ဆူးငွက္
တကယ္ေတာ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္ဟာ ျမန္မာလူမ်ဳိး မ်ားရဲ႕ ဝံသာႏုစိတ္နဲ႔ ဇာတိမာန္သက္သက္ကတစ္ဆင့္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးစြာ ေပၚေပါက္ ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာေတြ မ်ဳိးေစ့ခ်၊ ပ်ဳိးေထာင္၊ ေပါင္းသင္၊ ရွင္သန္၊ ႀကီးထြား၊ ပြင့္လန္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသားတကၠသိုလ္ႀကီး ျဖစ္ပါ တယ္။ အဂၤလိပ္ အစိုးရရဲ႕ တကၠသိုလ္အက္ဥပေဒကို မေက်နပ္လို႔ ရန္ကုန္တကၠ သိုလ္ေက်ာင္းသားေတြ စတင္ ခဲ့တဲ့ သပိတ္တိုက္ပြဲရဲ႕ အသီးအပြင့္ လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအသီးအပြင့္ေၾကာင့္ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္မွာ မႏၲေလး ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ား အားထုတ္မႈနဲ႔ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ ဖြင့္လွစ္ခြင့္ရခဲ့တယ္။
၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ပထမေက်ာင္းသားသပိတ္ႀကီး စတင္ ေပၚေပါက္ လာခဲ့ၿပီးေနာက္ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း၊ အမ်ဳိး သားေကာလိပ္နဲ႔ အမ်ဳိးသားပညာေရး ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ အတူ အထက္ဗမာျပည္ မႏၲေလးၿမိဳ႕မွာလည္း ဥပစာ ေကာလိပ္တစ္ခုဖြင့္လွစ္ေပးဖို႔ မႏၲေလးမွာရွိၾကတဲ့ ဗဟို စည္ဦးဘဦး၊ ေက်ာက္စာဝန္ေတာ္စိန္ခိုႏွင့္ ရေသ့ႀကီး ဦးခႏၲီတို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႕လူထုက ေတာင္းဆိုၾက ပါတယ္။ အကယ္၍ အဂၤလိပ္အစိုးရက မလိုက္ေလ်ာရင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ လူထုအေနနဲ႔ ကိုယ့္အလွဴေငြနဲ႔ကို၊ ကိုယ့္ၿမိဳ႕မွာ ကိုယ့္ေကာလိပ္ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ ဖြင့္ၾက မယ္လို႔တင္ျပလာၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာ မွာလည္း ဂ်ီစီဘီေအ ဦးခ်စ္လႈိင္က ဦးေဆာင္ၿပီး ေတာင္းဆိုၾက တယ္။ တစ္ဆက္တည္း ဝံသာႏုေခါင္းေဆာင္ ဦးဘေဘ က ဥပေဒျပဳေကာင္စီမွာ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ဥပေဒအၾကမ္း တင္ခဲ့တယ္။ ပထမအဆင့္အေနနဲ႔ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ အစိုးရက ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႔ အတည္ျပဳေပးခဲ့ရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ျပင္ဆင္ခ်က္ ဥပေဒအရ အထက္ဗမာျပည္မွာ ဥပစာေကာလိပ္ကို စတင္ ဖြင့္လွစ္ဖို႔ ေကာ္မတီဖြဲ႕စည္း ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အထက္ဗမာျပည္ အတြက္ ဥပစာ ေကာလိပ္ကို မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာင္ျပင္ ေဗာဓိကုန္းရပ္ကြက္ မွာရွိတဲ့ သိပၸံေက်ာင္းဝင္းထဲက တစ္ထပ္အုတ္တိုက္နီ ကေလးမွာ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၄ ရက္မွာ စတင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။
အခုမႏၲေလးတကၠသိုလ္ဝင္းထဲ အဝင္မုခ္ဦး အေက်ာ္လမ္းအေရွ႕ဘက္က အုတ္တိုက္နီေလးပါ။ တကၠသိုလ္သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္လုံး အင္ဂ်င္နီယာ ႐ုံး အျဖစ္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တဲ့ေနရာေလးပါပဲ။ အခုလက္ရွိျမင္ေနရ တဲ့ မႏၲေလး တကၠသိုလ္ ပင္မအေဆာက္အအံုႀကီးကေတာ့ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္မွာ အုတ္ျမစ္ခ်ၿပီး ၁၉၂၄ ခုႏွစ္မွာ စိုက္ပ်ဳိး ေရး သိပၸံ႐ုံးအျဖစ္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာပါ။
မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ စၿပီးဖြင့္လွစ္ေတာ့ ေကာလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕မွာ ကပၸတိန္ေက်ာ္ၫြန္႔က သဘာပတိအျဖစ္ေဆာင္ရြက္တယ္။ မစၥတာ ထင္ဝီ (M.A)က ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးနဲ႔ အဂၤလိပ္ဘာသာကထိက၊ ဦးဖိုးသာ (M.Sc)က ႐ူပေဗဒနဲ႔ ဓာတုေဗဒကထိက၊ ဦးလွေပၚဦး (M.A) က သခ်ၤာကထိက၊ ဦးဘက်ား(B.A)က ပါဠိျမန္မာစာ၊ မစၥတာအက္စ္ဒါမိုဒါရမ္က သိပၸံ ပညာ နည္းျပတို႔ ျဖစ္ၾကတယ္။ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ စဖြင့္ေတာ့ ေက်ာင္း သူႏွစ္ေယာက္အပါအဝင္ ေက်ာင္းသား ၃၁ ေယာက္ရွိတယ္။ ဖြင့္လို႔ တစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လေရာက္ေတာ့ ဥပေဒျပဳေကာင္ စီမွာ ေရႊေတာင္ ၾကားပါတီက မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္က ေက်ာင္းသား နည္းလို႔ ပိတ္ပါဆိုၿပီး အဆိုတင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး။ မႏၲေလးဥပစာ ပိတ္ပင္ေရးအစီအစဥ္ ကေတာ့ ေဒသစြဲ၊ ပုဂၢိဳလ္စြဲအေနနဲ႔ ေနာက္မဆုတ္ဘူး။ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ေရာက္ေတာ့ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ပိတ္ ေရး အစီအစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႕ ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖေတြ ကလည္း ကန္႔ကြက္ၾကတယ္။ အိမ္ေတာ္ရာ ၁၄ ခန္း ဇရပ္မွာလည္း ေက်ာင္းသားေတြက ရဟန္းပ်ဳိသမဂၢ၊ ေစ်းခ်ဳိေတာ္၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕ခံေတြနဲ႔အတူ ကန္႔ကြက္သပိတ္ ေမွာက္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ ပိတ္ေရးကိစၥဟာ ေအာင္ျမင္မသြားခဲ့ပါဘူး။ အဂၤလိပ္အစိုးရ အေနနဲ႔ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ အက်ပ္အတည္း က်ေရာက္ေနတာေၾကာင့္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔စစ္ႀကီးျဖစ္ပြားေတာ့ ဖြင့္လွစ္ဆဲမႏၲေလး ဥပစာေကာလိပ္ကို ဥပစာေကာလိပ္ရဲ႕ ေက်ာင္းသား ေဟာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိဥပစာေကာလိပ္ ဓာတုေဗဒဆရာျဖစ္သူ ဦးကိုေလး (ေဇယ်ာေမာင္)က ေစာင့္ေရွာက္ရတယ္။ မႏၲေလးကိုလည္း စစ္ေရာက္ေရာ ဥပစာေကာလိပ္လည္း ပိတ္လိုက္ရတယ္။
စစ္ႀကီးၿပီးေတာ့ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ျပန္ဖြင့္လွစ္ ႏိုင္ေရးကို ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္နဲ႔ ဆရာဦးကိုေလး (ေဇယ်ာေမာင္)တို႔ပဲ ျပန္လည္ ဦးေဆာင္ ေဆာင္ရြက္ၾက တယ္။ အဂၤလိပ္အစိုးရအေနနဲ႔ကေတာ့ မသိလိုက္မသိ ဘာသာပါပဲ။ စစ္ႀကီးအၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္တဲ့ ဖဆပလအစိုးရ ဖြဲ႕ေတာ့ ဦးရာဇတ္ ဝန္ႀကီးတာဝန္အယူ ရန္ကုန္ေရာက္စဥ္ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ေရးကို ဆရာဦးကိုေလးနဲ႔ ထပ္မံႀကိဳးစား ၾကျပန္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေမ ၂၉ ရက္မွာပဲ ဆရာဦးကိုေလး (ေဇယ်ာေမာင္)ကို ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးအျဖစ္ခန္႔အပ္ၿပီး မႏၲေလး ဥပစာေကာလိပ္ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ဖို႔ တာဝန္ေပး လိုက္ပါတယ္။
စစ္ႀကီးေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ပရိေဘာဂေတြ၊ ေက်ာင္းေဆာင္ေတြ ျပန္ လည္ ရရွိဖို႔ အခက္အခဲအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ဆရာဦးကိုေလး(ေဇယ်ာေမာင္)ဟာ ႀကိဳးစားေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လေရာက္မွ မႏၲေလးယူနီဗာ စီတီေကာလိပ္ အျဖစ္ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ စိုက္ပ်ဳိးေရးသိပၸံ႐ုံး အျဖစ္ အသုံးျပဳဆဲျဖစ္တဲ့ ပင္မအေဆာင္ႀကီးကိုလည္း မႏၲေလးယူနီဗာ စီတီေကာလိပ္ ပင္မစာသင္ေဆာင္ႀကီး အျဖစ္ ခမ္းနားစြာ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ ပါတယ္။ မႏၲေလးယူနီဗာ စီတီေကာလိပ္ဖြင့္ပြဲကို မႏၲေလးၿမိဳ႕ လူထုကလည္း ဝမ္းပန္းတသာ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲၾကတယ္။
မႏၲေလးယူနီဗာစီတီေကာလိပ္ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ေရးကို အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီး ဦးရာဇတ္ကေတာ့ ဖြင့္ပြဲမတိုင္ခင္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္ကပဲ မသမာသူတို႔ လုပ္ႀကံမႈေၾကာင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ရွာၿပီေပါ့။
ဒီဥပစာေကာလိပ္ကလည္း အတိုက္အခံ အခက္ အခဲအမ်ဳိးမ်ဳိးၾကားက ႐ုန္းကန္ၿပီး ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္နဲ႔ ဆရာဦးကိုေလး (ေဇယ်ာေမာင္) တို႔ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ မႏၲေလးယူနီဗာစီတီေကာလိပ္ အျဖစ္ အဆင့္ျမႇင့္တင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖေတြ ဆက္လက္ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကလို႔လည္း ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ဇြန္ ၁ ရက္မွာ မႏၲေလး တကၠသိုလ္အျဖစ္ သီးျခား ရပ္တည္ခဲ့တယ္။ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ပညာေရး စနစ္ ေတြေၾကာင့္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွာ မႏၲေလးဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံ တကၠသိုလ္ အသြင္ေျပာင္းခဲ့ရတယ္။ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ေတာ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္ဆိုတဲ့ မူလအမည္နဲ႔ တည္ရွိခဲ့ တာပါ။
မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္မွသည္ မႏၲေလးတကၠသိုလ္ ဆိုတဲ့ ျဖတ္သန္းမႈ သမိုင္းရွည္ႀကီးအတြင္း ဒီတကၠသိုလ္ ႀကီးက ဂုဏ္ေရာင္ေျပာင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး သမားေတြ၊ ကဗ်ာဆရာ၊ စာေရးဆရာ၊ သတင္းစာဆရာႀကီးေတြ၊ အရပ္ ဘက္၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အမႈထမ္းေတြ၊ ဌာနဆိုင္ ရာ ပညာရွင္ႀကီးေတြ၊ ပါေမာကၡႀကီးေတြ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ ႐ုံမက အႏုပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ အားကစားသမား ေပါင္းမ်ားစြာလည္း ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
အခု… ေခတ္ေျပာင္း စနစ္ေျပာင္းခ်ိန္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ႀကီးရဲ႕ ျပန္ လည္ေမြးဖြားျခင္း အတိတ္ေကာင္း နိမိတ္ေကာင္းေတြနဲ႔အတူ သမိုင္းအစဥ္အလာႀကီးမားတဲ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္ႀကီးကလည္း ဒီအခ်ိန္အခါေကာင္းမွာ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚ ျပန္လည္ႏိုးထ ရွင္သန္ဖို႔ ေကာင္းပါ တယ္။
တကယ္ေတာ့ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္မွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တဲ့ မႏၲေလး ဥပစာေကာလိပ္ဟာ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္မွာ ၉၁ ႏွစ္တင္းတင္း ျပည့္ပါၿပီ။ ဒါဟာ မႏၲေလးအတြက္ သာမက တစ္မ်ဳိးသား လုံးအတြက္ ေကာင္းေမြပါပဲ။
ပညာေရးကို အထူးဦးစားေပးၿပီး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲၾကမယ့္ ေခတ္ေျပာင္း စနစ္ေျပာင္းမွာ သက္ေတာ္ရွည္ မႏၲေလး တကၠသိုလ္ကိုလည္း ပစ္မထား ၾကပါႏွင့္…။ ။
၁၉၊၄၊ ၂၀၁၆ ေၾကးမံု သတင္းစာမွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
