News @ M-Media

Tag: India

  • အာကာသစူးစမ်းရေးမှာ လျှော့မတွက်သင့်ကြောင်း သက်သေပြလိုက်တဲ့ အိန္ဒိယ

    အာကာသစူးစမ်းရေးမှာ လျှော့မတွက်သင့်ကြောင်း သက်သေပြလိုက်တဲ့ အိန္ဒိယ

    သြဂုတ် ၂၄၊ ၂၀၂၃

    M-Media 


    -အိန္ဒိယ လစူးစမ်းရေးဂြိုဟ်တု Chandrayaan-3 က ဂြိုဟ်ဆင်းယာဥ်ငယ်ဟာ သြဂုတ်လ ၂၃ ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ လမျက်နှာပြင်ပေါ်ကို အောင်မြင်စွာ ဆင်းသက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

    ရေခဲမြစ်တွေနဲ့ ရေအရင်းအမြစ် ကြီးကြီးမားမားရှိနိုင်တယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယူဆထားတဲ့ လတောင်၀င်ရိုးစွန်းကို ဆင်းသက်ခဲ့တာပါ။ 

    လတောင်၀င်ရိုးစွန်းကို ရောက်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် မှတ်တမ်း၀င်ခဲ့ပြီး၊ အာကာသစူးစမ်းရေးမှာ အင်အားကြီးတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာကြောင်း အိန္ဒိယက သက်သေပြနိုင်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။  

    ရက်ပိုင်းအရင်ကပဲ ရုရှားက ဒီနေရာမှာ အာကာယာဥ်ဆင်းဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ 

    အိန္ဒိယဟာ အမေရိကန်၊ တရုတ်နဲ့ ရုရှားတို့ပြီးတဲ့နောက် လပေါ်ကို အာကာယာဥ်ခြေချနိုင်နဲ့ စတုတ္ထမြောက်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

    ၁၉၆၀ က စတင်ခဲ့ 

    အိန္ဒိယရဲ့ အာကာသ စူးစမ်းရေး စီမံကိန်းဟာ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်တွေကတည်းက စတင်ခဲ့တာပါ။ 

    နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကာလအတွင်း အရပ်ဖက်နဲ့ စစ်ဖက်သုံး ဂြိုဟ်တုပေါင်းများစွာကို ကမ္ဘာပတ်လမ်းထဲ အောင်မြင်စွာ လွှတ်တင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

    အိန္ဒိယဟာ လက်ရှိမှာ ပြည်တွင်းဖြစ်ဒုံးပျံနဲ့ အခကြေးငွေယူပြီး နိုင်ငံတကာ ဂြိုဟ်တုတွေကို လွှတ်တင်ပေးတဲ့ ၀န်ဆောင်မှုလည်း ပေးနေပါတယ်။ 

    ၂၀၀၈ ခုနှစ် Chandrayaan-1 အမည်နဲ့ လစူးစမ်းရေး ဂြိုဟ်တု လွှတ်တင်မှုမှာ တောင်၀င်ရိုးစွန်းအတွင်း ရေခဲတွေရှိကြောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ 

    ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ဂြိုဟ်ဆင်းယာဥ်ငယ် ဆင်းသက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ 

    Chandrayaan-3 ရဲ့ အခုအောင်မြင်မှုဟာ အိန္ဒိယကို အဖက်ဖက်က အားကောင်းလာစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားနိုင်ငံကြီးတွေနဲ့ယှဥ်ရင် စားရိတ်အလွန်သက်တာတဲ့ ဂြိုဟ်တုလွှတ်တင်မှုစနစ်ကြောင့် ကမ္ဘာ့ အာကာသစူးစမ်းလေ့လာရေးကုမ္ပဏီတွေ အိန္ဒိယကို၀င်ရောက်ဖို့ တာဆူနေကြပါပြီ။ 

    အာကာသလေ့လာမှုနဲ့အတူ အကာကသနေ ကမ္ဘာမြေကို ပြန်လည်စောင့်ကြည့်တဲ့ စနစ်တွေလည်း အားကောင်းလာပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ် ခံစားနေရမှုကို ပိုမို စနစ်တကျ ကိုင်တွယ်လာနိုင်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    Ref: Reuters, Foreign Policy 

  • အိန္ဒိယမှ သန့်ရှင်းရေးအမျိုးသမီး ၁၁ ဦး ထီစပ်တူပေါက်ပြီး ဘ၀ပြောင်းလဲ

    အိန္ဒိယမှ သန့်ရှင်းရေးအမျိုးသမီး ၁၁ ဦး ထီစပ်တူပေါက်ပြီး ဘ၀ပြောင်းလဲ

    သြဂုတ် ၂၊ ၂၀၂၃

    M-Media 


    -အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ကီရာလာပြည်နယ်က သန့်ရှင်းရေးအလုပ်သမား ၁၁ ဦးဟာ ရူပီး သန်း ၁၀၀ အထူးဆုကြီးကို ဆွတ်ခူးသွားပါတယ်။ 

    ပါရက်ပါနန်ဂါဒီလို့ခေါ်တဲ့ မြို့ငယ်လေးမှာ အမှိုက်လိုက်သိမ်းကြသူတွေပါ။ တစ်ရက်လုပ်ခ ရူပီး ၂၅၀ လောက်သာရပြီး မိသားစု စား၀တ်နေရးအတွက် မလောက်ငှကြပါဘူး။ 

    ဒါပေမယ့် အဲ့ဒီ သန့်ရှင်းရေးအလုပ်သမား ၁၁ ဦးဟာ လစဥ် ထီစပ်တူထိုးလေ့ ရှိကြပါတယ်။ 

    “ရူပီးတစ်ထောင်ပေါက်လည်း ကျွန်မတို့ ၀ေမျှယူကြတယ်” လို့ အမ်ပီ ရဒ်ဟာဆိုတဲ့ အမျိုးသမီးက ပြောပါတယ်။ 

    ပြီးခဲ့တဲ့လမှာ မိုးရာသီအထူးဆုကြီး ဆွတ်ခူးဖို့အတွက် သူတို့ ၁၁ ဦးဟာ ရူပီး ၂၅၀ တန်ထီကို ထိုးခဲ့ကြပါတယ်။ 

    အသက် ၇၂ နှစ်အရွယ် ကူတီမာလူက သူ့မှာ ပိုက်ဆံမလောက်တဲ့အတွက် ထီထိုးဖို့ ရဒ်ဟာ ပိုက်ဆံလာကောက်တဲ့အချိန် စိတ်မကောင်းဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ 

    “ချယ်ရူမန်နီ ဘေဘီ(အဖွဲ့ထဲမှ တစ်ဦး) က သူ့မှာ ၂၅ ရူပီးရှိတယ်။ ထီဖိုးအတွက် ချေးပေးမယ်လို့ ပြောပါတယ်”

    ချယ်ရူမန်နီနဲ့ ကူတီမာလူတို့ဟာ တစ်ယောက် ၁၂ ရူပီးခွဲစီ ထည့်၀င်ခဲ့ပြီး ကျန်တဲ့ အမျိုးသမီး ၉ ဦးကတော့ ၂၅ ရူပီးစီ ထည့်၀င်ခဲ့ပါတယ်။ 

    “ဘာဆုပဲပေါက်ပေါက် ခွဲယူကြမယ်လို့ ကျွန်မတို့ သဘောတူခဲ့ကြတာပါ။ ဒီလိုဆုကြီး ပေါက်လိမ့်မယ်လို့လည်း မထင်ထားပါဘူး” လို့ ကူတီမာလူက ဆိုပါတယ်။

    ထီထွက်ပြီး နောက်တစ်ရက်အကြာမှ အဖွဲ့ထဲက အမျိုးသမီးတစ်ဦးဟာ သူ့အမျိုးသားကို ထီတိုက်ခိုင်းခဲ့ပြီး ကံထူးတယ်ဆိုတာ သိခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    “အထူးဆုကို ကျွန်မတို့ထိုးတာ ၄ ခါရှိပြီ။ ၄ ကြိမ်မြောက်မှာ ကံထူးသွားတာပေါ့” လို့ ရဒ်ဟာက ပြောပါတယ်။

    ဒီလိုအထူးဆု ပေါက်တယ်ဆိုတာ မယုံခဲ့ဘူးလို့ အသက် ၆၂ နှစ်အရွယ် ချယ်ရူမန်နီက ပြောပါတယ်။ 

    “ကျွန်မက သိပ်ကံကောင်းလေ့ မရှိဘူး” 

    ၂၀၁၈ ခုနှစ် ကီရာလာရေကြီးမှုမှာ ချယ်ရူမန်နီတစ်ယောက် နေအိမ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ထီပေါက်ပြီးနောက် အိမ်အသစ်ပြန်ဆောက်ဖို့ စီစဥ်နေပါတယ်။ 

    သူတို့အဖွဲ့ထဲက လူတိုင်းဟာ အကျပ်အတည်း တစ်ခုမဟုတ် တစ်ခုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသူတွေပါ။ 

    အသက် ၅၀ အရွယ် ကေဘင်ဒူရဲ့ ခင်ပွန်းဟာ ကျောက်ကပ်ရောဂါနဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်မှာ ဆုံးပါးသွားခဲ့ပါတယ်။ ငွေမရှိတဲ့အတွက် ကျောက်ကပ်အစားထိုးဖို့ မတတ်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။ 

    “ကျောက်ကပ်ဆေးဖို့ ဖယ်ထားတဲ့ ငွေထဲကနေ ကျွန်မခင်ပွန်းက ထီဖဲ့ထိုးခဲ့သေးတယ်။ အိမ်ကိုလည်း သူ အပြီးသတ် မဆောက်သွားနိုင်ခဲ့ဘူး။ အခု ကျွန်မ အပြီးသတ်ပေးရေတာ့မှာပေါ့” 

    အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် သမီးဖြစ်သူ ပညာတတ်ဖြစ်ကာ အလုပ်ကောင်းကောင်းရဖို့အတွက် ထီပေါက်တဲ့ငွေကို သုံးစွဲသွားမယ်လို့လည်း သူမက ပြောပါတယ်။ 

    မိမိတို့အိမ်ထောင်ရေးကို တွေးပူနေကြောင်း ထီမထွက်ခင် ၁ ရက်အလိုက မိဘတွေ ပြောခဲ့သေးတယ်လို့ အသက် ၄၉ နှစ်အရွယ် လက်ရှမီးက ပြောပါတယ်။ 

    သူမအမျိုးသားဟာ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ပြည်နယ်အတွင်း မိုးကြီးနေတဲ့အတွက် လတ်တလောမှာ အလုပ်မရှိပါဘူး။ 

    ထီပေါက်တဲ့ငွေနဲ့ သမီးရဲ့ ပညာရေးကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်မယ့်အတွက် လက်ရှမီးတို့ ဇနီးမောင်နှံ စိတ်အေးသွားရပါပြီ။ 

    အဖွဲ့ထဲက အသက် ၅၆ နှစ်အရွယ် လီလာမှာ ခွဲစိပ်ကုသဖို့လိုအပ်နေတဲ့ သမီးတစ်ယောက် ရှိပါတယ်။ 

    “သူ့ကို မင်္ဂလာဆောင်ပေးဖို့ ကျွန်မရဲ့အိမ်ကို ပေါင်ခဲ့ရပါတယ်” 

    အစိုးရက အခွန်နှုတ်ပြီးရင် သူတို့ ၁၁ ဦးဟာ ရူပီး ၆၃ သန်း ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    ၉ ယောက်က တစ်ဦးကို ၆ ဒဿမ ၃ သန်း ရရှိမှာဖြစ်ပြီး ချယ်ရူမန်နီနဲ့ ကူတီမာလူတို့က ၃ ဒဿမ ၁၅ သန်းစီ ရရှိမှာပါ။ 

    သူတို့ ၁၁ ဦးဟာ အမှိုက်သိမ်းတဲ့အလုပ်နဲ့ မလောက်ငှတာကြောင့် အိမ်သာဆောက်တာလို အခြားအောက်ခြေသိမ်းအလုပ်တွေလည်း လိုက်လုပ်ရပါတယ်။ 

    ထီပေါက်သွားပေမယ့် သူတို့ ဒီအလုပ်ကို ဆက်လုပ်နေကြအုံးမှာပါ။

    “ကျွန်မတို့ ဆုံးဖြတ်ထားတာ တစ်ခုရှိတယ်။ ဒီအလုပ်ကြောင့် ကျွန်မတို့ စုစည်းမိပြီး အခုလို ချမ်းသာလာတဲ့အတွက် ဒီအလုပ်ကို မထွက်ဘူး ဆိုပြီးတော့ပေါ့” လို့ လီလာက ပြောပါတယ်။ 

    Ref: BBC 

  • မဏိပူရမှာ လူမျိုးရေး တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေပြီ

    မဏိပူရမှာ လူမျိုးရေး တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေပြီ

    ဇူလိုင် ၁၇၊ ၂၀၂၃

    M-Media 


    -အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း မဏိပူရပြည်နယ်မှာ မေလအတွင်းက စတင်ခဲ့တဲ့ လူမျိုးရေးအဓိကရုဏ်းဟာ အခုအချိန်မှာတော့ လူမျိုးစုနှစ်ဖက် လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်တဲ့အဆင့်ကို ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ 

    လူများစု ဟိန္ဒူဘာသာ၀င်တွေဖြစ်တဲ့ ကသည်းလူမျိုးတွေက ပြည်နယ်အတွင်း ခရစ်ယာန်ဘာသာ၀င် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေ ရရှိထားတဲ့ အထူးအခွင့်အရေးတွေကို ထပ်တောင်းရာကနေတစ်ဆင့် လူမျိုးရေး တင်းမာမှုတွေ စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

    ကသည်းတွေဟာ ပြည်နယ်က မြေပြန့်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်ပြီး ကူကီးလို လူမျိုးစုတွေက တောင်ပေါ်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်ပါတယ်။ 

    မိမိတို့နယ်မြေတွေ၊ ယဥ်ကျေးမှုအမှတ်သညာတွေ ပျောက်ဆုံးသွားနိုင်တဲ့ ကသည်းတို့ရဲ့ တောင်းဆိုမှုကို ကူကီးတွေက အပြင်းအထန် ဆန္ဒပြကန့်ကွက်ခဲ့ကြတာပါ။ ကသည်းတွေကလည်း တန်ပြန်ဆန္ဒပြမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မေလမှာတော့ သတ်ဖြတ်မှု၊ မီးရှို့မှုတွေအထိ ဦးတည်ခဲ့ပါတယ်။ 

    လက်ရှိအချိန်မှာ ကသည်းတွေ နေထိုင်တဲ့ နေရာနဲ့ ကူကီးလူမျိုးတွေနေထိုင်တဲ့နေရာ သီးခြားစီဖြစ်သွားခဲ့ပြီး လက်နက်တွေကိုင်ကာ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွေ ခပ်စိပ်စိပ် ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ 

    တစ်ချို့တိုက်ခိုက်မှုတွေဟာ စစ်တပ်နဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့၀င်တွေရဲ့ အရှေ့မှာတင် ဖြစ်ပွားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    ပဋိပက္ခ စဖြစ်ကတည်းက သေဆုံးသူ အနည်းဆုံး ၁၂၀ လောက် ရှိလာပြီလို့ အိန္ဒိယအစိုးရက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မြေပြင်မှာ ဒီထက်ပိုမို များပြားနိုင်တယ်လို့ လေ့လာစောင့်ကြည့်သူတွေက ပြောပါတယ်။ 

    နေအိမ်အဆောက်အဦးတွေ၊ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတွေ၊ ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းတွေလည်း အများအပြား ဖျက်ဆီးခံထားရပါတယ်။ 

    နိုင်ငံရေးသုတေသီတွေကတော့ အိန္ဒိယဟာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို ပထမဆုံး ကြုံတွေ့နေရပြီလို့ သတိပေးထားပါတယ်။ 

    Ref: Aljazeera 

  • လ၏ တောင်၀င်ရိုးစွန်းကို ဆင်းသက်မည့် အိန္ဒိယ၏ တတိယမြောက် အာကသယာဥ်

    လ၏ တောင်၀င်ရိုးစွန်းကို ဆင်းသက်မည့် အိန္ဒိယ၏ တတိယမြောက် အာကသယာဥ်

    ဇူလိုင် ၁၆၊ ၂၀၂၃

    M-Media 


    -အိန္ဒိယနိုင်ငံဟာ တတိယမြောက် လစူးစမ်းလေ့လာရေးယာဥ်ကို သောကြောနေ့မှာ အောင်မြင်စွာ လွှတ်တင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

    အာကာသယာဥ်ကို Chandrayaan-3 လို့ အမည်ပေးထားပြီး သြဂုတ်လ ၂၃-၂၄ ရက်နေ့မှာ လပေါ်ကို ရောက်ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ 

    အာကာသယာဥ်ဟာ လူသားတွေ စူးစမ်းလေ့လာမှုနည်းပါးတဲ့ လရဲ့ တောင်ဖက်၀င်ရိုးစွန်းပေါ်ကို ဆင်းသက်မှာပါ။ အောင်မြင်ရင် အမေရိကန်၊ ဆိုဗီယက်နဲ့ တရုတ်တို့နောက်ပိုင်း လတောင်၀င်ရိုးစွန်းကို ရောက်ရှိတဲ့ စတုတ္ထမြောက်နိုင်ငံ ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    အိန္ဒိယရဲ့ လစူးစမ်းလေ့လာရေး စီမံကိန်းဟာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ စတင်တာပါ။ Chandrayaan-1 လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ အာကာသယာဥ်ကို လွှတ်တင်ကာ လပေါ်မှာ ရေ ရှိ၊ မရှိကို လေ့လာခဲ့ပါတယ်။  

    နေ့ဖက်တွေမှာ လပေါ် လေထုရှိကြောင်းကို Chandrayaan-1 ရဲ့ စူးစမ်းလေ့လာမှုကနေတစ်ဆင့် တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ 

    Chandrayaan-2 အာကာသယာဥ်ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ လွှတ်တင်ခဲ့ပြီး လဆင်းယာဥ်ငယ် လပေါ်ကိုဆင်းသက်ရာမှာ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အာကာသယာဥ်ကတော့ လပတ်လမ်းကြောင်းမှာ လှည့်ပတ်ကာ လေ့လာမှုတွေ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ 

    Chandrayaan-2 လဆင်းယာဥ်ငယ် ပျက်ကျမှုကို ပုံတူဖန်တီး လေ့လာမှုတွေ ပြုလုပ်ကာ အခုတစ်ခေါက်ခရီးစဥ်မှာ ထပ်မဖြစ်အောင် ကြိုးစားထားတယ်လို့ အိန္ဒိယ အာကာသ အေဂျင်စီက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ 

    Chandrayaan-3 အာကာယာဥ်အတွင် ရူပီး ၆ ဒဿမ ၁ ဘီလီယံ (ကန်ဒေါ်လာ ၇၅ သန်း) ကုန်ကျခဲ့ပါတယ်။ 

    Ref: BBC

  • ခတီဂျာဘီဘီ (သို့မဟုတ်) ကလေးငယ်တစ်သောင်းကို မဖိတ်မစင် မွေးပေးနိုင်ခဲ့သူ

    ခတီဂျာဘီဘီ (သို့မဟုတ်) ကလေးငယ်တစ်သောင်းကို မဖိတ်မစင် မွေးပေးနိုင်ခဲ့သူ

    ဇူလိုင် ၁၊ ၂၀၂၃

    M-Media 


    -အိန္ဒိယက အမျိုးသမီး သူနာပြုတစ်ဦးဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း စွမ်းစွမ်းတမံ အကျိုးပြုနိုင်ခဲ့မှုကြောင့် မကြာသေးခင်က အစိုးရရဲ့ ဂုဏ်ပြုတစ်ခုကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။ 

    သူကတော့ နိုင်ငံတောင်ပိုင်း တမီလ်နာဒူးပြည်နယ်က ခတီဂျာ ဘီဘီပါ။ ၃၃ နှစ်တာ သူနာပြုကာလအတွင်း ကလေးငယ်ပေါင်း တစ်သောင်းကို အောင်မြင်စွာ မွေးဖွားပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

    “ကျွန်မမွေးဖွားပေးလိုက်တဲ့ ကလေးငယ်တစ်သောင်းလုံး ကျွန်မ ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်မှုကာလအတွင်း တစ်ဦးမှ သေဆုံးခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး။ ဒီအတွက် ဂုဏ်ယူမိပါတယ်” လို့ အသက် ၆၀ အရွယ် ခတီဂျာဘီဘီက ပြောပါတယ်။

    သူမဟာ မကြာသေးခင်ကပဲ ပင်စင်ယူလိုက်ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

    ပြည်နယ်ကျန်းမာရေး၀န်ကြီး ဆူဘရာမာနီယန်က ခတီဂျာဘီဘီ မွေးပေးခဲ့တဲ့ ကလေးငယ်တွေ တစ်ဦးမှ သေဆုံးခြင်းမရှိတဲ့ အောင်မြင်မှုအတွက် အစိုးရက ဂုဏ်ပြုခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ 

    အိန္ဒိယဟာ အရင်က ကမ္ဘာပေါ်မှာ မွေးကင်းစကလေးငယ် သေဆုံးမှု အများဆုံးတိုင်းပြည် ဖြစ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀ အတွင်း သေဆုံးမှုအရေအတွက်ဟာ သိသိသာသာ ကျဆင်းခဲ့ပြီး အခုဆိုရင် ကမ္ဘာပျမ်းမျှ သေဆုံးမှုပမာဏလောက်သာ ရှိပါတော့တယ်။ 

    ဒီအောင်မြင်မှုမှာ ခတီဂျာဘီဘီလို ကျွမ်းကျင် သူနာပြုတွေက အရေးပါတဲ့အခန်းကဏ္ဍမှာ ပါ၀င်ပါတယ်။ အိန္ဒိယဟာ ကလေးမွေးဖွားမှုမှာ သူနာပြုတွေ၊ အရပ်လက်သည်တွေကိုသာ အဓိက အားကိုးနေရတဲ့ တိုင်းပြည်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ 

    ခတီဂျာဘီဘီရဲ့ သူနာပြုဘ၀ဟာ ၁၉၉၀ မှာ စတင်ပါတယ်။ 

    “အဲဒီတုန်းက ကျွန်မ ကိုယ်၀န် ၇ လ ရှိနေပြီ။ ကလေးမွေးပြီးတော့ ၂ လပဲနားပြီး အလုပ်ပြန်၀င်ပါတယ်။ ကလေးမွေးတဲ့အချိန်မှာ အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်လောက် စိတ်သောကရောက်နေလဲဆိုတာ ကျွန်မ နားလည်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် သူတို့ စိတ်အေးဖို့၊ သက်သောင့်သက်သာဖြစ်ဖို့ကို ကျွန်မ အမြဲတမ်း ဦးစားပေးပါတယ်”

    မိခင်ကို အားကျသူ 

    ခတီဂျာဘီဘီဟာ ပြည်နယ်မြို့တော် ချနိုင်းကနေ ၉၃ မိုင်၀ေးတဲ့ လူနေထူထပ်တဲ့ ရွာလေးတစ်ရွာမှာ ဆေးခန်းဖွင့်ထားပါတယ်။ သူ့ဆေးခန်းမှာ ရိုးရိုးမွေးလူနာပဲ လက်ခံပြီး ခွဲမွေးရမယ့်လူနာတွေကို ခရိုင်ဆေးရုံကို ပို့ပေးပါတယ်။

    သူနာပြုတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ မိခင် ဇူလိုင်ခါဘီဘီကို အားကျပြီး မိခင်ခြေရာနင်းခဲ့တာလို့ ခတီဂျာဘီဘီက ပြောပါတယ်။ 

    “ငယ်ငယ်လေးကတည်းက ဆေးထိုးအပ်တွေဘာတွေနဲ့ ကျွန်မ ကစားတယ်။ ဆေးရုံအနံ့တွေဆိုလည်း အသားကျနေတော့တာ” 

    ခတီဂျာဘီဘီတို့ ငယ်စဥ်က အိန္ဒိယမှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အလွန်အားနည်းပါတယ်။ ၀ေးလံခေါင်းဖျားဒေသတွေမှာ ဆေးရုံတွေ၊ ဆရာ၀န်တွေ လုံလုံလောက်လောက်မရှိပါဘူး။ 

    “ကျွန်မ သူနာပြု စလုပ်တုန်းက ဆရာ၀န်တစ်ယောက်၊ သူနာပြုနှစ်ယောက်နဲ့ အကူ ၇ ယောက်ပဲရှိတယ်။ အစပိုင်းနှစ်တွေမှာ မအားရအောင် အလုပ်လုပ်ရတာ။ ကိုယ့်ကလေးကိုယ်တောင် မကြည့်အားဘူး။ မိသားစုတာ၀န်တွေ ကျွန်မ လစ်ဟင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တန်ဖိုးဖြတ်မရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို ကျွန်မ ရခဲ့တယ်” 

    ၁၉၉၀ မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ မွေးကင်းစကလေး သေဆုံးမှုဟာ တစ်သောင်းမှာ ၅၅၆ ဦး ရှိပါတယ်။ ရင်ခွင်ပိုက်ကလေးငယ် သေဆုံးမှုကတော့ တစ်ထောင်မှာ ၈၈ ဦးအထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ 

    လက်ရှိ အချက်အလက်တွေအရ ကလေးတစ်သောင်းမွေးရာမှာ သေဆုံးမှု ၉၇ ဦးသာ ရှိတော့ပြီး ရင်ခွင်ပိုက်ကလေးငယ် သေးဆုံးမှုက တစ်ထောင်မှာ ၈ ဦးသာ ရှိပါတော့တယ်။ 

    ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အားကောင်းလာအောင်၊ အမျိုးသမီးတွေ ကျန်းမာရေးအသိ မြင့်မားလာအောင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့တဲ့ ခေတ်အဆက်ဆက် အိန္ဒိယအစိုးရတွေကို ချီးကျူးတယ်လို့ ခတီဂျာဘီဘီက ပြောပါတယ်။ 

    သူမဟာ တစ်ရက်ကို ကလေးငယ်တစ်ဦး ဒါမှမဟုတ် ၂ ဦးလောက် ပုံမှန် မွေးပေးရပါတယ်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် မတ်လ ၈ ရက်နေ့က ထူးခြား အဖြစ်အပျက်တစ်ခုကို ခတီဂျာဘီဘီက မှတ်မိနေပါတယ်။

    “ဗိုက်ကြီးသည် ၂ ယောက်က မွေးဖို့ ကျွန်မကိုစောင့်နေတယ်။ သူတို့လည်း မွေးပြီးရော နောက်ထပ် ၆ ယောက်က မွေးဖို့ ဆေးခန်းကို ရောက်လာကြတယ်”

    အဲဒီအချိန်က ခတီဂျာဘီဘီမှာ အကူတစ်ယောက်သာ ရှိပါတယ်။ ကလေးငိုသံက ဖိအားတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ပြေပျောက်စေမယ့် အားဆေးပါ။ 

    “အိမ်ပြန်ဖို့လုပ်တော့ ကလေးငိုသံတွေကို ကျွန်မကြားလိုက်ရတယ်။ ရင်ထဲကို အေးသွားတာပဲ”

    ခတီဂျာဘီဘီရဲ့ ကလေးမွေးဖွားမှု သက်တမ်းတစ်လျှောက်မှာ နှစ်မွှာပူး အစုံ ၅၀၊ ၃ မွှာပူးတစ်စုံ မွေးပေးခဲ့ရပါတယ်။ 

    ယနေ့ခေတ်မှာ ချမ်းသာတဲ့သူတွေက ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေကို သွားကြပြီး ခွဲမွေးတဲ့သူတွေလည်း ပိုများလာတယ်လို့ သူမက ပြောပါတယ်။ 

    “မီးဖွားရင်း သေဆုံးမှုတော်တော်များများကို ကျွန်မမိခင်က ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ခွဲမွေးတာက လူ့အသက်တော်တော်များများကို ကင်တင်နိုင်ပါတယ်။ ကျွန်မ သူနာပြုစလုပ်တုန်းက ခွဲမွေးဖို့ဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေ ကြောက်ကြတယ်။ အခုတော့ ရိုးရိုးမွေးတာကို ကြောက်တဲ့အတွက် ခွဲမွေးဖို့ ရွေးလာကြပါပြီ” 

    ပင်စင်ယူပြီးနောက် ရှေ့ဆက် ဘာလုပ်မယ်ဆိုတဲ့ အစီအစဥ် ခတီဂျာဘီဘီမှာ တိတိကျကျ မရှိသေးပါဘူး။ သူ့ရဲ့ ဘ၀ဟောင်းကို လွမ်းဆွတ် သတိရနေအုံးမယ်လို့ သူမက ပြောပါတယ်။ 

    “မွေးကင်းစကလေးတွေ စူးစူး၀ါး၀ါး အော်ငိုလိုက်တဲ့အသံကို ကြားချင်ပါသေးတယ်။ အမျိုးသမီးတွေဟာ မီးဖွားရင်း သေလောက်အောင် နာကျင်တဲ့ ၀ေဒနာကို ခံစားနေရတာတောင် မွေးလာတဲ့ကလေး ငိုသံကို ကြားလိုက်တာနဲ့ နာကျင်မှုတွေမေ့ပြီး ပြုံးလာကြတယ်။ ဒီိလိုမြင်ကွင်းမျိုးကို မြင်ရတဲ့ ပီတိမျိုးက စကားလုံးနဲ့ ဖော်ပြလို့မရဘူး။ ကျွန်မရဲ့ သူနာပြုသက်တမ်းတစ်လျှောက်လုံးဟာ ကြည်နူးစရာပါ”

    Ref: BBC