Tag: Tibet

ဇူလိုင် ၂၄၊ ၂၀၂၁

M-Media 

-တရုတ်အစိုးရဟာ တိဘက်လူမျိုးတွေကို ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာတရားနဲ့ လူမျိုးပျောက်အောင် လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ အဝေးရောက် တိဘက်အစိုးရအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ 

တရုတ်တပ်တွေဟာ ၁၉၅၀ ခုနှစ်က တိဘက်ဒေသကို ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းမှာ တရုတ်ပိုင်နက်အဖြစ် သွတ်သွင်းခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၅၉ ခု တိဘက်ပြည်သူတွေရဲ့ အုံကြွဆန္ဒပြမှုကို တရုတ်အစိုးရ အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခဲ့ပြီး တိဘက်ခေါင်းဆောင် ဒလိုင်းလားမားလည်း အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ထွက်ပြေးခိုလှုံခဲ့ရပါတယ်။ 

အဝေးရောက်တိဘက်အစိုးရရဲ့ ခေါင်းဆောင်သစ်ဖြစ်လာတဲ့ ပန်ပါ စီရင်က တိဘက်လူမျိုးတွေဟာ လူမျိုး၊ ဘာသာတရားနဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ဖျောက်ဖျက်ခြင်းကို ခံနေရတယ်လို့ Nikkei သတင်းဌာနဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ 

“တိဘက်ထဲကို တရုတ်တွေအများကြီးဝင်လာတယ်။ သူတို့တွေက ကျွန်တော်တို့ လူနည်းစုလူမျိုးတွေအပေါ် လွှမ်းမိုးပြီး အမှတ်သညာကို ဖျက်ဆီးနေပါတယ်။ ဒါဟာ ယဉ်ကျေးမှုဂျီနိုဆိုက်လို့တောင် ပြောလို့ရပါတယ်။ တိဘက်တွေရဲ့ ပညာရေးနဲ့ ဘာသာစကားရဲ့ အရေးပါမှု၊ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်၊ လူ့အခွင့်အရေးတွေလည်း ဖျက်ဆီးခံနေရပါတယ်”

အသက် ၅၈ နှစ်အရွယ် ပန်ပါဟာ လွှတ်တော်ဥက္ကဌရာထူးအပါအဝင် အဝေးရောက် တိဘက်အစိုးရမှာ ရာထူးအများအပြား ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ 

ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေမှာ စောင့်ကြည့်ကင်မရာတွေ တပ်ဆင်ထားတာအပါအဝင် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် ချိုးဖောက်ခံရမှုကိုလည်း ပန်ပါက ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။ 

တိဘက်ဒေသမှာ တရုတ်အစိုးရက အခြေခံအဆောက်အဦးတွေ ဆောက်လုပ်တာ၊ လမ်းပမ်းဆက်သွယ်ရေးကောင်းမွန်အောင် လုပ်ဆောင်တာတွေရှိပေမယ့် ဒါတွေဟာ တိဘက်လူမျိုးတွေရဲ့ အကျိုးအတွက် ဟုတ်ပါ့မလားဆိုတာကိုလည်း ပန်ပါက မွေးခွန်းထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ 

တရုတ်အစိုးရဟာ ငွေကြေးအမြောက်အများသုံးပြီး နိုင်ငံအတွင်းက လူနည်းစုတွေကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်နေတယ်လို့လည်း ပန်ပါက ဆိုပါတယ်။ 

“တရုတ်နိုင်ငံဟာ ပြည်ပလုံခြုံရေးထက် ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးအတွက် ငွေကြေးပိုသုံးတဲ့ တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံပါ။ ဒီငွေတွေအားလုံးကို လူနည်းစုတွေအပေါ် ဖိနှိပ်မှုမှာ သုံးနတာပါ။ သမ္မတရှီဟာ အာဏာအားလုံးကို စုစည်းနေတယ်။ ဝီဂါတွေ၊ ဟောင်ကောင်ပြည်သူတွေအပေါ် သူ့ရဲ့ဆက်ဆံပုံဟာ ကျွန်တော်တို့အားလုံး တက ယ့်ကိုစိုးရိမ်ရမယ့် အကြောင်းအရင်းပါ ”

ဒီမိုကရေစီထွန်းကားပြီး လူ့တန်ဖိုးကို အလေးထားတဲ့ တိုင်းပြည်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့လည်း အဝေးရောက်တိဘက်ခေါင်းဆောင်က ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်ကတော့ ဘုန်းတော်​ကြီး ဒလိုင်းလားမားကို စိုးရိမ်စရာ ခွဲထွက်ရေးသမားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး အဝေးရောက်တိဘက်အစိုးရနဲ့ ၂၀၁၀ နောက်ပိုင်းမှာ ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်း မရှိတော့ပါဘူး။

အဝေးရောက်တိဘက်အစိုးရက ငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်တစ်ခုကို ရေးဆွဲထားပြီး တိဘက်ကို ငြိမ်းချမ်းရေးဇုန်အဖြစ် သတ်မှတ်ရေး၊ တိဘက်ပြည်သူတွေရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးကို လေးစားရေး၊ ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလားမားနဲ့ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ 

‘ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ရှိတယ်ဆိုတာမျိုး အခါအခွင့်သင့်တိုင်း ထုတ်ပြောပါတယ်။ ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလားမားကို တရုတ်နိုင်ငံလာဖို့ ဖိတ်ခေါ်တာမျိုးက ရှေ့တစ်လှမ်းတိုးတာမျိုးပါ။ ဆရာတော်ဟာ ဘုရားဖူးသွားပြီး တရုတ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းနဲ့လည်း တွေ့လို့ရပါတယ်’

Ref: Nikkei Asia

ဒီဇင်ဘာ ၂၃၊ ၂၀၂၀
M-Media

-တိဘက်ဒေသရဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာခေါင်းဆောင်ကို ရွေးချယ်ခွင့်ဟာ တိဘက်ပြည်သူတွေဆီမှာပဲရှိတယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းကို အဝေးရောက် တိဘက်အစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် Lobsang Sangay က ကြိုဆိုလိုက်ပါတယ်။

တရုတ်ဟာ တိဘက်ဒေသကို ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်က စစ်တပ်နဲ့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာတော့ တိဘက်ဒေသဟာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုအခံရဆုံး ဒေသတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။

ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလားမားဟာ တိဘက်တော်လှန်ရေးကို ဦးဆောင်ခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ဘဲ ၁၉၅၉ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံကနေ ထွက်ပြေးခဲ့ရပါတယ်။ ဒလိုင်းလားမားကို တရုတ်အစိုးရက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ‘ခွဲထွက်ရေးသမား’ အဖြစ် ရှုမြင်နေတာပါ။

အမေရိကန်လွှတ်​တော်ဟာ တနင်္လာနေ့က တိဘက်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းတစ်ခုကို အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီမူကြမ်းထဲမှာ တိဘက်ဒေသရဲ့ အဓိကမြို့ လာရှာမှာ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံး တည်ဆောက်ရေး၊ တိဘက်က သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး၊ ရေအရင်းအမြစ် ထိန်းသိမ်းရေး စတာတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့၊ ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလားမားနဲ့ တရုတ်အစိုးရ ဆွေးနွေးရေးကိစ္စတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ တိုက်တွန်းထားသလို ဒလိုင်းလာမားနေရာကို ဆက်ခံမယ့် တိဘက်ရဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာခေါင်းဆောင်ကို ရွေးချယ်ခွင့်ဟာ တိဘက်ပြည်သူတွေမှာပဲ ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

တိဘက်ဒေသ အဝေးရောက်အစိုးရအဖွဲ့ CTA ရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် Lobsang Sangay က အမေရိကန်ရဲ့ ဒီဥပဒေမူကြမ်းဟာ သမိုင်းဝင်ဆောင်ရွက်ချက် ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ဒီမူကြမ်းအတည်ပြုမှုဟာ တိဘက်ကိစ္စက အမေရိကန်ရဲ့ ဦးစားပေးတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေတယ်၊ ဒလိုင်းလားမားနဲ့ CTA ကို ဆက်လက်ထောက်ခံနေအုံးမယ်ဆိုတာ ပြတ်ပြတ်သားသား ပြောလိုက်တာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ တိဘက်လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုရဲ့ အောင်ပွဲတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်”

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက အမေရိကန်ဟာ မိမိတို့ရဲ့ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်နေပြီး အခုမူကြမ်းကို ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုမယ်ဆိုရင် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကို ထိခိုက်စေလိမ့်မယ်လို့ အင်္ဂါနေ့မှာ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံအနောက်ပိုင်း ရှင်ကျန်းပြည်နယ်က ဝီဂါမွတ်စလင်တွေအ​ပေါ် ဖိနှိပ်ညှင်းပမ်းတဲ့ ပုံစံအတိုင်း တိဘက်က ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေကိုလည်း တရုတ်အစိုးရက ဖိနှိပ်မှုတွေ လုပ်နေတာပါ။

ဒါ့အပြင် တိဘက်လွင်ပြင်ဒေသက ရေအရင်းအမြစ်တွေကိုလည်း တရုတ်အစိုးရက မတော်မတရား သုံးစွဲနေတယ်လို့ သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့တွေက စွပ်စွဲထားပါတယ်။

ဒလိုင်းလာမားကိုဆက်ခံမယ့် တိဘက်ဒေသရဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ​ခေါင်းဆောင်ကို မိမိတို့ကသာ ခန့်အပ်ခွင့်ရှိတယ်လို့ တရုတ်အစိုးရက ပြောထားပါတယ်။

Ref: Reuters

စက်တင်ဘာ ၂၈၊ ၂၀၂၀
M-Media

-တရုတ်နိုင်ငံအနောက်ပိုင်း ရှင်ကျန်းပြည်နယ်က ဝီဂါမွတ်စလင်တွေလိုပဲ အနောက်တောင်ပိုင်း တိဘက်ဒေသက တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေကို တရုတ်အစိုးရက စစ်ဖက်ပုံစံ သင်တန်းစခန်းတွေမှာ ထိန်းသိမ်းကာ အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေတာတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ဆောင်လာတယ်လို့ Reuters သတင်းဌာနက ဖော်ထုတ်တင်ပြခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာတွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်၊ တိဘက်ဒေသ အစိုးရဗျူရိုက မူဝါဒစာရွက်စာတမ်းတွေ၊ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း တရုတ်အစိုးရဌာနတွေရဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေကို လေ့လာသုံးသပ်ခဲ့တယ်လို့ Reuters သတင်းဌာနက ဆိုပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရဟာ စစ်ဖက်ပုံစံသင်တန်းကျောင်းတွေ တည်ဆောက်ပြီး တိဘက်လူမျိုးတွေကို ထိန်းသိမ်းကာ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းက စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံတွေဆီကို ပို့ဆောင်ခိုင်းစေမှုတွေ လုပ်ဆောင်နေတာပါ။ တိဘက်အစိုးရရဲ့ ဝဘ်ဆိုက်မှာတော့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ပထမ ၇ လအတွင်း တိဘက်က လူ သန်းဝက်လောက်ကို လေ့ကျင်သင်ကြားပေးပြီး ​၅ သောင်းကို တိဘက်ဒေသအတွင်းက စက်ရုံတွေ၊ ကျန်တဲ့သူတွေကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းက စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေဆီ ပို့ဆောင်ခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ဒီပမာဏဟာ တိဘက်လူဦးရေရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်မှု၊ ဆောက်လုပ်ရေးနဲ့ လယ်ယာလုပ်ငန်းတွေမှာ လုပ်ခနည်းအလုပ်သမားတွေအဖြစ် ဘ၀အဆုံးသတ်သွားတယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။

“ဒါဟာ တိဘက်လူမျိုးတွေရဲ့ ရိုးရာလူမှုဘ၀ကို သီးသန့်ပစ်မှတ်ထားကာ အပြင်းထန်ဆုံး နှိပ်ကွပ်မှုဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ရှုမြင်ပြီး ၁၉၆၆ ကနေ ၁၉၇၆ ခုနှစ်အထိ ကြာမြင်ခဲ့တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးနောက်ပိုင်း အဆိုးရွားဆုံးလည်း ဖြစ်ပါတယ်” လို့ တိဘက်နဲ့ ရှင်ကျန်းအရေး အဓိကလေ့လာသူ သုတေသနပညာရှင် အက်ဒရီယန့် ဇန့်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာကျတဲ့ မူဝါဒတွေကို အဓိကထား လေ့လာသုံးသပ်နေတဲ့ Jamestown Foundation အဖွဲ့ရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်ကထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာလည်း တိဘက်လူမျိုးတွေရဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်း သင်းသတ်ခံရတာတွေ၊ အကျဉ်းစခန်းတွေ၊ လုပ်အားခိုင်းစေမှုတွေအကြောင်းကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားပါတယ်။

အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေမှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတဲ့သတင်းကို တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံဟာ ဥပဒေစိုးမိုးတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း၊ အလုပ်သမားတွေဟာ မိမိတိုဆန္ဒအလျောက် အလုပ်လုပ်တာဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုက်တန်တဲ့ လုပ်ခလစာကိုလည်း ရရှိကြောင်း Reuters သတင်းဌာနကို ပေးပို့တဲ့စာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရရဲ့ ဆင်းရဲမွဲတွေမှု လျှော့ချရေးနဲ့ စီးပွားရေးဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေး စီမံကိန်းမှာ ကျေးလက်ဒေသက လူတွေကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးပြီး လုပ်ငန်းခွင်၀င်ရောက်ခိုင်းတာက အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ရှင်ကျန်းနဲ့ တိဘက်လို လူမျိုးစုတွေရဲ့ ဒေသမှာတော့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်း အမှတ်သညာတွေ၊ ဘာသာရေးယုံကြည်မှုတွေကို ဖျောက်ဖျက်ပြောင်းလဲပစ်တဲ့ လုပ်ရပ်မျိုးတွေကိုပါ တွေ့ရတယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။

တရုတ်စစ်သားတွေဟာ ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်မှာ တိဘက်ဒေသကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး သိမ်းပိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရက ဒါကို ‘ငြိမ်းချမ်းစွာ လွတ်မြောက်ခြင်း’ လို့ အမည်တပ်ခဲ့ပေမယ့် အဲဒီအချိန်ကစလို့ တိဘက်ဟာ ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုအခံရဆုံးဒေသ ဖြစ်လာပါတယ်။

တိဘက်ဒေသကို ဝင်ထွက်ခွင့် ကန့်သတ်တာ၊ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်တွေကို လွတ်လပ်စွာ သတင်းယူခွင့်မပေးတာကြောင့် အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေခံရတဲ့ တိဘက်လူမျိုးတွေရဲ့ အခြေအနေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရဘူးလို့ Reuters သတင်းဌာနက ဖော်ပ​ြပါတယ်။

‘တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး’ ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်အောက်မှာ ရှင်ကျန်းပြည်နယ်နဲ့ တိဘက်ဒေသတို့ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်း တရုတ်အစိုးရရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ နှိပ်ကွပ်မှုတွေကို ခံလာရပါတယ်။ ကွန်မြူနစ်အစိုးရနဲ့ သဘောထားမတူသူတွေ၊ ခွဲထွက်ရေးလိုလားသူတွေကို ဖိနှိပ်ဖို့ရည်ရွယ်တဲ့ အဲဒီ နှိပ်ကွပ်မှုတွေထဲမှာ ဒေသတွင်းက လူမျိုးစုတွေကို နိုင်ငံရဲ့ အခြားဒေသတွေနဲ့ နိုင်ငံရပ်ခြားကို သွားခွင့်မပြုတာ၊ ဘာသာရေးဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုတွေကို ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်တာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

တိဘက်လူမျိုး ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်နေထိုင်တဲ့ တိဘက်ဒေသမှာ ခွဲထွက်ရေးကြိုးပမ်းမှုကို တုန့်ပြန်တာတွေကို ပိုမိုလုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က ဩဂုတ်လအတွင်းမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလာမားအပါအဝင် တိဘက်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တရုတ်အစိုးရဟာ တိဘက်ဒေသမှာ ‘ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်း မျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု’ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့ကြပါတယ်။

ပျင်းရိသူများကို ဖယ်ရှားခြင်း

အရင်က တိဘက်ဒေသမှာ စစ်ဖက်ပုံစံ လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်းတွေ၊ လုပ်သားခွဲဝေမှုတွေ ရှိခဲ့ပေမယ့် လူဦးရေးအများအပြားနဲ့ အခုလုပ်ဆောင်မှုမျိုးဟာ ပထမဆုံးဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံအတွင်း အခြားဒေသတွေကို ခွဲဝေပို့ဆောင်မှုကိုလည်း လူသိရှင်ကြား လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။

အာဏာပိုင်တွေကို ကျေးရွာတွေ၊ မြို့နယ်တွေအထိလွှတ်ကာ တစ်အိမ်တက်တစ်အိမ်ဆင်း အလုပ်လုပ်နိုင်သူအရေအတွက် စာရင်းကောက်ခိုင်းတာ၊ ကွန်မြူနစ်ပါတီအပေါ် သစ္စာခံလာအောင် ရိုက်သွင်းပေးတာတွေလည်း ဒီအစီစဉ်မှာ ပါဝင်ပါတယ်။

ဒါတွေဟာ ရှင်ကျန်းပြည်နယ်က ဝီဂါနဲ့ အခြားလူမျိုးစုတွေအပေါ်မှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ နည်းလမ်းတွေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ တိဘက်ဒေသ ကွန်မြူနစ်ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဟောင်း ချင်ကျွမ်ဂိုဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကစတင်ကာ ရှင်ကျန်းဒေသရဲ့ ကွန်မြူနစ်ပါတီ အတွင်းရေးမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး ရှင်ကျန်းက အကျဉ်းစခန်းစနစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ ချင်ကျွမ်ဂိုဦးဆောင်တဲ့ ရှင်ကျန်းဒေသအစိုးရက တိဘက်ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းမှုကို မဖြေခဲ့ဘူးလို့ Reuters သတင်းဌာနက ဆိုပါတယ်။

“ချင်ကျွမ်ဂိုဟာ ရှင်ကျန်းဒေသမှာလောက် မပြင်းထန်တဲ့ ပုံစံမျိုး တိဘက်မှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သူပါ” လို့ Cornell တက္ကသိုလ် အစိုးရလေ့လာမှုဌာရဲ့ တွဲဖက်ပါမောက္ခ အလန် ကာလ်ဆန်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

သတ်မှတ်လုပ်သားပြည့်မီအောင် ပို့ပေးနိုင်တဲ့ အာဏာပိုင်တွေကို ဆုချမှာဖြစ်ပြီး မပို့နိုင်ရင် အပြစ်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုမျိုးလည်း အစိုးရရဲ့ ညွှတ်ကြားချက် စာရွက်စာတမ်းတွေထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေက လုပ်သားပို့ဆောင်မှုဟာ လုပ်သားတွေရဲ့ သဘောဆန္ဒအလျောက် ဆောင်ရွက်တာဖြစ်တယ်လို့ အရင်က ပြောကြားဖူးပါတယ်။ တိဘက်အစိုးရရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာလည်း အလုပ်သမားအခွင့်အရေး အပြည့်အ၀ရရှိရေး ဆောင်ရွက်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ အချက်မျိုး ပါဝင်ပေမယ့် အသေးစိတ်ကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါဘူး။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ လေ့လာဆန်းစစ်သူတွေက ဒီအလုပ်သမားတွေဟာ ငြင်းဆန်ဖို့အနေအထား မရှိနိုင်ဘူးလို့ သုံးသပ်ခဲ့ပြီး မိမိဆန္ဒအလျောက် သွားရောက်လုပ်ကိုင်တာမျိုးလည်း ရှိနိုင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဒီလို လူစုရာမှာ အလုပ်သမားတွေရဲ့ အတွေးအခေါ် ယုံကြည်ချက်တွေကို​ လုံး၀ ပြောင်းလဲပစ်ရမယ်လို့လည်း တရုတ်အစိုးရရဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေမှာ အဓိကထား ဖော်ပြထားပါတယ်။

“လူနည်းစုတွေဟာ စည်းကမ်းမရှိဘူး၊ သူတို့ရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ပြောင်းလဲပစ်ရမယ်။ သူတို့ ဒီအစီအစဉ်မှာ ပါဝင်လာအောင် သိမ်းသွင်းရမယ်ဆိုတာမျိုးကို ထည့်ရေးထားပါတယ်” လို့​ တိဘက်-ရှင်ကျန်းအရေး လေ့လာသူ သုတေသနပညာရှင် အက်ဒရီယန် ဇန့်စ်က ပြောပါတယ်။

အလုပ်လုပ်ဖို့ငြင်းဆန်တဲ့သူတွေကို သိမ်းသွင်းဖို့ ညွှန်ကြားချက်တစ်ချို့မှာတော့ ‘လူပျင်းတွေကို ​ထိထိရောက်ရောက် ဖယ်ရှားရမယ်’ လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

အကျဉ်းစခန်းပုံစံ သင်တန်းကျောင်းများ

တိဘက်ဒေသက ပြည်သူတွေကို သင်တန်းကျောင်းတွေကို ပို့ဆောင်ပြီး အရင်ဆုံး အတွေးအခေါ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ ဒါကို ‘စစ်ဖက်ပုံစံသင်တန်းပေးမှု’ လို့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းနဲ့ ၂၀၂၀ မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ သင်တန်းမှာ စည်းကမ်းသေဝပ်မှုကို အဓိကထားသင်ပေးပြီး စစ်၀တ်စုံတွေဝတ်ကာ စစ်ရေးပြမှုတွေလည်း ပြုလုပ်ရပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရရဲ့ အလုပ်သမား​ ဖြန့်ဝေချထားတဲ့ ဒီအစီအစဉ်မှာ ဘယ်လောက်ပမာဏက စစ်ဖက်ပုံစံသင်တန်းပေးမှု ခံရလဲဆိုတာ အတိအကျ မသိရပေမယ့် တိဘက်ဒေသ လူဦးရေရဲ့ ၃ ပုံ ၁ ပုံပမာဏရှိတဲ့ ခရိုင် ၃ ခုမှာတော့ ဒီလို ပြင်းထန်တဲ့ သင်တန်းပေးမှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတာ အစိုးရစာရွက်စာတမ်းတွေအရ သိရပါတယ်။

တိဘက်ဒေသမှာ ဒီလိုစခန်းမျိုးတွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ စုနှစ်တစ်ခုကျော်ကျော်ကတည်းက ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာ ဒီစခန်းတွေကို ပိုမိုတည်ဆောက်လာခဲ့ပါတယ်။ ကွန်မြူနစ်ပါတီအပေါ် သစ္စာခံရေး ဒီသင်တန်းကျောင်းမှာ အဓိက သင်ကြားတာဖြစ်ပါတယ်။

ဩစတေးလျ တက္ကသိုလ် La Trobe က တိဘက်နဲ့ ရှင်ကျန်းအရေးကို အထူးပြုလေ့လာနေတဲ့ ပရော်ဖက်ဆာ ဂျိမ်းစ် လီဘိုးလ်ဒ်က တိဘက်မှာ ပြည်သူတွေကို စစ်ဖက်ပုံစံ သင်တန်းပေးမှု အမျိုးမျိုးရှိပြီး အားလုံးက တိဘက်လူမျိုးတွေအပေါ် တရုတ်အစိုးရရဲ့ နှိမ့်ချတဲ့ ရှုမြင်မှုအပေါ်မှာ အခြေခံတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“တိဘက်လူမျိုးတွေဟာ အပြင်းထူတယ်။ ရှေးရိုးစွဲတွေ၊ ညစ်ပတ်၊ နှေးကွေး၊ လေးလံသူတွေ ဖြစ်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် တစ်သွေးတစ်သံတစ်မိန့်အောက်မှာ ထားရမယ်ဆိုပြီး လုပ်တာပါ။ စစ်ဖက်ပုံစံသင်တန်းပေးမှု​တွေမှာ ဒီအယူအဆက အဓိကကျပါတယ်”

အလုပ်သမားဖြန့်ဝေရေးအစီအစဉ်အရ အခြားဒေသတွေကို ပို့ဆောင်တဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာ လွတ်လပ်စွာ လုပ်ကိုင်ခွင့်ရလား၊ အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေခံရတာ၊ လုပ်အားခေါင်းပုံဖြတ်ခံရတာတွေ ရှိလားဆိုတာကို ဆန်းစစ်ဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။

ရှင်ကျန်းက ဝီဂါတွေကို တစ်ခြားဒေသက စက်ရုံတွေကို ပို့ဆောင်ခိုင်းစေသလိုပဲ တိဘက်က ပြည်သူတွေဟာလည်း ကမ္ဘာ့နာမည်ကြီး အမှတ်တံဆိပ် ၈၃ ခုနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်နေရတယ်လို့ ဩစတေးလျ တတ်သိပညာရှင်များအဖွဲ့ ASPI က ပြောပါတယ်။

တိဘက်က စစ်ဖက်ပုံစံ သင်တန်းကျောင်းတွေက လူတွေဟာ နိုင်ငံအတွင်းက အနည်းဆုံး ပြည်နယ် တစ်ဒါဇင်ကျော်လောက်ကို ပို့ဆောင်ခြင်း ခံခဲ့ရပါတယ်။

တိဘက်ဒေသအစိုးရရဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေမှာတော့ အခြားဒေသတွေကို ရောက်သွားကြတဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာ ၁၀ ယောက်ကနေ ၃၀ အထိ အုပ်စုဖွဲ့ကာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်အောက်မှာ နေထိုင်ရကြောင်း၊ သူတို့ကို အလုပ်သမား ဆက်ဆံရေးရုံးက စီမံခန့်ခွဲပြီး အသွားအလာ၊ အနေအထိုင်ကို တင်းကြပ်ကြောင်း၊ လိုအပ်ရင်လိုအပ်သလို သင်တန်းတွေပေးပြီး တိဘက်မှာကျန်ခဲ့တဲ့ မိသားစုဝင်တွေကို အစိုးရက တာဝန်ယူစောင့်ရှောက်ပေးကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။

Ref: Reuters

ေမ ၁၇၊ ၂၀၁၉
M-Media

-ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း တိဘက္က လူ႕အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြဟာ သိသိသာသာကို ပိုမိုဆိုးရြားလာခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြဟာ တိဘက္ျပည္သူေတြကို ခရီးသြားလာခြင့္ ကန္႔သတ္တာ၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘာသာတရား က်င့္သံုးမႈ ပိတ္ပင္တာေတြ ပိုမိုလုပ္ေဆာင္လာတယ္လို႔ အိႏၵိယအေျခစိုက္ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ မေန႔က အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

တိဘက္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ (TAR) နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထဲက တိဘက္ေဒသေတြမွာ ျပည္သူေတြ ခံစားေနရတဲ့ အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ အဲဒီအစီရင္ခံစာကို Tibetan Centre for Human Rights and Democracy အဖြဲ႕က ထုတ္ျပန္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ အေစာပိုင္းကစၿပီး ရာဇ၀တ္မႈတိုက္ဖ်က္ေရးဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ စီမံခ်က္တစ္ခုကို စတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစီမံခ်က္ေၾကာင့္ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ တိဘက္ဘာသာစကား မေပ်ာက္ကြယ္ေရး ေဆာင္ရြက္သူေတြကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းတာ၊ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းတာေတြ ပိုလုပ္လာတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။

တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ အျခားေဒသက တိဘက္လူမ်ိဳးေတြ TAR ေဒသထဲ ၀င္မယ္ဆိုရင္ ယာယီ၀င္ခြင့္ လုပ္ရတာေတြ ရွိေနသလို၊ တိဘက္လူမ်ိဳးေတြ အိႏၵိယနဲ႔ နီေပါႏိုင္ငံတို႔ကို ဘုရားဖူးသြားလို႔မရေအာင္ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ႐ုပ္သိမ္းတာေတြကိုလည္း တ႐ုတ္အစိုးရက လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။

ဘာသာေရးဖိႏွိပ္မႈ

က်ာင္းသားေတြနဲ႔ အစိုးရအလုပ္သမားေတြ ဘာဘသာေရးကိစၥ ေဆာင္ရြက္တာကို တ႐ုတ္အစိုးရက ခြင့္မျပဳသလို ဘုရားေတြ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကို သြားၿပီး ဘုရားရွိခိုးတာကိုလည္း တားျမစ္ ပိတ္ပင္ထားပါတယ္။ ကိုရင္ေတြ၊ ငယ္ရြယ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြကို အတင္းအဓမၼ လူ၀တ္လဲေစၿပီး အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ တက္ေရာက္ခိုင္းမႈေတြလည္း ရွိေနတယ္လို႔ TCHRD ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လအတြင္းမွာပဲ ဓမၼစာေပေတြ သင္ယူေနတဲ့ ရဟန္းပ်ိဳ ၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ လူထြက္လိုက္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“တိဘက္ဘာသာစကား သင္ၾကားေရး ျမႇင့္တင္ေပးတဲ့ ဘာသာေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း ပစ္မွတ္ထား ဖိႏွိပ္ခံရပါတယ္”

ေက်ာင္းပိတ္ရက္ေတြအတြင္း ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြမွာ တိဘက္ဘာသာစကား သင္ၾကားမႈကိုလည္း တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားပါတယ္။

TCHRD က အၾကမ္းမဖက္ ဆႏၵျပသူေတြနဲ႔ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကို တရားလက္လြတ္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းတာေတြဟာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၇၀ က တ႐ုတ္ရဲ႕ သိမ္းပိုက္မႈကို တိဘက္ျပည္သူေတြက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆန္႔က်င္မႈဟာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့ၿပီး အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းကစလို တ႐ုတ္အစိုးရကို ဆႏၵျပတဲ့အေနနဲ႔ မိမိကိုယ္ကို မီး႐ႈိ႕သတ္ေသသူအေရအတြက္က ၁၅၇ ဦးအထိ ရွိလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref: RFA

ေအာက္တုိဘာ ၂၂၊ ၂၀၁၇
M-Media

– တိဘက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒလုိင္းလားမားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္းေၾကာင့္ တ႐ုတ္အေနျဖင့္ မည္သုိ႔မွမျဖစ္ဆုိသည့္ အေတြးမ်ိဳး မ၀င္သင့္ဟု တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ အႀကီးတန္း တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ႏုိင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိ ယမန္ေန႔တြင္ သတိေပးလုိက္သည္။

တ႐ုတ္အစုိးရကို ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပမႈ မေအာင္မျမင္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယသုိ႕ ထြက္သြားခဲ့ရသည့္ ဒလုိင္းလားမားကုိ တ႐ုတ္အစုိးရက အႏၱရာယ္ရွိေသာ ခြဲထြက္ေရးသမားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။

ႏုိဘယ္ဆုရွင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးက ဟိမ၀ႏၱာရွိ ၎၏ အမိေျမအတြက္ စစ္မွန္ေသာ ကုိယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရရွိရန္သာ ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဒလုိင္းလားမား အျခားတုိင္းျပည္မ်ားသို႕ သြားေရာက္ျခင္းက တ႐ုတ္ကို ေဒါသထြက္ေစခဲ့ျပီး တ႐ုတ္အစုိးရ၏ အမ်က္သင့္မႈကို ေၾကာက္ရေသာေၾကာင့္ ၎ႏွင့္ေတြ႕ဆုံလုိသည့္ ႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား မရွိသေလာက္နည္းပါးခဲ့သည္။

သုိ႕ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕က ၎ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံျခင္းမွာ တရား၀င္မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာကိစၥေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းေျပာ၍ ေဘက်င္းအစိုးရကို ေခၽြးသိပ္ခဲ့ၾကသည္။

တိဘက္ရွိ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အလုပ္အဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္ေနသည့္ က်န္းဂ်ီယံုက ႏုိင္ငံျခားေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ ဒလုိင္းလားမာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုမႈအတြက္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက မည္သည့္ဆင္ေျခကိုမွ လက္မခံဘဲ ကုိယ္ေရးကုိယ္တာျဖင့္ ေတြ႕သည္ဆုိေသာ္လည္း ရာထူးက ႏုိင္ငံတစ္ခုလံုးအား ကုိယ္စားျပဳေနသည္ကုိ သတိထားရန္လုိေၾကာင္း ယမန္ေန႔ ပါတီကြန္ဂရက္အၿပီးတြင္ သတင္းေထာက္မ်ားအား ေျပာၾကားခဲ့သည္။

၁၉၅၀ ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္က တိဘက္ေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ျငိမ္းခ်မ္းေသာလြတ္ေျမာက္ျခင္းဟု သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ဒလုိင္းလာမားကို လက္ခံေနထုိင္ခြင့္ျပဳသည့္ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္မ်ားကို တ႐ုတ္က ဖိအားမ်ား ေပးခဲ့သည္။

တိဘက္တြင္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ရွိသည္ဆုိသည့္ သတင္းမ်ားကုိ တ႐ုတ္က အျပင္းအထန္ ျငင္းဆုိခဲ့ကာ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားၿပီး၊ ေနာက္က်က်န္ေနသည့္ အဆုိပါေဒသမွာ မိမိတုိ႔အုပ္ခ်ဳပ္မႈေၾကာင့္ သာယာ၀ေျပာလာေၾကာင္း၊ တိဘက္ျပည္သူမ်ား၏ ဘာသာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္း အျပည္
့အ၀ ေလးစားေၾကာင္း ေျပာၾကားထားသည္။

Ref : CNA