၁၉၂၈ ခုႏွစ္၊ ေ႐ႊဘိုၿမိဳ႕တြင္ အဖ ဦးမွန္ႀကီး၊ အမိ ေဒၚၿမိဳင္တို႔မွ ဖြားျမင္သည္။ သားသမီး ၄ ေယာက္ အနက္ အႀကီးဆံုးသား ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေအာင္ခဲ့သည္။ ယင္းႏွစ္တြင္ပင္ ဗမာ့ ေရတပ္မေတာ္သို႔ တပ္သား အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ (ေရတပ္) တြင္ ဗိုလ္မွဴး ရာထူး အထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ မိမိ စစ္ေရယာဥ္မွဴး အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနေသာ တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ သည္ မဟာမိတ္ ကြ်န္းစုမ်ား တဝိုက္ ငါးဖမ္း သေဘၤာမ်ားကို လိုက္လံ ႏိုမ္နင္းေရး တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ မုန္တိုင္းမိကာ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနခဲ့သည္။ ဗိုလ္ႀကီး ဘေသာ္ (ေမာင္ေသာ္က) ႏွင့္ ရဲေဘာ္ ၁၀ ဦးတို႔သည္ အသက္ကယ္ေဖာင္ျဖင့္ ၁၃ ရက္ၾကာမွ် ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနရာမွ ဂ်ပန္ ကုန္တင္ သေဘၤာတစီးက ေတြ႕ရွိ ဆယ္ယူခဲ့၍ အသက္မေသ က်န္ရစ္သူ ၁၀ ဦးတြင္ ပါဝင္သည္။စာေပ ေရးသားျခင္းကို ေက်ာင္းသားဘဝမွ စတင္၍ စစ္ျပန္၊ ပေဒသာ မဂၢဇင္း၊ စစ္ႏွလံုး ဂ်ာနယ္၊ ျမဝတီ၊ ေငြတာရီတို႔၌ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဝတၳဳမ်ား မ်ားစြာ ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ေရေၾကာင္း စြန္႔စားခန္း ဝတၳဳမ်ား မ်ားစြာ ေရးသားရာတြင္ ဗိုလ္ဘေသာ္ (ေရတပ္) ဟု ကေလာင္ အမည္သံုးသည္။တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မွဴး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ကာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ တပ္မွ အၿငိမ္းစားယူကာ ေရွ႕သို႔၊ ေဖာ္ဝပ္၊ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ေစာင္စလံုးတြင္ စာတည္းခ်ဳပ္ အျဖစ္ တိုင္းျပည္ တာဝန္မ်ားကို ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေသာ္ကသည္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာလံုးျဖင့္ ဝတၳဳ၊ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ပိုင္ႏိုင္စြာ ေရးသားႏိုင္သူ ျဖစ္ကာ ေန႔စဥ္ သတင္းစာမ်ား၌ အခ်ိန္အားေလ်ာ္စြာ ေရးသားခဲ့ေသာ ေမာင္ေသာ္က၏ ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ သတင္းစာဖတ္ ပရိသတ္ကို အထူးႏွစ္ခ်ိဳက္စြာျဖင့္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ ဖတ္ၾကရသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ျဖစ္သည္။ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္စာ၊ စကား သင္ၾကားပို႔ခ်ျခင္း၊ ေရေၾကာင္း သိပၸံ အတတ္ပညာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသြား သေဘၤာသားမ်ားအား သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပးျခင္း၊ စာေပ ကဗ်ာ ေရးသားျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ေဆးရံုၾကီး အမွတ္ ၁၉/၂ဝ ေဆးကုသေဆာင္ေရွ႕၌ ပထမဦးဆံုး စင္ျမင့္ တရားပြဲအျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ ေဟာေျပာခဲ့စဥ္က ဦးဆန္နီညိမ္း ရိုက္ကူးခဲ့ေသာ မွတ္တမ္း ဗီဒီယိုမွ ဤဓာတ္ပံုကို ရယူေဖာ္ျပပါသည္။ ေဟာေျပာပြဲတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ႏွင့္အတူ ဆရာေမာင္ေသာ္က၊ ရုပ္ရွင္မင္းသမီး ခင္သီတာထြန္း
ႏိုင္ငံေရး ေနာက္ခံ။
ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မွဴး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္မွဴး ဘေသာ္ဟု လူသိ မ်ားသည္။ ေမယုတိုက္ သေဘၤာကို အဂၤလိပ္ အစိုးရ ထံမွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ လႊဲယူခဲ့စဥ္က ဦးဘေသာ္သည္ သေဘၤာေပၚတြင္ အလံတင္သည့္ ဂုဏ္ျပဳ တပ္ဖဲြ႕ကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။
ေမာင္ေသာ္က အမည္ျဖင့္ စာေပနယ္သို႔ ဝင္ေရာက္ ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ သေရာ္စာ ေရးရာတြင္ နာမည္ႀကီးသူ တဦး ျဖစ္သည္။ မဆလေခတ္ တေလွ်ာက္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ လူထု ဘဝကို ထင္ဟပ္၍ ထိထိမိမိ ဖြင့္ခ် ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ စာေပ တခ်ဳိ႕ကို ဘာသာ ျပန္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ေရးသားခဲ့သည့္ “တိုက္ေရယာဥ္ ၁ဝ၃” အမည္ရိွ ဝတၴဳဟန္ ကိုယ္ေတြ ့ မွတ္တမ္းမွာ လူႀကိဳက္မ်ား ထင္ရွားသည္။
၈၈၈၈ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံတြင္ ေရွ႕တန္း မွ ပါဝင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ စာေပ အႏုပညာရွင္ မ်ားက ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ကို လူထုအား ရက္ရက္္စက္စက္ ပစ္ခတ္ ေနမႈ မ်ားအား ရပ္ဆိုင္းရန္ ကန္႔ကြက္ ေတာင္းဆိုသည့္ အခါက ပါဝင္ လက္မွတ္ ေရးထိုး ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ စာနယ္ဇင္း သမဂၢတြင္ ဥကၠဌ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ ခံရသည္။ စစ္တပ္ အာဏာ သိမ္းၿပီး ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖဲြ႕ခ်ဳပ္၌ ဆက္လက္ ပါဝင္သည္။ ဗဟို ဦးစီး အဖဲြ႕ဝင္ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း စည္း႐ုံးေရး တာဝန္ခံ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။
၁၉၈၈ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံ ကာလတြင္ တပ္မေတာ္ (ေရ) ကို ျပည္သူ႕ဘက္က ရပ္တည္ရန္ ေရတပ္ အရာရိွ မ်ားထံ အရာရိွေဟာင္း တဦး အေနျဖင့္ စာမ်ား ေရးသား ပို႔ေပး ခဲ့သည္။ ထို႔အတြက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ တြင္ ဖမ္းဆီး ခံရေသာ အခါ တပ္မေတာ္ ၿဖိဳခြဲမႈျဖင့္ စြဲခ်က္ တင္ခံရသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္၊ အေရးေပၚ စီမံမႈ အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅ (က)၊ ၅ (ခ) တို ့ျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ အႏွစ္ ၂ဝ ခ်မွတ္ ခံရသည္။
ဦးဘေသာ္၏ ေလွာင္ေျပာင္ သေရာ္ေသာ မိန္႕ခြန္းမ်ား ကဗ်ာ မ်ားႏွင့္ ေဆာင္းပါး မ်ားမွာ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္ နာမည္ႀကီး လူႀကိဳက္ မ်ားလွသည္။ “သူ႕ စာေပက ျပည္သူ ေတြကုိ ရယ္ေစတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ေဒါသနဲ႔နာၾကည္းမႈေတြ ကုိလည္း လႈ႕ံေဆာ္ ေပးတယ္” ဟု သူ႔မိတ္ေဆြ တဦးက ေျပာျပသည္။ သူသည္ ကမာၻ႔စာေပ ထဲမွ အေျမာက္အမ်ားကုိ ျမန္မာ ဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုိ ေပးခဲ့သည္။ နဝတက သူ႔အား ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ် ထားစဥ္ ကာလမွာ ပင္လွ်င္ သူသည္ ကဗ်ာမ်ားကုိ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ေရးခဲ့ ေသးသည္။
ကန္ေတာ္ကေလး မြတ္စလင္ သုႆာန္ရိွ ေမာင္ေသာ္က(ခ) ဗိုလ္မႈးဘေသာ္၏ ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည့္ေနရာ
ေသဆံုးပံု။
အဖမ္း မခံရခင္ ကတည္းက ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကတြင္ ကုသ၍ မရေသာ အေၾကာေသ ေရာဂါ ရွိသည္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ အင္းစိန္ ေထာင္တြင္း အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပစဥ္ ႐ိုက္ႏွက္ ခံရၿပီးေနာက္ သမံတလင္းေပၚတြင္ မည္သည့္ အခင္းမွ မပါဘဲ အိပ္ခဲ့ရသျဖင့္ ေလျဖတ္ သြားသည္။ ေထာင္ဆရာဝန္၏ သာမန္ ကုသမႈကို အနည္းငယ္ ရရွိခဲ့သည္။ အထူးကု ဆရာဝန္မ်ားျဖင့္ ကုသရန္ တင္ျပေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက ခြင့္မျပဳခဲ့ပါ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ႏွလံုး ေရာဂါ ေဖာက္လာသျဖင့္ အာဏာပိုင္မ်ားက ဦးဘေသာ္အား ရန္ကုန္ ေဆး႐ံုႀကီးသို႔ ပို႔ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ သံုးရက္ အၾကာ၊ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ ေဆး႐ံုႀကီး အခ်ဳပ္ခန္း အတြင္း၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။
ေမာင္ေသာ္က၏ ညေနခင္းမ်ား စာအုပ္မ်က္ႏွာဖံုးပါ ဆရာ ေမာင္ေသာ္က (ဗိုလ္မွဴးဘေသာ္)၏ sketch ပံုတူ
ဆရာ ေမာင္ေသာ္က ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ ထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ –
– ပို႕သခဲ့ေသာ ေမတၲာမ်ား … ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ။
– ႏွစ္သစ္ဦး ခ်စ္ဦးလက္ေဆာင္ … ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ။
– ရွိတ္စပီးယား၏ လက္ေ႐ြးစင္ ဆြန္းနက္ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။
– ႏွစ္သံုးရာမွ ပဲ့တင္သံ အသံလွိဴင္း ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၈၀ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ။
– တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ (အခန္းဆက္ အျဖစ္ မဂၢဇင္းတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး စာအုပ္အျဖစ္ ၁၉၈၅ ခန္႔တြင္ ထုတ္ခဲ့သည္ဟု ခန္႔မွန္းမိပါသည္)။
ေရတပ္ဗိုလ္မွဴးေဟာင္း တဦးလည္းျဖစ္၊ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္တစ္ဦးလည္းျဖစ္၊ သေရာ္စာအေရးေကာင္းသူ စာေရးဆရာတဦးလည္းျဖစ္တဲ့ ေမာင္ေသာ္က (အမည္ရင္း ဦးဘေသာ္)
၁၉၈၉ ေအာက္တိုဘာတြင္ တပ္မေတာ္အတြင္း ပုန္ကန္မႈျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္သည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္ျဖင့္ စစ္ခံု႐ံုးမွ ေထာင္ဒဏ္အႏွစ္ ၂၀ ခ်မွတ္ခံရၿပီး ၁၉၉၁ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီး အခ်ဳပ္ခန္းအတြင္း၌ က်ဆံုးခဲ့ၿပီး ကန္ေတာ္ကေလး စြႏၷီ မြတ္စလင္မ္ သုသာန္တြင္ ျမႇပ္ႏွံသၿဂိဳလ္ခဲ့သည္။
မီးျခစ္တဆံ
(ေမာင္ေသာ္က)
photo- မိုးမခ
(၁)
အႏွစ္၂၀ ဆိုပါလားေဟ့ …။
အျမင္ကပ္ေလာက္ေအာင္
ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တပ္မက္စိတ္ရွိသူမ်ားက
ေၾကာင္သူေတာ္ေသာကနဲ႔ေလ…။
အႏွစ္၂၀ ဆိုပါလားေဟ့ …။
ေကာက္က်စ္ေသာ အျမင္တိုေသာ
ကိုယ္က်ဳိးငဲ့ ရန္လိုစိတ္နဲ ့
လူလားေျမာက္လာတဲ့ အာဏာပါးကြက္သားတို႔က
ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေလးစားျခင္းငွာ မတတ္စြမ္းႏိုင္တဲ့
ေကာက္႐ိုးမွ်င္ ဥပေဒနဲ႔ေလ…။
အႏွစ္၂၀ ဆိုပါလားေဟ့ …။
အေကာင္းအဆိုးအေပၚမွာ
ရွက္ဖြယ္လိလိ ဥပကၡာျပဳႏိုင္သူမ်ားက
ယုတ္ညံံ့သိမ္ဖ်င္းမႈနဲ႔
မသန္႔စင္ေသာအရာမွန္သမွ် မုသားပုဒ္မနဲ႔ေလ…။
အႏွစ္၂၀ ဆိုပါလားေဟ့ …။
႐ုပ္မွာ အာဏာနဲ ့က်ည္ဆန္
နာမ္မွာ ဖက္ဆစ္
မေအာင္ျမင္တဲ့ သူရဲေကာင္းမ်ားရဲ႕
အာဃာတထက္ အဆိပ္အေတာက္ျပင္းတဲ့ ခုံ႐ံုးအမိန္႔နဲ႔ေလ…။
(၂)
“မီးပြားကေလးကေနၿပီး မီးေတာက္ႀကီးျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ
ကမာၻေျမေပၚမွာရွိတဲ့ အညစ္အေၾကးဟူသမွ်နဲ႔
လူေလလူလြင့္ ဂ်ပိုးေတေလေတြကို ေလာင္စားသြားလိမ့္မယ္…” (ေဂၚကီ)
ေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ ‘မီးျခစ္တဆံ’ ဟာ
ေနာင္ … အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတဲ့အခါမွာ
ေလာင္စာမ်ားရဲ႕ ျပာနဲ႔ထုဆစ္
သမိုင္းဝင္ေက်ာက္တိုင္ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္ ။ ။
