ဇန္န၀ါရီ ၁၁၊ ၂၀၁၇
M-Media
– ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလားပြဲကုိ ဇန္န၀ါရီ ၁၄ ရက္ေန႔ကစၿပီး ဂါဘြန္ႏုိင္ငံမွာ က်င္းပျပဳလုပ္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိခ်န္ပီယံဟာ အုိက္ဗကုိ႔စ္ျဖစ္ၿပီး ၿပိဳင္ပြဲတစ္ေလွ်ာက္ အေအာင္ျမင္ဆံုးအသင္းကေတာ့ အီဂ်စ္အသင္းျဖစ္ကာ ၇ ႀကိမ္တိတိ ဗုိလ္စြဲထားပါတယ္။ အီဂ်စ္ေဘာလံုးအသင္းရဲ႕ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလား သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ ျဖတ္သန္းမႈကုိ M-Media ပရိသတ္ေတြအတြက္ ေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။
၁၉၅၇ (ဆူဒန္)
ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္း ဆူဒန္ႏုိင္ငံမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ဒီၿပိဳင္ပြဲဟာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ျဖစ္ၿပီး အီသီယိုးပီးယား၊ အီဂ်စ္နဲ႔ ဆူဒန္ ၃ သင္းသာ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ပါတယ္။ အာဖရိကေဘာလံုးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (CAF) ကုိ တည္ေထာင္မႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့သူ ေတာင္အာဖရိက ကေတာ့ လူျဖဴလူမည္း ခြဲျခားမႈေၾကာင့္ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ မရခဲ့ပါဘူး။
အဖြင့္ပြဲစဥ္မွာ အိမ္ယွဥ္ ဆူဒန္ကုိ ၂ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔႐ံႈးခဲ့တဲ့ အီဂ်စ္ဟာ ေနာက္ဆံုးပြဲမွာ အီသီယုိးပီးယားကုိ ၄ ဂုိးျပတ္ အႏုိင္ရရွိခဲ့တာေၾကာင့္ ပထမဆံုး ၿပိဳင္ပြဲမွာ ပထမဆံုး ဗုိလ္စြဲခဲ့ပါတယ္။
အီဂ်စ္တုိက္စစ္မွဴး မုိဟာမက္ ဒီယက္ဘ္ အလ္-အတၱာရ္ဟာ ၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ကစားသမား ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ဆူဒန္နဲ႔ပြဲမွာ ၁ ဂုိး၊ အီသီယုိးပီးယားနဲ႔ပြဲမွာ ၄ ဂုိး စုစုေပါင္း ၅ ဂုိး သြင္းယူေပးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၅၉ (အီဂ်စ္)
ဗုိလ္စြဲၿပီး ေနာက္ထပ္ ၂ ႏွစ္အၾကာ အီဂ်စ္မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ဒီၿပိဳင္ပြဲမွာလည္း ဆူဒန္၊ အီသီယုိးပီးယားနဲ႔ အီဂ်စ္တုိ႔သာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
အဖြင့္ပြဲမွာ အီဂ်စ္ဟာ မဟ္မူဒ္ အလ္-ဂုိဟာရီရဲ႕ ဟက္ထရစ္၊ မီမီ အလ္-ရွာရ္ဘီနီရဲ႕ သြင္းဂုိး ၁ ဂုိး စုစုေပါင္း ၄ ဂုိးျပတ္နဲ႔ အီသီယုိးပီးယားကုိ အႏုိင္ရရွိခဲ့ၿပီး၊ ေနာက္ဆံုးပြဲမွာ ဆူဒန္ကုိ ၂ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ႏုိင္ကာ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလားကုိ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ဆြတ္ခူးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးပြဲမွာ အႏုိင္ဂုိးေတြကုိ သြင္းေပးခဲ့တဲ့ အက္ဆမ္ ဘာဟစ္ဂ္ဟာ ၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ အထင္ကရ ကစားသမား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အလ္-ဂုိဟာရီကကေတာ့ ၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ ေရႊဖိနပ္ဆုကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
၁၉၈၆ (အီဂ်စ္)
ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာ ေ၀းကြာခဲ့ရတဲ့ ဖလားကုိ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္ ကုိယ့္ကြင္း၊ ကုိယ့္ပရိတ္သတ္ေရွ႕မွာ အီဂ်စ္တုိ႔ ျပန္ယူႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီၿပိဳင္ပြဲမွာ အသင္း ၈ သင္းပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ေ၀းလ္လူမ်ိဳးနည္းျပ မုိက္စမစ္ ကုိင္တြယ္ခဲ့ၿပီး ဂႏၱ၀င္တုိက္စစ္မွဴးနဲ႔ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ အာဖရိက တစ္ႏွစ္တာအေကာင္းဆံုး ေဘာလံုးသမားဆုရ မဟ္မူဒ္ အလ္-ခါတစ္ဘ္၊ ႏုိင္းျမစ္၀ွမ္းရဲ႕ မာရာဒုိနာလုိ႔ အမည္ေျပာင္ေပးျခင္း ခံခဲ့ရတဲ့ တာဟီရ္ အဘူ-ဇုိက္ဒ္၊ မဂ္ဒီ အဘ္ဒဲလ္-ဂါနီနဲ႔ တုိက္စစ္မွဴးေတြျဖစ္ၾကတဲ့ အဘ္ဒဲလ္-ဟာမစ္၊ လူငယ္ၾကယ္ပြင့္ ဟုိစမ္ ဟာဆန္တုိ႔ ပါ၀င္တဲ့ အဲဒီ အီဂ်စ္အသင္းဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ အေကာင္းဆံုးအသင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဖြင့္ပြဲမွာ ဆီနီေဂါလ္ကုိ ၁ ဂုိး ဂုိးမရွိနဲ႔ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့ၿပီး ဒုတိယပြဲစဥ္မွာ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္အင္းကုိ ၂ ဂုိး ဂုိးမရွိ၊ အုပ္စုေနာက္ဆံုးပြဲစဥ္မွာ မုိဇမ္ဘတ္အသင္းကုိ ၂ ဂုိး ဂုိးမရွိနဲ႔ ႏုိင္ၿပီး ဆီမီးဖုိင္နယ္ကုိ တက္ေရာက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ေမာ္႐ုိကုိ ကုိ ၁ ဂုိး ဂိုးမရွိနဲ႔ ႏုိင္ခဲ့တဲ့ ဆီမီးဖုိင္နယ္မွာ ေနာက္က်အႏုိင္ဂုိးကုိ ဖရီးကစ္ကေန တုိက္႐ုိက္ကန္သြင္းခဲ့သူ အဘူ-ဇုိက္ဒ္ဟာ တုိင္းျပည္အတြက္ သူရဲေကာင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ဆံုးဗုိလ္လုပြဲမွာေတာ့ ကင္မရြန္းနဲ႔ကစားခဲ့ရၿပီး ဂုိး မရွိသေရနဲ႔ ပြဲၿပီးခဲ့တာေၾကာင့္ ပင္နယ္တီ ကန္ခဲ့ရကာ အီဂ်စ္က ၅ ဂုိး ၄ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရရွိၿပီး တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ အာဖရိကဖလားကုိ ဆြတ္ခူး ရရွိခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၈ (ဘာကီနာဖာဆုိ)
အီဂ်စ္ဟာ ဒီၿပိဳင္ပြဲမွာ မရြယ္ဘဲ ေစာ္ကဲ မင္းျဖစ္သြားတာပါ။
ၿပိဳင္ပြဲမစခင္ အထင္ႀကီးမခံရမႈကလည္း အီဂ်စ္အသင္းအတြက္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
အုပ္စုရဲ႕ ပထမပြဲစဥ္ ၂ ပြဲမွာ မုိဇမ္ဘတ္အသင္းကုိ ၂ ဂုိး၊ ဂုိးမရွိ၊ ဇမ္ဘီယာအသင္းကုိ ၄ ဂုိး ဂုိးမရွိနဲ႔ အႏုိင္ရခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုးပြဲစဥ္မွာ ေမာ္႐ုိကုိကုိ ၁ ဂုိး ဂုိးမရွိနဲ႔ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့တာေၾကာင့္ အီဂ်စ္ဟာ အုပ္စု ဒုတိယနဲ႔ ေနာက္တစ္ဆင့္ကုိ တက္ေရာက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ၿပိဳင္ပြဲမစခင္ ေျခစြမ္းပံုမွန္မရွိတဲ့ တုိက္စစ္မွဴး ဟုိစမ္ ဟာဆန္ဟာ အုပ္စု ၃ ပြဲမွာပဲ ၅ ဂုိးသြင္းယူခဲ့ပါတယ္။
ကြာတားဖုိင္နယ္မွာ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္ကုိ ပင္နယ္တီ ၅ ဂုိး ၄ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရၿပီး ဆီးမီးတက္လာတဲ့ အီဂ်စ္ဟာ အိမ္ရွင္ ဘာကီနာဖာဆုိနဲ႔ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။
ဆီမီးဖုိင္နယ္မွာ ေတာက္ပခဲ့သူကေတာ့ တုိက္စစ္မွဴး ဟုိစမ္ ဟာဆန္ျဖစ္ၿပီး အႏုိင္ဂုိး ၂ ဂုိးစလံုးကုိ သြင္းယူကာ ၁၂ ႏွစ္အတြင္း အီဂ်င္အသင္းကုိ ပထမဆံုးဖုိင္နယ္ကုိ ပုိ႔ေဆာင္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ခ်န္ပီယံဘြဲ႕ကုိ ကာကြယ္မယ့္ ေတာင္အာဖရိနဲ႔ေတြ႕ဆံုခဲ့တဲ့ ဒီပြဲဟာ အီဂ်စ္ေဘာလံုးသမုိင္းမွာ ေမ့မရတဲ့ပြဲတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ၿပီး အဟ္မဒ္ ဟာဆန္နဲ႔၊ တာရစ္ မုိစတာဖာတုိ႔ရဲ႕ လွပတဲ့ သြင္းဂုိးေတြနဲ႔အတူ အာဖရိက ခ်န္ပီယံ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အီဂ်စ္နည္းျပ အလ္-ဂိုဟာရီက ကစားသမားဘ၀နဲ႔ေရာ၊ နည္းျပဘ၀နဲ႔ပါ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလားကုိ ပထမဆံုး ဆြတ္ခူးသူ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
ၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ အေတာက္ပဆံုးျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၇ ဂုိး သြင္းယူႏုိင္ခဲ့တဲ့ အီဂ်စ္တုိက္စစ္မွဴး ဟုိစမ္ ဟာဆန္ကေတာ့ ေတာင္အာဖရိက ကစားသမား ဘန္နီ မကၠာသီနဲ႔အတူ ပူးတြဲေရႊဖိနပ္ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၆ (အီဂ်စ္)
ဒီၿပိဳင္ပြဲက အီဂ်စ္အသင္းဟာ အာဖရိေဘာလံုးေလာကကုိ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေတာ္ေတာ္ၾကာ ႀကီးစုိးမယ့္ ေရႊေရာင္မ်ိဳးဆက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ၿပိဳင္ပြဲမစခင္မွာ ေ၀ဖန္မႈေတြ ခံခဲ့ရေပမယ့္ နည္းျပ ဟာဆန္ ရွီဟာတာဟာ အေကာင္းဆံုး စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္ႏုိင္ငံရဲ႕မုိင္းက အေကာင္းအဆံုးကစားသမားေတြထဲမွာ ပါ၀င္လာမယ့္ ဂုိးသမာ အက္စမ္ အလ္-ဟာဒါရီ၊ ေနာက္ခံလူ အဟ္မဒ္ ဖာသီ၊ ကြင္းလယ္လူ မုိဟာမက္ အဘူ-ထရီကာတုိ႔ကုိ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအထဲက ဂုိးသမား အလ္-ဟာဒါရီနဲ႔ ညာေနာက္ခံလူ ဖာသီတုိ႔ဟာ သိပ္မၾကာခင္အခ်ိန္အထိ အီဂ်စ္လက္ေရြးစင္အသင္းမွာ အမာခံကစားသမားေတြျ ဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အုပ္စု အဖြင့္ပြဲမွာ လစ္ဗ်ားကုိ ၃ ဂုိးျပတ္၊ ဒုတိယပြဲမွာ ေမာ္႐ုိကုိနဲ႔ ဂုိးမရွိသေရက်၊ ေနာက္ဆံုးပြဲမွာ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္ကုိ ၃ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရကာ ေနာက္တစ္ဆင့္တက္လာတဲ့ အီဂ်စ္ဟာ ကြာတားဖုိင္နယ္မွာ ဒီအာရ္ ကြန္ဂုိကုိ ၄ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဆီမီးဖုိင္နယ္မွာ ဆီနီေဂါလ္အသင္းနဲ႔ အသည္းအသန္ ကစားခဲ့ရၿပီး အီဂ်စ္တုိ႔ ဦးေဆာင္ဂုိး ရခဲ့ေပမယ္ ေခ်ပဂုိးျပန္ေပးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီပြဲမွာ နာမည္ေက်ာ္အျဖစ္အပ်က္က လူစားလဲခံရတဲ့ တုိက္စစ္မွဴးမီဒုိနဲ႔ နည္းျပ ရွီဟာတာတုိ႔ အေျခအတင္ စကားမ်ားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မီဒုိအစား၀င္လာတဲ့ အမာရ္ ဇာကီဟာ လက္က်န္ ၁၀ မိနစ္မွာ အႏုိင္ဂုိး သြင္းယူႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ အီဂ်စ္တုိ႔ ဖုိင္နယ္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ဖုိင္နယ္မွာလည္ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္နဲ႔ အႀကိတ္အနယ္ရွိခဲ့ၿပီး ပယ္နယ္တီမွာ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္တုိက္စစ္မွဴး ဒေရာ့ဘာရဲ႕ ပင္နယ္တီ လြဲေခ်ာ္မႈနဲ႔အတူ အီဂ်စ္တုိ႔ ၄ ဂုိး ၂ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရကာ ၅ ႀကိမ္ေျမာက္ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလားကုိ ဆြတ္ခူးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဂါနာ (၂၀၀၈)
အီဂ်စ္တုိ႔ ဒီၿပိဳင္ပြဲမွာ ၂ ႀကိမ္ဆက္ ခ်န္ပီယံျဖစ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က အိမ္ရွင္အားသာခ်က္နဲ႔ ဖလားယူသြားတယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲမႈေတြကုိလည္း ေခ်ဖ်က္ျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီၿပိဳင္ပြဲမွာ အီဂ်စ္ဟာ စြဲမက္ေလာက္ဖြယ္ တန္ျပန္တုိက္စစ္ နည္းျပဗ်ဴဟာကုိ အသံုးျပဳခဲ့ၿပီး ကင္မရြန္းနဲ႔ အုိက္ဗရီကုိ႔စ္အပါအ၀င္ အသင္းႀကီးတစ္ခ်ိဳ႕ကုိ ဒီဗ်ဴဟာနဲ႔ပဲ အႏုိင္ယူခဲ့ပါတယ္။
နည္းျပရွီဟာတာဟာ ဒီပြဲမွာ ကြင္းလယ္ကစားသမား ဟုိစနီ အဘ္-ရာဘူ၊ ဂ်ာမနီေျခစုိက္ မုိဟာမက္ ဇီဒန္းတုိ႔လုိ လူငယ္လက္သစ္ေတြကုိ အသံုျပဳခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေယာက္စလံုးက ၿပိဳင္ဘက္အသင္းေတြကုိ ေကာင္းေကာင္းဒုကၡေပးကာ အဘ္-ရာဘူးဟာ ၿပိဳင္ပြဲတစ္ေလွ်ာက္ အေကာင္းဆံုး ေဘာလံုးသမားဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။
အဖြင့္ပြဲစဥ္မွာ အသင္းႀကီး ကင္မရြန္းကုိ ၄ ဂုုိး ၂ ဂုိ၊ ဆူဒန္ကုိ ၃ ဂုိးျပတ္နဲ႔ အႏုိင္ရခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုးပြဲမွာေတာ့ ဇမ္ဘီယာကုိ ၁ ဂုိးစီ သေရက်ခဲ့ပါတယ္။
ကြာတားဖုိင္နယ္မွာ အန္ဂုိလာနဲ႔ ခက္ခက္ခဲခဲ ကစားခဲ့ရေပမယ့္ အလ္-ရာဘူ၊ ဇီဒန္းတုိ႔ရဲ႕ ဂုိးေတြေၾကာင့္ ၂ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရၿပီး ဆီမီးဖုိင္နယ္မွာ ေရပန္းအစားဆံုး အုိက္ဗရီကုိ႔စ္ကုိ ၄ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ ျပတ္ျပတ္သားသား အႏုိင္ယူႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဖုိင္နယ္မွာေတာ့ ကင္မရြန္းနဲ႔ ျပန္ေတြ႕ခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္ရဲ႕ တန္ျပန္တုိက္စစ္ကုိထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ေနာက္တန္းကုိ ပုိအာ႐ံုစုိက္ခဲ့ေပမယ့္ ကင္မရြန္းတုိ႔ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ဇီဒန္းရဲ႕ ေျခစြမ္းမႈနဲ႔အတူ အဘူ-တရီကာက အႏုိင္ဂုိး ၂ ဂုိးစလံုးကုိ သြင္းယူခဲ့ၿပီး အသင္းကုိ ဆဌမေျမာက္ ေဒသတြင္းေအာင္ပြဲ ရရွိေစခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၀ (အန္ဂုိလာ)
ကမၻာဖလား play-off မွာ ေျမာက္အာဖရိကၿပိဳင္ဘက္ အလ္-ဂ်ီးရီးယးာကုိ ၁ ဂုိး ဂုိးမရွိနဲ႔႐ံႈးနိမ့္ၿပီး ကမၻာ့ဖလား၀င္ေရာက္ခြင့္ လက္လႊတ္ခဲ့ရတဲ့ အီဂ်စ္တုိ႔အတြက္ ဒီၿပိဳင္ပြဲက ေပါက္ကြဲစရာေနရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ႏုိက္ဂ်ီးရီးယားကုိ ၃ ဂုိး ၁ ဂုိး၊ မုိဇမ္ဘတ္နဲ႔ ဘီနင္တုိ႔ကုိ ၂ ဂုိးျပတ္နဲ႔အတူ ရာႏႈန္းျပည့္အႏုိင္နဲ႔ အုပ္စုကတက္လာတဲ့ အီဂ်စ္ဟာ ကြာတားဖုိင္နယ္မွာလည္း ကင္မရြန္းအသင္းကုိ ၃ ဂုိး ၁ ဂုိးနဲ႔ အႏုိင္ရခဲ့ပါတယ္။
ဆီမီးဖုိင္နယ္မွာ အလ္ဂ်ီးရီးယားနဲ႔ မေက်ပြဲႏႊဲခဲ့ရၿပီး အီဂ်စ္က ၄ ဂုိးျပတ္နဲ႔ ႐ံႈးေႂကြးကုိ လွလွပပ ျပန္ဆပ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဖုိင္နယ္မွာ ဂါနာနဲ႔ မထင္မွတ္ဘဲ အႀကိတ္အနယ္ကစားခဲ့ရတဲ့ အီဂ်စ္ဟာ ပြဲၿပီးဖုိ႔ ၅ မိနစ္အလုိ ဂီဒုိရဲ႕ ဂုိးနဲ႔ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားဖလား သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ ဖလားကုိ ၇ ႀကိမ္ရယူႏုိင္ခဲ့ကာ စံခ်ိန္သစ္တစ္ခုကုိ ေရးထုိးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အႏုိင္ဂုိးရွင္ ဂီဒုိကာ အီဂ်စ္အသင္းအတြက္ အညတရ သူရဲေကာင္းအျဖစ္ မွတ္ယူခံခဲ့ရၿပီး၊ ၿပိဳင္ပြဲတစ္လွ်ာက္ အရန္ခုံကေနပဲ ၅ ဂုိးသြင္းကာ ေရႊဖိနပ္ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။
Ref: ahram.org
