မေ ၃၁၊ ၂၀၂၂
M-Media

-ထိုင်းနိုင်ငံကို တရားမ၀င် ၀င်ရောက်လာတဲ့ မြန်မာအလုပ်သမားတွေ များလာတာနဲ့အတူ အလုပ်ရှင်တွေရဲ့ ခေါင်းပုံဖြတ်၊ အမြတ်ထုတ်မှုတွေ ပိုတွေ့လာရတယ်လို့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး အကူအညီပေးနေတဲ့ အဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးနဲ့ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းတွေမှာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းက မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ဖြစ်နေတာကို ၂၀၂၀ ခုနှစ် Mahidol တက္ကသိုလ်ရဲ့ စစ်တမ်းမှာ တွေ့ရပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးအခြေအနေ ပိုမိုဆိုးရွားလာတာကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံထဲ အလုပ်အကိုင်ရရှိရေး တရားမ၀င်သွားရောက်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား အရေအတွက် မြင့်တက်လာပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံ GDP ရဲ့ ၆.၆ ရာခိုင်နှုန်းဟာ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေရဲ့ လုပ်အား ဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ ILO က ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေဟာ အလုပ်ရှင်တွေရဲ့ အမြတ်ထုတ်မှု၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကို ခါးစည်းခံနေရသလို၊ ဒီိကိစ္စတွေကို ဖြေရှင်းပေးနေတဲ့ မြန်မာ အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့အစည်းတွေမှာလည်း ဥပဒေကြောင်းအရရော မြေပြင်အနေအထားအရပါ ကန့်သတ်ချက်တွေ ရှိနေပါတယ်။

၁၉၇၅ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ အလုပ်သမားဆက်ဆံရေး အက်ဥပဒေအရ နိုင်ငံသားမဟုတ်ရင် အလုပ်သမားသမဂ္ဂ ဖွဲ့စည်းခွင့်၊ ဦးဆောင်ခွင့် မရှိပါဘူး။

မြန်မာနိုင်ငံက တရားမ၀င် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေ ၀င်ရောက်မှု မြင့်တက်လာတာနဲ့အတူ အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရမှုတွေကိုလည်း ကျယ်ကျယ့်ပြန့်ပြန့် တွေ့ရလာရပါတယ်။

အရင်က ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အလုပ်လုပ်ဖူးပြီး မကြာသေးခင် တရားမ၀င် ပြန်သွားခဲ့တဲ့ မမြတ်သီတာက သူ့ရဲ့ အရင်အလုပ် မဲဆောက် ဖိနပ်စက်ရုံမှာ သူဌေးဟာ မြန်မာ၀န်ထမ်းတွေကို ထိုင်း၀န်ထမ်းတွေလောက် ကောင်းကောင်းမွန်မွန် မဆက်ဆံဘူးလို့ ပြောပါတယ်။

အလုပ်မှာ ဒဏ်ရာရလို့ ဆေးခွင့်တာကို မပေးတာ၊ အလုပ်တာ၀န် အတူတူပေမယ့် ပါမစ်မရှိသူတွေကို ပါမစ်ရှိသူတွေ လစာရဲ့ တစ်၀က်ပဲပေးတာ စတဲ့ ချိုးဖောက်မှုတွေကို သူမက ပြောပြပါတယ်။

ထိုင်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်းမှာ ၁၀ နှစ်လောက် လုပ်ဖူးတဲ့ ကိုဖိုးကျော်ဆိုရင် သိပ်ကြာခင်က ယနောင်းမှာရှိတဲ့ ငါးဖမ်းလှေကို လိုက်သွားပြီး ပထမဆုံးရက်မှာပဲ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။ ရေအောက်ဆင်းပြီး လှေရဲ့ပန်ကာကို စစ်ဆေးရာမှာ သေဆုံးသွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဖိုးကျော်မှာ ဇနီးနဲ့ ကလေး ၅ ယောက် ကျန်ခဲ့ပါတယ်။ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အသက်ဆုံးရှုံးရင် ထိုင်းဥပဒေအရ လျော်ကြေးရတယ်ဆိုတာ ကျန်ရစ်သူ မိသားစုက မသိပါဘူး။ ထိုင်းအခြေစိုက် အလုပ်သမားအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတစ်ဦးက ဆက်သွယ်မှ ကိုဖိုးကျော်မိသားစုဟာ အလုပ်ရှင်ဆီကနေ လျော်ကြေးရဖို့ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။

မဲဆောက်အခြေစိုက်ပြီး မြန်မာအလုပ်သမားအရေး အကူအညီပေးနေတဲ့ အာရကန် အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ AWO ကို ဦးဆောင်နေသူ ကိုနိုင်အောင်အောင်က ထိုင်းဥပဒေအရ သူတို့ဟာ တရား၀င် ကူညီဆောက်ရွက်ပေးခွင့် မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

ထိုင်းဥပဒေမှာ နိုင်ငံခြားသားတွေကို အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့တွေ ဖွဲ့ခွင့် မပေးထားပါဘူး။

AWO က အလုပ်သမားသမဂ္ဂ ဖွဲ့စည်းပုံအတိုင်း၊ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းတွေတိုင်း ဖွဲ့စည်းကာ အလုပ်သမားတွေရဲ့ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းပေးသလို၊ အသိပညာပေးတာ၊ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးတာတွေလည်း လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။

AWO က လေ့ကျင့်သင့်ကြားပေးထားတဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာ သူတို့ ရပိုင်ခွင့်၊ အခွင့်အရေးတွေကို ကောင်းကောင်းသိထားပြီး လုပ်ငန်းခွင် ချိုးဖောက်မှုတွေကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း တင်ပြတာ၊ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြ တောင်းဆိုတာတွေအထိ လုပ်တတ်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ထိုင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေက AWO အဖွဲ့ကို ‘မာဖီးယားဂိုဏ်း’ လို့ အမည်ပေးထားကြောင်း ကိုနိုင်အောင်အောင်က ပြောပါတယ်။

လအနည်းငယ်အရင်က TG Group ဆိုတဲ့ အစားအသောက်လုပ်ငန်းတစ်ခုကို အလုပ်သမားအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး သွားရောက်ဆွေးနွေးစဥ်မှာ သူဌေးမွေးထားတဲ့ စစ်သားဟောင်းက သေနတ်လေထဲဖောက်ပြီး AWO အဖွဲ့၀င်တွေကို ခြိမ်းခြောက်တာမျိုး ရှိခဲ့ပါတယ်။

ထိုင်းရဲနဲ့ စစ်သားတွေက သူ့ရုံးခန်းကို မကြခဏလာပြီး မဲဆောက်ကနေ ထွက်သွားဖို့၊ ကူညီပေးရာမှာ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုတွေလုပ်ဖို့ ပြောတာမျိုး ရှိပါတယ်။

မြန်မာလုပ်သားတွေကနေ အသင်း၀င်ကြေးကောက်ဖို့၊ အခြား မြန်မာအလုပ်သမားအဖွဲ့တွေ၊ ထိုင်းအလုပ်သမားအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆက်သွယ်ချိတ်ဆက်ကာ အကြံဉာဏ်တောင်းတာ၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တာမျိုး လုပ်ဆောင်ဖို့လည်း ကိုနိုင်အောင်အောင်က စဥ်းစားနေပါတယ်။

AWO တို့အဖွဲ့ဟာ အနည်းဆုံး မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ၂ ထောင်လောင်ကို ကူညီပေးထားပါတယ်။

ကိုဖိုးကျော် ကွယ်သွားမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး မိသားစုကို အကူအညီပေးနေတဲ့ ငါးဖမ်းလုပ်သားအခွင့်အရေးဆိုင်ရာကွန်ယက် FRN ဥက္ကဌ ကိုရဲသွေးက ထိုင်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်းမှာ အလုပ်သမားတွေ ကျွန်ပြုခံရတာ၊ ခေါင်းပုံဖြတ် အမြတ်ထုတ်တာတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်နေတုန်းပဲလို့ ပြောပါတယ်။

အလုပ်သမားသမဂ္ဂသာ တရား၀င်ဖွဲ့စည်းခွင့်ရရင် ဒီပြဿနာတွေကို တရား၀င် တိုင်တန်းဖြေရှင်းနိုင်မှာဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိမှာတော့ NGO အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ အကူအညီကို ယူနေရကြောင်း သူက ထည့်သွင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သူတို့အဖွဲ့ဟာ ယနောင်းအခြေစိုက်ပါ။

မဲဆောက်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ ရောင်ခြည်ဦး အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ YCOWA ရဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ကိုမိုးကျော်က စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ၀င်ရောက်လာတဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေရဲ့ လုပ်ခဟာ အနိမ့်ဆုံးလုပ်ခထက် ပိုနည်းနေပြီး အလုပ်သမားတွေကလည်း ဖမ်းခံရမှာ၊ ပြန်ပို့ခံရမှာ ကြောက်တာကြောင့် မပြောရဲကြဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

YCOWA အဖွဲ့ဟာ မဲဆောက်၊ ဘန်ကောက်နဲ့ ထိုင်းတောင်ပိုင်းက အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ကာ ထိုင်း-မြန်မာ ပူးပေါင်း အလုပ်သမားသမဂ္ဂဖွဲ့စည်းဖို့ စီစဥ်နေပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံသားတွေပါ၀င်တဲ့အတွက် တရား၀င်သမဂ္ဂ ဖြစ်လာမှာဖြစ်ပြီး အဖွဲ့မှာပါတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေက မြန်မာအလုပ်သမားအရေးကို ဥပဒေကြောင်းအရ ပိုမိုဆောင်ရွက်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကိုမိုးကျော်က ဆိုပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ထိုင်းဥပဒေအရ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် လှုပ်ရှားနိုင်မလားဆိုတာ မသေချာပါဘူး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ထိုင်းအစိုးရက ပြဌာန်းဖို့ ကြိုးစားတဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းတစ်ခုမှာ NGO အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွေကို ခြိမ်းခြောက်တဲ့၊ ထိခိုက်စေတဲ့အလုပ်မျိုး ရှောင်ရှားရမယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ဒီလိုလုပ်ရပ်မျိုး လုပ်တယ်လို့ ယူဆရင် ဥပဒေအရ အာဏာပိုင်တွေက ကြိုက်သလို ၀င်ရောက်စီမံပိုင်ခွင့် ရှိနေပါတယ်။ ဒါဟာ အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့တွေကို နှိပ်ကွပ်မယ့် ဥပဒေမျိုး ဖြစ်တယ်လို့ ၀ေဖန်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ NGO တွေဟာ ၀င်ငွေရင်းမြစ်ကအစ၊ လုပ်ဆောင်နေတဲ့လုပ်ငန်းအဆုံး အားလုံးကို ထိုင်းအစိုးရထံ တင်ပြင်အစစ်ဆေးခံရမှာပါ။

တရား၀င်တိုင်တန်းတာ၊ တရားရုံးက ထိုင်းအလုပ်ရှင်တွေကို ပြစ်ဒဏ်ချတာမျိုး ရှိတာတောင်မှ မြန်မာအလုပ်သမားတွေ ရသင့်ရထိုက်တဲ့ အခွင့်အရေးမျိုး မရတာတွေ ရှိနေပါတယ်။

မဲဆောက်က စက်ရုံမှာ နည်းပညာရှင်အဖြစ် လုပ်သက် ၁၅ နှစ်လောက်ရှိတဲ့ ကိုကျော်ဇေရဲဟာ အလုပ်သမားတွေ ဆေးကုသမှု ထောက်ပံ့ကြေးရရှိဖို့၊ အချိန်ပိုလုပ်အားခရရှိဖို့ ဦးဆောင်ပြီး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမယ့် အဆုံးမှာတော့ သူနဲ့ မြန်မာလုပ်သား ၁၉၅ ယောက်ဟာ ဘာတစ်ခုမှ မရခဲ့ပါဘူး။

သူအလုပ်လုပ်တဲ့ Royal Knitting Co စက်ရုံကို ထိုင်းတရားရုံးက အလုပ်သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုနဲ့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဧပြီလမှာ ပိတ်ပစ်ခဲ့ပြီး အလုပ်သမားတွေကို နစ်နာကြေး ဒေါ်လာ ၁ သန်းပေးဖို့လည်း အမိန့်ချခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် သူဌေးက ဘာမှမပေးဘဲ ဂျပန်ကို ထွက်ပြေးသွားပါတယ်။

“ဥပဒေမှာက ဟုတ်နေတာပဲ။ လက်တွေ့မြေပြင်မှာတော့ တစ်ခြားစီပါ။ အမှုမှာ ကျွန်တော်တို့နိုင်တယ်။ တရားရုံးကလည်း နစ်နာကြေးပေးဖို့ အမိန့်ချတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ ဘာမှမရပါဘူး။ ထိုင်းဥပဒေက လုပ်ငန်းပိုင်ရှင်တွေကိုသာ ပစားပေးတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ မြင်ပါတယ်”

အဲဒီကိစ္စနောက်ပိုင်း ကိုကျော်ဇေရဲတစ်ယောက် အလုပ်အကိုင် အတည်တကျမရှိဘဲ ကြုံရာကျပန်းလုပ်နေရတာ ၂ နှစ်ရှိပါပြီ။

“အလုပ်ရှင်တွေက ဒါမျိုးတွေ ထပ်လုပ်နေမှာပဲဗျ။ ဘယ်သူကမှလည်း အရေးယူမှာ မဟုတ်ပါဘူး”

Ref: Aljazeera