ႏိုဝင္ဘာ ၁၉ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
– အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ သာမန္ေက်ာင္းသူေလးျဖစ္ခဲ့သည့္ မာသာ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္ တစ္ေယာက္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ အစ္မ၀မ္းကြဲ၏ ရည္စားျဖစ္သူက အဓၶမျပဳက်င့္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ရသည္။ သူမ မုန္႔သြား၀ယ္စဥ္ အသက္ ၃၄ ႏွစ္အရြယ္ ထုိသူက သူအေစာင့္လုပ္ရာ ဘုရားေက်ာင္းထဲသုိ႔ ဆြဲေခၚသြားခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္သူမအား အဓမၼက်င့္ကာ ဘယ္သူကုိမွ မေျပာရန္လည္း သတိေပးခဲ့ေသည္။
အျခားကေလးမ်ားနည္းတူ ကာကြယ္ေပးျခင္းကုိ ခံထုိက္ေသာေၾကာင့္ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္၏ အမည္ကုိ ေျပာင္းထားသည္။ သူမမွာ သူမေနထုိင္ရာ နီကာရာဂြာၿမိဳ႕ေတာ္ မာနာဂြာ၏ ဆင္ေျခဖံုးေဒသရွိ ရိပ္ၿမံဳေလးမွေန၍ အလ္-ဂ်ာဇီးရား သတင္းဌာနသုိ႔ ဇာတ္ေၾကာင္းကုန္စင္ ဖြင့္ဟ ေျပာဆုိခဲ့ေလသည္။
“တကယ္လုိ႔ ဒီအေၾကာင္းေတြကုိ ကၽြန္မ တျခားလူေတြကို ျပန္ေျပာျပရင္ ကၽြန္မကုိနာက်င္ေအာင္ လုပ္သလုိပဲ ကၽြန္မညီမေလးကုိလည္း လုပ္မယ္လုိ႔ သူက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မ မခံႏုိင္ေပမယ့္ ေၾကာက္လည္းေၾကာက္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏႈတ္ဆိတ္ေနခဲ့တာပါ” ဟု သူမက ဆုိသည္။
နီကာရာဂြါႏုိင္ငံမွာ ကမၻာေပၚတြင္ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားအေပၚ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈႏႈန္း အျမင့္မားဆံုး ႏုိင္ငံမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ေလ၏။ ထုိအမႈကိစၥမွာ ခရစ္ယာန္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား အသုိင္းအ၀ုိင္းတြင္ ရွင္သန္သည္။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ အမ်ားစုမွာလည္း ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမခံရ။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ လူ႕အခြင့္အေရးကုိ ယုတ္ေလ်ာ့ေစေသာ ခြဲျခားဆက္ဆံသည့္ ဥပေဒမ်ားလည္း ရွိေနသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က မႈခင္းဆုိင္ရာ ဆရာ၀န္မ်ားမွာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူ ၆၀၆၉ ဦးကုိ စစ္ေဆးခဲ့ရသည္။ ထုိပမာဏမွာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ႏွင့္စာလွ်င္ ၂၇ ရာခုိင္ႏႈန္းတုိးလာျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဥပေဒဆုိင္ရာ ေဆးပညာအသင္း IML ၏ မွတ္တမ္းမ်ားက ျပဆုိေနသည္။
လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာအၾကမ္းဖက္ခံရသူ ၆၀၆၉ ဦးတြင္ ၈၂ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ ကေလးမ်ားျဖစ္သည္ကုိ မယံုၾကည္ႏုိင္ေလာက္စရာ ေတြ႕ရွိရၿပီး ထုိအထဲမွ ၃၀၆၅ ဦးမွာ အသက္ ၁ ႏွစ္မွ ၁၃ ႏွစ္အရြယ္မ်ားျဖစ္သည္။ အသက္ ၁၄ ႏွစ္မွ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားက ၁၈၉၇ ေယာက္ရွိသည္။ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူ ၁၀ ဦးတြင္ ၉ ဦးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ၿပီး ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္က ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္လုိပင္ ၎တုိ႔အား အႏုိင္က်င့္သူမ်ားကုိ သိၾကသည္။
အႏုိင္က်င့္ခံရသူမ်ား၏ အေရအတြက္အမွန္မွာ ထိုထက္ပုိမ်ားမည္ ဆုိသည္ကုိေတာ့ သံသယျဖစ္စရာမရွိ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ခန္႔မွန္းေျခ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေသာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိက္ခုိက္မႈမ်ားကုိ တာ၀န္ရွိသူမ်ားထံသုိ႔ လာေရာက္တုိင္းတန္းျခင္းမရွိဟု IML ၏ စစ္တမ္းမ်ားက ဆုိေနသည္။
“မိန္းကေလးေတြကုိ ဦးတည္တဲ့ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာအၾကမ္းဖက္မႈက ေတာ္ေတာ္လူမဆန္တဲ့ လုပ္ရပ္ပါ။ ႏုိင္ငံအတြင္းမွာလည္း အဲဒါကုိ သာမန္လုိယူဆေနၿပီး၊ မဟာဖုိ၀ါဒကလည္း ဒီလုိအၾကမ္းဖက္မႈေတြရဲ႕ အေျခခံျဖစ္ေနပါတယ္” ဟု ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ မ်ိဳးပြားမႈအခြင့္အေရးကုိ ျမႇင့္တင္ေပးေနသည့္ အဖြဲ႕ျဖစ္ေသာ Ipas မွ ေမတီအုိခ်ာက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ျပႆနာဟု မျမင္ျခင္း
စီးပြားေရႏွင့္ လူမႈေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈဆုိင္ရာ နီကာရာဂြါ ေဖာင္ေဒးရွင္း Funides ၏ မၾကာေသးမီက ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေလ့လာမႈအရ စစ္တမ္းေကာက္ယူခဲ့သူ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား၏ ၁၇ ရာခုိင္ႏႈန္းက ၎တုိ႔၏ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ ပထမဆံုး အေတြ႕အႀကံဳမွာ ၎တုိ႔ရည္စားမ်ား၏ ဖိအားေပးမႈ သုိ႔မဟုတ္ အဓၶမက်င့္ခံရမႈတို႔မွရရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္ကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ အမ်ိဳးသမီးငယ္ ၅ ဦးတြင္ ၁ ဦးမွာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၂ လအတြင္း ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။
ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္အတြက္ေတာ့ အိမ္မက္ဆုိးက ပုိ၍ဆုိးရြားလာခဲ့သည္။ ဇူလုိင္အတြင္း သူမ၏ ဒုကၡသုကၡကုိ မသိေသာ မိခင္ျဖစ္သူက ေရာင္ကုိင္းေနသာ သူမ၏ ေျခေထာက္ကုိ ျပရန္ ဆရာ၀န္ဆီ ေခၚသြားသည္။ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္တြင္ ကိုယ္၀န္ ၅ လရွိေနသည္ကုိ သိရွိခဲ့ရၿပီး ငယ္ရြယ္သူမ်ား ကုိယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ ျဖစ္တတ္ေသာ အသက္ေသဆံုးသည္အထိ အႏၱရာယ္ရွိႏုိင္သည္ eclampsia ေရာဂါကုိ စတင္ခံစားေနရသည္ဟု သိခဲ့ရသည္။
နီကာရာဂြါႏုိင္ငံမွာ လက္တင္အေမရိကတြင္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ကုိယ္၀န္ေဆာင္မႈ အျမင့္ဆံုး ႏုိင္ငံလည္းျဖစ္သည္။ ၂၈ ရာခုိင္ႏႈန္းေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက အသက္ ၁၈ ႏွစ္မတုိင္ခင္ ကေလးေမြးဖြားၾကသည္ဟု ကမၻာ့ကုလသမဂၢ လူဦးေရ ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ UNPF က ဆုိသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ အသက္ ၁၀ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳသမီးမ်ား ေမြးဖြားေသာ ကေလးအေရအတြက္မွာ ၃၃၈၁၂ ဦး ရွိေနသည္။ ကေလး ၄ ဦးေမြးတုိင္း ၁ ဦးမွာ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ားမွ ျဖစ္ေနသည္ဟု က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ေနာက္ဆံုးထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားေလ၏။ ထုိစာရင္းထဲတြင္ ၁၆၀၉ ဦးေသာ မိခင္မ်ားမွာ အသက္ ၁၀ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အတြင္း ရွိၾကသည္ဟူ၏။
အသက္ ၁၄ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္းမွာ နီကာရာကြာႏုိင္ငံ၏ ဥပေဒေအာက္တြင္ အဓမၼက်င့္မႈ ေျမာက္သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း တရား၀င္ တရားစြဲဆုိသည္ဟူေသာ မွတ္တမ္းမ်ားကုိေတာ့ မေတြ႕ရ။ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိက္ခုိက္မႈမ်ား၏ ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ သာလွ်င္ ေအာင္ျမင္စြာ တရားစြဲဆုိႏုိင္ခဲ့သည္ဟု လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာေစာ္ကားမႈ ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႕မွ အႀကီးအကဲ ေလာ္နာ ႏုိ႐ုိရီက ဆုိေလသည္။
ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ရသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြက္ အက်ိဳးဆက္မ်ားကေတာ့ အမ်ိဳးစံုသည္။
က်န္သည့္ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား အတုယူမွားမည္စုိးသည့္အတြက္ ဥပေဒကေပးထားေသာ ပညာေရးဆုိင္ရာအခြင့္အေရးကုိ ဖီလာဆန္႔က်င္ကာ ေက်ာင္းထုတ္ခံရသည္။
“ဆယ္ေက်ာ္သက္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္သူ ၉၉ ရာခုိင္ႏႈန္းရဲ႕ ပညာေရး၊ အလုပ္အကုိင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊ မိသားစုက ေထာက္ပံ့မႈ စတာေတြဟာ ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္” ဟု အန္ဂ်ီအုိ အဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္ေသာ Plan International မွ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာႏွင့္ မ်ိဳးပြားမႈဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူ ႐ုိစာ ႐ုိမဲ႐ုိက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“အသက္အရြယ္ႀကီးတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ရျခင္္းဟာ ဓေလ့တစ္ခုလုိျဖစ္လာၿပီး ျပႆနာအျဖစ္ မျမင္ေတာ့တာက စုိးရိမ္စရာပါပဲ” ဟု သူမက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ကေလးငယ္မ်ားလက္ထပ္မႈဓေလ့ ရွင္သန္လာျခင္း
Rama Key ကၽြန္းမွ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ လယ္လာ အုိရန္တက္စ္မွာ ကိုယ္၀န္ ၇ လရွိေနၿပီး ေက်ာင္းမွလည္း အထုတ္ခံခဲ့ရသည္။ ထုိကုိယ္၀န္အတြက္ တာ၀န္ရွိသူမွာ အနီးနားရွိေဒသမွ အသက္ ၃၂ ႏွစ္အရြယ္ အိမ္ေထာင္ရွိအမ်ိဳးသား ျဖစ္ေလသည္။
“သူ႕ကုိ ကၽြန္မရဲ႕ ရည္စားလုိ႔ ထင္ခဲ့တာပါ” ဟု အုိရန္တက္စ္က ဆုိသည္။
မိဘမ်ားကေတာ့ ရဲတုိင္ရမည္ကုိ မစဥ္းစားခဲ့။ သုိ႔ရာတြင္ ကေလးငယ္အား ျပဳစုၿပိဳးေထာင္ရန္ အုိရန္တက္စ္တစ္ေယာက္ ၎တုိ႔ထံမွ ထြက္သြားသည္ကုိေတာ့ အလြန္အမင္း ေဒါသထြက္ေန၏။
နီကာရာဂြါ လူ႕အခြင့္အေရးစင္တာမွ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္သူ ၀င္ဒီ ဖလုိရက္စ္က
“လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားခံရတဲ့ ငယ္ရြယ္သူေတြနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ မိဘေတြဟာ ေမြးလာတဲ့ကေလးကုိ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ဖုိ႔ မတတ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ ေစာ္ကားခဲ့သူေတြ ထံကေန ေထာက္ပံ့မႈေတြရေအာင္ ေတာင္းခံခ်င္ၾကပါတယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
နီကာရာကြာမွာ အေနာက္ကမၻာတစ္ျခမ္းတြင္ ေဟတီၿပီးေနာက္ ဒုတိယအဆင္းရဲဆံုး တုိင္းျပည္ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံလူဦးေရ ၆ သန္း၏ ထက္၀က္ခန္႔မွာ တစ္ေန႔လွ်င္ ၁ ေဒၚလာေအာက္ ၀င္ေငြျဖင့္သာ ရွင္သန္ေနထုိင္ရေလသည္။
ထုိ႔ျပင္ လက္တင္အေမရိက၌ အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ ကေလးမ်ား လက္ထပ္မႈ အျမင့္ဆံုးႏုိင္ငံလည္းျဖစ္ၿပီး တစ္ကမၻာလံုးတြင္ အဆင့္ ၁၆ ရွိေနသည္။ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ၄၃ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္အရြယ္တြင္ အိမ္ေထာင္ျပဳၾကသည္။
ဆယ္ေက်ာ္သက္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မႈ၊ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အျမတ္ထုတ္မႈႏွင့္ အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ ကေလးငယ္မ်ား လက္ထပ္မႈ အေရအတြက္မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ အတၱလန္တိတ္ ကမ္း႐ုိးတန္းကဲ့သုိ႔ အဆင္းရဲဆံုးႏွင့္ လစ္လ်ဴ႐ႈအခံရဆံုး ေဒသမ်ားတြင္ ျမင့္မားသည္။
၁၉၇၉ ခု ေတာ္လွန္ေရးကုိ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ကူညီေပးခဲ့သည့္ Sandinista guerrilla အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ဒန္နီယဲလ္ ေအာ္တီဂါမွာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ သမၼတအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲႏွစ္ခုက ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့သည့္ ခရစ္ယာန္ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္ကလည္း ၎အား အားေပးေထာက္ခံခဲ့သည္။
သမၼတျဖစ္ၿပီး သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အၾကာမွာပင္ ေအာ္တီဂါ၏ လက္၀ဲအစုိးရက မည္သည့္အေျခအေနမ်ိဳး၌မဆုိ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကုိ ရာဇ၀တ္မႈအျဖစ္ သတ္မွတ္သည့္ ဥပေဒတစ္ခုကုိ စတင္မိတ္ဆက္ခဲ့သည္။ ထုိဥပေဒအတြက္ ျပည္သူမ်ား၏ အႀကံေပးေဆြးေႏြးမႈမ်ားမပါခဲ့။
အဓမၼက်င့္မႈ သုိ႔မဟုတ္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ျခင္းက မိခင္၏အသက္ကုိ အႏၱရာယ္ရွိေနသည့္ အေျခအမ်ိဳးတြင္ပင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကုိ ခြင့္မျပဳသည့္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံမ်ားထဲတြင္ နီကာရာဂြါက ပဥၥမေျမာက္ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အေျခခံဥပေဒႏွင့္မညီေသာ အဆုိပါ ဥပေဒအတြက္ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕မ်ားမွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္သုိ႔ တုိင္ၾကားခဲ့ေသာ္လည္း မည္သည့္ၾကားနာမႈမွ် မျပဳလုပ္ခဲ့။
ထုိဥပေဒေၾကာင့္ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္ကဲ့သုိ႔ မိန္းကေလးမ်ားအတြက္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်မႈမွာ ဥပေဒပ ေဆာင္ရြက္ျခင္းဟု သေဘာသက္ေရာက္သြားေလသည္။
“အဓမၼမႈရလဒ္ေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ထားရတဲ့ မိန္းကေလးေတြကို ကေလးေမြးဖို႔အတြက္ ဖိအားေပးတာဟာ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမွာ အရက္စက္ဆံုးနဲ႔ အႏၱရာယ္အရွိဆံုး အခ်င္းအရာပါပဲ။ ဒါဟာ ကေလးေတြအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ရာဇ၀တ္မႈပါ” ဟု ႏို႐ုိရီက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဥပေဒအမွတ္ ၇၇၉ ကုိ ႐ႈတ္ခ်ျခင္း
က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွစ၍ သားဖြားမႈႏွင့္ဆုိင္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကုိ မထုတ္ျပန္ေသာေၾကာင့္ ကုိယ္၀န္ဖ်က္ခ်မႈကုိ ပိတ္ပင္ထားသည့္ ဥပေဒ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကုိ လြတ္လပ္စြာ စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္မွာ လံုး၀မျဖစ္ႏုိင္ေသာ အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။
အလ္ဂ်ာဇီးရား၏ ေမးျမန္းမႈမ်ား၊ အင္တာဗ်ဴးရန္ ကမ္းလွမ္းမႈမ်ားကုိလည္း နီကာရာဂြါ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္းမျပဳခဲ့။
အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ား ခ်ိဳးေဖာက္မႈကုိ ေသခ်ာစြာေျဖရွင္းရန္ ႏုိင္ငံတကာမွ ဖိအားေပးမႈမ်ား ႀကီးထြားလာခ်ိန္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေအာ္တီဂါအစုိးရမွာ ဥပေဒအမွတ္ ၇၇၉ ကုိ ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ထုိဥပေဒမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကုိ ဦးတည္သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ ဆန္႔က်င္ႏွိမ္ႏွင္းရာတြင္ ေဒသအတြင္း အျပင္းထန္ဆံုး ဥေပဒျဖစ္သည္ဟု ခ်ီးက်ဴးခဲ့ၾကသည္။
က်ား၊ မ မတူညီမႈေၾကာင့္ သတ္ျဖတ္မႈပါအ၀င္ လိင္ကုိအေျခခံသည့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈအားလံုးကုိ ထုိဥပေဒက တရားမ၀င္ဟု ေၾကညာသည္။
အၾကမ္းဖက္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားအား ကာကြယ္ေပးမည္ဟု ႏုိင္ငံေတာ္က ကတိျပဳခဲ့သည္။ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈအတြက္ အထူးခံု႐ံုးမ်ားဖြဲ႕စည္းကာ တရားသူႀကီးမ်ားကုိလည္း ခန္႔အပ္တာ၀န္ေပးခဲ့ၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အထူးရဲတပ္ဖြဲ႕ကုိလည္း ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့သည္။
အႏုိင္မခံ အ႐ႈံးမေပးသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ အၾကာတြင္ ထုိဥပေဒ ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈမ်ား အရ ေအာ္တီဂါအစုိးရ၏ ထုိဥပေဒကုိ ျပည္သူမ်ားက ေထာက္ခံေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိဥပေဒမွာ ခရစ္ယာန္အသင္းေတာ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ ေရွ႕ေနအဖြဲ႕မ်ား၏ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆန္႔က်င္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ရသည္။ ထုိ႔ျပင္ အဆုိပါ ဥေပဒအမွတ္ ၇၇၉ မွာ အမ်ိဳးသားထုႏွင့္ မိသားစုေရးရာကုိ ဆန္႔က်င္ေသာ ဥပေဒျဖစ္သည္ဟုဆုိကာ အမ်ိဳးသားမ်ားကလည္း လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပၾကျပန္သည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္မွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး အဘီလာဒုိ မာတာက ေၾကာက္စရာနံပါတ္မွာ ၆၆၆ (ခရစ္ယာန္သမၼာက်မ္းစာလာ မေကာင္းဆုိး၀ါးနံပါ) မဟုတ္ဘဲ ၇၇၉ သာျဖစ္သည္ဟု အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုတြင္ ေျဖၾကားခဲ့သည္။
နီကာရာဂြါ ဒီမုိကရက္တစ္ ေရွ႕ေနမ်ားအသင္းကလည္း ထုိဥပေဒမွာ တရားမွ်တမႈတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား အထူးအခြင့္အေရးေပးေသာ ခြဲျခားမႈရွိသည့္ ဥပေဒတစ္ရပ္အျဖစ္ ႐ႈတ္ခ်ေျပာဆုိခဲ့ၿပီး ထုိဥပေဒ ၇၇၉ ေအာက္တြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ အေခ်ာင္ တရားစြဲဆုိခံေနရသည္ ေျပာဆုိမႈကုိလည္း ၎တုိ႔က လက္ခံခဲ့သည္။
ေအာ္တီဂါအစုိးရက ေနာက္ဆံုးတြင္ ထုိဥပေဒအား ျပင္ဆင္ရန္ လက္ခံခဲ့သည္။ ထုိျပင္ဆင္မႈတြင္ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အေစာ္ကားခံရသည့္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ဖိအားေပးကာ ၎တုိ႔ကုိ ေစာ္ကားသူမ်ားႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္ထုိင္၍ ညႇိႏႈိင္းေရးလည္း ပါ၀င္သည္။ ထုိ႔ျပင္ မိသားစုအတြင္း ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာႏွင့္ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈအတြက္ ေဒသတြင္းရွိသည့္ ‘မိသားစုေကာ္မတီ’သုိ႔ သြားေရာက္ အေၾကာင္းၾကားျခင္းလည္း ပါ၀င္သည္။ ႏုိင္ငံေရးပါတီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားႏွင့္ ခရစ္ယာန္သင္းအုပ္ဆရာအသုိင္းအ၀ုိင္းမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ အဆုိပါ ‘မိသားစုေကာ္မတီ’ မ်ားမွာ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားသည္ဟု စြပ္စြဲခ်က္၏ အက်ိဳးအျပစ္မ်ားကုိ ဆံုးျဖတ္ရန္ အခြင့္အာဏာရွိမည္ ျဖစ္သည္။
ကာကြယ္မႈမရွိ
အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္းႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ား စစ္ေဆးမွတ္တမ္းတင္သည့္ Catholics for Free Choice အဖြဲ႕ကို တည္ေထာင္ခဲ့သူ မဂလီ ကင္တားနားက “မူလဥပေဒ ၇၇၉ က အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြၾကားထဲက မညီမွ်မႈဟာဒီႏုိင္ငံက အၾကမ္းဖက္မႈေတြရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ဒီအႏွစ္သာရကုိ ေနာက္ပုိင္းလုပ္လုိက္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈက လံုး၀ ဖ်က္ဆီးလုိက္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အကာအကြယ္မဲ့သူေတြ၊ တုိင္းျပည္က ကာကြယ္ေပးျခင္းကို မခံရသူေတြ ျဖစ္သြားေစပါတယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။
Autonomous Women’s Movement အဖြဲ႕၏ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ေရွ႕ေနေဟာင္း ဂ်ဴအန္နီတာ ဂ်ီမီနက္ဇ္ကေတာ့ “အရမ္းေရွး႐ုိးစြဲလြန္းတဲ့ ‘မိသားစုေကာ္မတီ’ ေပၚလစီဟာ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားမႈေတြကုိ (ရာဇ၀တ္မႈလုိ႔ မသတ္မွတ္ဘဲ) မိသားစုအတြင္း ေျဖရွင္းလုိ႔ၿပီးတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ လုပ္လုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာ မဟာဖုိ၀ါဒကုိ ပုိမုိခုိင္မာေစမွာျဖစ္ၿပီး က်ဴးလြန္သူေတြ အေရးယူခံရျခင္းက ကင္းလြတ္မႈ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြကုိ အႏၱရာယ္ရွိမႈ စတာေတြကုိ ျမင့္တက္လာေစပါတယ္။ ဒါဟာ အဖြဲ႕အစည္းဆုိင္ရာ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး တုိင္းျပည္ကုိ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ အေနာက္ျပန္သြားေစပါတယ္” ဟု ‘မိသားစုေကာ္မတီ’ ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဖြင့္ဟခဲ့ေလသည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း နီကာရာဂြါအစုိးရကမူ ဥပေဒ ၇၇၉ အား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဘ၀မ်ားကုိ အႏၱရာယ္ရွိသည္ဆုိျခင္းကုိေတာ့ ျငင္းဆုိခဲ့သည္။
မိသားစုေရးရာ၀န္ႀကီး မာစီယာ ရာမီရက္ဇ္က မိသားစုေကာ္မတီမွ အႀကံဥာဏ္ေပးျခင္းမွာ မလုပ္မေနရ မဟုတ္ေသာ္လည္း အဆုိပါေကာ္မတီက မိသားစုတန္ဖုိးမ်ားကုိ ျမင့္တက္ေစႏုိင္ၿပီး မိသားစုအတြင္းႏွင့္ လူထုအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈကုိ တားဆီးေစႏုိင္မည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ႏုိ၀င္ဘာတြင္ ၁၃ ႏွစ္ျပည့္ၿပီး ကိုယ္၀န္ ၇ လ ရွိေနမည့္ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္တစ္ေယာက္ အနာဂတ္ကုိ စိတ္ကူးယဥ္ေနသည္။ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားကုိ ေစာ္ကားျခင္းအတြက္ အေရးယူျခင္း မခံရမႈမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ရွိေနေသာ္လည္း ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္အား က်ဴးလြန္ခဲ့သူကုိေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ ၁၂ ႏွစ္ ခ်မွတ္ႏုိင္ခဲ့သည္။
“ဘုရားေက်ာင္းကုိ ကၽြန္မ မသြားျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ အျပစ္ရွိတယ္လုိ႔ ခံစားရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျပစ္တင္ရမယ့္သူဟာ သူပဲဆုိတာ ကၽြန္မနားလည္ပါတယ္။ ကေလးေမြးရမွာအတြက္ ကၽြန္မ စုိးရိမ္ပါတယ္။ ဒါပေမယ့္ ကၽြန္မအေမရဲ႕ အားေပးမႈနဲ႔ မိခင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖုိ႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ တစ္ေန႔မွာ ကၽြန္မဟာ ကြန္ပ်ဴတာအင္ဂ်င္နီယာတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာႏုိင္မယ္လုိ႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ သူဘာလုပ္ခဲ့လဲဆုိတာ ကၽြန္မ ဘယ္ေတာ့မွ မေမ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တစ္ေန႔ေန႔မွာေတာ့ ဒီအေၾကာင္းအရာကုိ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးပဲ သတိရႏုိင္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္” ဟု ၀မ္းကြဲအမျဖစ္သူ၏ ရည္းစားက အဓမၼက်င့္မႈကုိ ခံခဲ့ရေသာ ဗီလက္စ္ကြက္ဇ္က ေျပာၾကားခဲ့ေလ၏။
Al Jazeera မွ “Nicaragua’s staggering child-sex abuse rates ” ေဆာင္းပါးကို ေလးေမာင္(M-Media ) မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။
