News @ M-Media

Tag: Enviromental Crisis

  • ပထမဆံုး ဟုိက္ဒ႐ုိဂ်င္သေဘၤာ ၆ ႏွစ္အတြင္း ကမၻာပတ္မည္

    ပထမဆံုး ဟုိက္ဒ႐ုိဂ်င္သေဘၤာ ၆ ႏွစ္အတြင္း ကမၻာပတ္မည္

    ေဖေဖာ္၀ါရီ ၅၊ ၂၀၁၇
    M-Media

    – ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲစြမ္းအင္ရင္းျမစ္ေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္အသံုးခ်ႏုိင္ေရး တြန္းအားေပးဖုိ႔အတြက္ ႐ုပ္ႂကြင္းလာင္စာဆီ လံုး၀မသံုးတဲ့ ပထမဆံုး ဟုိက္ဒ႐ုိဂ်င္သေဘၤာတစ္စီးရဲ႕ ကမၻာတစ္ပတ္ခရီးစဥ္ကုိ ယူနက္စကုိ (UNESCO) က ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇန္န၀ါရီ လလယ္ပုိင္းေလာက္မွာ စတင္လုိက္ပါတယ္။

    ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အထိ ၆ ႏွစ္တာၾကာျမင့္မယ့္ ဒီခရီးစဥ္မွာ Energy Observer လုိ႔အမည္ေပးထားတဲ့ အဲဒီ ဟုိက္ဒ႐ုိဂ်င္သေဘၤာဟာ ကမၻာ့ ေရေၾကာင္းအခ်က္အျခာၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ၊ သမုိင္း၀င္ဆိပ္ကမ္းေတြ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ထိန္းသိမ္းထားရာေနရာေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာပြဲေတာ္ရွိတဲ့ေနရာေတြ စတဲ့ ေနရာ ၁၀၁ ေနရာမွာ ရပ္နားမွာျဖစ္ပါတယ္။

    ဒီသေဘၤာမွာ ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕နဲ႔ အမႈန္ေတြကုိ လံုး၀ ထုတ္လႊတ္မႈရွိမွာမဟုတ္တာေၾကာင့္ ေရေၾကာင္းက႑နဲ႔ ပုိ႔ေဆာင္ေရး က႑ေတြမွာ ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲစြမ္းအင္ကုိ အသံုးျပဳႏုိင္ေရး မီးစိမ္းျပလုိက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါဟာ ‘ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈဆုိင္ရာ ပဲရစ္သေဘာတူညီခ်က္’ နဲ႔အညီ အပူခ်ိန္ကုိ ၂ ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးယပ္စ္အထိ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ အေရးပါတဲ့ အခ်ိဳးအေကြ႕လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    ႏုိင္ငံတကာေရေၾကာင္းသြားလာမႈဆုိင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း (International Maritime Organization) က ႏုိင္ငံတကာ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ ပမာဏ တန္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေလာက္ကုိ ထုတ္လႊတ္ေနၿပီး ကမၻာ့ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္မႈ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၂.၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ပမာဏ ျဖစ္ပါတယ္။

    ဒီအေျခအေနကုိ မေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္မွာ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈက ထြက္တဲ့ ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ဟာ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၂၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ တက္လာႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ခန္႔မွန္းထားၾကပါတယ္။

    Ref: unfccc

  • သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရဲတပ္ဖြဲ႕ တ႐ုတ္ ဖြဲ႕စည္းမည္

    သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရဲတပ္ဖြဲ႕ တ႐ုတ္ ဖြဲ႕စည္းမည္

    ဇန္န၀ါရီ ၉၊ ၂၀၁၇
    M-Media

    china

    – ႏုိင္ငံအတြင္း ဆုိးရြားေသာေလထုညစ္ညမ္းမႈ ျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းေရး တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းအျဖစ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဘးဂ်င္း၏ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား လုိက္နာေဆာင္ရြက္မႈကုိ ေစာင့္ၾကည့္ရန္အတြက္ ‘သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ရဲတပ္ဖြဲ႕’ ကုိ ဖြဲ႕စည္းမည္ဟု တ႐ုတ္က ေၾကျငာလုိက္သည္။

    အာဏာရ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဒုတိယအႀကီးအကဲျဖစ္ၿပီး ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္၀န္လည္းျဖစ္သူ က်ိဳင္းက်ီက ယမန္ေန႔တြင္ ထုိကဲ့သုိ႔ ေၾကျငာလုိက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္ႏွင့္ ကာလၾကာရွည္စြာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ေလထုညစ္ညမ္းမႈျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းတုိက္ဖ်က္ရန္အတြက္ ၿမိဳ႕၏ ခ႐ုိင္ေပါင္း ၁၆ ခုတြင္ ပုိမုိတင္းက်ပ္ေသာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္သြားမည္ဟုလည္း ဆုိသည္။

    “လမ္းေဘး အကင္ဆုိင္ေတြ၊ အမႈိက္မီး႐ႈိ႕တာေတြ၊ ဇီ၀ျဒပ္ထု မီး႐ႈိ႕တာေတြနဲ႔ ကားလမ္းေတြက အမႈန္ေတြလုိ တားျမစ္ခ်က္ေတြနဲ႔ မကုိက္ညီတဲ့ ကိစၥေတြဟာ ႀကီးၾကပ္မႈနဲ႔ တရားဥပေဒ အားနည္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြလုိပဲ ကၽြန္ေတာ္ကုိယ္တုိင္လည္း မနက္မုိးလင္းတာနဲ႔ ရာသီဥတု၊ ေလထုအရည္အေသြးအညႊန္းကိန္းေတြကုိ စစ္ေဆးေလ့ ရွိပါတယ္။ ေလထုညစ္ညမ္းမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူေတြရဲ႕ စုိးရိမ္မႈ၊ တုိင္ၾကားမႈေတြကုိ ကၽြန္
    ေတာ္ လံုး၀ နားလည္ပါတယ္” ဟု ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

    ထုိ႔ျပင္ အိမ္နီးခ်င္းျပည္နယ္မ်ားျဖစ္ေသာ ဟီေဘး၊ တန္ဂ်င္းျပည္နယ္တုိ႔ႏွင့္လည္း ယခုကိစၥကုိ ပုိမုိပူးေပါငးေဆာင္ရြက္သြားမည္ဟု ဆုိသည္။

    ကမၻာေပၚတြင္ ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ အမ်ာဆံုး ထုတ္လႊတ္ေသာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ေလထု ညစ္ညမ္းမႈကုိ တုိက္ဖ်က္ရန္ သိသိသာသာ ေဆာင္ရြက္လာရၿပီး ေက်ာက္မီးေသြးသံုး ဓာတ္အားေပးစက္႐ံုမ်ား၊ ေလထုညစ္ညမ္းမႈမ်ားျပားေသာ စက္႐ံုမ်ားကုိ ပိတ္ပစ္ျခင္း၊ ယာဥ္အသြားအလာ ကန္႔သတ္ျခင္းတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ရသည္။

    Ref : Aljazeera

  • ကန္႔လန္႔ကာေနာက္ကြယ္မွ ကမာၻ႕ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲတုိက္ပြဲ၏ သူရဲေကာင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီး

    ကန္႔လန္႔ကာေနာက္ကြယ္မွ ကမာၻ႕ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲတုိက္ပြဲ၏ သူရဲေကာင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီး

    ဇန္န၀ါရီ ၂၈၊ ၂၀၁၆

    M-Media
    ဗီယက္နမ္လူမ်ဳိး ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Nhat Hanh

    – Thich Nhat Hanh ၏ ၾသ၀ါဒအားျဖင့္ ကမာၻ႕ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာ သမိုင္း၀င္ပါရီညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးပြဲကို ၾကားခံေဆာင္ရြက္ေပးသူမ်ားမွတဆင့္ ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Nhat Hanh သည္ ဤအေရး၏ ဗိသုကာဟု ဆိုရေပမည္။

    ကမာၻ႕ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာ ပါရီပဋိညာဥ္၏ျမင္ကြင္းမ်ားေနာက္ကြယ္မွ ဦးေဆာင္တြန္းအားတစ္ရပ္မွာ သက္ေတာ္ ၈၉ ႏွစ္အရြယ္ ဗီယက္နမ္လူမ်ဳိး ဇင္ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါး ျဖစ္ေနသည္။

    မႀကံဳစဖူး ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၆ ႏိုင္ငံျဖင့္ရပ္တည္ထားေသာ သေဘာတူညီမႈအား ရုပ္လံုးေဖာ္ႏိုင္ရန္လိုအပ္သည့္ ခြန္အား၊ အေျမာ္အျမင္ႏွင့္ ခံစားခ်က္မ်ားကို အဓိကအခန္းက႑မွ ကူညီအားေပးခဲ့သူမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Nhat Hanh ျဖစ္ပါေၾကာင္း ယင္းေဆြးေႏြးပြဲဦးေဆာင္ေဟာေျပာသူ Christiana Figueres က ဂုဏ္ျပဳထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားလိုက္သည္။

    ကုလသမဂၢရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာပဋိညာဥ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕၏ အမႈေဆာင္အတြင္းေရးမွဴး Figueres သည္ သူမ၏ ကိုယ္ေရးျပႆနာ သံုးႏွစ္တာကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုး ကမာၻတစ္၀ွန္း သိန္းခ်ီရိွေသာ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကား ေက်ာ္ၾကားလွသည့္ ၎ဘုန္းေတာ္ႀကီး၏ ၾသ၀ါဒမြန္မ်ားက မိမိအေပၚ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးထားခဲ့ေၾကာင္း၊ သူ၏ ဗုဒၶဒႆနမ်ားက သူမ၏ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းရန္သာမက ရာသီဥတုဆိုင္ရာေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားအေပၚ အာရံုမေျပာင္းလဲေစရန္ကိုပါ ကူညီေပးခဲ့ေၾကာင္း ဆိုသည္။

    ၿပီးခဲ့သည့္သီတင္းပတ္ ဆြစ္ဇာလန္ႏို္င္ငံ ဒါေဗာ့စ္ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးဖိုရမ္ ႏွစ္ပတ္လည္ေဆြးေႏြးပြဲ၌ Figueres မွ The Huffington Post အား ဤသို႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    “ေျခာက္ႏွစ္လံုးလံုး အနားယူမႈမရွိဘဲ မရပ္မနားလႈပ္ရွားေနရတဲ့အတြက္ ကၽြန္မမွာ တစ္စံုတစ္ရာေသာ က်ားကန္ေပးမႈ လိုအပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လို႔မ်ား ဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Nhat Hanh ရဲ႕ ၾသ၀ါဒသြန္သင္မႈေတြကို ႏွလံုးမသြင္းခဲ့ဘူးဆိုရင္ ကၽြန္မဆီမွာ အဇၥ်တၱအင္အား၊ အေကာင္းျမင္သေဘာထား၊ လံု႔လ၀ီရိယ၊ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြ ရရိွအားေကာင္းလာမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ကၽြန္မ ထင္ျမင္ပါတယ္။ ကၽြန္မ ဒီကိုေရာက္ရိွလာတာ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒီိလိုမွမဟုတ္ခဲ့ရင္ ဒီကိုေရာက္လာေဆာင္ရြက္ဖို႔၊ ကၽြန္မရဲ႕လုပ္ငန္းေတြ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ တစ္ေန႔တာအတြက္ေတာင္ ရပ္တည္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး”။

    သို႔ဆိုလွ်င္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးက သူမအား မည္သည္ကို သင္ၾကားေပးခဲ့ပါသနည္း ?

    Figueres က ဤအေၾကာင္းကို ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ Waldbrol ရိွ ၎ဘုန္းေတာ္ႀကီး သီတင္းသံုးရာ ေက်ာင္းတိုက္သို႔ ေရာက္ရိွမႈႏွင့္အတူ ရွင္းလင္းတင္ျပပါသည္။ ယင္းေနရာမွာ ဟစ္တလာလူငယ္မ်ား မသိမ္းယူမီ၊ စိတ္ေ၀ဒနာရွင္တို႔ကို လက္စတုန္းရွင္းလင္းျခင္းမျပဳမီက ေရာဂါသည္ ၇၀၀ အား ကုသမႈေပးေနခဲ့သည့္ ေနရာ႒ာနတစ္ခုျဖစ္သည္။

    ဘုန္းေတာ္ႀကီး Thich Nhat Hanh က သီတင္းသံုးရန္ ၎ေနရာကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ နာက်င္ျခင္းကို ေမတၱာတရားသို႔လည္းေကာင္း၊ ဓားစာခံအျဖစ္မွ ေအာင္ျမင္သူအျဖစ္သို႔လည္းေကာင္း၊ အမုန္းတရားမွ ေမတၱာႏွင့္ခြင့္လႊတ္ျခင္းထံသို႔လည္းေကာင္း အၾကြင္းမဲ့လွည့္ေျပာင္းႏိုင္ေၾကာင္းကို သူမွ သက္ေသျပလို၍ျဖစ္သည္။ ၎အျပင္ ဤေနရာ၌ လူမဆန္လြန္းလွစြာ ရက္စက္ယုတ္မာမႈမ်ားရိွခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္လိုသည့္ အာသီသလည္း ရိွခဲ့ေပသည္။

    သူက ပထမဆံုးအေနျဖင့္ မိမိသည္ ႏွလံုးသားမ်ားကို အလိုရိွပါေၾကာင္း၊ ဤေနရာ၌ သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရေသာ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ႏွလံုးသားႏွင့္ နီးစပ္ဒြန္တြဲေစႏိုင္သည့္ ႏွလံုးသားမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို႔မွသာ မိမိတို႔သည္ ဤအေဆာက္အဦ၊ ဤေနရာေဒသႏွင့္ ဤစြမ္းအင္မ်ားကို အသြင္းေျပာင္းမည့္ေျခလွမ္းကို စတင္ႏိုင္လိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း သူ၏ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထံ စာေရးသားခဲ့သည္။

    “ကၽြန္မအဖို႔ အလြန္အင္မတန္ ၾသဇာႀကီးမားတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေလးတစ္ရပ္ပါပဲ။ ဒါက ရာသီဥတုဆိုင္ရာေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းေရးခရီးလမ္းအေပၚ ေထာင့္ေပါင္းစံုက အက်ဳိးသက္ေရာက္ႏိုင္တယ္ေလ။ အဲ့ဒီခရီးလမ္းမွာ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ျပစ္တင္ေနမႈကေန အမွန္တကယ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈဆီေရာက္ေအာင္ သြားရပါမယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရိွဘဲ ဆန္႔တငင္ငင္အျဖစ္ကေန အေကာင္အထည္ေပၚေအာင္၊ ကၽြန္မတို႔တကယ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေၾကာင္း ခံစားခ်က္၀င္လာေအာင္အထိ သြားရမယ့္ ခရီးစဥ္ပါ။ အဲ့ဒါက ကၽြန္မအတြက္ အဇၥ်တၱျပဳျပင္ေရးလမ္းေၾကာင္းတစ္ခု အမွန္တကယ္ ျဖစ္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မဟာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာျပႆနာေတြဖက္လည္း ျပန္လွည့္ရဦးမွာျဖစ္လို႔ မတူညီတဲ့ဘ၀ပံုဟန္ေတြအၾကား လႈပ္ရွားရုန္းကန္သြားဖို႔ ရိွေနတယ္ေလ။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္မ အသြင္ေျပာင္းမွရေတာ့မယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီထူးျခားတဲ့သြန္သင္ခ်က္ဟာ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာပဋိညာဥ္ေဖာ္ေဆာင္ေရးကိစၥမွာ အတိအက် လိုအပ္ေနတဲ့ – ႏွလံုးသြင္းထားရမယ့္ စြမ္းအင္ျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြန္မ ခံစားမိတယ္” ဟူ၍ Figueres မွ ေျပာျပခဲ့သည္။

    ဘုန္းေတာ္ႀကီးသည္ အခန္းေပါင္း ၄၀၀ ရိွသည့္ အဆုိပါ နာဇီ႒ာနခ်ဳပ္ေနရာေဟာင္းသို႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေရာက္ရိွလာေသာအခါ ေသဆံုးလူနာမ်ားအား ရည္ညႊန္း၍ စာတစ္ေစာင္ေရးသားသည္။ ၎စာကိုလည္း ထိုေနရာတြင္ေနထိုင္ၾကသည့္ သံဃာမ်ား၊ သီလရွင္မ်ားအား ေန႔စဥ္ ဖတ္ၾကားေစသည္။

    ထိုစာ၌ ပါ၀င္ေရးသားထားသည္မွာ “ ယခုေသာ္ ရဟန္းသံဃာမ်ား ေရာက္ရိွလာေလၿပီ။ အသင္တို႔ ခံစားခဲ့ၾကရေသာ မတရားမႈႏွင့္ ဒုကၡေ၀ဒနာမ်ားကို ၾကားသိနားလည္ေပးၾကပါသည္။ အသင္တို႔ကို ဒုကၡေပးခဲ့ၾကေသာသူတို႔မွာလည္း ႀကီးမားသည့္ဒုကၡမ်ား ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္အခါက သူတို႔ျပဳလုပ္ေနသည့္အရာကို သူတို႔ မသိခဲ့ၾက။ သို႔ျဖစ္၍ အသင္တို႔၏ႏွလံုးသား၌ ေမတၱာႏွင့္ခြင့္လႊတ္ျခင္းတရားကို ေမြးဖြားကိန္းေအာင္းေစပါေလာ့။ သို႔မွသာ သူတို႔သည္လည္း အသြင္ေျပာင္းမည့္အခြင့္အေရးႏွင့္ သင့္ျမတ္ေရး ရရိွလာေပမည္။ ဤ Waldbrol ေဒသတင္မက ဂ်ာမနီတစ္ႏိုင္ငံလံုးႏွင့္ ကမာၻ႕တစ္ခြင္ရိွဒုကၡ႒ာေနမ်ားအား အသြင္ေျပာင္းေရးႏွင့္သင့္ျမတ္ေရးေဒသမ်ားျဖစ္လာေအာင္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ရန္အလို႔ငွာ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ႏွင့္ အလားတူက်င့္ေဆာင္ၾကမည့္သူမ်ားကို အသင္တို႔မွ ကူညီအားေပးၾကပါကုန္” ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

    ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေရး ေဆာင္ရြက္ေနေသာ ဤဆရာေတာ္ႀကီးကို အေနာက္တိုင္းသားမ်ားစြာက ၀ိပႆနာဖခင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ သူ၏ေက်ာင္းတိုက္မ်ား ကမာၻအႏွံ႔ ရိွေနသလို ကမာၻတြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို အလ်င္ျမန္ဆံုး တိုးပြားလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သူလည္းျဖစ္၏။

    ယမန္ႏွစ္က ကမာၻ႕ဘဏ္ဥကၠ႒ Jim Yong Kim က ဇင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဆရာေတာ္အား ၀ါရွင္တန္ရိွ ကမာၻ႕ဘဏ္႒ာနခ်ဳပ္သို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့ၿပီး ၎ေမတၱာပို႔ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ ခ်ီးမႊမ္းဂုဏ္ျပဳခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္၏ The Miracle of Mindfulness စာအုပ္မွာ သူအႏွစ္သက္ဆံုး စာအုပ္တစ္အုပ္လည္းျဖစ္သည္။

    ကမာၻ႕ၾသဇာအႀကီးမားဆံုး နည္းပညာကုမၸဏီ ၁၅ ခုအနက္အပါအ၀င္ျဖစ္သည့္ Google မွလည္း ၎၏စီအီးအိုမ်ားအတြက္ သီးသန္႔တစ္ရက္ ဘာ၀နာတရားျပေပးရန္ ဆရာေတာ္အား Silicon Valley သို႔ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က ဖိတ္ၾကားခဲ့ေသးသည္။ Cloud computing giant Salesforce မွ CEO ျဖစ္သူ Marc Benioff ကလည္း ေရာဂါေ၀ဒနာျဖစ္ၿပီးသည့္ေနာက္ ဆရာေတာ္၏ ျပန္လည္ထူေထာင္မြမ္းမံေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၌ ရပ္တည္အားေပးခဲ့၏။

    ဆရာေတာ္သည္ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲအဆံုးသတ္ေရးစြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုဗယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္လ်ာထားစာရင္း၌ မာတင္လူသာကင္းမွ တင္သြင္းအဆိုျပဳခဲ့သည္။ “ဗီယက္နမ္က ဒီလိုသိကၡာျမင့္ျမတ္တဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးထက္ ႏိုဗယ္လ္ဆုထိုက္တန္သူကို ကၽြန္ေတာ့္ဖက္က မသိရိွထားပါဘူး။ သူ႔ရဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေတြးအျမင္ကို လက္ေတြ႕အသံုးခ်ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ မတူကြဲျပားမႈမ်ားေပါင္းစည္းညီညြတ္ေရး၊ ကမာၻ႕ညီေနာင္၀ါဒနဲ႔ လူသားဆန္မႈေက်ာက္တိုင္ႀကီးကို တည္ေဆာက္သြားႏိုင္ပါလိမ့္မယ္” ဟူ၍ မာတင္လူသာကင္းမွ ညႊန္းဆိုခဲ့ရသူပင္။

    (Huffington Post ၏ ဆန္းသစ္မႈႏွင့္ၾသဇာသက္ေရာက္မႈက႑ အမႈေဆာင္အယ္ဒီတာ Jo Confino ေရးသားေသာ The Buddhist Monk Is An Unsung Hero in The World’s Climate Fight ေဆာင္းပါးကို မင္းထြဋ္ေခါင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။)

  • “ကမၻာႀကီးရဲ႕ေခါင္မုိး” လုိ႔ တင္စားခံရတဲ့ တိဘက္က ေၾကာက္မယ္ဖြယ္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပႆနာမ်ား

    “ကမၻာႀကီးရဲ႕ေခါင္မုိး” လုိ႔ တင္စားခံရတဲ့ တိဘက္က ေၾကာက္မယ္ဖြယ္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပႆနာမ်ား

    ဒီဇင္ဘာ ၁၁၊ ၂၀၁၅
    M-Media

    tibet

    – ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြက ပဲရစ္မွာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈအတြက္ ေခါင္းခ်င္း႐ုိက္ေဆြးေႏြးေနၾကတဲ့အခ်ိန္ “ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေခါင္မုိး” လုိ႔ တင္စားေခၚေ၀ၚၾကရတဲ့ တိဘက္ႏုိင္ငံကေတာ့ ဆုိးရြားတဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။

    ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းက ေရခဲျပင္ႀကီးေတြဟာ ျမင့္တက္လာတဲ့ အူခ်ိန္ေၾကာင့္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ အရည္ေပ်ာ္ေနတယ္လုိ႔ တိဘက္တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူတစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။

    “တိဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္ႀကီးရဲ႕ ကမၻာလံုးဆုိင္ရာအေရးပါမႈကုိ ကမၻာႀကီး၊ ကုလနဲ႔ ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းေတြက လွည့္ၾကည့္သင့္တယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေတာင္းဆုိေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တိဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္ဟာ ကမၻာ့ ရာသီဥတုဆုိင္ရာ ေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ အဓိကအေၾကာင္းအရာ ျဖစ္သင့္ပါတယ္” လုိ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ သုေတသနပညာရွင္ တမ္ပါ ဂ်ာလ္ဆန္ ဇမ္လ္ဟာက ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    “ဒါဟာ ပဲရစ္က COP21 (ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆုိင္ရာ ညီလာခံ)အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တုိက္တြန္းခ်င္တဲ့ ကိစၥပါပဲ”

    ဇမ္လ္ဟာ ဟာ ပဲရစ္က အဲဒီညီလာခံကုိ တီဘက္ေပၚလစီေရးရာအသင္း CTA ကုိ ကုိယ္စားျပဳၿပီး တက္ေရာက္ေနတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။

    တီဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္ဟာ ေရခဲျပင္ေပါင္း ၄၆၀၀၀ တည္ရွိတဲ့ ေနရာျဖစ္ၿပီး အဲဒီ ေရခဲျပင္ေတြဟာ အိႏၵိယရဲ႕ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံေတြအပါအ၀င္ အာရွႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ စီးဆင္းတဲ့ ျမစ္ေတြရဲ႕ အဓိက ရင္းျမစ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။

    “တိဘက္ကေန ျမစ္ဖ်ားခံစီးဆင္းတဲ့ ေရကုိ အာရွျပည္သူ ၁.၃ ဘီလီယံေလာက္က မွီခုိေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ဒီေရခဲျပင္ႀကီးေတြဟာ ႏွစ္ဆတုိးအရည္ေပ်ာ္ေနၿပီး ကမၻာႀကီးရဲ႕ အျခားေနရာေတြက ေရခဲျပင္ေတြထက္ ပုိျမန္ျမန္ အရည္ေပ်ာ္ေနတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေရအရင္းအျမစ္ ဖူလံုေရး ျပႆနာပါပဲ” လုိ႔ COP21 ညီလာခံကုိ တက္ေရာက္ေနတဲ့ တီဘက္တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ ေလာ့ဘ္ဆန္ ယန္ဆုိက ေျပာပါတယ္။

    ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ မီတာ ၄၀၀၀ အျမင့္မွာတည္ရွိၿပီး ဟိမ၀ႏၱာေတာင္တန္းရဲ႕ထိပ္မွာ စကြဲယားကီလုိမီတာ ၂.၅ သန္း က်ယ္ျပန္႔တဲ့ တိဘက္ကုန္ျပင္ျမင့္ဟာ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ကုန္းျပင္ျမင့္ေတြထဲမွာ အႀကီးဆံုး ကုန္းျပန္ျမင့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    “အႀကီးဆံုးနဲ႔ အေရးပါဆံုး ျမစ္ႀကီး ၆ သြယ္က တီဘက္ကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာၿပီး အိႏၵိယနဲ႔ ပါကစၥတန္အပါအ၀င္ ကမၻာေပၚမွာ လူဦးေရအထူထပ္ဆံုး ႏုိင္ငံ ၁၀ ခုစီကုိ စီးဆင္းေနပါတယ္။ တိဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္မွာျဖစ္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ အဲဒီတုိင္းျပည္ေတြအတြက္လည္း သက္ဆုိင္မႈ ရွိေနမွာပါ။ ခ်က္ျခင္းလက္ငင္းျဖစ္မယ့္ အက်ိဳးဆက္ေတြက ေရႀကီးတာမ်ိဳးနဲ႔ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ မုိးရြာသြန္းမႈေတြပါပဲ” လုိ႔ ဇမ္လ္ဟာက ဆုိပါတယ္။

    COP21 ညီလာခံၿပီးဆံုးဖုိ႔ တစ္ရက္သာလုိေတာ့တဲ့အခ်ိန္မွာ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကေတာ့ ကမၻာ့အပူခ်ိန္ကုိ အလ်င္အျမန္ ျမင့္တက္ေစတဲ့ ကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈ တရား၀င္ေလ်ာ့ခ်ေရး သေဘာတူညီခ်က္ရရွိဖုိ႔ ေနာက္ဆံုး မိနစ္အထိ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုေနၾကတုန္းပါပဲ။

    စက္မႈထြန္းကားတဲ့ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတုိ႔လုိ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံေတြ ဒီ၀န္ထုတ္၀န္ပုိးကုိ ပုိမုိမွ်ေ၀ဖုိ႔ အင္တုိက္အားတုိက္ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။

    တိဘက္တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကေတာ့ တိဘက္က စီးဆင္းတဲ့ ျမစ္ေၾကာင္းေတြဟာ ကမၻာ့လူဦးေရရဲ႕ ၃ ပံု ၁ ပံုကုိ အေထာက္အကူျပဳေနတာေၾကာင့္ ကမၻာႀကီးဟာ တိဘက္ကုိ လစ္လ်ဴမ႐ႈသင့္ဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။

    တ႐ုတ္ဟာ တိဘက္မွာ ဆည္ေတြအမ်ားအျပားေဆာက္ထားၿပီး၊ သတၳဳတြင္းလုပ္ငန္းေတြကုိလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ကုိင္ေနတာေၾကာင့္ ရလဒ္အေနနဲ႔ တိဘက္က လွည့္လည္သြားလာေနထုိင္သူ လူမ်ိဳး(ေနာ္မဒ္) ေတြဟာ ေျပာင္းေရႊ႕ေပးေနရပါတယ္။

    “တ႐ုတ္ေတြေၾကာင့္ ေနာ္မဒ္လူမ်ိဳး ၂ သန္းေက်ာ္ေလာက္ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ေနရာကေန အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ တိဘက္က ဒီေနာ္မဒ္ေတြရဲ႕ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈဟာ မေရရာမေသခ်ာေတာ့ဘူး။ လူငယ္မ်ိဳးဆက္ေတြဟာလည္း တိဘက္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘာသာစကားကုိ ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရပါတယ္။ တိဘက္ျပည္သူေတြဟာ ရာသီဥတုဆုိး၀ါးမႈရလဒ္ကုိ ေလ်ာ့ပါးသက္သာေစတဲ့၊ လုိက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္သင့္ပါတယ္” လုိ႔ ေလာ့ဘ္ဆန္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။

    “ေပၚလစီေရးဆြဲတဲ့ေနရာမွာ တိဘက္ေတြရဲ႕အသံကုိလည္း ထည့္သြင္းသင့္ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစုိးရကလည္း တိဘက္ျပည္သူေတြဟာ ျပႆနာမဟုတ္ဘဲ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ျပႆနာရဲ႕ အေျဖျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိလည္း အသိအမွတ္ျပဳသင့္ပါတယ္” လုိ႔ သူမက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    တိဘက္ျပည္သူေတြကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ သူတို႔ရဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကုိ လစ္လ်ဴ႐ႈၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကုိ ဖ်က္ဆီးေနတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲခဲ့ၾကပါတယ္။

    တိဘက္ျပည္သူေတြရဲ႕ နာမ္ပုိင္းဆုိင္ရာေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးဒလုိင္းလားမားကေတာ့ မၾကာေသးမီက ထုတ္ျပန္ခဲ့ဗီဒီယုိမွာ ဒီလုိေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    “ဒီစိမ္းလန္းတဲ့ကမၻာႀကီးဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ ေနအိမ္ႀကီးျဖစ္ၿပီး တိဘက္ကေတာ့ အဲဒီအိမ္ရဲ႕ အမိုးျဖစ္ပါတယ္။ တိဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္ဟာ ကာကြယ္ဖုိ႔လုိအပ္ေနၿပီး ဒါဟာ တိဘက္ျပည္သူေတြအတြက္သာ မဟုတ္ဘဲ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကမၻာႀကီးေရရွည္တည္တံ့ဖုိ႔အတြက္ပါပဲ”

    ဒလုိင္းလားမားဟာ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရၿပီး အေ၀းေရာက္အစုိးရဖြဲ႕စည္းခဲ့ကာ ႐ံုးခ်ဳပ္ကေတာ့ အိႏၵိယေတာင္ေပၚၿမိဳ႕ေလးျဖစ္တဲ့ ဒါရမ္ဆာလာမွာ တည္ရွိပါတယ္။

    တိဘက္ရဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခုိက္ျခင္းဟာ ကမၻာ့ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းေတြက ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းသူေတြရဲ႕ စကား၀ုိင္းမွာ အာ႐ံုစုိက္မႈ ရမွာမဟုတ္ဘူး ဆုိတာကုိလည္း တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ရိပ္စားမိၾကပါတယ္။

    “ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ အစုိးရေတြကိုပဲ မွီခုိလုိ႔မရပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အတူတကြ အလုပ္လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါဟာ အစုိးရကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ျပည္သူ႕ကိစၥပါ။ သူတုိ႔ဟာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကုိ အခံစားရဆံုးသူေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကုိ တကယ္ ဂ႐ုစုိက္တဲ့ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အန္ဂ်ီအုိေတြနဲ႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ ကြန္ယက္ေတြ ဖြဲ႕ဖုိပါပဲ” လုိ႔ ေလာ့ဘ္ဆန္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    (Aljzaeera သတင္းဌာနမွ Roof of the world’ cries for climate action ေဆာင္းပါးကုိ ဆီေလ်ာ္ေအာင္
    ဘာသာျပန္ဆုိသည္)