Tag: Islamic inventions

ဇြန္လ ၂၃ ရက္၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

ေခတ္သစ္သိပၸံပညာရပ္ရဲ႕ ေျမာက္ျမားစြာေသာအသံုးအႏႈန္းေတြဟာ အာရဗီစကားလံုးအရင္းျမစ္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ သိပၸံေဝါဟာရတစ္ခ်ိဳ႕ Algebra (အယ္လ္ဂ်ီဘရာ-အကၡရာသခၤ်ာ)၊ Algorithm (အယ္လ္ဂိုရစ္သမ္) ၊ Alkaline (အယ္လ္ကာလိုင္း) စတဲ့စကားလံုးေတြကို အာရဗီဘာသာစကားနဲ႕ရင္းႏွီးသူ တစ္ေယာက္ဟာ ခ်က္ခ်င္း အာရဗီ စကားလံုးေတြလို႕သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစကားလံုးေတြဟာ သိပၸံပညာရပ္ေတြ အေျခ တည္ျပန္႕ပြားရာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ Algebra (အကၡရာသခၤ်ာ) သာမရွိရင္ ယေန႕ ေခတ္သစ္ သခၤ်ာပညာရပ္ (Modern Mathematics)၊ ေခတ္သစ္ ရူပေဗဒပညာရပ္ (Modern Physics) ေတြရွိလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ Algorithm (အလ္ဂိုရစ္သမ္) ေတြမရွိရင္ ကြန္ပ်ဴတာေတြ ျဖစ္လာမွာမဟုတ္သလို Alkaline (အယ္လ္ကာလိုင္း) ဆိုတာမရွိရင္လည္း ဓာတုေဗဒ (Chemistry) ဆုိတာ ျဖစ္လာမွာမဟုတ္ပါ။

  ကမၻာ့သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ အစၥလာမ့္ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ အံ့ျသဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ မ်ားျပားလွတဲ့ အထင္ကရ မွတ္တိုင္ေတြ စိုက္ထူခဲ့ပါတယ္။ ( ၉ ) ရာစုက ဘဂၢဒက္ သခၤ်ာပညာရွင္ မိုဟမၼဒ္ အိဗ္ေန႕ မူဆာ အယ္လ္ခဝါရစ္ဇ္မီ (Al-Khawarizmi) ဟာ အကၡရာသခၤ်ာပညာရပ္ (Algebra) ကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ အစပိုင္းမွာေတာ့ ဒီပညာရပ္က ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ခဝါရစ္ဇ္မီ ဟာ ကိန္းစဥ္တန္းေတြနဲ႕ ႏွစ္ထပ္ ကိန္းတန္းေတြကို အဆင့္ဆင့္ (သို႕) ႀကိမ္ဖန္ တလဲလဲ ျပႆနာေျဖရွင္းနည္းစနစ္ ( Algorithm ) ေတြ အသံုးျပဳျပီးေျဖရွင္းခဲ့ပါတယ္။ အယ္လ္ဂိုရစ္သမ္ေတြဟာ ကြန္ပ်ဴတာ ပရိုဂရမ္းမင္း (ကြန္ပ်ဴတာ အလုပ္လုပ္ရန္ ညႊန္ၾကားခ်က္ေပးသည့္ နည္းပညာရပ္) ရဲ႕ အေျခခံလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ဂိုရစ္သမ္ ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာလည္း အယ္လ္ခ ဝါရစ္ဇ္မီ ရဲ႕ နာမည္ကေန ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ျပီး သခၤ်ာပညာရပ္အတြက္ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ လက္ေဆာင္လို႕ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ” ေပါင္းျဖည့္ျခင္းႏွင့္ တန္ဖိုးညိွျခင္း အႏွစ္ခ်ဳပ္က်မ္း ” (The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing”) တြက္ခ်က္မႈဆိုင္ရာ က်မ္းစာအုပ္ကို ေခတ္သစ္ အကၡရာသခၤ်ာရဲ႕ အေျခခံလို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ ႏွစ္ထပ္ကိန္းတန္းေတြကို ဒုတိယ ဒီဂရီထိ ေျဖရွင္းဖို႕ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကိန္းတန္းေတြ တြက္ခ်က္ရာမွာသံုးတဲ့ ႏႈတ္ျခင္းနဲ႕ ေခ်ျခင္း နည္းစနစ္ (Reduction and Balancing) ေတြကိုလည္း မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။

အယ္လ္ခဝါရစ္ဇ္မီ ရဲ႕ အကၡရာသခၤ်ာပညာ(Algebra) တီထြင္မႈဟာ တကယ့္ကို အေရးပါ အရာေရာက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဂရိေတြရဲ႕ ဂ်ီျသေမႀတီ ပညာရပ္အေပၚမွာ ခ်ည္းသက္သက္ အေျခခံထားတဲ့ ဂရိသခၤ်ာ ပညာရပ္ကို ေတာ္လွန္ေျပာင္းလဲလိုက္တဲ့ စြမ္းေဆာင္ခ်က္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒ့ါအျပင္ အတိတ္ကာလမွာ ဘယ္တုန္းကမွမရွိခဲ့တဲ့ တိုးတက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေအာင္ အကၡရာသခၤ်ာပညာရပ္ကို ပိုမိုတိုးတက္ေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပးျခင္းလည္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အကၡရာသခၤ်ာကို တိုးတက္ေအာင္ ေနာက္ထပ္ျဖည့္စြက္သူကေတာ့ ယေန႕ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ကဗ်ာဆရာအျဖစ္သိၾကတဲ့ အိုမာ ခယမ္ (Omar Al-Khayyam) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ကို ေအဒီ ( ၁၀၄၈ ) မွာ ေမြးဖြားပါတယ္။ သူဟာ ထပ္တိုးျပီး သံုးထပ္ ကိန္းတန္းေတြကို ဂ်ီျသေမႀတီနည္းနဲ႕ အျပည့္အစံု ရွင္းျပခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

ဂဏန္းသခၤ်ာပညာရပ္ ( Arithmetic ) အေပၚ အယ္လ္ခဝါရစ္ဇ္မီ ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ ေနာက္ထပ္အက်ိဳးျပဳျဖည့္စြက္မႈကေတာ့ အိႏၵိယ သခၤ်ာပညာရပ္မွာ တီထြင္ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယ ကိန္းစနစ္ကို အေျခခံတဲ့ ဟိႏၵဴ-အာရဗီ ကိန္းဂဏန္း (Arabic Numerals) ေတြကို မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အစၥလာမ့္အင္ပါယာေအာက္မွာ တိုးတက္ထြန္းကားေနတဲ့ မြတ္စလင္တိုင္းျပည္ေတြအတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႕ ေန႕စဥ္အသံုးျပဳရာမွာ လြယ္ကူတဲ့ သခၤ်ာပညာရပ္က မရွိမျဖစ္အေရးပါပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ သူတို႕ဟာ စာနဲ႕ေရးသားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းစနစ္ ( Finger-reckoning) ၊ အာရဗီစကားလံုးအသံုးျပဳတဲ့ ေဘဘီလိုးနီးယန္းေတြသံုးခဲ့တဲ့ ကိန္းဂဏန္းစနစ္( Babylonian Sexagesimal System) နဲ႕ အသံုးအမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယ-အာရဗီ ကိန္းဂဏန္းစနစ္ (Arabic Numerals) သံုးမ်ိဳးတို႕ကိုအဓိက အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

အယ္လ္ခဝါရစ္ဇ္မီ ဟာ အိႏိၵယသခၤ်ာစနစ္က ယူသံုးတဲ့ ကိန္းဂဏန္း (၉) လံုးနဲ႕ အာရဗ္မြတ္စလင္ေတြတီထြင္တဲ့ ၀ (သုည) ကို အသံုးျပဳျပီး တစ္ဆယ္ရဲ႕ ဆပြားကိန္းေတြျဖစ္တဲ့ တစ္ရာ၊ တစ္ေထာင္၊ တစ္ေသာင္း စသျဖင့္ တြက္ခ်က္ေရးသားရာမွာ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕ ရွင္းျပေပးခဲ့ပါတယ္။ အာရဗီ ကိန္းဂဏန္း မတိုင္ခင္ ေရွးေဟာင္း ကိန္းဂဏန္း စနစ္ေတြဟာ အသံုးျပဳရာမွာ ရႈပ္ေထြး ခက္ခဲျပီး ( ၅ ) ရဲ႕ ဆပြားကိန္း၊ (၁၂)ရဲ႕ ဆပြားကိန္း၊ (၆၀) ရဲ႕ ဆပြားကိန္းစသျဖင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမ ကိန္းဂဏန္းေတြ (ဥပမာ I,II,C,X ) ဟာလည္း က်စ္လစ္မႈမရွိဘဲ တြက္ခ်က္ရာမွာ အလြန္ခက္ခဲပါတယ္။ အိႏၵိယ-အာရဗီ ကိန္းဂဏန္း(Arabic Numerals) ေတြဟာ ဂဏန္းသခၤ်ာကို ပိုရွင္းလင္းျပီး လွ်င္ျမန္စြာ တြက္ခ်က္ႏိုင္ဖို႕လြန္စြာမွပဲ အေထာက္အကူေပးခဲ့ပါတယ္။ သခၤ်ာပညာရပ္မွာ အေရးပါတဲ့ ဒႆမစနစ္ (Decimal System) ေတြကိုလည္း အာရဗ္မြတ္စလင္ေတြပဲ စတင္တီထြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြဟာ အလယ္ေခတ္ သခၤ်ာပညာရပ္ရဲ႕ ဦးေဆာင္သူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။

အာရဗီ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ဥေရာပနဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးသူေတြထဲမွာ ထင္ရွားသူတစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေရာဘတ္ ခ်က္စတာ (Robert of Chester) နဲ႕ ဖီဘိုနာခ်ီ (Fibonacci-Italay) တို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဘတ္ ခ်က္စတာ ဟာ အယ္လ္ ခဝါရစ္ဇ္မီ ရဲ႕ အာရဗီ ကိန္းဂဏန္းေတြအေၾကာင္းေဖာ္ျပတဲ့ ဒုတိယစာအုပ္ကို (၁၂) ရာစုမွာ ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ လီယိုနာဒို ပီစာ (Leonardo from Pisa) လို႕လည္းသိၾကတဲ့ ဖီဘိုနာခ်ီ ကေတာ့ အာရဗ္သခၤ်ာပညာရပ္ေတြကို ဥေရာပလူထုအျမာက္အမ်ားဆီေရာက္ေအာင္ ပို႕ေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဖီဘိုနာခ်ီ ဟာ ျမိဳ႕ေတာ္ဘဂၢဒက္နဲ႕ မိုဆိုးလ္တို႕မွာ သခၤ်ာပညာရပ္သင္ၾကားတဲ့ ဆီဒီ အုိမာ (Sidi Omar) ထံကေန သခၤ်ာပညာရပ္ကိုသင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။သူဟာ အလက္ဇန္းဒရီးယား၊ ကိုင္ရို ၊ ဒမတ္စကပ္စ္ စတဲ့ ျမိဳ႕ေတြကစာၾကည့္တိုက္ေတြကို သြားေရာက္ေလ့လာျပီးတဲ့အခါမွာ လက္တင္ဘာသာနဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ ” တြက္ခ်က္မႈဆိုင္ရာက်မ္း ” ( Liber Abaci) ကိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ အာရဗီ ကိန္းဂဏန္းေတြအေၾကာင္းအထူးေဖာ္ျပထားပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၃ (ေဆးပညာ)
http://www.m-mediagroup.com/news/28166

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၄ (အႏုပညာ)

http://www.m-mediagroup.com/news/28362

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၅ (ဗိသုကာပညာရပ္)

http://www.m-mediagroup.com/news/28555

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၆ (အာကာသ နကၡတၱေဗဒ ပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28756

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀက ပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္ ( The Golden Age of Islam) လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္းတိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္ စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။ သမိုင္းအရ အလယ္ေခတ္ အေရွ႕တိုင္းတြင္ မြတ္စလင္မ်ားဘက္ေပါင္းစံု တိုးတက္ထြန္းကားေနခိုက္ အေနာက္တိုင္း ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ Dark Ages ဟုေခၚသည့္ အေမွာင္ေခတ္မ်ားကို ျဖတ္သန္းေနရတာျဖစ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

ဇြန္ ၁၅ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

” လ ” ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာရတဲ့ အလုပ္ဟာ အတိတ္ကာလမွာေကာ မ်က္ေမွာက္ ကာလမွာပါ မြတ္စလင္ေတြ အတြက္ အလြန္ပဲအေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑က ပါဝင္ခဲ့တာပါ။ ဘာသာေရးအရေျပာရမယ္ဆိုရင္ မြတ္စလင္ေတြဟာ လအေပၚအေျခခံတဲ့ ျပကၡဒိန္ကို သံုးစြဲၾကျပီး လဆန္းျခင္း (ဆန္းဦးစ လကိုေစာင့္ၾကည့္ျခင္း) က ရမဒါန္ ဥပုသ္လရဲ႕ အစဦးနဲ႕ ျပီးဆံုးတဲ့ကာလကို အမွတ္အသားျပဳဆံုးျဖတ္ေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဆာ္ဒီအာေရဗီးယားႏိုင္ငံရွိ ကာ့အ္ဗာ (Kabbah) ေက်ာင္းေတာ္ တည္ရွိရာ မကၠာျမိဳ႕ကို ဟဂ်္ ခရီးထြက္ရတဲ့ကာလကိုလည္း အဆံုးအျဖတ္ေပးျပန္ပါတယ္။ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္း ႏွင့္ ဟဂ်္ ျပဳျခင္း တို႕ဟာ မြတ္စလင္ေတြအေပၚ တာဝန္တင္ရွိတဲ့ ႀကီးေလးတဲ့ တာဝန္ ( ၅ ) ရပ္အနက္က ( ၂ ) ခုျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာကို တိက်တဲ့ ေနရာအရပ္နဲ႕ေဖာ္ျပျခင္း (ေျမပံုဆြဲျခင္း) အတတ္ပညာဟာ ဘာသာေရး လိုအပ္ခ်က္အရ တမဟုတ္ခ်င္း ေပၚထြက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ ကစ္ဗ္လာ (Qibla) လို႕ေခၚတဲ့ ကာဘာေက်ာင္းေတာ္တည္ရွိရာ မကၠာျမိဳ႕ရဲ႕ တည္ေနရာကို မွန္ကန္တဲ့ ကိုျသဒိနိတ္ ပံုအမွတ္အသား ေတြက တစ္ဆင့္သတ္မွတ္ တိုင္းတာဖို႕ လိုအပ္လာတာပါ။ အေၾကာင္းအရင္းက မြတ္စလင္ေတြ တစ္ေန႕ ( ၅ ) ႀကိမ္ ဦးခ်ဝတ္ျပဳရာမွာ မကၠာျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ဦးတည္ရာဘက္ကို သိရွိဖို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဆံုးမွာ မြတ္စလင္ေတြႀကိဳးစားရွာေဖြ သိရွိလာတဲ့ ၾတီဂိုႏိုေမႀတီ (ျတိဂံေထာင့္မ်ားႏွင့္ဆက္စပ္ဆိုင္ေသာ သခ်ၤာပညာရပ္) အေျဖဟာ လြန္စြာပဲ အသိဉာဏ္ အဆင့္ျမင့္မားလွပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ႀတီဂိုႏိုေမႀတီ ပညာရပ္ကိုက မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ တီထြင္တိုးတက္မႈလို႕ေတာင္ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ကမၻာ့ေျမပံုကိုေရးဆြဲခဲ့တဲ့အျပင္ ကမၻာကိုယ္တိုင္(မိမိဝင္ရိုးေပၚ)လည္ပတ္မႈရဲ႕ တြက္ခ်က္မႈအေျခခံကိုပါ ေတြ႕ရွိခဲ့တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ရလာဒ္အားျဖင့္ ကမၻာအႏွံ႕ကေန ကစ္ဗ္လာ (ဝတ္ျပဳခ်ိန္ဦးတည္ရာဘက္) ကိုတိက်စြာသတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ အင္ပါယာေအာက္မွာရွိစဥ္က ဆမာကန္ (Samarkand – ဥဇဘတ္ကစၥတန္ရွိ ဒုတိယအႀကီးဆံုးျမိဳ႕) ႏွင့္ အစၥတန္ဘူ (Istanbul – တူရကီ၏ အႀကီးဆံုးျမိဳ႕ေတာ္) တို႕မွာေတြ႕ရတဲ့ အာကာသ နကၡတၱေဗဒဆိုင္ရာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိမႈေတြဟာ အလြန္ပဲ အဆင့္အတန္းျမင့္မားပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ေန၊ ၾကယ္တာရာ စသည္တို႕၏ အျမင့္တိုင္းကိရိယာ (Astrolabes)၊ ေနနာရီ ၊ ျဂိဳဟ္ နကၡတ္ တာရာတို႕၏ လႈပ္ရွားသြားလာမႈတိုင္း ကိရိယာ(Armiliary Sphere – စက္လံုးပံုစံကိရိယာ) တို႕ကို စြဲမက္ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ တပ္ဆင္အသံုးျပဳေနခဲ့ၾကပါတယ္။ယင္းျမိဳ႕မ်ားမွာ အင္ပါယာေအာက္မွ အာကာသနကၡတ္ေဗဒပညာရွင္မ်ားဟာ စုေပါင္းစူးစမ္းရွာေဖြမႈေတြလုပ္ေဆာင္ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ (ယခုေခတ္သစ္ ႏိုင္ငံတကာ စုေပါင္းေလ့လာမႈမ်ား (Interantional Research Agencies) ႏွင့္အလားတူ) ( ၉ ) ရာစုမွာ အေရွ႕တိုင္းရဲ႕ အေက်ာ္ၾကားဆံုး အာကာသနကၡတ္တေဗဒ ပညာရွင္ျဖစ္သူ အယ္လ္ ဘက္တနီ (Al-Battani) ဟာ သိပၸံပညာရပ္နဲ႕ဆိုင္တဲ့ စာတမ္းေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ႏွစ္စဥ္ ေနၾကတ္ျခင္းျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းျပသခဲ့တယ္။

ေနၾကတ္ျခင္းျဖစ္စဥ္ အတြင္း အလင္းအဝန္းအဝိုင္းဟာ ေနၾကတ္ရာအစိတ္အပိုင္း(လ)ကို ဝန္းရံထားမိေၾကာင္း ႏွင့္ ေန၏ အခ်င္းအတိုင္းအတာတို႕မွာ တသမတ္မဟုတ္ဘဲ ေျပာင္းလဲမႈရွိေၾကာင္းတို႕ကိုလည္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ေတာ္လမီ ျပဆိုတဲ့ လနဲ႕ အျခားျဂိဳဟ္မ်ားရဲ႕ သြားရာ လမ္းေၾကာင္းအမွားေတြကို ျပင္ဆင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီထက္မက လဆန္းကို ျမင္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ တြက္ထုတ္ပံု သီအိုရီသစ္ကိုလည္း တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ (အယ္လ္ ဘက္တနီ) နဲ႕ အျခား အာရဗ္ နကၡတၱပညာရွင္ေတြဟာ ေတာ္လမီရဲ႕ ကမၻာဗဟုိျပဳစနစ္ကို သေဘာမေတြ႕ခဲ့ၾကပါ။ သူတို႕ဟာ ျပင္ဆင္မႈေပါင္း မ်ားစြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကျပီး ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း ( ၇၀၀ ) အၾကာမွာထြက္ေပၚလာမယ့္ ပိုလန္လူမ်ိဳး နကၡတၱေဗဒ ပညာရွင္ ေကာပါးနီးကပ္စ္ရဲ႕ ေနဗဟုိျပဳစနစ္ကို လမ္းခင္းေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ေကာပါးနီးကပ္စ္ ရဲ႕ ေနဗဟုိျပဳစနစ္ အေၾကာင္းေဖာ္ျပတဲ့ စာအုပ္မွာ အယ္လ္ ဘက္တနီ ကို နာမည္ႏွင့္ေဖာ္ျပထားျပီး အျခားနာမည္မေဖာ္ျပတဲ့ အာရဗ္မြတ္စလင္ နကၡတၱေဗဒ ပညာရွင္ေတြ (ဥပမာ – အယ္လ္ တူစီ) ထံမွ အေျမာက္အမ်ား ကိုးကားထားပါတယ္။

အယ္လ္ တူစီ အေၾကာင္း အျပည့္အစံုဖတ္ရန္ =>http://www.m-mediagroup.com/news/23466

နကၡတၱေဗဒဆိုင္ရာ ကိရိယာမ်ား

အာရဗ္မြတ္စလင္ေတြဟာ နကၡတၱေဗဒဆိုင္ရာ ကိရိယာေတြ တီထြင္တဲ့ေနရာမွာလည္း ထူးခြ်န္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အလယ္ေခတ္ မြတ္စလင္ေတြတီထြင္တဲ့ နကၡတ္ၾကယ္တာရာမ်ားႏွင့္ ျဂိဳဟ္မ်ား၏ လမ္းေၾကာင္းျပကိရိယာ (Armillary Sphere) ဟာ အာကာသကို သံုးဘက္ျမင္ ရုပ္ပံု (3D) နဲ႕ ပံုေဖာ္ထား သလိုျဖစ္ျပီး ကမၻာျဂိဳဟ္ကို ဗဟုိျပဳျပီး အျခားၾကယ္တာရာမ်ားက (ဂရိနကၡတၱေဗဒ ပညာေက်ာ္ ေတာ္လမီ၏ သေဘာအတိုင္း) လွည့္ပတ္ေနၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ကမၻာကို စက္လံုးပံုနဲ႕ ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ ေနာက္ တစ္ခုကေတာ့ ၾကယ္ေတြရဲ႕ တည္ေနရာကို ရွာေဖြဖို႕နဲ႕ လမ္းညႊန္ရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ၾကယ္တာရာ အျမင့္တိုင္း ကိရိယာ (Astrolabes) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အစၥလာမ့္ အင္ပါယာ လက္ေအာက္က စပိန္ မာရာဂါျမိဳ႕နဲ႕ ဥဇဘက္ကစၥတန္ ဆမာကန္တို႕မွာ သံုးတဲ့ Astrolabes ေတြဟာ ဥေရာပမွာ တယ္လီစကုပ္ မွန္ေျပာင္းေတြ မေပၚခင္အထိသံုးၾကတဲ့ နကၡတၱေဗဒဆိုင္ရာ ကိရိယာေတြနဲ႕ အႏွစ္သာရအားျဖင့္ အတူတူသာျဖစ္ပါတယ္။ ( ၁ဝ ) ရာစုက အေစာဆံုး သရုပ္ျပ နကၡတၱေဗဒဆိုင္ရာက်မ္း လက္ေရးမူဟာ မြတ္စလင္ အာကာသ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ အဗ္ဒူလ္ အယ္လ္ ရာဟ္မာန္ အယ္လ္ ဆူဖီ ရဲ႕ ” တည္ျငိမ္ၾကယ္မ်ားအေၾကာင္းျပဆိုရာက်မ္း ” (Book of the fixed Stars) အမည္ရတဲ့ စာအုပ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားစြာေသာ ၾကယ္တာရာမ်ား၏ အမည္မ်ားဟာလည္း တိုက္ရိုက္ (သို႕) ေျပာင္းလဲေရြ႕ေလ်ာလာတဲ့ အာရဗ္ အမည္မ်ားသာျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာလံုးဝန္းတဲ့သေဘာတရားကို မြတ္စလင္ေတြကပဲစဦးေျပာျပခဲ့ၾကတဲ့ ေနာက္အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒါက ( ၁၁ ) ရာစုမွာ စစ္စလီကြ်န္းရဲ႕ ေနာ္မန္ ဘုရင္ (King Roger II) က မြတ္စလင္ ပထဝီပညာရွင္ အယ္လ္ အစ္ဒ္ရစ္စီ (Al-Idrisi) ကုိ ကမၻာေျမပံုျပဳလုပ္ဖို႕ ႀကီးၾကပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ Book of Roger လို႕ေခၚတဲ့ ေျမပံု ( ၇ဝ ) ခန္႕ပါတဲ့ ေျမပံုစာအုပ္ကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီေျမပံုမွာ ကမၻာေျမႀကီးဟာ စက္လံုးပံု လံုးဝန္းေၾကာင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ပိုခိုင္မာေစဖို႕အတြက္ သူဟာ ေငြသတၱဳနဲ႕စက္လံုးပံုစံ ကမၻာလံုးပံု နမူနာကိုလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၃ (ေဆးပညာ)
http://www.m-mediagroup.com/news/28166

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၄ (အႏုပညာ)

http://www.m-mediagroup.com/news/28362

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၅ (ဗိသုကာပညာရပ္)

http://www.m-mediagroup.com/news/28555

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀက ပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္ ( The Golden Age of Islam) လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္းတိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္ စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။ သမိုင္းအရ အလယ္ေခတ္ အေရွ႕တိုင္းတြင္ မြတ္စလင္မ်ားဘက္ေပါင္းစံု တိုးတက္ထြန္းကားေနခိုက္ အေနာက္တိုင္း ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ Dark Ages ဟုေခၚသည့္ အေမွာင္ေခတ္မ်ားကို ျဖတ္သန္းေနရတာျဖစ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

ဇြန္ ၂ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ဆင့္ျပန္ခ်က္ေတြ အရ ” အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ ကိုယ္တိုင္လွပေသာ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားရွိသကဲ့သို႕ လွပမႈကိုလည္း ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူသည္ ” ဟု တမန္ေတာ္ မိုဟမၼဒ္ (ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း သက္ေရာက္ပါေစ) မိန္႕ၾကားေျကာင္း သိရွိရပါတယ္။

ဒီမိန္႕ၾကားခ်က္က မြတ္စလင္ေတြကို လက္ေရးလွ အတတ္ပညာအသံုးျပဳျပီး “အလႅာဟ္” နဲ႕ အျခားဂုဏ္ေတာ္ေတြကို လွပစြာပံုေဖာ္ဖို႕ တြန္းအား တစ္ခုျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ လက္ေရးလွအတတ္ပညာဟာ ဗ်ာဒိတ္ရက်မ္းစာ ကုရ္အာန္ က်ေရာက္ျခင္းနဲ႕အတူ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ စိတ္ႏွလံုးထဲက လႈိက္လိႈက္လွဲလွဲ တံု႕ျပန္ခ်က္ အေနနဲ႕ ေပၚထြက္လာတာလို႕လည္း ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ လက္ေရးလွအတတ္ပညာဟာ ကုရ္အာန္ က်မ္းစာ စာသားေတြကို လွပစြာ ပံုေဖာ္ရာကေန အရာဝတၳဳေတြ၊ အိမ္ေတြ၊ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြကို လွပစြာ ပံုေဖာ္ၾကတဲ့အထိ ေရြ႕လ်ားက်ယ္ျပန္႕လာျပီး ဗိသုကာပညာရပ္ တစ္ခုအျဖစ္ တိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။

ဂ်ီၾသေမႀတီ (အရာဝတၳဳပံုစံ၊ အရြယ္အစား စသည္ေလ့လာျခင္း) ပညာရပ္ဟာ မြတ္စလင္ ကမၻာရဲ႕ အႏုပညာရပ္မွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑က ပါဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ စက္ဝိုင္းေတြကို အေျခခံျပီး ထပ္တလဲလဲ ဆက္စပ္ျခင္း၊ ေခါက္ခ်ိဳးခ်ျခင္း၊ အရြယ္အစားေျပာင္းလဲျခင္း စတာေတြနဲ႕ ထူးျခားျပီး လွပတဲ့ ပံုစံထြက္လာေအာင္ ဖန္တီးယူၾကပါတယ္။ ဒီတင္မက မြတ္စလင္ အႏုပညာရွင္ေတြဟာ ကႏုတ္ပန္းေတြ(Arabesque) ပံုေဖာ္တဲ့ ထိေအာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္လာၾကတယ္။ ကႏုတ္ပန္းေတြဟာ ဂ်ီၾသေမႀတီ အႏုပညာျဖစ္ျပီး မ်ားစြာေသာ မတူညီတဲ့ ပံုသ႑န္ အရြယ္အစားေတြကို ဆက္စပ္တြဲယွက္ရတဲ့ ပညာရပ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ အသိဉာဏ္ အဆင့္ျမင့္မားျပီး ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ အႏုပညာရပ္ရဲ႕ ဥပမာအေနနဲ႕ မၾကာေသးမီကမွ တူရကီႏိုင္ငံ အစၥတန္ဗူျမိဳ႕ (Istanbul) မွာ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိရတဲ့ ေတာ့ပ္ကာပီ စာလိပ္ ( Topkapi Scroll ) က သက္ေသခံေနပါတယ္။ အဲ့ဒီစာလိပ္ထဲမွာ နံရံေတြနဲ႕ အမိုးခံုးေတြမွာ ပံုေဖာ္တဲ့ မတူညီတဲ့ ဂ်ီၾသေမႀတီ ပံုစံေပါင္း ( ၁၁၄ ) မ်ိဳးပါဝင္ေနတယ္။ အဲ့ဒါဟာ ( ၁၅ ) ရာစုနဲ႕ ( ၁၆ ) ရာစုမွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့တဲ့ မ်ားစြာေသာ အေဆာက္အဦးေဆာက္သူေတြ(ဗိသုကာပညာရွင္ေတြ)ရဲ႕ လက္ရာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ႀကိဳးထံုး မွန္ကူကြက္ ပံုစံကို အဂၤလန္ ဘုရင္ ဟင္နရီ (King Henry VIII) ရဲ႕ ရုပ္ပံုလႊာက ဝတ္ရံုအနားနဲ႕ လိုက္ကာေတြမွာ ပံုေဖာ္ အသံုးျပဳထားတာကိုပံုပါ အတိုင္းေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

ကမၻာေက်ာ္ အီတလီ ပန္းခ်ီပန္းပု ဆရာ လီယိုနာဒို ဒါဗင္စီဟာ ကႏုတ္ပန္းေတြ (Arabesque) ရဲ႕ ရႊင္ျမဴးဖြယ္ေကာင္းတဲ့ လက္ရာကို သိရွိျပီး ရႈပ္ေထြးခက္ခဲတဲ့ ပံုစံေတြကို အခ်ိန္ေပးျပီး တြက္ထုတ္ေနေလ့ရွိပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၃ (ေဆးပညာ)
http://www.m-mediagroup.com/news/28166

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀကပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္း တိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

ေမ ၂၈၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

အာရဗ္မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေရွးဦးေဆးပညာရပ္ဆုိင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ လွပစြာေဝဆာပြင့္ဖူးခဲ့တဲ့ကာလဟာ ( ၉ ) ရာစုမတိုင္ခင္မွာပဲ အစျပဳေနျပီျဖစ္တယ္။

ပထမဦးဆံုး ထင္ရွားစြာေပၚထြက္လာတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ စြမ္းေဆာင္မႈကေတာ့ အိဗ္ေန႕ ဇကရီယာ အယ္လ္ ရာဇီ (Ibn Zakaria Al-Razi) ရဲ႕လက္ရာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးပညာရပ္အေပၚ အထူးဂရုျပဳခဲ့တဲ့ သူ႕ကိုပဲ အေနာက္တိုင္းက ရာဇတ္စ္ (Rhazes) လို႕သိၾကပါတယ္။ သူ႕ကို အစၥလာမ့္ ေဆးပညာရဲ႕ အေတာ္ဆံုး လက္ေတြ႕ကုသျခင္းဆိုင္ရာသမားေတာ္အျဖစ္သာမက အႀကီးက်ယ္ဆံုး အေတြးအေခၚပညာရွင္အျဖစ္ပါ အသိအမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။

စာအုပ္အေရအတြက္ေပါင္း ( ၂၃၇ ) အုပ္ခန္႕ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ စာေရးေကာင္းသူျဖစ္ျပီး အဲ့ဒီထဲက တစ္ဝက္ေက်ာ္ဟာ ေဆးပညာနဲ႕ စပ္ဆိုင္ပါတယ္။ ” ကေလးေရာဂါမ်ား ” (The diseases of children) လို႕အမည္ရတဲ့ သူေရးသားတဲ့ စာအုပ္ဟာ အခ်ိဳ႕သမိုင္း ပညာရွင္မ်ားအဖို႕ ကေလးေဆးပညာရဲ႕ ဖခင္လို႕ေတာင္ သတ္မွတ္ေခၚေဝၚရေစပါတယ္။

အယ္လ္ရာဇီ ဟာ ဓာတ္မတည့္ျခင္းနဲ႕ဆိုင္တဲ့ အဖ်ားေရာဂါ (Hay Fever) ကို ပထမဦးဆံုး တိတိက်က်  သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ သူျဖစ္ျပီး အဲ့ဒီ အဖ်ားေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ေက်ာက္တည္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သူ႕ရဲ႕ေရးသားမႈေတြဟာလည္း ဂႏၳဝင္ လက္ရာ အျဖစ္ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ယားနာေတြကို ကုသဖို႕အတြက္ ေဆးဖေယာင္းခ်က္( Mercurial Ointment) ေတြကို အဦးဆံုး မိတ္ဆက္ေပးတဲ့ေနရာမွာ အခရာက်သူလည္းျဖစ္ျပန္ပါတယ္။ သူျပဳစုတဲ့ အေရးပါတဲ့ ပထမဦးဆံုး  သုေတသနက်မ္းကေတာ့ အပိုင္း ( ၁ဝ ) ပိုင္း ပါဝင္တဲ့ အယ္လ္ ေကတာဗ္ အယ္လ္ မန္ဆူရီ (Al-Kitab, Al-Mansuri) ဆိုတဲ့က်မ္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

အဲ့ဒီက်မ္းထဲမွာ ေယဘူယ် ေဆးပညာ သေဘာတရားနဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ၊ အစားအေသာက္ နဲ႕ ေဆးဝါးတို႕ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ကို အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံု၊ မိခင္နဲ႕ ကေလးေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ အေရျပားေရာဂါမ်ား၊ ခံတြင္း သန္႕ရွင္းေရး၊ ရာသီဥတုနဲ႕ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္၏ လူ႕က်န္းမာေရးအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ား၊ အေရျပား အေပၚယံလႊာနဲ႕ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ျခင္း စတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ က်ယ္ျပန္တဲ့ သေဘာတရားေတြကိုျပဳစုထားပါတယ္။ အယ္လ္ရာဇီ ဟာ ပထမဆံုး  ေက်ာက္နဲ႕ ဝက္သက္ေရာဂါေတြ အတြက္ အယ္လ္ ဂ်ဴဒါရီ ဝါ အယ္လ္ ဟက္စ္ဗာ (Al-Judari wa al Hasbah) ဆိုတဲ့ သုေတသနက်မ္းကို ျပဳစုခဲ့သူလည္းျဖစ္ပါတယ္။

အေနာက္တိုင္းတြင္ အဗီစီးနား (Avicena) လို႕ေက်ာ္ႀကားတဲ့ ( ၁ဝ ) ရာစု က မြတ္စလင္ သမားေတာ္ အိဗ္ေန႕ စီနာ ကိုေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ေခတ္ျပိဳင္ေတြက “သမားေတာ္အရာမွာ အိမ္ေရွ႕စံ” လို႕ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ သူဟာ ေဆးပညာနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ စာအုပ္ေပါင္း ( ၂ဝ )  ေက်ာ္ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲက တစ္အုပ္ကေတာ့ အယ္လ္ ေကတာဗ္ အယ္လ္ ရွီဖာ (Al-Kitab Al-Shifa) ( သို႕ ) အနာေရာဂါေပ်ာက္ကင္းရာက်မ္း (The book of Healing) လို႕ေခၚတဲ့ ေဆးပညာနဲ႕ အေတြးအေခၚဆိုင္ရာ စြယ္စံုက်မ္း ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပယ့္ သူ႕ရဲ႕ အထြတ္အထိပ္ လက္ရာကေတာ့ အယ္လ္ ကင္ႏြန္ ဖီ အယ္လ္ တစ္ဗ္ (Al-Qanun fi al-Tibb) လို႕ေခၚတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ ညြန္႕ေပါင္းက်မ္း (The Canon of Medicine) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ စကားလံုးေရေပါင္း ( ၁ ) သန္း ေလာက္ပါဝင္တဲ့ အဲ့ဒီက်မ္းဟာ ရွိျပီးသား ေဆးပညာရပ္ေတြကို အစီစဥ္တက် ျပန္လည္ ္စုစည္းထားတာ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အိဗ္ေန႕ စီနာ ဟာ ခႏၶာေဗဒ၊ ဇီဝကမၼေဗဒ၊ေဆးဝါးေဗဒ၊ ေရာဂါရွာေဖြေရး၊ ကုသေရး စတဲ့ အခ်က္အလက္ အသီးသီးကို ျပန္႕က်ဲေနတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြ အျဖစ္ကေန ေနရာတက်ျဖစ္ေအာင္ အားထုတ္ စုစည္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ညြန္႕ေပါင္းက်မ္း( The Canon ) ထဲမွာ အစားအေသာက္ အဟာရရဲ႕ အေရးႀကီးပံု၊ ရာသီဥတုနဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ဟာ က်န္းမာေရးအေပၚ လႊမ္းမိုးပံုတို႕ကို အေလးေပးေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ၊ မုတ္ေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ အက်ိတ္၊ ကိုယ္ဝန္ အဆိပ္တက္ျခင္းႏွင့္ ကုသျခင္းေတြ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခ်က္ စတာေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ အိဗ္ေန႕ စီနာ ဟာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ မ်က္ႏွာအေရျပားမ်ား ေလ်ာ့ရဲျခင္း၊ အစာအိမ္ အခ်ဥ္ေပါက္ျခင္း၊ အသည္းေရာင္ရမ္းျခင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာနဲ႕ ၎ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရပ္မ်ားကို ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ညြန္႕ေပါင္းက်မ္းမွာ ေဆးဖက္ဝင္ အပင္ေပါင္း (၇၆ဝ) ခန္႕နဲ႕ အဲ့ဒီကေန ေဖာ္ထုတ္လို႕ရႏိုင္တဲ့ ေဆးဝါးေပါင္း မ်ားစြာကိုေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီက်မ္းဟာ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ အစၥလာမ္ကမၻာရဲ႕ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ စံျပဳရာ အညႊန္းက်မ္းျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပ ေဆးပညာေက်ာင္းမ်ားတြင္လည္း အိဗ္ေန႕ စီနာ (အဗီစီးနား) ရဲ႕ ညႊန္႕ေပါင္းက်မ္းကို ( ၁၇ ) ရာစုတိုင္ ျပဌာန္း က်မ္းစာအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀကပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္း တိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)