ဧျပီ ၁၁ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
ဘာသာျပန္ဆိုသူ-O’Laie Manzu
တူနီးရွား သမၼတေဟာင္း Zine El Bindine Ben Ali ဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇႏၷဝါရီလမွာ သူ႔ႏိုင္ငံကေန ထြက္မေျပးမီ “ဆင္ဆာ တားျမစ္မႈေတြအားလံုး ပယ္ဖ်က္ေပးမယ္” လို႔ ကတိေပးတဲ့ မိန္ခြန္း ၇ မိနစ္ၾကာၾကာေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ကာလအတန္ၾကာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အင္တာနက္ၾကီးကလည္း သူကတိေပးျပီး နာရီပိုင္း အတြင္း ဖြင့္ေပးလိုက္တဲ့ အတြက္ တူနီးရွားျပည္သူေတြ လြတ္လပ္စြာ အင္တာနက္ အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလိုအေျပာင္းအလဲကေတာ့ ရွားပါးတယ္ လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ Reporters without Borders ကထုတ္ျပန္တဲ့ “အင္တာနက္ ရန္သူမ်ား” အစီရင္ခံစာမွာ ‘အကယ္လို႔ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံက အင္တာနက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ လိုက္ျပီဆိုရင္ ေတာ္ယံုနဲ႔ေတာ့ ေလ်ာ့ေပါ့ေပးေလ့ မရွိဘူး’ လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
တရုတ္၊ အီရန္၊ ဥဇဘက္စၥတန္ နဲ႔ စာရင္းရွည္ၾကီးထဲက အျခားႏိုင္ငံ ေတြကလည္း ပို မေကာင္းလာတဲ့အျပင္ တေန႔တျခား ပိုမိုဆိုးရြားလာေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပထမဆံုးေသာ အင္တာနက္ကို စတင္ ပိတ္ပင္ခဲ့တဲ့ ေမာ္လဒိုက္ နဲ႔ နီေပါ ႏိုင္ငံတို႔ကေတာ့ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက အင္တာနက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ျပန္ျပီး မေလ်ာ့ေပါ့ေပးခင္ ကတည္းက ပိတ္ပင္တာေတြကို ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ေမာ္ရိုကိုလည္း ဒီအတိုင္းပါဘဲ။
တူနီးရွားလိုဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာလည္း အာဏာရွင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ေက်ာခိုင္းျပီး ဒီမိုကေရစီ စနစ္ဆီကို ေျခလွမ္းသစ္ေတြနဲ႔ တျဖည္းျဖည္း ခ်ီတက္လာေနပါျပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးႏွစ္ေလာက္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကီးစိုးခဲ့တဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကေန ျပည္သူ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို စတင္ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ တစ္ႏွစ္ေလာက္ အၾကာမွေတာ့ တစ္ခ်ိန္က ကမၻာေပၚမွာ အတင္းၾကပ္ဆံုးလို႔ ဆိုရႏိုင္တဲ့ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ အင္တာနက္ အေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မႈၾကီးကို ပယ္ဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြ၊ ပြင့္လင္းတဲ့ သတင္း မီဒီယာေတြကလည္း မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ေတာ္လွန္ခဲ့တဲ့ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ သူမရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ ရပ္တည္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘလ္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံခဲ့ ရေပမယ့္ သူမကိုယ္ႏိႈက္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာဆိုျခင္း မျပဳႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အစိုးရဆီမွာ ဘာမွေမ်ာ္လင့္လို႔ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
အခုေတာ့ ျမန္မာျပည္သူေတြဟာ အြန္လိႈင္းေပၚမွာ ဖြင့္ခ်င္တာဖြင့္-ၾကည့္ခ်င္တာၾကည့္လို႔ ရေနပါျပီ။ ျပည္ပေရာက္ သတင္းအဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း ရန္ကုန္ကို ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့ၾကျပီ။ သူတို႔ အြန္လိုင္းက လႊင့္တင္ေနတာေတြကိုလည္း ျပည္တြင္းမွာ ဖြင့္ယူၾကည့္ရႈႏိုင္ျပီ။ တခ်ိန္က ပိတ္ပင္ထားတဲ့ အီးေမလ္းေတြ၊ ဆိုရွယ္ မီဒီယာေတြလည္း အင္တာနက္ေႏွးေကြးေနတာေတာင္မွ ေတာ္ေတာ္ေလး ေခတ္စားလာပါျပီ။ သန္းခ်ီတဲ့ အင္တာနက္ အသံုးျပဳသူေတြ အနက္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ခန္႔ အၾကားမွာ ေဖ့စ္ဘြတ္က ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေခတ္စားေနပါတယ္။
မုန္းစကားေတြရဲ႕ ေႏွာက္ယွက္ဒဏ္
ဒါေပမယ့္ ဒီလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ အတူ ေပးဆပ္ရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ မြတ္စလင္ လူမ်ိဳးစုအေပၚ အမုန္းပြားေစတဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြက အြန္လိုင္းမွာ ျပန္႔လြင့္ေနတယ္လို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေလာက္က New York Times က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ၂ ႏွစ္ေလာက္အၾကာမွာ အစိုးရကိုယ္ႏိႈက္ အသိအမွတ္ မျပဳတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ လူမ်ိဳးစုနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအၾကား တင္းမာမႈေတြ ပိုဆိုးလာသလို အြန္လိုင္းမွာလည္း အေခ်အတင္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဖယ္ရွားျပစ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုတာေတြ လူမႈကြန္ရက္ေတြေပၚမွာ ေပၚလြင္လာခဲ့ပါတယ္။
ေဖ့ဘြတ္ေတြေပၚမွာ အမုန္းပြားေစတဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ဝါဒျဖန္႔တာကို အခေၾကးေငြယူျပီး အလုပ္တစ္ခု အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကတယ္လို႔ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚေနသလို အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားေအာင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး စကားေတြနဲ႔ မၽွမၽွတတ ဖ်န္ေျဖေပးေနတာေတြလည္း လူမႈကြန္ယက္မွာ ျပန္႔ႏွံ႕ေနပါတယ္လို႔ အခ်ိဳ႕က ေထာက္ျပၾကပါတယ္။
မၾကာေသးမွီက အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ႏိုင္ငံက သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတကာ က စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို ေတြ႔ဆံုေျပာၾကားခဲ့ရာမွာ ‘အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိဘဲ လြတ္လပ္တယ္’လို႔ ေယးေယးေလး သံုးသပ္သြားျပီး ‘စာနယ္ဇင္းသမားေတြက အမွန္တရားဖက္ကို ရပ္တည္ဖို႔လိုအပ္တယ္’ ဆိုတာကိုဘဲ ေဇာင္းေပးေျပာဆို သြားခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ အခက္အခဲနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီး ေမးျမန္းရာမွာ ဝိုးတဝါးသာေျဖၾကားခဲ့ျပီး တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ အေရးၾကီးတယ္ဆိုတဲ့ ဖက္ကို ဦးလွည့္ခဲ့ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ စကားလံုး တစ္ခ်က္ေလးေတာင္ မေျပာခဲ့ပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္တိုင္ရာ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ပိုျပီး ရႈပ္ေထြးေနတယ္ဆိုတဲ့ အထဲမွာ ေဒၚစုရဲ႕ မွတ္ခ်က္ ေတြလည္းပါ ပါတယ္။ ေျပာဆိုရတာ အခက္အခဲရွိတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြကို တုန္႔ျပန္ေျဖရွင္းတဲ့ အေကာင္းဆံုးနည္းနာကေတာ့ အက်ယ္တဝန္႔ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုဖို႔ဘဲ ျဖစ္တယ္လို႔ သံုးသပ္ၾကတာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ကိုယ္ႏိႈက္က အျငင္းပြားစရာ ကိစၥေတြနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းျပီး ေျပာဆိုမႈ ပိတ္ပင္ေနတာကို မေက်ာ္လြားႏိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေျပာဆိုေျဖရွင္းတဲ့ နည္းဗ်ဴဟာက သိပ္ျပီး အလုပ္ျဖစ္ပံု မေပၚပါဘူး။ ဆင္ဆာျဖတ္တယ္ဆိုရင္လည္း မလိုလားအပ္တဲ့ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈေတြ ဖုံးအုပ္ထားႏိုင္တယ္ ဆိုေပမယ့္ ဒီကိစၥေတြကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ ပိုျပီး ခက္ခဲတက္ပါတယ္။
စာနယ္ဇင္းပါေမာကၡ Dr. Cherian George က အမုန္းစကားေတြ တားျမစ္တဲ့ ကိစၥေတြနဲ႔ပါတ္သက္ျပီး စာေပ အေျမာက္မ်ားေရး ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလိုမ်ိဳး ေရွးရိုးစြဲ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းမွာ အေျပာအဆိုေတြ တားျမစ္တာနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီး ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ “ တင္းမာမႈေတြ အေပၚ ႏႈတ္ဆိတ္ေစဖို ႔ရည္ရြယ္ျပီး ဟန္ခ်က္ညီညီ ေနထိုင္ႏိုင္ေရး အတြက္ ဆင္ဆာ တည္းျဖတ္မႈ ကို ႏိုင္ငံေတာ္က ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အနာတရ ခံစားခ်က္ေတြကို ပိတ္ပင္ေစတဲ့ ဥပေဒေတြျပ႒ာန္းမယ္ ဆိုရင္ အဲဒီဥပေဒေတြက သည္းခံႏိုင္မႈနည္းတဲ့ အုပ္စုေတြကို အသိုင္းအဝိုင္းၾကားေျမႇာက္ေပးတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။” လို႔ ေရးသားထားပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာ လူနည္းစု အခြင့္အေရးေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္တာဟာ “လူနည္းစုေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ လက္ယာဝါဒီေတြကို တရားဝင္ ခြင့္ျပဳထားသလိုျဖစ္ေနတယ္” လို႔လည္း ေရးသားထားပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြ၊ ပြင့္လင္းတဲ့ သတင္း မီဒီယာေတြကလည္း မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ေတာ္လွန္ခဲ့တဲ့ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ သူမရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ ရပ္တည္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘလ္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံခဲ့ ရေပမယ့္ သူမကိုယ္ႏိႈက္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာဆိုျခင္း မျပဳႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အစိုးရဆီမွာ ဘာမွေမ်ာ္လင့္လို႔ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပဋိပကၡေတြ ကို ေျပေျပလည္လည္ေျဖရွင္းေပးႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္း မရွိဘူးဆိုရင္၊ ဒီတာဝန္ဟာ စာနယ္ဇင္း ေလာကဆီကို ေရာက္လာပါတယ္။
စည္းမ်ဥ္းေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္၍
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ စကားေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အခမ္းအနားမွာဘဲ စစ္အစိုးရလက္ထက္က ေထာင္ဒဏ္ ၄ ႏွစ္ က်ခံခဲ့ရတဲ့ ဘေလာ့ဂါ ေနဘုန္းလတ္ ကေတာ့ အမုန္းစကားနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈအားေပးတာ ေတြရဲ႕ အၾကား အေရးၾကီးတဲ့ ကြာျခားခ်က္ကို ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ျဖစ္ပ်က္ျပီးသြားမွ ထိန္းခ်ဳပ္တာေတြဟာ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တယ္ဆိုေပမယ့္ မျဖစ္ခင္ထိန္းခ်ဳပ္တာက ပိုျပီး အျပဳသေဘာေဆာင္တယ္လို႔လည္း သူကဆိုပါတယ္။
အမွန္တကယ္ေတာ့ အမုန္းစကားကို ဘယ္လိုထိန္းခ်ဳပ္သလဲဆိုတာ တရားေရး နယ္ပယ္ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုအၾကား အေတာ္ေလးကို ကြာျခားပါတယ္။ ခ်ီလီ၊ ကေနဒါ နဲ႔ နယ္သာလန္တို႔မွာဆိုရင္ အကာအကြယ္ေပးထားတဲ့ အုပ္စုေတြအေပၚ အမုန္းပြားေစတဲ့ ထုတ္ေဖာ္မႈမ်ိဳးဆိုရင္ ရာဇဝတ္မႈသင့္တဲ့ ဥပေဒေတြ အက်ယ္တဝန္႔ျပ႒ာန္းထားသလို အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ခပ္ေပါ့ေပါ့သာ ကိုင္တြယ္ပါတယ္။ ဥပမာ အိႏၵိယ မွာဆိုရင္ အမိန္႔ေတြ၊ လူ႔ဂုဏ္ေတြ၊ စိတ္ဓါတ္ေတြ ယိုယြင္းပ်က္စီးေစမယ့္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈမ်ိဳးကို တားျမစ္ထားျပီး ပိုလန္ မွာေတာ့ ဘာသာေရးခံယူခ်က္ေတြကို ေစာ္ကားရင္ ဥပေဒအရ အျပစ္ေပးႏိုင္တဲ့ အထိ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။
ကမၻာ့ အင္တာနက္နယ္ပယ္မွာ ဒီလို တားျမစ္မႈေတြက အသံုးျပဳသူေတြကို ေလာင္ပိတ္ထားသလိုပါဘဲ။ တခါတခါ မလိုလားအပ္တဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ရွိေပမယ့္လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူႏိုင္ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြက ႏိုင္ငံေတြအၾကား ကြာျခားတာေၾကာင့္ မတူညီမႈေတြကလည္း ၾကီးထြားေနပါတယ္။ အမုန္းစကားေတြကို ရယူႏိုင္ျခင္းဟာ လူ႔အခြင့္အေရး တစ္ရပ္မဟုတ္ဘူး လို႔ တခ်ိဳ႕က ေျပာၾကပါလိမ့္မယ္။ မွန္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဆင္ဆာ တားျမစ္မႈခံရတာ အမုန္းစကားေတြ တစ္ခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္လိုဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ျပႆနာေတြ ပိုမိုၾကီးထြားေစတဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြကို ကိုင္တြယ ္ေျဖရွင္းျခင္းမျပဳဘဲ အမုန္းစကားေတြကို ဆင္ဆာျဖတ္ ပိတ္ပင္တားျမစ္ရံု သက္သက္ဘဲ ဆိုရင္ ျပႆနာဟာ ေရရွည္ေျပလည္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
မွတ္ခ်က္။ Jillian C York ေရးသားျပီး Al Jazeera မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ Internet Freedom in Myanmar: A curse or an opportunity? ေဆာင္းပါးကို O’Laie Manzu မွ ဆီေလၽွာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
