Tag: Public Health

ဧၿပီ ၄၊ ၂၀၁၉
M-Media

– အစားအေသာက္ကုိ အခ်ိဳးအစားနဲ႔ ခ်င့္ခ်ိန္စားသံုးမႈမရွိတာေၾကာင့္ ကမၻာတစ္၀ွမ္း အခ်ိန္မတုိင္မီ ေသဆံုးသူအေရအတြက္ဟာ တစ္ႏွစ္ကုိ ၁၁ သန္းေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ ကမၻာ့ နာမည္ႀကီး ေဆးပညာဂ်ာနယ္ Lancet မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သုေတသန စာတမ္းသစ္တစ္ခုမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ေန႔စဥ္ စားေသာက္မႈစနစ္က လူေတြရဲ႕ အသက္ရွင္သန္မႈကုိ ဘယ္ေလာက္အထိ သက္ေရာက္ေစလဲဆုိတာကုိ အဓိက သံုးသပ္တဲ့ ဒီသုေတသနကုိ Global Burden of Disease Study အဖြဲ႕က လုပ္ေဆာင္တာျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာတစ္၀ွမ္း ေသဆံုးသူ ၅ ဦးမွာ ၁ ဦးဟာ ေန႔စဥ္အဟာရကုိ ခ်င့္ခ်ိန္စားသံုးမႈမရွိတာေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ေဆးလိပ္ေသာက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈထက္ ပုိမို ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဆား အလြန္အကၽြံစားသံုးမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဟာ တစ္ႏွစ္ကုိ ၃ သန္းရွိၿပီး၊ ဆန္လုိ သီးႏွံအေစ့ (whole grain) ေတြ စားသံုးမႈနည္းတာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဟာ ၃ သန္းရွိတယ္လုိ႔ သုေတသနမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အသီးအႏွံ စားသံုးမႈ နည္းတာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဟာ ၂ သန္း ရွိေနပါတယ္။

အခြံမာသီး၊ သီးႏွံအေစ့အဆံေတြ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ ပင္လယ္စာကေနရတဲ့ omega-3 စားသံုးမႈနည္းတာကလည္း အစားအေသာက္မမွ်တာတာေၾကာင့္ ေသဆံုးရမႈ အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

“အစားအစာကုိ ခ်င့္ခ်ိန္စားသံုးမႈဟာ ကမၻာ့က်န္းမာေရးမွာ အဓိကက်တဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ေနတယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရၿပီး ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ သက္ေရာက္မႈရွိပါတယ္” လုိ႔ သုေတသနမွာ ပါ၀င္တဲ့ ပေရာ္ဖက္ဆာ ခရစၥတုိဖာ မူေရးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာတစ္၀ွမ္း ေန႔စဥ္အဟာရကို ခ်င့္ခ်ိန္စားသံုးမႈ မရွိတာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၁၁ သန္းမွာ ၁၀ သန္းေလာက္က ႏွလံုးေသြးေၾကာနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ဆားအလြန္အကၽြံစားသံုးမႈ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့တစ္သန္းေလာက္က ကင္ဆာနဲ႔ အဆင့္ ၂ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေန႔စဥ္ အစားအေသာက္မွာ လူသားေတြ ထည့္သြင္းစားသံုးဖုိ႔ ေမ့ေလ်ာ့က်တဲ့ အစားအေသာက္ေတြက အခြံမာသီးနဲ႔ အေစ့အဆံေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ အဲဒီေလ့လာမႈမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

“ဒီအစားအေသာက္က စြမ္းအင္စုေလးေတြလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္အတြက္ အဆီဓာတ္ေပးၿပီး ေကာင္းတဲ့အဆီဓာတ္ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒါကုိ အဓိက အစားအေသာက္အေနနဲ႔ မယူဆၾကဘူး။ ေစ်းႀကီးတာကလည္း အေၾကာင္းတစ္ရပ္ပါ” လုိ႔ ကမ္းဘရစ္ခ်္တကၠသုိလ္က ပေရာ္ဖက္ဆာ နီတာ ဖူ႐ူဟီက သံုးသပ္ပါတယ္။

ျပင္သစ္၊ စပိန္နဲ႔ အစၥေရးတုိ႔လုိ ေျမထဲပင္လယ္ႏုိင္ငံေတြဟာ အဟာရ မမွ်တာမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးသူအေရအတြက္ အနည္းဆံုးႏုိင္ငံေတြျဖစ္ၿပီး ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ အလယ္အာရွႏုိင္ငံေတြကေတာ့ ေသဆံုးမႈအမ်ားဆံုး ႏုိင္ငံေတြျဖစ္ပါတယ္။

Ref: BBC

မတ္ ၁၇၊ ၂၀၁၉
M-Media

– ေန႔စဥ္စားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကေန ရရွိတဲ့ ကုိလက္စထေရာဟာ ၃၀၀ မီလီဂရမ္ထက္ ပုိမို မ်ားျပားမယ္ဆုိရင္ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေခ်၊ ရြယ္မလြန္ခင္ ေသဆံုးႏုိင္ေခ် ပုိမိုမ်ားျပားတဲ့အတြက္ တစ္ပတ္ကုိ ၾကက္ဥ ၃ လံုးထက္ ပုိမစားဖုိ႔ သုေတသနစာတမ္းတစ္ခုမွာ သတိေပးလုိက္ပါတယ္။

သုေတသနကုိ ခ်ီကာဂုိအေျခစုိက္ ေဆးတကၠသုိလ္တစ္ခုက ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ရလဒ္ကုိ ေသာၾကာေန႔က JAMA ေဆးပညာဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။

“ဥေတြ အထူးသျဖင့္ ဥအႏွစ္ဟာ အစားအေသာက္ကေနရတဲ့ ကုိလက္စထေရာရဲ႕ အဓိကရင္းျမစ္ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ သုေတသနအဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္သူ ဗစ္တာက်ံဳးက ျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္အေျခစုိက္ အဖြဲ႕ ၃ ခုက လူေပါင္း ၂၉၀၀၀ ေက်ာ္ကုိ ၁၇ ႏွစ္ခြဲၾကာ ေလ့လာမႈကေန ရရွိခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ဗစ္တာက်ံဳးတုိ႔အဖြဲ႕က ေလ့လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကာလအတြင္း ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ ၅၄၀၀ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ၁၃၀၂ ခုက ေလျဖတ္မႈ၊ ၁၈၉၇ ခုက ႏွလံုးေဖာက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးမႈက ၁၁၃ ခု ရွိခဲ့ၿပီး ၆၁၃၂ ဦးဟာ အျခားအေၾကာင္းအရင္းေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။

အစားအေသာက္ကေနရရွိတဲ့ ကုိလက္စထေရာ တစ္ေန႔ကုိ ၃၀၀ မီလီဂရမ္ကေန ေက်ာ္လြန္မႈေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အႏၱရာယ္ကုိ ၃.၂ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အခ်ိန္မတုိင္ခင္ေသဆံုးမႈ အႏၱရာယ္ကုိ ၄.၄ ရာခုိင္ႏႈန္း ျမင့္တက္ေစတာကုိ ေလ့လာမႈမွာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

တစ္ေန႔ကုိ ၾကက္ဥ တစ္လံုးနဲ႔တစ္၀က္ စားမႈေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏုိင္ေခ်ဟာ ၁.၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အခ်ိန္မတုိင္ခင္ ေသဆံုးႏုိင္ေျခဟာ ၁.၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ျမင့္တက္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ဗစ္တာက်ံဳးတုိ႔ရဲ႕ သုေတသနစာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ၾကက္ဥစားသံုးမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အရင္က သုေတသနေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေပမယ့္ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားသံုးတာလုိ က်န္းမာေရးထိခုိက္ႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ ေလ့လာခဲ့တာမ်ိဳး မဟုတ္လုိ႔ အရင္က ရလဒ္ေတြနဲ႔ အခုရလဒ္က ျခားနားေနတာလုိ႔လည္း က်ံဳးက ေျပာပါတယ္။

ကုိလုိရာဒုိေဆးတကၠသုိလ္က သုေတသနပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေရာဘတ္ အိခ်္ အက္ကဲလ္က ဥစားသံုးမႈနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါ ဆက္စပ္ေနလားဆုိတဲ့ကိစၥကုိ အရင္က အေရးမထားခဲ့ေပမယ့္ အခုေတြ႕ရွိမႈအသစ္က ဆရာ၀န္ေတြ၊ လူနာေတြ အားထားရမယ့္ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ိဳး ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ဥစားသံုးမႈ၊ အသားငါးကရတဲ့ ကုိလက္စထေရာေတြရဲ႕ ဆုိးက်ိဳးေတြကုိ သိရွိလာရေပမယ့္ ကုိလက္စထေရာမ်ားတဲ့ အျခားအစားအေသာက္ေတြကုိ စားသံုးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကုိ ေမ့ပစ္လုိက္လုိ႔ မရပါဘူး”

သုေတသနလုပ္ခဲ့တဲ့ ဗစ္တာက်ံဳးနဲ႔အဖြဲ႕က ေဒါက္တာေရာဘတ္ရဲ႕ မွတ္ခ်က္ကုိ သေဘာတူခဲ့ၿပီး ေန႔စဥ္အစားအေသာက္အတြက္ လမ္းညႊန္းခ်က္ေတြေပးတဲ့အခါမွာ ဒီေတြ႕ရွိမႈအသစ္ကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Ref : CNN

ဇန္န၀ါရီ ၁၄၊ ၂၀၁၈
M-Media

– စုိးရိမ္လြန္မႈဟာ မွတ္ဉာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေရာဂါ အလ္ဇုိင္းမားရဲ႕ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာျဖစ္တယ္လုိ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသနတစ္ခုမွာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

ေဘာ့စတြန္ၿမိဳ႕ အမ်ိဳးသမီးေဆး႐ံု Brigham and Women’s Hospital က ေဒါက္တာ နန္စီ ဒုိႏုိဗန္နဲ႔ အဖြဲ႕က ဒီေလ့လာမႈကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး မၾကာေသးခင္ကပဲ The American Journal of Psychiatry ေဆးပညာဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

အလ္ဇုိင္းမားေရာဂါဆုိတာ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္သူေတြမွာ မွတ္ဉာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းတာ၊ အေတြးအေခၚေပ်ာက္ဆံုးတာ၊ အျပဳအမူေတြ မူမမွန္ေတာ့တာေတြျဖစ္ၿပီး ေရာဂါရဲ႕ အေၾကာင္းအရင္း တိတိက်က်ကုိေတာ့ အခုအခ်ိန္အထိ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။

ေယဘူယ်အားျဖင့္ ဦးေႏွာက္ထဲက ပ႐ုိတိန္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ beta-amyloid ဟာ အာ႐ံုေၾကာေတြ ဆက္သြယ္မႈကုိ ပိတ္ဆုိ႔လုိ႔ျဖစ္တယ္လုိ႔ ယူဆထားပါတယ္။

အခု ေလ့လာမႈအသစ္အရ အစုိးရိမ္လြန္ကဲမႈဟာ beta-amyloid ပ႐ုိတိန္းကုိ တုိးပြားလာေစတယ္ဆုိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

အရင္က ေလ့လာမႈေတြမွာ စိတ္က်ျခင္းနဲ႔ အစုိးရိမ္လြန္ျခင္းတုိ႔ဟာ အလ္ဇုိင္းမားေရာဂါရဲ႕ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာေတြျဖစ္တယ္ဆုိတာ ေတြ႕ထားပါတယ္။

ေဒါက္တာ ဒုိႏုိဗန္နဲ႔ အဖြဲ႕က ဒီကိစၥမွာ beta-amyloid ပ႐ုိးတိန္း ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မႈ ဘယ္လုိရွိလဲဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေလ့လာခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အသက္ ၆၂ ႏွစ္ကေန ၉၀ အရြယ္ရွိသူ ၂၇၀ ဦး သုေတသနမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

ဦးေႏွာက္ထဲက beta-amyloid ပ႐ုိတင္း တုိးတက္မႈကုိ ၅ ႏွစ္ၾကာ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ရာမွာ စုိးရိမ္ပူပန္လြယ္သူေတြမွာ ပ႐ုိတိန္းပမာဏ ျမင့္မားတာေတြကုိ ေတြ႕ခဲ့ရၿပီး၊ အစုိးရိမ္လြန္မႈဟာ အလ္ဇုိင္းမားေရာဂါရဲ႕ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေလ့လာသူေတြက ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

စုိးရိမ္စိတ္လြန္ကဲမႈနဲ႔ အလ္ဇုိင္းမားေရာဂါ အမွန္တကယ္ ဆက္စပ္မႈရွိလားဆုိတာ ေနာက္ထပ္ ေလ့လာမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ လုိအံုးမယ္လုိ႔ ေဒါက္တာ ဒုိႏုိဗန္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Ref: Medical News Today

ဒီဇင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၇
M-Media

– ဂိမ္းစြဲကာ အလြန္အကၽြံကစားမႈကုိ စိတ္က်န္းမာေရးေရာဂါအျဖစ္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က လာမယ့္ႏွစ္မွာ သတ္မွတ္ေတာ့မယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြက္ ႏုိင္ငံတကာ ေရာဂါမ်ား အမ်ိဳးအစားခြဲျခားေရး လက္စြဲစာအုပ္ ICD-11 မူၾကမ္းမွာ WHO က ဂိမ္းအလြန္အကၽြံကစားမႈကုိ စိတ္ေရာဂါေခါင္းစဥ္ေအာက္ ထည့္သြင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

‘လူတစ္ေယာက္ဟာ ဂိမ္းစားမႈအေပၚ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဘူး၊ ေန႔စဥ္ လုပ္ငန္းေတြ၊ ဘ၀ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အရာေတြထက္ ဂိမ္းကုိ အၿမဲဦးစားေပးေနမယ္၊ ဆုိးက်ိဳးေတြကုိ ခံစားေနရေပမယ့္ ဂိမ္းကုိ မစြန္႔လႊတ္ႏုိင္ဘူး’ ဆုိရင္ ဂိမ္းစြဲလြန္းတဲ့ စိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနတယ္လုိ႔ WHO က ဒီမူၾကမ္းမွာ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

ဒီလုိအမူက်င့္မ်ိဳးဟာ တစ္ဦးခ်င္း၊ မိသားစု၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ အျခားနယ္ပယ္ေတြမွာ ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါး သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။

ICD ဟာ ကမၻာတစ္၀ွမ္း က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ အသံုးျပဳႏုိင္ဖုိ႔ ထုတ္ေ၀တာျဖစ္ၿပီး ေရာဂါ လကၡဏာေတြ၊ အေျခအေနေတြအတြက္ ႏုိင္ငံတကာစံတစ္ခုအျဖစ္လည္း အသုံး၀င္ပါတယ္။

ဂိမ္းစြဲလြန္းတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ေသဆံုးတာ၊ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခုိက္မႈ ရွိတာေတြဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ျမင့္တက္လာပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ အသက္ ၂၇ ႏွစ္အရြယ္ တ႐ုတ္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးဟာ ၁၀ နာရီဆက္တုိက္ အြန္လုိင္းဂိမ္း ကစားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အသက္ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ ႐ုရွားဆယ္ေက်ာ္သက္တစ္ေယာက္ဟာ ဗီဒီယုိဂိမ္းကစားရင္း ကုိးမား၀င္ၿပီး ေဆး႐ံုအေရာက္မွာ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ထမင္းစားခ်ိန္နဲ႔ အိပ္ခ်ိန္သာနားၿပီး ၂၂ ရက္ဆက္တုိက္ ဂိမ္းကစားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref: CNA