News @ M-Media

Blog

  • ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္မွာ အျခားဗုိင္းရပ္စ္မ်ားထက္ အႏၱရာယ္ပုိရွိဟု WHO ေျပာ

    ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္မွာ အျခားဗုိင္းရပ္စ္မ်ားထက္ အႏၱရာယ္ပုိရွိဟု WHO ေျပာ

    ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၆၊ ၂၀၁၆
    M-Media

    zika 9

    – မၾကာေသးခင္က ေပၚေပါက္လာခဲ့တဲ့ ကူးစက္ဗုိင္းရပ္စ္ေတြထက္ အခု ျခင္ကေပါက္ဖြားတဲ့ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္က အႏၱရာယ္ပိုၾကီးတယ္လုိ႕ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (WHO) က ေျပာဆုိလုိက္ျပီး ဇီကာ ကူးစက္မႈဟာလည္း ပိုဆုိးလာႏုိင္တယ္လုိ႕ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

    WHO အၾကီးအကဲ မာဂရတ္ ခ်န္က ယခုဗုိင္းရပ္စ္ဟာ တကယ့္ကို ရင္ဆုိင္ဖုိ႔ခက္ခဲတဲ့ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး ႏွိမ္နင္းဖုိ႕လည္း ခက္ခဲႏုိင္တဲ့အတြက္ တစ္ကမၻာလုံးအေနနဲ႔ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖုိ႕လုိအပ္တယ္လုိ႕ ေျပာပါတယ္။

    “တကယ့္ကို လွည့္ကြက္မ်ားတဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ ကၽြန္မတုိ႔ ပက္သက္ေနရတာပါ။ မေသခ်ာမႈေတြလည္း အျပည့္ပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ မေမွ်ာ္လင့္တာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့အတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖုိ႔ လုိပါတယ္” ဟု ဇီကာပ်ံ႕ႏွံ႔ရာ ရင္းျမစ္ျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီးလ္သို႔ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးခရီးစဥ္အျဖစ္ သြားေရာက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ရီယုိဒီဂ်ေနးၿမိဳ႕မွာ ခ်န္က အခုလုိ ေျပာၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

    ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ကုိ တုံ႔ျပန္မႈဟာ ပိုမေကာင္းလာခင္မွာ ပိုဆုိးရြားသြားႏုိင္တယ္လို႔လည္း ခ်န္က သတိေပးခဲ့ၿပီး ဇီကာကူးစက္မႈရွိေနေၾကာင္း သတင္းေပးပုိ႔တဲ့ႏုိင္ငံေတြဟာ ၄၆ ႏုိင္ငံအထိ ရွိလာခဲ့ၿပီလုိ႔ သူမက ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ကုိ သယ္ေဆာင္ႏုိင္တဲ့ aegypti ျခင္မ်ိဳးဟာ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၃၀ ေလာက္မွာ ရွိတဲ့အတြက္ ဗုိင္းရပ္စ္ျပန္႔ႏွံ႔မႈဟာ ပုိမို ဆုိးရြားႏုိင္တဲ့အေနအထား ရွိေနပါတယ္။ ဗုိင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ေမြးလာတဲ့ကေလးေတြမွာ ဦးေခါင္းေသးတဲ့ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ပါလာႏုိင္ၿပီး မွတ္ဉာဏ္ကုိ ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။

    ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ျခင္အကိုက္မခံ႐ုံမွတစ္ပါး ဇီကာအတြက္ ကုသႏုိင္တဲ့ေဆး လုံး၀မရွိေသးပါဘူး။ ၎ဗုိင္းရပ္စ္ဟာ လက္တင္အေမရိက ႏုိ္င္ငံ ၂၀ ေက်ာ္မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ့ျပီး ဘရာဇီးကေတာ့ အဆုိးဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘရာဇီးက်န္းမာေရးဌာနက ဦးေခါင္းေသးခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ပါလာတဲ့ ကေလး ၅၈၃ ေယာက္ ရွိၿပီလုိ႕ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ ခန္႕မွန္းေျခ ကေလး ၁၂၀ ခန္႕ ေသဆုံးခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္လုိ႕လည္း က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနက ေျပာပါတယ္။

    ခ်န္က ဇီကာနဲ႕ ေမြးရာပါ ဦးေခါင္းေသးေရာဂါတုိ႔အၾကား ဆက္စပ္မႈဟာ အခုိင္အမာရွိေနတယ္လုိ႔ မေျပာႏုိင္ေပမယ့္ ၾကီးၾကီးမားမား သံသယရွိေနျပီလို႕ ဆုိပါတယ္။

    Ref: Press TV

  • အိုးမကြာ အိမ္မကြာ အလုပ္မပ်က္ English ေလ့လာ

    အိုးမကြာ အိမ္မကြာ အလုပ္မပ်က္ English ေလ့လာ

    12111937_1201809396499432_1349830618500926422_n

    ေက်ာ္မိုးေအာင္ ေရးသည္။

    မၾကာခဏ ဆိုသလို ၾကံဳႀကိဳက္ တိုက္ဆိုင္တိုင္း အေမးခံရတဲ့ ေမးခြန္း တစ္ခု ရွိပါတယ္။ သူတို႔ ေမးတာက အဂၤလိပ္စာအဂၤလိပ္စကား တတ္လည္း တတ္ခ်င္တယ္ … သင္တန္းေတြဘာေတြ တက္ဖို႔လည္း အေျခအေန မေပးဘူး … ဘယ္လို ေလ့က်င့္ရမလဲ ဆိုတာပါ။

    ေမးတဲ့သူေတြက အမ်ားအားျဖင့္ လူလတ္ပိုင္း အရြယ္ေတြေပါ့။ ရာထူးတာဝန္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ မ်ဳိးစံုနဲ႔ အလုပ္မ်ားေနၾကသူ … အခ်ိန္အား မ်ားမ်ားစားစား မရွိၾကသူ ေတြပါ။ ပညာအားျဖင့္လည္း အနိမ့္ဆံုး ဆယ္တန္းေလာက္ေတာ့ ေအာင္ထားသူေတြ ဘြဲ႔ရေတြပါ။

    အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ အရင္ကထက္ ျမန္မာျပည္ကို အဝင္အထြက္ ပိုမ်ားလာတဲ့ …. ျပည္တြင္းကသူေတြ ႏိုင္ငံရပ္ျခား အသြားအလာ ပိုမ်ားလာတဲ့ ခုေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာစကား တတ္ကြ်မ္းဖို႔ ပို အေရးပါလာေတာ့ ပို စိတ္ဝင္စားလာၾကတာေပါ့ေလ။

    အဲလုိမ်ဳိး အလုပ္တစ္ဖက္နဲ႔ လူလတ္ပိုင္းေတြ … သင္တန္းေတြ တက္ေနဖို႔လည္း အဆင္မေျပသူေတြ အိုးမကြာအိမ္မကြာ အလုပ္မပ်က္ေစဘဲ အဂၤလိပ္ဘာသာစကား တိုးတက္ေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ႏိုင္မလဲ ေဆြးေႏြး အၾကံျပဳၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။

    ၁။ ၾကား ေျပာ ဖတ္ ေရး
    ———————-
    စကားေျပာျခင္းရဲ့ အစက နားေထာင္ျခင္းပါ။ ကေလးငယ္ေတြ စကားဘယ္လိုေျပာတတ္လဲ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ကိုယ္နားရည္ဝေနတာကို တုပေျပာရင္း ေျပာတတ္လာတာ ဆိုတာ သတိထားမိမွာပါ။ အဲဒီေနာက္မွာ သူငယ္တန္းအရြယ္ေလာက္ ေရာက္ေတာ့ ဝလံုး ဆိုတာ စဖတ္တတ္လာတယ္။ ABCD ေတြ စ ဖတ္တတ္လာတယ္ …. ေနာက္ဆံုးမွ ေရးတာပါ။ ခုလည္းပဲ ႏိုင္ငံျခား ဘာသာစကားတစ္ခုကို အဲဒီလို အစဥ္အတိုင္း ေလ့လာရင္ အတတ္ေျမာက္ဆံုးလို႔ပဲ ဆိုပါရေစ။

    ဘာသာစကားနဲ႔ မ်ားမ်ား ထိေတြ႔ပါ။ မ်ားမ်ား နားေထာင္ပါ။ ေျပာၾကည့္ပါ။ မ်ားမ်ား ဖတ္ပါ။ ေရးၾကည့္ပါ။ တတ္ကို တတ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းက လြဲလို႔လည္း တတ္စရာ တျခားနည္းလမ္း မရွိပါ။

    ၂။ ဆိုၾကမယ္ ေပ်ာ္ၾကမယ္
    ————————–
    အဲဒီေတာ့ ပထမဆံုးအဆင့္ ကိုယ့္အနီးဆံုးမွာ အဂၤလိပ္လို ၾကားေနရဖို႔ လိုပါတယ္။ ေျပာမယ့္သူမရွိရင္ ခပ္ဆင္ဆင္ ဖန္တီးယူႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကို ႏိုင္ငံျခားသားႀကီးတစ္ေယာက္က အရွင္လတ္လတ္ အနားကေန အဂၤလိပ္လို ေျပာေနမွ အဂၤလိပ္စကား ၾကားရတဲ့ေခတ္မွ မဟုတ္ေတာ့ပဲ။ ဖုန္းထဲကေနေတာင္ အသံ နားေထာင္လို႔ ရေနၿပီ ျဖစ္ေတာ့ အဂၤလိပ္လို အသံသြင္းထားတဲ့ audio file ေတြ မ်ားမ်ား နားေထာင္ေပးေပါ့။

    ခက္တာက စကားေျပာ သင္ခန္းစာ အသံသြင္းထားတာေတြကို တစ္ႀကိမ္ထက္ပို အႀကိမ္ႀကိမ္ နားေထာင္ဖို႔ဆိုတာက ပ်င္းစရာ အေကာင္းသား။ဒါကို ေျဖရွင္းႏိုင္တာက ေတးသီခ်င္းေတြက တစ္ဆင့္ေပါ့ေလ။ အဂၤလိပ္သီခ်င္း မ်ားမ်ား နားေထာင္ပါ။ လို္က္ဆိုပါ။
    သီခ်င္းကေန တတ္ေျမာက္ႏိုင္တာ အမ်ားႀကီးပါပဲ … စကားလံုးေတြ သိလာမယ္။ နားေထာင္စြမ္းရည္ တက္လာမယ္။ အသံထြက္ေတြ မွန္မွန္ ထြက္တတ္လာမယ္။ intonation ေတြ stress ေတြ rhythm ေတြ သင္မွန္းမသိ သင္ယူၿပီးသား ျဖစ္လာမယ္။ စာေၾကာင္းလိုက္ သဒၵါမွန္မွန္ သံုးတတ္လာမယ္။ (သဒၵါနည္းက် မဟုတ္တဲ့ ခၽြင္းခ်က္ တခ်ဳိ႕ကိုေတာ့ ဒီမွာ ထည့္မေျပာေတာ့ပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ သီခ်င္းမ်ားမွာလည္း သဒၵါမွန္ပါတယ္။) အဲဒီ သီခ်င္းစာသားေတြေနရာမွာ အစားထိုးၿပီး တျခားဝါက်ေတြ ေျပာင္းေျပာလို႔ ေရးလို႔ ရပါမယ္။
    ဥပမာေလး ေျပာရရင္ “Just give me a reason” ဆိုတာကေန “Just tell me the answer.” “Just show me the way.” “Just tell me the truth.” စတာေတြ ပြားယူတာမ်ဳိးပါ။ သီခ်င္းတိုင္းကေန ဒီလို ေလ့လာယူႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ အဂၤလိပ္လို ေျပာတတ္ခ်င္ရင္ ခုပဲ အဂၤလိပ္သီခ်င္းေတြ နားေထာင္ရင္း လိုက္ဆိုၾကည့္လိုက္ၾကေတာ့ေနာ္။

    ၃။ ရုပ္ရွင္ၾကည့္ရင္ ပါးစပ္ မပိတ္ေၾကး
    —————————————
    ေခါင္းစဥ္ကိုၾကည့္ၿပီး ဘာႀကီးပါလိမ့္ ထင္မိမယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ကိုယ့္အားလပ္ခ်ိန္ အဂၤလိပ္စကားေျပာ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကားေတြ ၾကည့္ရင္ (ခပ္တိုးတိုးပဲျဖစ္ျဖစ္ .. အနည္းဆံုး စိတ္ထဲကေနျဖစ္ျဖစ္) ေနာက္ကေန လိုက္ေျပာၾကည့္ဖို႔ပါ။ ကိုယ္ေျပာတာ မွားမ်ားေနမလား … သူမ်ားက ကိုယ့္ကို ေလွာင္မ်ား ေလွာင္မလား စိုးရိမ္စရာ မလိုတဲ့ စကားေျပာေလ့က်င့္နည္းပါ။ မိသားစုဝင္ေတြေရွ႕ေတာ့ ရွက္စရာမလိုဘူး ထင္ပါတယ္ … အဂၤလိပ္ဘာသာစကား တိုးတက္ေစခ်င္လို႔ ေလ့က်င့္ေနတာပဲေလ။ ေလွာင္စရာမွ မဟုတ္တာ။

    အျမဲတမ္း လုပ္ရမယ္ မဆိုလိုပါ။ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ အနားယူရင္း အဂၤလိပ္ကား ၾကည့္ခ်ိန္မွာ အပ်င္းလည္းေျပ အဂၤလိပ္အရည္အေသြးလည္း တိုးတက္စရာ … တစ္ခ်က္ခုတ္ ႏွစ္ခ်က္ျပတ္ပါ။ ရုပ္ရွင္မွ မဟုတ္ပါ … BBC VOA Al Jazeera သီတင္းေတြ နားေထာင္ရင္းလည္း ေလ့က်င့္လို႔ရတာပဲ။ က်ယ္က်ယ္ အသံထုတ္ လိုက္မေျပာျဖစ္ရင္ေတာင္ နားေထာင္ရင္း အသံူးအႏႈန္းေတြကို ေလ့လာျဖစ္ေနမွာေပါ့။ မရွက္ပါနဲ႔ … လုပ္ၾကည့္ပါ။
    သူတို႔ ေျပာေနတဲ့ ႏႈန္းက ျမန္ေနေတာ့ လိုက္ေျပာရမွာ ခက္မွာေပါ့ … မီသေလာက္ လိုက္ေျပာၾကည့္ပါ။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ တစ္ေၾကာင္းေက်ာ္ၿပီး ဆိုပါစို႔။ အခ်ိန္တစ္ခုအၾကာမွာ ႏႈတ္သြက္လာတာ သတိျပဳမိမွာပါ။

    ၄။ ကေလးငယ္ေတြကို အသံုးခ်ပါ
    ————————————
    အိမ္မွာ ကေလးငယ္ရွိရင္ အခြင့္ေကာင္းပါ။ သူတို႔အတြက္ ကာတြန္းကားေလးေတြ ျပျဖစ္မယ္ ဆိုရင္ လူႀကီးေတြလည္း ေလ့က်င့္ဖို႔ အခြင့္ေကာင္းတစ္ခု ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ ေရးသားထုတ္ေဝတဲ့ အဂၤလိပ္ ပံုျပင္စာအုပ္ေလးေတြ ကာတြန္းစာအုပ္ေလးေတြကို ကို္ယ့္တူကိုယ့္သားမ်ားကို အသံထြက္ ဖတ္ျပေပးဖို႔ပါ။

    အေရးႀကီးတဲ့တစ္ခ်က္ ေျပာလိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က ေရးတဲ့စာအုပ္ေတြ ထုတ္တဲ့ အေခြေတြကို (လံုးဝ) အားမထားပါနဲ႔။ ေစာ္ကားလိုျခင္း အလ်ဥ္းမဟုတ္ပါ … ဒါေပမယ့္ ၾကံဳဖူးသေလာက္ အမွားေတြ အလြန္ မ်ားလို႔ပါ။ မူရင္း authentic material ေတြကိုသာ သံုးပါ။ ဆိုလိုခ်င္တာက ျမန္မာေတြေရးတဲ့ ႏွစ္ဘာသာနဲ႔ ထုတ္တဲ့ ကေလးစာအုပ္မ်ားသည္ (အားလံုး ဒီအတိုင္း ျဖစ္ေနတယ္ မဆိုႏိုင္ေပမယ့္) ဘာသာစကား ေလ့လာစရာ အေကာင္းဆံုး စံနမူနာ မဟုတ္လို႔ မူရင္း အဂၤလိပ္ စာအုပ္မ်ား အေခြမ်ားကိုသာ သံုးၾကဖို႔ အၾကံျပဳတာပါ။
    ေနာက္တစ္ခ်က္က ကေလးငယ္မ်ားကို အသံုးခ်ရင္း အဂၤလိပ္လို ေျပာျဖစ္ေအာင္ ေျပာၾကည့္ၾကေစခ်င္တာပါ။ “Let’s go.” “Wait for me.” “It’s lunch time.” “Open your mouth.” စတာမ်ဳိးေလးေတြက အင္မတန္ ရိုးရွင္းလြယ္ကူေပမယ့္ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ မေျပာျဖစ္ဘဲ ျဖစ္ေနရင္ ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ေျပာရင္း ကိုယ္လည္း ႏႈတ္သြက္လာပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ့္ကေလးေတြကို International School ေတြမွာ ထားဖို႔ စိတ္ကူးထားတယ္ … ဒါမွမဟုတ္ လက္ရွိ အဲလိုေက်ာင္းေတြမွာ ထားေနတယ္ ဆိုရင္ေပါ့။ ကေလးအတြက္ေရာ မိဘအတြက္ပါ အက်ဳိးရွိပါလိမ့္မယ္။

    ၅။ကေလးလုပ္ပါ … သူငယ္ျပန္ပါ
    ———————————–
    ကေလးစာအုပ္ေလးေတြ ဖတ္ပါ။ Graded Readers ေတြ ဖတ္ပါ။ ကေလးစာေပဆိုၿပီး အထင္မေသးပါနဲ႔။ အေျခခံက်က် အသံးအႏႈန္း မွန္မွန္ကန္ကန္ အဲဒီကေန ရပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္မသိထားေသးတဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြလည္း ေတြ႔မိပါလိမ့္မယ္။Audio book ေတြလည္း လာတတ္လို႔ အားခ်ိန္မွာ စာအုပ္နဲ႔တြဲၿပီး နားေထာင္ရင္း အသံထြက္ဖတ္လို႔ ရပါတယ္။ အဓိက ေျပာခ်င္တာက လူႀကီးေတြမွာ လိုေနတတ္တဲ့ အေျခခံေလးေတြကို ကေလးစာေပ ဖတ္ရင္း ရႏိုင္တယ္ဆိုတာ အၾကံေပးခ်င္တာပါ။ အလုပ္သြားအလုပ္ျပန္ ကားေမာင္းရင္း ကားစီးရင္း ရထားစီးရင္း ဆိုင္ကယ္စီးရင္းလည္း နားေထာင္လို႔ ရတယ္ေနာ္။

    ၆။ Social Media ကို အသံုးခ်ပါ
    ——————————
    Facebook အပါအဝင္ social media ေတြကေန သင္ယူတတ္မယ္ဆို သင္ယူစရာ အမ်ားႀကီးပါ။ English ဘာသာစကား လမ္းညႊန္ေတြ သင္ခန္းစာေတြ ေန႔စဥ္ တင္ေပးေနတဲ့ page ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ like လုပ္ထား … follow လုပ္ထားပါ။ ႏိုင္ငံတကာက အဂၤလိပ္ဘာသာစကား ေလ့လာေနသူေတြ ဖြဲ႔ထားတဲ့ group ေတြ ရွိပါတယ္။ member ဝင္ထားပါ။ friend မဟုတ္ေနရင္ေတာင္ သူတို႔နဲ႔ အဆက္အသြယ္ ရွိေနပါမယ္။ ကို္ယ္ စိတ္ဝင္စားရာေခါင္းစဥ္ရွိရင္ မွားမွာမေၾကာက္ဘဲ အဂၤလိပ္လို ပါဝင္ ေဆြးေႏြးပါ။ comment ေပးပါ။ ေမးလိုတာကို ေမးပါ။ ဒီနည္းအားျဖင့္လည္း အေရးအဖတ္စြမ္းရည္မ်ား အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ေလ့က်င့္ၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။

    ၇။ Diary ေရးပါ
    —————-
    အဂၤလိပ္လို diary ေလး ႀကိဳးစားၿပီး ေရးၾကည့္ပါလား။ အေသးစိတ္ ေရးဖို႔ မဆိုလိုသလို အစပိုင္းမွာ broken English လည္း ျဖစ္ရင္ ျဖစ္မွာေပါ့ … အမွားလည္း ပါႏိုင္တာေပါ့။ အေရးႀကီးတာက ေရးျဖစ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ ျဖစ္ေစခ်င္တာပါ။ Accuracy မွန္ဖို႔ထက္ fluency ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႕ လက္ကေရးထြက္ဖို႔ ပို ရည္ရြယ္ပါတယ္။ Online မွာလည္း ေရးလို႔ရပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ blog ေလးေတြမွာ တစ္ေၾကာင္းစ ႏွစ္ေၾကာင္းစကေန စၿပီး ေရးလည္း ရတာပဲ။
    ကၽြန္ေတာ္ေတာင္ online မွာ ေရာက္တတ္ရာရာ စာတိုေပစ ေရးရင္း (ျမန္မာလို ဆိုလိုတာပါ။) ေရးလိုရာရာကို လူနားလည္ေအာင္ တျဖည္းျဖည္း ေရးတတ္လာသလို ခံစားရပါတယ္။ ကိုယ္ေရးတာကို ပိုၿပီး ယံုၾကည္မႈ ျဖစ္လာေစတယ္။ တစ္ရက္တစ္ရက္ကို ငါးမိနစ္ ဆယ္မိနစ္ အခ်ိန္ေပးၿပီး ေခါင္းထဲေပၚတာ ေရာက္တတ္ရာရာကို ballpen မလႊတ္တမ္း keyboard က လက္မခြာစတမ္း ခ်ေရးၾကည့္ပါလား။ ေရွ႕ပိုင္းမွာခက္ေပမယ့္ တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္လာပါလိမ့္မယ္။

    ၈။ သိသူေဖာ္စားတဲ့ ရတနာသိုက္
    ———————————-
    အမွတ္ (၆)မွာတုန္းက social media အေၾကာင္း ေျပာၿပီးသြားပါၿပီ။ အဲဒါကေတာ့ Facebook သံုးရင္း နည္းနည္းစီ သင္ယူနည္းေပါ့။ ခုေျပာမွာကေတာ့ အဂၤလိပ္စာ သင္ၾကားေပးတဲ့ website ေတြ အေၾကာင္းပါ။ ျမန္မာလို ေရးထားတာဆို Myanmar Network လို ဆိုက္ေတြ ရွိပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ ကုိယ္ အားတဲ့အခ်ိန္ေလးအတြင္း … ညဖက္ျဖစ္ျဖစ္ မနက္ေစေစာျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္မရွိ အားရင္အားသလို အဂၤလိပ္ဘာသာစကား အခမဲ့ ေလ့လာသင္ယူႏိုင္တဲ့ website ေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ coursera တို႔ futurelearn တို႔ပါ။ လြယ္လြယ္ကူကူပဲ စာရင္း ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက စိတ္ပါဝင္စားသူေတြနဲ႔အတူတူ စာသင္တဲ့ video clip ေလးေတြ ၾကည့္လိုက္၊ audio file ေလးေတြ ဖြင့္ နားေထာင္လိုက္၊ pdf စာအုပ္ေလးေတြ download လုပ္ၿပီး ဖတ္ၾကည့္လိုက္၊ ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းေလးေတြ ဝင္ေျဖလိုက္၊ ကိုယ္က ေမးခ်င္တာ ေမးလိုက္နဲ႔ဆို အဂၤလိပ္ဘာသာစကားနဲ႔ အဆက္မျပတ္ ေလ့လာသင္ယူေနျဖစ္တာေပါ့။ BBC Learning English တို႔လို website ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အမ်ားႀကီးပါ။ Youtube တို႔ study.com တို႔လည္း အပါအဝင္ေပါ့။ ပိုက္ဆံေပးၿပီး တက္ရတဲ့ သင္တန္းေတြလည္း online မွာ တစ္ပံုတစ္ပင္ပါ။ Academic ပို္င္း ပိုဆန္တဲ့ အဂၤလိပ္စာ ေလ့လာသူတို႔အတြက္ဆို TED talk ေတြ နားေထာင္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ IELTS ေျဖဆိုဖို႔ ေလ့က်င့္ေနၾကသူမ်ားအတြက္ပါ။ subtitle ပါ တြဲလ်က္ download လုပ္လို႔ရေတာ့ အတိုင္းထက္အလြန္ပါပဲဗ်ာ။

    File size အႀကီးႀကီးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ေတာ္ေတာ္ ေသးေသးေလးေတြပါ။ဒီအတြက္ အင္တာနက္ အသုံးစရိတ္ တစ္လကို တစ္ေသာင္းႏွစ္ေသာင္းထက္ မပိုပါဘူး။ ျပန္ရမယ့္ အက်ဳိးအျမတ္က အလြန္ အဖိုးတန္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ internet speed ဘာျဖစ္တယ္ ညာျဖစ္တယ္ စိတ္မပူပါနဲ႔ ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ဖုန္းတစ္လုံး laptop တစ္လံုးနဲ႔ ေက်ာင္းေတာင္တက္လာတာပါ။ မနက္ေစာေစာလိုမ်ဳိးဆို streaming ေတာင္ လုပ္လို႔ရပါေသးတယ္။

    ၉။ ေျပာျဖစ္ေအာင္ေျပာ
    ————————-
    အဂၤလိပ္စကားေျပာတတ္ခ်င္ရင္ အေရးအႀကီးဆံုက ေျပာျဖစ္ေအာင္ေျပာဖို႔ပါ။ ေျပာရမယ့္သူ မရွိျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ေျပာ .. အသံသြင္းထား … ျပန္နားေထာင္ၾကည့္ပါ။ ဖုန္းတစ္လံုးရွိရင္ ကိုယ္ေျပာတာကိုယ္ နားေထာင္ၾကည့္လို႔ ရပါၿပီ။
    အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ စာအုပ္ကို အသံထြက္ဖတ္တာ ရုပ္ရွင္ထဲက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ လိုက္ရြတ္တာေတြကို ဖုန္းတစ္လံုးနဲ႔ အသံသြင္းထားၿပီး ျပန္ နားေထာင္ၾကည့္ … ကိုယ္ ဘာေတြလိုေနတာလည္း ကိုယ့္ဟာကိုယ္ သိပါလိမ့္မယ္။ နီးစပ္ရာ ဆရာတစ္ဦးဦးကို ေပးနားေထာင္ခိုင္းလို႔လည္း ရပါတယ္။
    တစ္ခါတစ္ေလ ကိုယ့္နားမွာ ကဲ့ရဲ့ေလွာင္ေျပာင္မယ့္သူ မရွိဘူး ဆိုလည္း တစ္ယာက္ထဲ တတြတ္တြတ္ အဂၤလိပ္လိုေျပာၿပီး အသံကူးထားၾကည့္ေပါ့ဗ်ာ။

    ဒါကေတာ့ ေျပာစရာ အေဖာ္လည္း မရွိမယ့္သူမ်ဳိးေတြ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ေျပာထြက္ေအာင္ လုပ္တာပါ။ ႏိုင္ငံျခားသား မိတ္ေဆြ တစ္ဦးဦးနဲ႔ သိၾကြမ္းတယ္ဆိုလည္း သူနဲ႔ ၾကံဳတိုင္းဆံုတိုင္း တစ္လံုးစႏွစ္လံုးစျဖစ္ျဖစ္ ရေအာင္ ေျပာ။ အဓိကက ေျပာထြက္ဖို႔ပါ … မွားတာမွန္တာ ေနာက္တစ္ဆင့္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၾကံဳရတဲ့ ျပသနာက မေျပာရဲတာ … ကိုယ့္ႏႈတ္ကေန အဂၤလိပ္လို ေျပာမထြက္တာမ်ဳိးကိုး၊ ႏႈတ္ရဲေစဖို႔ ေလ့က်င့္ခန္းေပါ့။

    နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္

    ဘာသာစကားတစ္ခု တတ္ကၽြမ္းဖို႔အတြက္ ျဖတ္လမ္း မရွိပါ။

    အဲဒီဘာသာစကားနဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ လက္ပြန္းတတီး ထိေတြ႔ေနမွသာ ရတာမ်ဳိးပါ။ အဲလိုဝန္းက်င္ျဖစ္ေအာင္ ကို္ယ့္အိမ္မွာ ရေအာင္ ဖန္တီးယူပါ။ တကူးတက အခ်ိန္ေပးၿပီးလည္း လုပ္သင့္သလို တျခား အိမ္အလုပ္ လုပ္ရင္း ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္း အနားယူရင္း အဂၤလိပ္ဘာသာစကားနဲ႔ ထိေတြ႔မႈ ရွိေအာင္ေနပါ။ တီဗီ ဖုန္း ကက္ဆက္ ေရဒီယို ေနာက္ခံ background အေနနဲ႔ အဂၤလိပ္လိုေျပာေန ဆိုေနတာ တစ္ခုခု ဖြင့္ထားၿပီး အလုပ္လုပ္ပါ။ အားစိုက္ထုတ္ၿပီး နားေထာင္မေနပါနဲ႔ … မိတ္ေဆြရဲ့နားထဲ ၾကားမွန္းမသိ ၾကားေနရရင္ကို ဦးေႏွာက္က သူ႔ဟာသူ အလုပ္လုပ္ေနပါလိမ့္မယ္။

    ေသးေသးမႊားမႊား လြယ္လြယ္ကူကူေလးေတြကစၿပီး အေျပာက်င့္ပါ။ ဘသာစကားတစ္ခု ေလ့လာတာ ေပ်ာ္စရာအျဖစ္ ရႈျမင္ပါ။ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ မွားလည္း ဘာမွ မျဖစ္ပါ။ ရဲစိတ္ေမြး အားတင္းထား … မရမက မျဖစ္မေန ေျပာျဖစ္ေအာင္ေျပာ ေရးျဖစ္ေအာင္ေရးပါ။ ဘာေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ ဖတ္ျဖစ္ေအာင္ဖတ္ပါ။

    အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခု ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ဒီတိုင္းေနတုန္းကနဲ႔မတူဘဲ အဂၤလိပ္ဘာသာစကား တိုးတက္လာတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အံ့ၾသစရာ ကိုယ္တိုင္ ၾကံဳလာရပါလိမ့္မယ္။ ကိုင္း ခုပဲ စလိုက္ၾကစို႔လား။ ဖုန္းထဲက အဂၤလိပ္သီခ်င္းေလး စနားေထာင္လိုက္ေတာ့ေနာ္။

    ** စာေရးသူ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဖာ္ျပပါသည္။

  • စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ဘယ္ကစ – ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၁၁)

    စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ဘယ္ကစ – ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၁၁)

    ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၆၊ ၂၀၁၆
    M-Media
    ရာဇာ တင္ဆက္သည္
    (အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)
    samarkand
    ဥဇဘက္ကစၥတန္ႏုိင္ငံ ဆာမာရ္ကန္ေဒသမွ မြတ္စလင္မ်ား တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ေရွးေဟာင္း စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခု

    – ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ကေလးဘ၀ကုိ စာသင္ေက်ာင္းမွာ ကုန္ဆံုးၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္း အႏွစ္သက္ဆံုး ဆရာ၊ ဆရာမေတြ၊ စိတ္အပ်က္ဆံုးဘာသာရပ္ေတြ စသျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာ ရွိခဲ့သလုိ ကာယအခ်ိန္ကေန စာေမးပြဲအထိ တသသေျပာဆုိေနၾကရမယ့္ အမွတ္တရေပါင္းမ်ားစြာလည္း က်န္ရစ္ေနမွာ မလြဲမေသြဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားဘ၀ အခ်ိန္စာရင္းရဲ႕ ပံုသြင္းမႈနဲ႔ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ရတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ဘ၀ေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ပညာရည္ျပည့္၀တဲ့ လူသားတစ္ေယာက္အျဖစ္ လူ႕ေလာကအလယ္ ၀င့္ထည္ ရပ္တည္ ႏုိင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။

    လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအရင္က မြတ္စလင္တုိင္းျပည္ေတြမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ စာသင္ေက်ာင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ ၀တ္ျပဳရာေနရာနဲ႔ ပညာသင္ၾကားရာေနရာေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဘာသာတရားနဲ႔ အသိပညာမွာ ျခားနားမႈ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗလီသင္႐ုိးညႊန္းတမ္းေတြမွာ ၀ိဇၨာသိပၸံ ဘာသာရပ္တြင္ ပါ၀င္ၿပီး ဘာသာတရားနဲ႔ သိပၸံပညာဟာ တစ္ပူးပူးတစ္တြဲတြဲရွိခဲ့ကာ ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳးကုိ ကမၻာ့ရဲ႕ အျခားေဒသေတြမွာ ျမင္ေတြ႕ရျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒိန္းမတ္လူမ်ိဳး သမုိင္းပညာရွင္ ယုိဟန္နက္စ္ ပက္ဒါဆန္ (Johannes Pedersen) က “တစ္ဦးတစ္ေယာက္အဖုိ႔ ႏွစ္ခုစလံုး ေလ့လာဆည္းပူးလုိရေအာင္ ပညာေရးဟာ ဘာသာတရားနဲ႔ ပူးပူးကပ္ကပ္ ဆက္ႏြယ္ေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီပညာေရးက အတြင္းအဇၩတ ၿငိမ္းေအးမႈ၊ ဘုရားသခင္ရဲ႕ အမိန္႔ေတာ္ကုိ နာခံမႈေတြကုိလည္း ျဖစ္ထြန္းေစပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပညာရွိေတြဟာ ေရာင္းရဲတင္းတိမ္မႈ ရွိၾကယံုသာမက အျခားသူေတြအတြက္ ေပးဆပ္အနစ္နာခံဖုိ႔ လႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ ပညာေရးမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

    တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္သခင္ (ၿငိမ္းခ်မ္သာယာမႈ သက္ေရာက္ပါေစ) က ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြကုိ အသိပညာမွ်ေ၀ေရးစင္တာ၊ သင္ၾကားေရးစင္တာနဲ႔ ပညာေရးဆုိင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲေရးစင္တာေတြအျဖစ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာပဲ ဗလီေဆာက္ေဆာက္ အေျခခံပညာေရးကုိ သင္ေပးၾကပါတယ္။ မုဟမၼသခင္ဟာ အာရပ္မ်ိဳးႏြယ္စုတုိင္းကုိ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ သင္ၾကားပုိ႔ခ်ေပးတဲ့ ဆရာေတြ ေစလႊတ္ခဲ့ၿပီး အဲဒီဆရာေတြကုိ အာလင္မ္ (Ahl al-’ilm) လုိ႔ ေခၚဆုိကာ ‘အသိပညာ ျပည့္စံုၾကသူမ်ား’ လုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းနဲ႔ပဲ ပညာေရးဟာ ေနရာတုိင္းကို ျပန္႔ႏွံ႔ေရာက္ရွိသြားခဲ့ၿပီး ေနရာအႏွံ႔ေျခဆန္႔ၾကတဲ့ အာလင္မ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အသိပညာကုိ မွ်ေ၀ေပးရင္း ဘ၀အသက္တာကုိ ကုန္ဆံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၀ ရာစု ပထ၀ီပညာရွင္၊ ကုန္သည္နဲ႔ ခရီးသြားျဖစ္သူ အစ္ဗေန႔ ေဟာ္ကဲလ္ (Ibn Hawqal) က အီတလီႏုိင္ငံ ပါလာမုိကုိ သူေရာက္ရွိခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ မူလတန္းဆရာ ၃၀၀ ေလာက္ ရွိတယ္လုိ႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။

    ၇ ရာစု တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္သခင္ ေခတ္ကာလတုန္းက မဒီနာမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ၉ လံုး ရွိခဲ့ပါတယ္။ မဒီနာက ပထမဆံုး စာသင္ေက်ာင္းဟာ သကၠရာဇ္ ၆၂၂ ခုႏွစ္မွာ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး အဲဒီ ပညာသင္ၾကားေရး အယူအဆဟာ ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့ကာ ၇၄၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ ဒမတ္စကတ္ၿမိဳ႕မွာ ေနာက္ထပ္ စာသင္ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ၈ ရာစု စပိန္ႏုိင္ငံ ေကာ္ဒုိဘာၿမိဳ႕မွာလည္း စာသင္ေက်ာင္းေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ၉ ရာစုမွာေတာ့ အစၥလာမ့္အင္ပါယာ လက္ေအာက္မွာရွိတဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တုိင္းမွာ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ မူလတန္းစာသင္ေက်ာင္း တစ္ခုစီ ရွိလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

    အဲဒီေခတ္ကာလမွာ အသက္ ၆ ႏွစ္ျပည့္ၿပီဆုိတာနဲ႔ ခ်မ္းသာတဲ့ ကေလးေတြကလြဲလုိ႔ ေယာက်္ားေလးေတြနဲ႔ မိန္းကေလးအခ်ိဳ႕ဟာ မူလတန္းပညာေရးကုိ စတင္သင္ယူရပါတယ္။ (ခ်မ္းသာတဲ့ ကေလးေတြကေတာ့ အိမ္မွာ ဆရာေခၚသင္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္) က်ဴရွင္ေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ အခမဲ့ျဖစ္ၿပီး လခေပးရရင္လည္း အနည္းငယ္သာျဖစ္တာေၾကာင့္ အေျခခံလူတန္းစားအားလံုး တက္ေရာက္ႏုိင္ၾကပါတယ္။ အစၥလာမ့္အင္ပါယာလက္ထက္က ပညာေရးစနစ္မွာ အေရးအသား ေလ့က်င့္ခန္းရဲ႕ ပထမဆံုးသင္ခန္းစာက အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ ၉၉ ပါးနဲ႔ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ထဲက လြယ္ကူတဲ့ ပါဒေတာ္အခ်ိဳ႕ကုိ ေရးသားေလ့က်င့္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ကုန္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္တစ္အုပ္လံုးနဲ႔ အရစ္မသစ္ သခ်ၤာပညာေတြကုိ အဆင့္လုိက္ သင္ၾကားရပါတယ္။

    ၁၀ ရာစု ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အစၥလာမ့္အင္ပါယာရဲ႕ ပညာေရးစနစ္ဟာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြက ဖယ္ခြာၿပီး ဆရာေတြရဲ႕အိမ္မွာ သင္ၾကားတဲ့အဆင့္ကုိ ေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ဒီလုိနည္းလမ္းနဲ႔ပဲ သီးသန္႔စာသင္ေက်ာင္းေတြဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး ဒီ စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ ပါရွားျပည္မွာ ပထမဆံုး ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္း ၁၀၆၆ ခုႏွစ္ ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဆဲလ္ဂ်ဳက္ (Seljuk-တူရကီ) ေတြဟာ နီဇမ္မီယာစာသင္ေက်ာင္း (Nizamiyah) ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဒီနာမည္ဟာ ဘဂၢဒတ္မွာ စာသင္ေက်ာင္းတည္ေထာင္သူ ဗီဇီယာ နီဇမ္ အလ္-မြလ္က္ (Vizier Nizam al-Mulk) ရဲ႕ အမည္ကုိ မွည့္ေခၚထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ နီဇမ္မီယာ စာသင္ေက်ာင္းဟာ သီးျခားစာသင္ေဆာင္ေတြရွိတဲ့ ကမၻာ့ ပထမဆံုး စာသင္ေက်ာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ တည္ေထာင္တာ၊ ေက်ာင္းဆရာေတြကုိ လစာသတ္မွတ္ၿပီး ခန္႔ထားတာ စတဲ့ စနစ္ေတြကေတာ့ အစၥလာမ္ေပၚထြန္းစ ေစာေစာပုိင္းကာလကတည္းက ရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

    မြတ္စလင္ေတြဟာ အျခားအေဆာက္အဦးေတြလုိပဲ စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိလည္း အကုန္အက်ခံကာ အလွပဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးတည္ေဆာက္ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းခ်င္းစီမွာ ကစားကြင္းတစ္ခု ပန္းဥယ်ာဥ္ တစ္ခုကေန ၄ ခုအထိ ပါ၀င္တတ္ၿပီး၊ ကစားကြင္းအမ်ားစုဟာလည္း အမိုးခံုးပါ၀င္တဲ့ ေဟာခန္းနဲ႔ တစ္ဆက္တည္း ဆက္သြယ္ထားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီေဟာခန္းကုိေတာ့ စာသင္ၾကားဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ စုေပါင္း၀တ္ျပဳဖုိ႔အတြက္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ အစၥလာမ့္အင္ပါယာလက္ထက္က စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ ဒါမွမဟုတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူဘုရင္က တုိက္႐ုိက္ကြပ္ကဲျဖစ္ၿပီး အဲဒီေက်ာင္းေတြမွာ ပညာသင္ၾကားတဲ့ ဆရာေတြဟာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ ရွိရပါတယ္။

    ၁၄ ရာစုက စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲသူ အစ္ဗေန႔ အလ္-ဟာဂ်္ (Ibn al-Hajj) ကေတာ့ သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက စာသင္ေက်ာင္းစည္းကမ္းေတြကုိ ဒီလုိသတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

    “စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ ေစ်းမ်ား၊ သုိ႔မဟုတ္ လူသြားလူလာမ်ားသည့္ ေနရာတြင္ ရွိရမည္။ သီးသန္႔ေနရာ မျဖစ္ေစရ။ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ စာသင္ၾကားရာေနရာျဖစ္ၿပီး ေပ်ာ္ပြဲစား႐ံုမဟုတ္သျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ မုန္႔မ်ား ေက်ာင္းအတြင္းသုိ႔ မယူလာရ။ အတန္းမ်ားအား စီမံခန္႔ခြဲရန္ႏွင့္ လာေရာက္ေလ့လာသူမ်ားအား ၎တုိ႔၏ အဆင့္အလုိက္ ေနရာခ်ထားေပးရန္ အတန္းပုိင္မ်ားတြင္ လက္ေထာက္တစ္ဦးစီ ရွိရမည္။ အဆုိပါလက္ေထာက္မွာ အိပ္ငိုက္ေနသူမ်ားကုိ ႏႈိးေပးရမည္။ စာသင္ခန္းတြင္ လုပ္ေဆာင္ရမည္မ်ားကုိ မလုပ္ဘဲ၊ မလုပ္ေဆာင္ရမည္မ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္သူမ်ားအား ၎က သတိေပးရမည္။ ဆရာ၏သင္ၾကားခ်က္မ်ားကုိ နာယူမွတ္သားႏုိင္ေစရန္ ေက်ာင္းသားမ်ားကုိ ၎က သတိေပးရမည္။ စာသင္ခန္းအတြင္း စကားေျပာျခင္း၊ ရယ္ေမာျခင္း၊ ေလွာင္ေျပာင္ျခင္းတုိ႔ကုိ ပိတ္ပင္တားျမစ္သည္။”

    ၁၅ ရာစုေလာက္မွာေတာ့ ေအာ္တုိမန္ေတြဟာ စာသင္ေက်ာင္းစနစ္ကို ေတာ္လွန္ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီး အစၥတန္ဘူလ္ (Istanbul) နဲ႔  အီဒါရ္နီ (Edirne) ၿမိဳ႕ေတြမွာ ၿခံနဲ႔၀န္းနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာ္တုိမန္ေတြရဲ႕ ပညာေရးစနစ္ကုိ ကူလီယီ (Kulliye) လုိ႔ ေခၚဆုိၿပီး အေဆာင္တစ္ေဆာင္နဲ႔တစ္ေဆာင္ ေျပာင္းတက္ရတဲ့ ပညာေရးမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းရဲ႕ ပရ၀ုဏ္အတြင္းမွာေတာ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ တစ္လံုး၊ ေဆး႐ံုတစ္ခု၊ အမ်ားသံုး မီးဖုိေဆာင္နဲ႔ စားေသာက္ခန္းတုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလုိ အားလံုးအတြက္ အဆင္ေျပေအာင္ စီစဥ္ေပးထားတာေၾကာင့္ ေအာ္တုိမန္ေခတ္မွာ လူတန္းစားအားလံုးဟာ ပညာသင္ယူခြင့္ ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အစားအေသာက္ အခမဲ့ေကၽြးေမြးတာ၊ က်န္းမာေရး အခမဲ့ေစာင့္ေရွာက္ေပးတာနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ေနရာထုိင္ခင္း အခမဲ့စီစဥ္ေပးတာေတြကုိ အဲဒီေက်ာင္းေတြက ေဆာင္ရြက္ေပးပါေသးတယ္။ အစၥတန္ဘူလ္ၿမိဳ႕က ဖာသီဟ္ ကူလီယီ (Fatih Kulliye) ကေတာ့ အေဆာင္ေပါင္း ၁၆ ခုပါ၀င္ၿပီး ၀ိဇၨာသိပၸံနဲ႔ ဘာသာအယူ၀ါဒဆုိင္ရာ ဘာသာရပ္ေပါင္းစုံကုိ သင္ၾကားေပးတဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

    turkey
    တူရကီႏုိင္ငံ အီဒါရ္နီၿမိဳ႕ရွိ ဘာယာဇစ္ဒ္ ၂ ကူလီယီ (Bayazid II Kulliye) တကၠသုိလ္။ အဆုိပါတကၠသုိလ္တြင္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုး၊ အေျခခံစာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုႏွင့္ ေဆး႐ံုတစ္႐ံုတုိ႔ ပါ၀င္သည္။

    ဒီေက်ာင္းေတြအတြက္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈေတြ ဘယ္က လာပါသလဲ? အခြန္ေငြေတြထဲက အနည္းငယ္သာ ပါ၀င္ၿပီး ၀ကားဖ္ (waqf) လုိ႔ေခၚတဲ့ ျပည္သူေတြလွဴဒါန္းတဲ့ ရန္ပံုေငြနဲ႔ တည္ေဆာက္လည္ပတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အစၥလာမ့္ရဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြကုိ လုိက္နာသမွ် ကာလပတ္လံုး လူတုိင္းဟာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုေအာက္မွာ စာသင္ေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကုိ တည္ေထာင္လုိ႔ ရပါတယ္။ ၀ကားဖ္ထဲက ရန္ပံုေငြေတြကုိေတာ့ ေက်ာင္းျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈ၊ ဆရာေတြအတြက္လစာ၊ ေနရာထုိင္ခင္း၊ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အစားအေသာက္နဲ႔ ခ်ိဳ႕တဲ့သူအတြက္ ပညာသင္ဆု စတာေတြအတြက္ အသံုးျပဳတာ ျဖစ္ပါတယ္။

    အဲဒီအခ်ိန္ေခတ္ကာလက ပညာေရးကုိ အလြန္ေလးစား တန္ဖုိးထားတာေၾကာင့္ ျပည္သူေတြက ေငြေၾကးေတြကုိ ပညာေရးအတြက္ ေဖာေဖာသီသီသံုးစြဲၾကၿပီး၊ ပညာပန္းဟာလည္း ပြင့္လန္း လန္းဆန္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၄ ရာစုက မြတ္စလင္ခရီးသြားတစ္ဦးျဖစ္သူ အစ္ဗေန႔ ဘာတူတာ (Ibn Battuta) က မြတ္စလင္ျပည္သူေတြ ပညာေရးကုိ အားေပးပံုကို ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္တမ္းတင္ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

    “ပညာရပ္တစ္ခုခုကုိ သင္ၾကားဖုိ႔ စိတ္အားထက္သန္သူ ဒါမွမဟုတ္ ဘာသာေရးနယ္ပယ္မွာ ဘ၀ကုိ ႏွစ္ျမႇဳပ္ဖို႔ ဆႏၵရွိသူတစ္ေယာက္ဟာ သူ႕ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့ အေထာက္အပံ့အားလံုး ရရွိပါတယ္”

    ၂၁ ရာစုရဲ႕ ေက်ာင္းသား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဒီလုိ အခမဲ့ပညာေရးကုိ ရရွိခ်င္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ၁၄ ရာစုဆုိတာ ၾကာေညာင္းခဲ့ၿပီးတဲ့ အတိတ္ကာလတစ္ခု ျဖစ္ေပမယ့္လည္း အဲဒီေခတ္က ပညာေရးက႑မွာ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ေထာက္ပံ့မႈေတြနဲ႔ အသင္းအဖြဲ႕စနစ္ေတြဟာ ဒီေန႔ေခတ္အခါအထိ တန္း၀င္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

    အစၥလာမ့္ပညာေရးစနစ္မွ အဆင့္ ၄ ဆင့္

    baghadad
    ၁၈၉၀ ျပည့္ႏွစ္က ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ရွိ တကၠသုိလ္တစ္ခု

    မြတ္စလင္ေတြဟာ စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ စတင္ တည္ေထာင္တဲ့အခါ သူတုိ႔ဘာေတြ သင္ၾကားမယ္၊ ဘယ္လုိအဆင့္ သတ္မွတ္မယ္ဆုိတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီး ပညာေရးအဆင့္ ၄ ခု ခြဲျခား သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီ ၄ ခုကေတာ့ ပံုမွန္စာသင္ေက်ာင္း (Regular School)၊ အထက္တန္းေက်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ စာဖတ္သူမ်ား သင္တန္းေက်ာင္း (House of readers)၊ ဟဒီးဆ္သင္တန္းေက်ာင္းနဲ႔ ေဆးေက်ာင္းတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

    ပံုမွန္စာသင္ေက်ာင္းဟာ အေျခခံဘာသာရပ္ေတြကုိ သင္ၾကားေပးၿပီး မူလတန္းပညာေရးနဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။  ေက်ာင္းသားေတြဟာ ဒီအဆင့္ ေအာင္ျမင္သြားတဲ့အခါမွာ အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ ရရွိၿပီး အထက္တန္းေက်ာင္းကို တက္ေရာက္ခြင့္ ရရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီ ပံုမွန္စာသင္ေက်ာင္းေတြကုိ ေက်းရြာေတြမွာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရပါတယ္။

    ဒါရ္-အလ္-ကြာရာ (Dar-al-Qurra) သုိ႔မဟုတ္ စာဖတ္သူမ်ားသင္တန္းေက်ာင္းဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းသေဘာမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး အာရဘီဘာသာစကားကၽြမ္းက်င္မႈ၊ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ ဖတ္ရြတ္သရဇၩာယ္မႈကုိ သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးပါတယ္။ ဒီအထက္တန္းေက်ာင္းမွာ ေရွ႕ေဆာင္အီမာမ္ေတြနဲ႔ မုအ္ဇင္ (၀တ္ျပဳရန္ႏႈိးေဆာ္သူ) ေတြကုိလည္း ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးပါတယ္။

    ဒါရ္-အလ္-ဟဒီးဆ္ (Dar-al-Hadith) သုိ႔မဟုတ္ ဟဒီးဆ္သင္တန္းေက်ာင္းကေတာ့ တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္သခင္ရဲ႕ ၾသ၀ါဒေတာ္ေတြ သင္ၾကားမႈနဲ႔ သုေတသနျပဳမႈကုိ အထိကထားျပဳလုပ္တဲ့ ေက်ာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းက ၿပီးဆံုးသူေတြဟာ တကၠသုိလ္ဘြဲ႕နဲ႔ တူညီတဲ့ အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ကုိ ရရွိၿပီး၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕ေတြမွာ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ႏုိင္တဲ့ အဆင့္ကုိ ရရွိတာျဖစ္ပါတယ္။

    ေဆးပညာရပ္တစ္ခုတည္းကိုသာ သီးသန္႔သင္ၾကားတဲ့ ေက်ာင္းကုိ ၁၂၃၁ ခုႏွစ္က ဆီးရီးယားႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ ဒမတ္စကတ္မွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ မတုိင္ခင္တုန္းက ေဆးပညာသင္ၾကားမႈကုိ ေဆး႐ံုေတြမွာ ျပဳလုပ္ၿပီး အလုပ္သင္သေဘာမ်ိဳး သင္ၾကားေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေက်ာင္းေတြကို ၁၆ ရာစု ေအာ္တုိမန္ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ ဆူလ္တန္ ဆူေလမန္ရဲ႕ လက္ထက္ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဖြင့္လွစ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။

    (ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)

    madrasa
    ၁၇ ရာစုမွ မဟ္မဒ္ အစ္ဗေန႔ အမီရ္ရွားဟ္ (Mehmed ibn Amirshah) ေရးဆြဲခဲ့သည့္ အစၥတန္ဘူလ္ၿမိဳ႕မွ ဂါဇန္ဖာရ္ အဂၢါ (Ghazanfar Aga) မဒ္ရာဆာ စာသင္ေက်ာင္း ပံုတူ။

    အပိုင္း(၁)-  ေကာ္ဖီ – ဖတ္ရန္

    အပိုင္း(၂) – အစားအေသာက္ဓေလ့ႏွင့္ ဖန္ထည္မ်ား ဖတ္ရန္

    အပိုင္း(၃)- နာရီတုိ႔၏ အစဖတ္ရန္

    အပုိင္း(၄) – ေခတ္ေပၚစစ္တုရင္ကစားနည္းဖတ္ရန္

    အပုိင္း(၅) – ဂီတ၏ အရင္းမူလ – ဖတ္ရန္ 

    အပုိင္း (၆) – တစ္ကုိယ္ရည္သန္႔ရွင္းေရးႏွင့္ အလွအပ – ဖတ္ရန္ 
    အပုိင္း (၇) – ဉာဏ္လွည့္စားကိရိယာမ်ားဖတ္ရန္

    အပုိင္း (၈) – အလင္းပညာရပ္ႏွင့္ ကင္မရာ – ဖတ္ရန္

    အပုိင္း (၉) – ဖက္ရွင္ႏွင့္ စတုိင္ဖတ္ရန္

    အပုိင္း (၁၀) – ေကာ္ေဇာထုတ္လုပ္မႈ – ဖတ္ရန္

  • ဂ်ပန္ႏုိင္ငံတြင္ ဇီကာကူးစက္ေနသူ ပထမဆံုး ေတြ႕ရွိ

    ဂ်ပန္ႏုိင္ငံတြင္ ဇီကာကူးစက္ေနသူ ပထမဆံုး ေတြ႕ရွိ

    ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၅၊ ၂၀၁၆
    M-Media

    zika 11

    – ဘရာဇီးလ္ႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ခဲ့သည့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ဂ်ပန္အမ်ိဳးသားတစ္ဦးတြင္ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ပုိး ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္ဟု ဂ်ပန္သတင္းဌာန NHK က ေၾကျငာလုိက္ၿပီး ႏုိင္ငံအတြင္း ပထမဆံုး ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ ေတြ႕ရွိမႈလည္း ျဖစ္သည္။

    အဆုိပါလူငယ္မွာ ၿမိဳ႕ေတာ္တုိက်ိဳ အေနာက္ေတာင္ပုိင္းရွိ ကာနာဂါ၀ါ ျပည္နယ္မွျဖစ္ၿပီး ဘရာဇီးလ္မွ ဂ်ပန္သုိ႔ ျပန္ေရာက္လာၿပီးေနာက္ အဖ်ားႏွင့္ အေရျပားယားယံမႈ ေရာဂါမ်ားကုိ ခံစားခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ေဆး႐ံု၌ စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ကာ ထုိကဲ့သုိ႔ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ ကူစက္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။

    တုိက်ိဳက်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနကမူ NHK ၏ ထုိသတင္းေဖာ္ျပခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သည့္မွတ္ခ်က္မွ မေပးခဲ့ေပ။ အဆုိပါ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္မွာ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ေမလမွစတင္ကာ လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး ဘရာဇီးလ္ႏုိင္ငံတြင္ ကူးစက္သူေပါင္း ၄၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိေနသည္။

    ဂ်ပန္ႏုိင္ငံတြင္ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈမွာ လြန္ခဲ့သည့္ ၃ ႏွစ္ခန္႔က တစ္ႀကိမ္ ေတြ႕ရွိခဲ့ရဖူးၿပီး ထုိစဥ္ကလည္း ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွ ျပန္ေရာက္လာသူထံတြင္ ေတြ႕ခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။

    Ref: Channelnewsasia

  • အခက္ခဲဆံုးၿပိဳင္ဘက္မွာ စေမာလင္းျဖစ္သည္ဟု လက္စတာတုိက္စစ္မွဴး ဗာဒီ ေျပာ

    အခက္ခဲဆံုးၿပိဳင္ဘက္မွာ စေမာလင္းျဖစ္သည္ဟု လက္စတာတုိက္စစ္မွဴး ဗာဒီ ေျပာ

    ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၅၊ ၂၀၁၆
    M-Media

    verdy

    – ပရီးမီးယားလိဂ္ ဇယားကုိ ဦးေဆာင္ေနသည့္ လက္စတာအသင္း၏ တုိက္စစ္မွဴးျဖစ္သူ ဂ်ာမီ ဗာဒီက မိမိအတြက္ အခက္ခဲဆံုးၿပိဳင္ဘက္မွာ မန္ယူအသင္းမွ ခရစ္စေမာလင္းျဖစ္သည္ဟု ဖြင့္ဟေျပာၾကားလုိက္သည္။

    အဂၤလန္တုိက္စစ္မွဴး ဗာဒီမွာ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ပရီးမီးယားလိဂ္၌ ၁၉ ဂုိး သြင္းယူထားကာ ဂုိးအမ်ားဆံုးသြင္းယူသည့္ စာရင္းတြင္ ထိပ္ဆံုး၌ ဦးေဆာင္ေနသည္။ ၎ကမူ မိမိအတြက္ အခက္အခဲဆံုး ၿပိဳင္ဘက္မွာ တစ္ႏုိင္ငံတည္းသား စေမာလင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။

    “တစ္ေယာက္ခ်င္းအဆင့္မွာေတာ့ ခရစ္စေမာလင္းဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ အခက္ခဲဆံုးပါ။ သူဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး သန္မာၿပီး၊ ဘာမွလုပ္လုိ႔မရေအာင္၊ လွည့္ထြက္လုိ႔မရေအာင္ တားဆီး ပိတ္ပင္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ အသင္းေဖာ္ေတြကုိလည္း လႈပ္ရွားလုိ႔ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ခက္ပါတယ္” ဟု ဗာဒီက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    လက္စတာႏွင့္ မန္ယူတုိ႔မွာ ဧၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔ ေနာက္ပုိင္းမွ ေတြ႕ဆံုရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဗာဒီမွာ စေမာလင္းႏွင့္ လတ္တေလာ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ဆံုရန္ မရွိေသးေပ။

    Ref: Goal