– ဂ်ပန္ရဲ႕ ပညာတန္ေဆာင္ေခတ္လို႔ဆိုရမယ့္ ေမဂ်ီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလကို ၁၈၆၈ ခုႏွစ္မွာ စတင္တယ္။ အဲ့ဒီေခတ္ကာလအတြင္း အာရွတိုက္ထဲမွာ လြတ္လပ္ေရးအရသာ အျပည့္အ၀ခံစားရတဲ့ ႏိုင္ငံႏွစ္ခုတည္း ရိွပါတယ္။ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာနဲ႔ ဂ်ပန္ပါ။
အဲ့ဒီ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးက အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ဖိအားေတြ ခံလာရတဲ့အတြက္ သူတို႔ႏွစ္ႏိုင္ငံဟာ အခ်င္းခ်င္း ရင္းႏွီးတဲ့ဆက္ဆံေရးကို ထူေထာင္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ၾကၿပီး ခ်စ္ၾကည္ေရးဖလွယ္ခရီးစဥ္ေတြကို စတင္ျပဳလုပ္လာၾကတယ္။ ဒီခရီးစဥ္မ်ားအနက္ ခရီးစဥ္တစ္ခုဟာ အလြန္ကို အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ တူရကီဘုရင္ အဗ္ဒုလ္ဟာမစ္(၁၈၇၆-၁၉၀၉)က ၁၈၉၀ ခုႏွစ္မွာ ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အုဆ္မာန္းပါးရွား ဦးေဆာင္တဲ့ အရာရိွနဲ႔စစ္သည္ ၆၀၀ ကို Ertugrul သေဘၤာေပၚတင္ေဆာင္ၿပီး ဂ်ပန္ကို ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။
ဂ်ပန္ကိုသြားေရာက္တဲ့ ဒီမစ္ရွင္ကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ၿပီး ႒ာနီျပန္ခရီးလမ္းမွာ ဂ်ပန္ေရပိုက္နက္ထဲရိွေနစဥ္ ဟာရီကိန္းမုန္တိုင္းႀကီးတစ္ခုနဲ႔ ႀကံဳရတယ္။ စုလ္တာန္ဘုရင္ရဲ႕ ညီေတာ္အပါအ၀င္ သေဘၤာမွာပါလာတဲ့ လူေပါင္း ၅၅၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့တယ္။
ဒီျဖစ္ရပ္အေပၚ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ထိခိုက္ေၾကကြဲၾကတယ္။ ရွင္သန္က်န္ရစ္သူမ်ားကိုေတာ့ ဂ်ပန္သေဘၤာႏွစ္စီးက အစၥတန္ဘူလ္ဆီ ပို႔ေဆာင္ေပးခဲ့တယ္။ ကြယ္လြန္သြားသူမ်ားကို ဒီျဖစ္ရပ္ဆိုး ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ အရပ္ေဒသမွာ ျမွဳပ္ႏွံလိုက္ၾကၿပီး မနီးမေ၀းေနရာမွာ ျပတိုက္တစ္ခု တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရ အစဥ္အဆက္ ေျပာင္းလဲလာေသာ္လည္း ဂ်ပန္နဲ႔ တူရကီ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ယေန႔ထိ ဒီျဖစ္ရပ္ဆိုးအထိမ္းအမွတ္ကို ငါးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပျပဳလုပ္ေလ့ရိွတယ္။
အသက္ေဘးကလြတ္ေျမာက္လာသူတို႔ရဲ႕ ႒ာနီျပန္ခရီးလမ္းအတြင္း တိုရာဂ်ီရို ႏိုဒါ အမည္ရိွ ဂ်ပန္လူငယ္ေလးတစ္ဦးလည္း သေဘၤာေပၚ လိုက္ပါလာခဲ့တယ္။ သူဟာ ကြယ္လြန္သူမ်ားရဲ႕မိသားစုေတြအတြက္ ဂ်ပန္မွာ အလွဴေငြ/၀တၳဳပစၥည္းကို ကမကထျပဳ ေကာက္ခံခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္တယ္။ အစၥတန္ဘူလ္ေရာက္တဲ့အခါ သူက ဒီလွဴဖြယ္ပစၥည္းအစုစုကို တူရကီအာဏာပိုင္ေတြဆီ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တဲ့အျပင္ စုလ္တာန္ အဗ္ဒုလ္ ဟာမစ္(၂) နဲ႔လည္း ေတြ႕ဆံုခြင့္ ရခဲ့တယ္။ စုလ္တာန္ဘုရင္က သူ႔ကို တူရကီမွာေနထိုင္ၿပီး ေအာ္တိုမန္အရာရိွေတြကို ဂ်ပန္ဘာသာစကားသင္ၾကားေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။ ႏိုဒါ အစၥတန္ဘူလ္မွာ ေနထိုင္ေနစဥ္ Abdullah Guillaume ဆိုသူူနဲ႔ ဆံုခဲ့တယ္။ Guillaume ဟာ အဂၤလန္ႏို္င္ငံ၊ လီဗာပူးလ္က ေရာက္လာတဲ့ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးမြတ္စ္လင္မ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ႏိုဒါကို အစၥလာမ္အေၾကာင္း ထိေတြ႕သိရိွေစခဲ့သူျဖစ္တယ္။ သူတို႔ႏွစ္ဦးရဲ႕ ကာလရွည္ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈေနာက္ပိုင္း ႏိုဒါက အစၥလာမ္သာသနာကို လက္ခံလိုက္ၿပီး အဗ္ဒုလ္ ဟလင္းမ္ ဆိုတဲ့ ဘြဲ႕အမည္ကို ေရြးခ်ယ္ရယူခဲ့ပါတယ္။
အဗ္ဒုလ္ ဟလင္းမ္ ႏိုဒါကို ပထမဆံုး ဂ်ပန္လူမ်ဳိး မြတ္စ္လင္မ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ပိုင္း မ်ားမၾကာမီ ေနာက္ထပ္ဂ်ပန္လူမ်ဳိးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ယာမာဒါက ၁၈၉၃ ခုႏွစ္မွာ အစၥတန္ဘူလ္ကို ေရာက္ရိွလာျပန္တယ္။ အထက္ပါျဖစ္ရပ္ကြယ္လြန္သူမ်ားရဲ႕ တူရကီမိသားစုေတြအတြက္ အလွဴဒါန သြားေရာက္ေပးအပ္တာပါ။ သူလည္းပဲ အစၥလာမ္သာသနာကို ေျပာင္းလဲသက္၀င္လာတဲ့အတြက္ ဒုတိယေျမာက္ ဂ်ပန္မြတ္စ္လင္မ္တစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕အမည္ကို ခလီးလ္(အဗ္ဒုလ္ ခလီးလ္)လို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ အစၥတန္ဘူလ္မွာ ႏွစ္အတန္ၾကာေနထိုင္ခဲ့တယ္။ ဂ်ပန္ျပန္လာၿပီးေနာက္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ တူရကီေတြနဲ႔ အလြန္ေႏြးေထြးရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ဆံေရး ရိွခဲ့တယ္။
အစၥလာမ္ကို တတိယေျမာက္လက္ခံခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ အဟ္မဒ္ အရီဂါ အမည္ရိွ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ ဂ်ပန္ကုန္သည္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၀၀ ခုႏွစ္မွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ ဘံုေဘၿမိဳ႕ကို ေရာက္သြားတဲ့အခါ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းတစ္ခုရဲ႕ လွပတင့္တယ္မႈက သူ႔ကို ညိွဳ႕ယူဆြဲေဆာင္သြားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ သူဟာ အစၥလာမ္ကို ေျပာင္းလဲသက္၀င္ေၾကာင္း အဲ့ဒီမွာ သြားေရာက္ေၾကညာထြက္ဆိုခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ကာလအတြင္း တိုက်ဳိ၊ ယိုကိုဟားမားနဲ႔ ကိုေဘးမွာ အိႏိၵယမြတ္စ္လင္မ္ကုန္သည္ေတြ အထိုက္အေလ်ာက္ ေနထိုင္မႈ ရိွေနၾကပါၿပီ။ သူတို႔ကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး မြတ္စ္လင္မ္လူ႔အစုအေ၀းအျဖစ္ သံုးသပ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
++++++++++++++++++++++
ဂ်ပန္အစၥလာမ္စင္တာဥကၠ႒ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ Salih Mahdi S. Al Samarrai ၏ Islam in Japan Before 1900 ကို မင္းထြဋ္ေခါင္မွ ျပန္ဆိုသည္။
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွ အစၥလာမ္သာသနာ
အပုိင္း-၁ ဖတ္ရန္ Link
အပုိင္း၂ ဖတ္ရန္ Link,
အပိုင္း ၃ ဖတ္ရန္ Link
အပိုင္း ၄ ဖတ္ရန္ Link
