ေဒါက္တာ ျမတ္ထူးရာဇတ္ ႏွင့္ က်န္းမာေရးက႑ အင္တာဗ်ဴး (by MIJ)

ဒီဇင္ဘာ ၁၂၊ ၂၀၁၂

Source: Myanmar Independent News journal

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးစနစ္ ျမႇင့္တင္ႏိုင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လုပ္ေဆာင္ေနေသာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု တြင္ ေနထိုင္ သည့္ ေဒါက္တာျမတ္ထူး ရာဇတ္သည္ျပည္တြင္းတြင္ ဆရာဝန္ တစ္ေယာက္အျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့ၿပီးမွ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္ အႀကံေပးသူ၊ စီမံကိန္း တာဝန္ခံ စသည့္ တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ေနသူ ျဖစ္ရာ ယင္းကို ျမန္မာအင္ဒီပဲန္ဒင့္မွ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အေရးကိစၥမ်ားေမး ျမန္းခဲ့ပါသည္။ ယင္းတို႔ အနက္ မွ ေကာက္ႏုတ္ ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။

ေမး။ ။ အခုတေလာ ဆရာဝန္ေတြ က်င့္ဝတ္နဲ႔မညီ လုပ္ၾကတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့  လူထုၾကား ထဲမွာ မေက်နပ္မႈေတြ ရွိေနသလို  မီဒီယာေတြ ကလည္း ေရးၾကပါတယ္။ တစ္ဖက္က ဆရာဝန္ ေတြကလည္း သူတို႔ဘက္က မွန္တာေတြကို က်ေတာ့ မီဒီယာေတြက မေရးဘူး ဆိုတဲ့ အျမင္မ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေပၚမွာ ဆရာ ဘယ္လို ယူဆပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူတစ္ဦးခ်င္း ရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ကို ကုသေရး ပဲ ဦးစီးေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူထုရဲ႕ က်န္းမာေရးက ထိခိုက္လာ ႏိုင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ျဖစ္ေစခ်င္တာ ကေတာ့ လူထုက်န္းမာေရးဆိုတာ ကို ဦးစားေပးေစခ်င္ပါတယ္။ လူထု က်န္းမာေရး ဦးစားေပးတဲ့အခါမွာ ကုသေရး လည္း ပါပါတယ္။ ေစာင့္ေရွာက္ေရးလည္း ပါပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ ကုသလိုက္လို႔ ေရာဂါေပ်ာက္ သြားၿပီး ေပမယ့္ ထပ္ၿပီးေတာ့ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္မႈမရွိရင္  ဥပမာ ေျခေထာက္က်ိဳးတဲ့လူေတြ၊ လက္က်ိဳး တဲ့သူပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆက္ၿပီးေတာ့ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ကာကြယ္ေရး၊ ကုသေရး၊ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ ေရး အားလံုးပါတဲ့ က်န္းမာေရးစနစ္ ျဖစ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

ေမး။ ဆရာက ကိုယ္တိုင္ က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးခဲ့ဖူးတဲ့     ဆရာဝန္လည္း ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အေတြ႕အႀကံဳ လည္း ရွိတဲ့အခါ က်ေတာ့ ျမန္မာျပည္ ရဲ႕ က်န္းမာ ေရးမူဝါဒအေနနဲ႕ လက္ရွိမူဝါဒေတြ ဟာ လံုေလာက္ေနၿပီလား။ အဲဒီအ ေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ လက္ရွိမူဝါဒကေတာ့ လံု ေလာက္တယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ ဘယ္ ႏိုင္ငံမွာမွ က်န္းမာေရးစနစ္က ထိတ္ ထိတ္ႀကဲေကာင္း တယ္ဆိုတာ မရွိပါဘူး။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ဘယ္ေလာက္ ပဲခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတို႔ရဲ႕ က်န္းမာေရးစနစ္ကို ျပင္ဆင္ေနတာ  အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။

ေမး။ ။ အခုလတ္တေလာမွာ တတ္ ႏိုင္တဲ့သူေတြက ေရာဂါျဖစ္မွပဲ အထူးကု ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ကုမယ္။ ဒါမွ မဟုတ္ ဒီက ေဆးကုသမႈကို မယံုတဲ့ အတြက္ ႏိုင္ငံျခားကို ထြက္ကုတယ္ ဆိုတာကိုေတြ႕ရသလို၊ မတတ္ႏိုင္တဲ့ သူေတြက်ေတာ့လည္း အထူးကု ဆီလည္း လက္လွမ္းမမီ၊ ဂ်ီပီလို႔ေခၚတဲ့ အေထြေထြကု ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကိုလည္း သိပ္ၿပီးေတာ့ အေရးပါတယ္လို႔ မျမင္ေတာ့ဘဲ လမ္းေဘး ေဆးဆိုင္ေလးေတြကေန စပ္ေဆးဆိုၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရး အေျခခံ ဗဟုသုတ မရွိတဲ့သူမ်ားက စပ္ၿပီးေတာ့ ေပးလိုက္တဲ့ ေဆးေတြကို အားကိုးၿပီးေတာ့ သံုးလာၾကတယ္။ အဲဒီလို အစြန္းႏွစ္ဖက္ ျဖစ္ေနတဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ပံုစံေပၚမွာ ဆရာ ဘာမ်ား ေျပာစရာရွိလဲ။

ေျဖ။ ။အႏၱရာယ္ အရမ္းႀကီးပါတယ္။ အခုလိုမ်ိဳး အစြန္းႏွစ္ဖက္ ေရာက္ေနတဲ့ က႑မွာဆိုရင္ ျပည္သူလူထု အတြက္လည္း အႏၱရာယ္ႀကီးသလို၊ တိုင္းျပည္ အတြက္လည္း အႏၱရာယ္ႀကီးတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒီမွာေနခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ကြမ္းယာဆိုင္ေတြမွာ ေဆးေရာင္းတယ္ ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ အရင္ကတည္းက ရွိတာပါ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔သည္ ဆရာဝန္၊ ဆရာမေတြရဲ႕ အႀကံေပးခ်က္ေတြကို တစ္ခါတေလ က်ရင္ နားေထာင္ တတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေဆးစပ္ၿပီး ေရာင္းၾကမယ္ဆိုရင္ အေျခအေနက ေတာ္ေတာ္ကို မေကာင္းပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ပဲ ပါရဂူေတြခ်ည္းပဲ သြားျပေနမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ မလိုအပ္ဘဲနဲ႔ ေဆး႐ံုေဆး ခန္းေတြမွာ လူေတြအၾကာႀကီးေစာင့္ ရတာ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အေထြ ေထြေရာဂါကုဆရာဝန္ ဂ်ီပီဆိုတာ   နိမ့္က်တာ မဟုတ္ပါဘူး။  အေထြ ေထြေရာဂါကုတဲ့ ဆရာဝန္ေတြသည္ အင္မတန္ အေရးႀကီး ပါတယ္။ ပညာ တကယ္တတ္ၿပီးေတာ့ ထိထိေရာက္ ေရာက္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ဂ်ီပီဆရာဝန္ေတြ နဲ႔ စၿပီးျပၾကည့္ဖို႔ အေရးႀကီး ပါတယ္။ သူတို႔က လိုအပ္လာမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ အထူးကုေတြကို ျပရပါမယ္။ အဲဒါဆိုရင္ အထူးကုေတြ အတြက္လည္း ကုသမႈကပိုၿပီး ထိေရာက္ လာပါတယ္။ အေထြေထြ ေရာဂါကု ဆရာဝန္ေတြအေနနဲ႔လည္း ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ကုႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ဘာေတြလိုမလဲ။ ဘယ္ေနရာေတြ ေလ့လာထားရမလဲ။  သူတို႕ရဲ႕တိုးတက္မႈ အတြက္ ကို ဘာလုပ္လာႏိုင္မလဲ။ အေထြေထြ ေရာဂါကုတဲ့ေနရာမွာ ထူးခြ်န္တဲ့ အေထြေထြ ေရာဂါအထူးကု ဆရာဝန္ဆိုတာ ေပၚလာမွာပါ။ MRCGP Family Medicine စတဲ့ အထူးကုမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ လူထုက အေထြေထြ ေရာဂါကု ဆရာဝန္ေတြကို နားလည္ဖို႔ အေရးႀကီးသလို အထူးကု ဆရာဝန္ေတြကပါ နားလည္ေပးဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေဆးခန္း၊ ေဆး႐ံု၊ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ဌာနအားလံုးက အေထြေထြ ေရာဂါကု ေဆးခန္း၊ ေဆး႐ံုေတြရဲ႕ အေရးပါမႈကို အေလးအနက္ျပဳ လာၾကရမွာပါ။ အဲဒီလို လုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ရဲ႕ က်န္းမာေရးစနစ္ဟာ တိုးတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။  တိုင္းရင္းေဆး၊ သုေတ သန၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး ဝန္ႀကီးဌာန၊ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန၊ စီမံခန္႕ခြဲေရး ဌာနအားလံုး က ေပါင္းၿပီး လုပ္ၾက ရမွာပါ။

ေမး။ ။ ျပည္တြင္း ျပည္ပ အန္ဂ်ီအိုေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကေရာ က်န္းမာေရးစနစ္ ကို ေကာင္းေအာင္လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ လုပ္သင့္ပါသလဲ။ အဲ ဒီအဖြဲ႕ေတြအေနနဲ႕ လူထုရဲ႕က်န္းမာေရး စရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပး႐ံု ထက္မကတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္မ်ိဳးနဲ႕ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေသး တယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ျပည္တြင္းက အခမဲ့က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြက လူထုအတြက္ ေဆးကုသေရး ကုန္က်စရိတ္ သက္သာေအာင္ဆိုတာေလာက္ထိပဲ ဦးတည္သလို ျဖစ္ေနၾကတာမို႔ အဲဒီအေတြး အေခၚကို ေျပာင္းေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ႏိုင္ဦးမလဲ။ ေနာက္တစ္ဆက္ တည္းမွာ မီဒီယာေတြရဲ႕ အခန္း က႑ေပါ့။ အဲဒီလိုအေတြးေျပာင္း ေအာင္လို႔ မီဒီယာကေရာ ဘယ္လို လုပ္သင့္သလဲ ဆိုတာေလးကို ေျပာေပးပါ။

ေျဖ။ ။ အိုင္အန္ဂ်ီအို၊ အန္ဂ်ီအို တိုင္းဟာလည္း ထိေရာက္တာ မ ဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေစတနာ ရွိရွိ သူတို႔မွာ လုပ္ႏိုင္တဲ့အင္အား ဆိုတာ သူတို႔ရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳ၊ လုပ္ ငန္းကြ်မ္းက်င္မႈေတြေပၚမွာ အမ်ား ႀကီး မူတည္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အိုင္အန္ ဂ်ီအိုဆိုရင္ ကြ်မ္းက်င္သူ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ မကြ်မ္းက်င္တာ လည္း ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို အန္ဂ်ီ အိုနာမည္သိပ္မႀကီးေပမယ့္ သူတို႔ က ကြ်မ္းက်င္မႈ ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အင္အား ေတာင့္တင္းတဲ့ အန္ဂ်ီအို ရွိသလို အင္အားမေတာင့္တင္းတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြလည္း ရွိပါတယ္။ တ ခ်ိဳ႕ ေငြေရးေၾကးေရး မေတာင့္တင္း တဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြက ပိုၿပီးေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္တာကို ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ဥပမာ ထိုင္းႏိုင္ငံ မွာ အန္ဂ်ီအိုတစ္ခုဟာ ကိုယ့္ထူး ကိုယ္ခြ်န္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ ထိထိ ေရာက္ေရာက္  လုပ္ႏိုင္တာမို႔ HIV နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိုယ္ကိုအရင္းျပဳ ၿပီး ပိုက္ဆံရွာရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ မွာ HIV ကူးစက္မႈကို  ေတာ္ေတာ္ ေလး ကာကြယ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သိပ္ၿပီးေတာ့ ႀကီးမားတဲ့ အန္ဂ်ီအို ႀကီးေတြမွာလည္း အစိုးရဌာနနဲ႔ ဘာ မွမထူးတာမ်ိဳးေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ လူထုက နားလည္မႈရွိလာေအာင္ မီဒီယာက အမ်ားႀကီး လုပ္ေပးႏိုင္ပါ တယ္။ ဘယ္အန္ဂ်ီအိုေတြက ဘာ ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ ေပးႏိုင္လဲ၊ သူတို႔ရဲ႕ထိေရာက္မႈက ဘာေတြရွိသလဲ။ သူတို႔ရဲ႕ကြ်မ္း က်င္မႈေတြ ဘာေတြရွိႏိုင္လဲ။ ေနာက္ တစ္ခုက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအန္ဂ်ီ အိုေတြနဲ႔ အန္ဂ်ီအိုေတြက တစ္ေယာက္ နဲ႔တစ္ေယာက္ ေျခခ်င္းလိမ္မေနပါ နဲ႔။ အားလံုး မွ်မွ်တတနဲ႕ ညီညီၫြတ္ ၫြတ္နဲ႔ ဘယ္သူကေတာ့ျဖင့္ ဘယ္ ေနရာမွာ သင့္ေတာ္တယ္၊ ဘယ္ေကြ႔ မွာ ဘယ္တက္နဲ႔ ေလွာ္မွာလည္း ဘယ္ေနရာေလးမွာ ဘယ္သူကျဖင့္ ပိုၿပီးေတာ္လဲေပါ့။ ျပည္သူလူထု ကလည္း ျပန္ၿပီးဆန္းစစ္ပိုင္ခြင့္ရွိ ရမယ္။ မီဒီယာအေနနဲ႔ ဆန္းစစ္ပိုင္ ခြင့္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္တင္ျပေပး ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ပိုၿပီးေကာင္းပါတယ္။ ဘာမွ ထူးထူးျခားျခားမရွိဘဲ ေကာင္းမြန္တဲ့အခ်က္ေတြဆိုရင္ လူေတြက ေက်ာ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ သိပ္ၿပီးေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားစရာေကာင္း တာမ်ိဳး၊ အင္မတန္ဆိုးဝါးတဲ့ အျဖစ္ မ်ိဳးဆိုရင္ အဖတ္မ်ားၾကပါတယ္။ ဒါလူ႔သဘာဝပါ။ မီဒီယာကို စိန္ ေခၚပါတယ္။  ဒီပ်င္းစရာေကာင္း တဲ့၊ စိတ္ဝင္စားစရာ မေကာင္းတဲ့၊ ဒါေပမယ့္ အင္မတန္မွထိေရာက္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ဘယ္လိုမ်ိဳး တင္ ျပႏိုင္မွာလဲ။ မီဒီယာကို စိန္ေခၚ ခ်င္တာ၊ ေမတၲာ ရပ္ခံခ်င္တာက ေတာ့ ဒီတာဝန္ကို ေက်ပါေပါ့။ က်န္းမာေရးလုပ္သားေတြမွာ တာ ဝန္ရွိသလို ျပည္သူေတြမွာလည္း တာဝန္ရွိ ပါတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အားထားစရာ ပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း တာဝန္ေက်ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

ေမး။ ။ေနာက္တစ္ခုက အခေၾကး ေငြေပးရတဲ့ ေဆးခန္းႀကီးေတြကို သြားတယ္။ အခေၾကးေငြေပးတဲ့ အတြက္ ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါနဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ိဳး ရတယ္။ အခမဲ့ ေဆးခန္းေတြမွာ က်ေတာ့  ေပးလိုက္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈဟာ ဘာမွမထိုက္တန္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီ အတြက္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းေတြ အေနနဲ႔ စံတစ္ခုနဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးႏိုင္ဖို႔၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕ အရည္အေသြး၊ သူတို႔ရဲ႕ကုသမႈေတြဟာ စံတစ္ခုတည္းမွာပဲ (Standard) ျဖစ္ေနရမယ္ဆိုတဲ့အျမင္ကို ဆရာ ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။

ေျဖ။ ။အၿမဲတမ္း ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ မီဒီယာရဲ႕အေရး ပါမႈဟာ အဲဒီမွာပါ ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ လဲ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံျခားမွာ အခမဲ့ ေဆးခန္းေတြ ဖြင့္တယ္ဆိုတာက ေတာ္႐ံုတန္႐ံုနဲ႔ ဖြင့္ႏိုင္တာ မဟုတ္ဘူး။ အခမဲ့ ေဆးခန္းက ေပးတဲ့ေဆးေတြဟာ တစ္ခါတေလ က်ရင္ ပါရဂူေဆးခန္းေတြမွာ ေပးတဲ့ေဆး ထက္ ပိုေကာင္း တတ္ပါတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ တိတိက်က် ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အခမဲ့ေဆးခန္းေတြ တကယ္ကို အရည္အေသြး ျပည့္တဲ့ အေၾကာင္းကို ျပသဖို႔ အေရးႀကီးလာပါတယ္။ အဲဒီ အတြက္ မီဒီယာက ေနၿပီးေတာ့  ဆရာဝန္အသင္းတို႕၊ ပုဂၢလိက အဖြဲ႕အစည္းတို႕ကို ေမးျမန္းၿပီး ဘယ္လို အခမဲ့ေဆးခန္းေတြရဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈက ယံုၾကည္ထိုက္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး စ ကားေျပာလာႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပည္သူ႕ရဲ႕ အျမင္မွားမႈေတြ ဟာ ေပ်ာက္ပ်က္ သြားႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေဆးကုသမႈစံ တစ္ခု Standard ဆိုတာ မရွိလို႔ မရပါဘူး။ Standard ဆိုတာ အေျခခံ ကုသမႈဆိုတာကို ပါရဂူေဆး႐ံုႀကီး ေတြမွာေရာ အခမဲ့ေဆးခန္း ေတြမွာ ပါ တစ္ပံုစံ တည္း ျဖစ္ရပါမယ္။     အဲဒါကို လူတိုင္းလည္း သိေအာင္ ေျပာႏိုင္ဖို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဆရာဝန္ေတြ၊ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းေတြမွာ တာဝန္ရွိသလို မီဒီယာကလည္း ေထာက္ျပႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ပိုေကာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္။

Myanmar Independent News journal မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။