာက္ေမ့ ေျပာျပျပီးပါျပီ။ အရြယ္ေရာက္လာ ေတာ့လည္း သမိုင္းကြၽမ္းက်င္သူ၊ ျမန္မာစာကထိက အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဒီအေၾကာင္းေျပာဖူးေသးတယ္။ အဲဒီ အေတြး ေျပာျပတာ ပါးစပ္ အေဟာင္းသားေလးနဲ႕ နားေထာင္ၾကရွာတယ္ေလ။ ျပီးေတာ့ ဝါးလုံးကြဲေအာင္ ရယ္ၾကတယ္။ျပီးေတာ့ေျပာၾကတယ္ဗ် “ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဗ်”  တဲ့။

ေရးသူ – ဘၾကီးေတာ္ က်ာက်ာၾကီး