ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၄၊ ၂၀၁၆
Gender Equality Network မွ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ ေဒၚေမစံပယ္ျဖဴ (ဓာတ္ပံု – မဇၥ်ိမ)
– ယမန္ႏွစ္က ျဖဴပြင့္မိသားစုမွ ငွားရမ္းေခၚယူထားေသာ အသက္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္ အိမ္တြင္းသန္႔ရွင္းေရးအလုပ္သမတစ္ဦးသည္ ရန္ကုန္ေျမာက္ပိုင္းခရိုင္ လိႈင္သာယာၿမိဳ႕နယ္ရိွ သူမ၏ေနအိမ္၌ တစ္ဦးတည္းရိွေနစဥ္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာမတရားျပဳက်င့္ခံခဲ့ရသည္။
ေစာ္ကားသူအမ်ဳိးသားမွာ ၎ျပစ္မႈျဖင့္ အဖမ္းခံခဲ့ရၿပီး၊ က်ဴးလြန္သူသည္ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ ထိေရာက္စြာ အေရးယူႏိုင္ရန္ ရန္ကုန္အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္ ေရွ႕ေနမ်ားထံမွ အကူအညီရရိွခဲ့၏။
သို႔ေသာ္ တရားရံုး၏စစ္ေဆးမႈမွာ လေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာလြန္သည့္အျပင္ တရားသူႀကီးသည္ ရာဇ၀တ္မႈျပစ္ဒဏ္ျပ႒ာန္းခ်က္ျဖစ္ေသာ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းအစား တရားခံကို ၆ ႏွစ္သာ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္သျဖင့္ မတရားျပဳက်င့္ခံရသည့္မိန္းကေလး၏မိသားစု၀င္မ်ားအဖို႔ တုန္လႈပ္စိတ္ပ်က္သြားေလသည္။
ယင္းမိသားစုအား အမႈတစ္ေလွ်ာက္ ကူညီေပးခဲ့သည့္ လူမႈလႈပ္ရွားသူ ၀င္း၀င္းခိုင္က သူမႏွင့္ ေရွ႕ေနတို႔သည္ ယင္းစီရင္ခ်က္၏ျပစ္ဒဏ္မွာ ေပါ့ပ်က္နည္းပါးလွသည္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မုဒိန္းဒုစရိုက္မႈမ်ား မရပ္မနားျဖစ္လာသည့္တိုင္ တရားစီရင္ျခင္း၌ ေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရဲႏိုင္လွသည္ဟု ယံုၾကည္ၾက၏။
“ဒီလိုျပစ္မႈမ်ဳိးအတြက္ အျမင့္ဆံုးျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ျပစ္ဒဏ္နည္းပါးလြန္းတဲ့အခါ မုဒိန္းမႈေတြကို ဟန္႔တားဖို႔၊ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးနဲ႔မိန္းကေလးေတြကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔ အတားအဆီးျဖစ္လာပါတယ္” ဟု Myanmar Now သို႔ သူမက ေျပာၾကားသည္။
ႏႈတ္ဆိတ္ေနျခင္းယဥ္ေက်းမႈ
——————————-
ႏို္င္ငံေတာ္ရဲ႒ာနမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ တစ္ႏွစ္လွ်င္ မုဒိန္းမႈ ၇၀၀ ခန္႔ သတင္းမ်ားတြင္ ေတြ႕ရ၏။ ဤသည္မွာ ျပႆနာ၏အတိမ္အနက္ကို ေဖာ္ျပလ်က္ရိွသည္။
ေျမာက္မ်ားစြာေသာအမႈမ်ားမွာ သတင္းအျဖစ္ ထြက္မလာခဲ့၊ ႏႈတ္ဆိတ္ေနျခင္းယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဒုကၡေရာက္သူမွာ အျပစ္ဖို႔ရျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ထိုသို႔ျဖစ္ရေၾကာင္း လူမႈလႈပ္ရွားသူတို႔က ဆိုသည္။
Myanmar Now မွ မတရားျပဳက်င့္ခံရသူတို႔ထံ ခ်ဥ္းကပ္ၾကည့္ရာတြင္ အမည္နာမကို မေဖာ္ဘဲ လွ်ဳိ႕၀ွက္ေပးမည္ဟု ကမ္းလွမ္းသည့္တိုင္ အမ်ဳိးသမီးအမ်ားစုက ၎တို႔၏မိသားစု အရွက္တကြဲျဖစ္မည္ကို စိုးရိမ္၍ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့ၾကသည္။
“အဓမၼက်င့္ခံရတဲ့ အခ်ဳိ႕အမ်ုဳိးသမီးေတြဟာ ရဲစခန္းကိုတိုင္ၾကားဖို႔၊ တရားစြဲဆိုဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးတုန္႔ဆိုင္းေနတတ္ၾကတယ္။ ဒါဟာ ကၽြန္မတို႔အတြက္ စိန္ေခၚမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚလာေစပါတယ္” ဟု Legal Clinic Myanmar ၏ ဒါရိုက္တာ ေဒၚလွလွရီက ေျပာျပသည္။ အဆိုပါ NGO အဖြဲ႕အစည္းသည္ အားနည္းနစ္နာသူမ်ားကို ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးျခင္း၊ ဥပေဒေရးရာအတြက္ အခမဲ့ကူညီျခင္းတို႔ကို အက်ဳိးေဆာင္ေပးလ်က္ရိွသည္။ အထူးသျဖင့္ ထိုကဲ့သို႔ မတရားက်ဴးလြန္ျခင္းကို ခံစားရေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကာလရွည္အပယ္ခံလူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ကေလးငယ္မ်ားအေပၚ မတရားေစာ္ကားမႈဆိုင္ရာ တရားဥပေဒ၏အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ လူထုအသိပညာေပးျခင္း မရိွသေလာက္ျဖစ္ေနေၾကာင္း၊ မိမိတို႔ကဲ့သို႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွာလည္း ဖြဲ႕စည္းေပၚထြက္လာသည္မွာ မၾကာလွေသးေၾကာင္း သူမက ဤသို႔ ေျပာျပသည္။
“ေနအိမ္တြင္းေစာ္ကားမႈမ်ားဟာ နာတာရွည္ျပႆနာႀကီးတစ္ရပ္လို ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူ႔ျမင္ကြင္းမွာ ျဖစ္ပ်က္မႈ မဟုတ္သလို၊ အရင္တုန္းက ဒီလိုကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒေၾကာင္းအရ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့အဖြဲ႕ေတြလည္း မရိွခဲ့ၾကပါဘူး”။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားရိွ ၿမိဳ႕ငါးၿမိဳ႕တြင္ ရံုးဖြင့္လွစ္ထားသည့္ Legal Clinic Myanmar သည္ ယမန္ႏွစ္အတြင္း မုဒိန္းမႈ ၁၆ မႈအပါအ၀င္ တရားရံုးတင္အမႈေပါင္း ၆၀ ကို အားနည္းထိခိုက္သူမ်ားဖက္မွ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ မုဒိန္းမႈမ်ားအနက္ အမ်ားစုမွာ အရြယ္မေရာက္ေသးသည့္ ကေလးငယ္မ်ားအား က်ဴးလြန္မႈမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို “အရင္ႏွစ္အတြင္း ကေလးသူငယ္မုဒိန္းမႈေတြကို ထိတ္လန္႔စရာအေရအတြက္အထိ ကၽြန္မတို႔ ေတြ႕ခဲ့ၾကရတယ္” ဟူ၍ ဆိုပါသည္။
ခ်ည့္နဲ႔ေပ်ာ့ညံ့ေသာျပစ္ဒဏ္မ်ား
———————————
မတရားက်ဴးလြန္ခံရသူအတြက္ တရားရံုး၌ ပထမဆံုးအစီရင္ခံတင္ျပရသည့္ ရဲ၀န္ထမ္းမ်ားမွာ စိတ္ထက္သန္မႈ မရိွျခင္း၊ သင္ၾကားေလ့က်င့္မႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း၊ ရံဖန္ရံခါ အက်င့္ပ်က္ျခစားျခင္းတို႔ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းသို႔ျဖစ္ျခင္းက လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာ္ကားခံရသည့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္မူ တစ္ပူေပၚႏွစ္ပူဆင့္ ဒုကၡမ်ားၾကရေၾကာင္း လူမႈလႈပ္ရွားသူမ်ားက ဆိုသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ပုစြန္ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ စခန္းမွဴး ဦးခင္ေမာင္လတ္က မိမိတို႔႒ာနသည္ မုဒိန္းမႈမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အထူးကရုတစိုက္ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္လည္း မတရားခံရသူ၏တိုင္ၾကားခ်က္ကို မွတ္တမ္းယူရန္ ရဲေမတစ္ဦးဦးမွသာ ေဆာင္ရြက္ရသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းရိွေၾကာင္း ေျပာျပသည္။
“အမ်ဳိးသမီးဒုရဲအုပ္ေတြကို ေခၚယူႏိုင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တရားလိုေရာက္ရိွလာတဲ့အခ်ိန္ သူတို႔ အနီးအနားမွာ ရိွမေနတဲ့အခါ ရဲ၀န္ထမ္းမ်ားရဲ႕ဇနီးေတြကို အကူအညီေတာင္းၾကရတယ္။ အဲ့ဒီလိုလုပ္မွ တရားလိုဖက္က လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုၾကမွာျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့ဓေလ့ထံုးစံအရ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အဲ့လိုကိစၥမ်ဳိးကို အမ်ဳိးသားေတြဆီ မေျပာဆိုရဲၾကဘူး”။
လူမႈလႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား၏အဆိုအရ မုဒိန္းမႈႏွင့္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာ္ကားမႈမ်ားအတြက္ ထိေရာက္ႀကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံဥပေဒ၌ ျပ႒ာန္းထားပါေသာ္လည္း တရားရံုးတြင္ အမႈတင္သည့္အခါ အခ်ိန္ဆြဲျခင္းနွင့္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာျခစားျခင္းမ်ားေၾကာင့္ က်ဴးလြန္သူမ်ားအေပၚ ထိုက္တန္ေသာျပစ္ဒဏ္ မခ်မွတ္ႏိုင္ၾကေပ။
“မတရားခံရသူမ်ားဟာ အခ်ိန္ဆြဲလြန္းတဲ့အေျခအေနကို သိေနတာေၾကာင့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရဲစခန္းမွာ တိုင္ခ်က္မဖြင့္လိုၾကဘူး” ဟု ေဒၚလွလွရီက ဆိုသည္။
ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒပုဒ္မ ၃၇၆ အရ မုဒိန္းမႈ၏ျပစ္ဒဏ္သည္ ေငြဒဏ္အပါအ၀င္ အနည္းဆံုး ၁၀ ႏွစ္မွ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းအထိ ေထာင္ဒဏ္က်ခံေစရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔တိုင္ စီရင္ခ်က္ခ်ၾကေသာအခါ အၿမဲတေစ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ေအာက္သာျဖစ္ေနေၾကာင္း လူမႈလႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္ ေရွ႕ေနမ်ားထံမွ သိရသည္။
မိမိ၏ေရွ႕ေနသက္တမ္း ၈ ႏွစ္တာအတြင္း တစ္သက္တစ္ကၽြန္း ေထာင္ဒဏ္က်ခံရေသာ မုဒိန္းေကာင္ကို မေတြ႕စဖူးပါဟု ေဒၚလွလွရီက ဆို၏။ “တစ္ခါတုန္းက မိမိသမီးရင္းကို မုဒိန္းက်င့္တဲ့ ဖခင္ကို ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ခ်မွတ္လိုက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားေသာ မုဒိန္းမႈက်ဴးလြန္သူတစ္ခ်ဳိ႕ကိုေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ ၆ ႏွစ္ကေန ၈ ႏွစ္အထိသာ ခ်မွတ္ခဲ့ၾကတယ္”။
လူမႈလႈပ္ရွားသူ မ၀င္း၀င္းခိုင္ကလည္း “တရားသူႀကီးမ်ားအေနနဲ႔ ထိေရာက္တဲ့ စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ တရားဥပေဒနဲ႔လြဲေခ်ာ္ေနတာမ်ဳိးကို ကၽြန္မတို႔ မျမင္ခ်င္ပါဘူး” ဟု ဆိုပါသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ကမာရြတ္ၿမိဳ႕နယ္တရားရံုးကလည္း ၇ ႏွစ္အရြယ္မိန္းကေလးအား အဓမၼျပဳက်င့္ခဲ့သူ အသက္ ၇၀ အရြယ္အမ်ဳိးသားကို ေထာင္ဒဏ္ ၄ ႏွစ္သာက်ခံရန္ စီရင္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။ ကေလးငယ္၏မိခင္သည္ ခရိုင္တရားရံုးတက္၍ ထပ္မံအယူခံ၀င္သည့္အခါက်မွ ေနာက္ဆံုး၌ ၆ ႏွစ္အထိ တိုးျမွင့္လိုက္ေၾကာင္း Myanmar Now သို႔ ေျပာျပခဲ့၏။
“ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တရားရံုးသြားခဲ့ရတာ အေခါက္ေခါက္အခါခါပါပဲ။ ကၽြန္မမွာ ရိွသမွ်ေငြကို ပံုၿပီး သံုးခဲ့ရတယ္။ ကၽြန္မသမီးရဲ႕ဘ၀ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သူက ေထာင္ဒဏ္ ၆ ႏွစ္ထဲ ခ်မွတ္ခံရတာ လံုး၀ မတရားဘူးလို႔ ထင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကို ဒီထက္ပိုၿပီး ဆက္အေရးယူဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့လို႔ ကၽြန္မသမီးရဲ႕ စိတ္ဒဏ္ရာကုစားဖို႔သာ ရိွပါေတာ့တယ္။ ဒီကိစၥျဖစ္ၿပီးကတည္းက ကၽြန္မသမီးဟာ သူ႔ရဲ႕ေယာက္်ားေလးသူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ လံုး၀ စကားကို မေျပာေတာ့ဘူး။ အေရာလည္း မ၀င္ေတာ့ဘူး။ ခုဆိုရင္ မိန္းကေလးေတြနဲ႔ပဲ အေပါင္းအသင္းလုပ္ေတာ့တယ္။ သမီးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္မ အလြန္အမင္း ထိခိုက္ခံစားရပါတယ္။ ဒီအသိုင္းအ၀ိုင္းကေန ေ၀းရာကို ေရွာင္ထြက္သြားခ်င္ေနေတာ့တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေျပာင္းေရႊ႕ဖို႔ ကၽြန္မတို႔ မတတ္စြမ္းႏိုင္လို႔ ဒီလိုပဲ ေပကပ္ေနေနရပါတယ္” ဟူ၍ မိခင္ျဖစ္သူက ရင္ဖြင့္ရွာပါသည္။
အျမစ္လွန္ၿပိဳလဲေနသည့္ တရားမွ်တမႈ
——————————————
ယမန္ႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကထုတ္ျပန္ေသာ လႊတ္ေတာ္အစီရင္ခံစာတြင္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ၏ ငါးႏွစ္တာသက္တမ္း၌ တရားစီရင္ေရးကိစၥမ်ားမွာ ပံုဟန္မပ်က္ ျခစားေနဆဲျဖစ္ၿပီး မဆိုစေလာက္မွ်သာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထား၏။
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလအတြင္း လြတ္လပ္စြာ တရားစီရင္ခြင့္ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရကာ စစ္တပ္ႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ေနသည့္ ေလာက္ထိုးပိုးတက္လူတန္းစားတို႔၏ ၾသဇာေအာက္တြင္ ျပားျပား၀ပ္သြားရသည္။
ဗဟိုတရားရံုးေရွ႕ေန ဦးေမာင္ေမာင္စိုး ကဲ့သို႔ ေရွ႕ေနအခ်ဳိ႕က ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လာဘ္စားမႈမ်ား တားမႏိုင္ဆီးမရ က်ယ္ျပန္႔လာလွ်င္ မုဒိန္းမႈလုိ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားမွာ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္း မခံရေတာ့သည္အထိ ကင္းလြတ္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ၾကသည္။
အသက္ ၁၈ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတစ္ဦးသည္ အသက္ ၃၂ ႏွစ္အရြယ္ ရည္းစားေဟာင္းျဖစ္သူက ျပန္ေပးဆြဲေခၚေဆာင္သြားၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ေျမာက္ဥကၠလာပၿမိဳ႕နယ္တရားရံုးသို႔ တရားလိုျပဳ တိုင္ၾကားခ့ဲေသာ္လည္း တရားခံအေပၚ မဆိုစေလာက္ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္မည္ကို သူမ စိုးရိမ္ေနေပသည္။
“တရားမွ်တတဲ့ စီရင္ခ်က္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ကၽြန္မ အျပည့္အ၀ မယံုပါဘူး။ တစ္ဖက္က ေငြေပးရင္ အမႈအေနအထား ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ပါတယ္” ဟူ၍ သူမက Myanmar Now သို႔ ေျပာၾကားသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားရိွ ပဋိပကၡနယ္ေျမမ်ားတြင္ အစိုးရတပ္ဖြဲ႕၀င္တို႔၏ အဓမၼျပဳက်င့္ခံရသူမ်ားသည္ပင္လွ်င္ တရားရံုးမ်ား၌ မွန္ကန္မွ်တစြာတရားစီရင္ေပးမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္၍ မရေပ။ အဆိုပါရာဇ၀တ္မႈမ်ားအတြက္ စစ္တပ္သည္ မိမိ၏လူမ်ားကို ဥပေဒေအာက္မွ ႏွစ္ရွည္လမ်ား အကာအကြယ္ေပးထားေၾကာင္း သိရသည္။
ယမန္ႏွစ္က ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း မူဆယ္ၿမိဳ႕နယ္ရြာတစ္ရြာတြင္ အသက္ ၂၀ ခန္႔ ေစတနာ့၀န္ထမ္း ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ ကခ်င္မိန္းကေလး ေက်ာင္းဆရာမႏွစ္ဦးမွာ မုဒိန္းက်င့္သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရသည္။
ယင္းစက္ဆုပ္ဖြယ္ရာဇ၀တ္မႈ၏ လက္သည္တရားခံမ်ားသည္ ေရွ႕တန္းေရာက္တပ္မေတာ္သားမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ကခ်င္လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ေဒသခံရြာလူထုက သိထားၾကသည္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕မွလည္း မဆိုစေလာက္မွ်သာ စံုစမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါမိန္းကေလးတစ္ဦး၏အစ္မျဖစ္သူ Yan Lu Ra က “အမွန္တရား ထြက္ေပၚလာပါေစလို႔ ကၽြန္မတို႔ ဆုေတာင္းေနပါတယ္” ဟု ဆိုပါသည္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ားေပၚ သေဘာထားေျပာင္းလဲေရး
—————————————————
ရန္ကုန္တိုင္းရဲ႒ာနမ်ား၏အဆိုအရ လက္လုပ္လက္စားမ်ားျပားေသာ ဒလ၊ လိႈင္သာယာ၊ ေရႊျပည္သာၿမိဳ႕နယ္ စသည့္ေဒသမ်ားတြင္ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၊ လူေနမႈဘ၀ၾကမ္းတမ္းျခင္းႏွင့္ ဥပေဒစိုးမိုးမႈအားနည္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ မုဒိန္းမႈခင္းမ်ား အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပြားေၾကာင္း သိရသည္။
ထိုေဒသအခ်ဳိ႕မွ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၀င္တို႔သည္ ယင္းသို႔ဒုစရိုက္မႈမ်ား ေလ်ာ့ပါးေစေရးအတြက္ အဓမၼမႈဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ ပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို လူမႈလႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္အတူ လက္တြဲေဆာင္ရြက္လ်က္ရိွၾကသည္။
မုဒိန္းမႈကို တားဆီးကာကြယ္ရန္မွာ ဥပေဒႏွင့္တရားစီရင္ေရး တိုးျမွင့္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းသာမက ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းရိွ အမ်ဳိးသမီးႏွင့္မိန္းကေလးမ်ားအေပၚ ေလးစားတန္ဖိုးထားတတ္ရန္လည္း လိုအပ္ေၾကာင္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားစြမ္းေဆာင္ရည္တိုးျမွင့္ေရး၊ အမ်ဳိးသမီးႏွင့္မိန္းကေလးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းမဖက္ေရးတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ေနေသာ အခရာအဖြဲ႕အစည္း၏ဒါရိုက္တာ ေဒၚထားထားက ဆိုသည္။
“မိဘမ်ားအေနနဲ႔ မိမိရဲ႕သားေယာက္်ားေလးေတြကို ငယ္ရြယ္စဥ္ကတည္းက မိန္းကေလးေတြအေပၚ အႏိုင္မက်င့္ဖို႔ သြန္သင္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ သို႔မွသာ အမ်ဳိးသမီးေတြအေပၚ အၾကမ္းမဖက္သူမ်ားအျဖစ္ ႀကီးျပင္းလာမွာ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႀကီးသည္ျဖစ္ေစ ငယ္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ လွပသည္ျဖစ္ေစ မလွပသည္ျဖစ္ေစ အမ်ဳိးသမီးေတြအေပၚထားရိွတဲ့ အျမင္သေဘာထားေတြ ေျပာင္းလဲရပါမယ္။ မိဘေတြကလည္း မတရားတဲ့ မမွ်တတဲ့လုပ္ရပ္ေတြ လက္မခံဖို႔ မိမိတို႔သမီးမိန္းကေလးေတြကို သင္ၾကားထားရပါမယ္”။
ဥပေဒသစ္မ်ား
—————–
အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကို ကာကြယ္ေပးမည့္ ဥပေဒၾကမ္းတစ္ရပ္ကို NGO အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက လူမႈဖူလံုေရး၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ၀န္ႀကီး႒ာနႏွင့္လက္တြဲကာ လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ၂ ႏွစ္တာ ၾကာေညာင္းသြားေသာ္လည္း ဟုတ္တိပတ္တိ တုိးတက္မႈကို မေတြ႕ရေခ်။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးေရး ဟုဆိုကာ မဘသဘုန္းႀကီးမ်ားက အျငင္းပြားဖြယ္ရာ မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒေလးရပ္ကို လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ယင္းဥပေဒမ်ားမွာ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အား ခြဲျခားဆက္ဆံေရးအတြက္ ေရးဆြဲထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အမ်ားစုက ယံုၾကည္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ လႊတ္ေတာ္မွ လက္ခံအတည္ျပဳခဲ့ေလသည္။
အိမ္ေနအမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကို အကာအကြယ္ေပးေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္ရိွအမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာထိခိုက္ေႏွာင့္ယွက္မႈကို အကာအကြယ္ေပးေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမ်ဳိးသားမ်ား၏အၾကမ္းဖက္မႈကို ဟန္႔တားေပးသည့္ ဥပေဒမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ယခုအခ်ိန္အထိ မရိွေသးပါ။ လင္ခန္းမယားခန္းဆိုင္ရာမုဒိန္းမႈ ကဲ့သို႔ေသာ အျငင္းပြားဖြယ္အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အဆိုပါမူၾကမ္း၌ ရည္ညႊန္းထားျခင္း ရိွမရိွကိုလည္း တပ္အပ္ေသခ်ာ မသိရိွရေသးပါ။
ဥပေဒမူၾကမ္း၏ အေသးစိပ္အခ်က္အလက္ကို ၀န္ႀကီး႒ာနမွသာ ထုတ္ျပန္လိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း မူၾကမ္းေရးဆြဲျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္၌ ပါ၀င္ခဲ့သူ Gender Equality Network မွ ေမစံပယ္ျဖဴက ေျပာၾကားသည္။
“ဥပေဒသစ္ထဲမွာ မုဒိန္းမႈဆိုတာကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုေပးရပါမယ္။ လိင္အဂၤါကို အသံုးျပဳျခင္းတင္မကဘဲ အျခားေသာ(အႏိုင္က်င့္)နည္းလမ္းမ်ားနဲ႔ျပဳမူျခင္း စသျဖင့္ေပါ့။ လူထုကို ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ခ်ျပေပးရပါမယ္၊ ဥပေဒသက္၀င္မႈ ရိွရပါမယ္၊ ရဲ၀န္ထမ္းမ်ားကလည္း ဒီဥပေဒကို သိနားလည္ၿပီး ကိုင္တြယ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္” ဟု ေဒၚထားထားက ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ားဖယ္ရွားေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢပဋိညာဥ္ကို လက္ခံသေဘာတူခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကာကြယ္မႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ကိုက္ညီအံ၀င္ေသာ ဥပေဒမ်ား ျဖစ္ရပါမည္။
ေဒၚေမစံပယ္ျဖဴက NLD ၏ လႊတ္ေတာ္အသစ္သည္ ယင္းမူၾကမ္းအား မ်ားမၾကာမီ ျပန္လည္သံုးသပ္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားႏွင့္တစ္ကြ ေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
” မည္သူမည္၀ါပင္ျဖစ္ေစ က်ဴးလြန္သူကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးမယူႏိုင္ေသးသေရြ႕ အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ မိန္းကေလးေတြရဲ႕ဘ၀က လံုၿခံဳမွာ မဟုတ္ေသးပါဘူး”။
(ဤေဆာင္းပါးတြင္ အဓမၼသားေကာင္တို႔၏အမည္မ်ားကို ၎တို႔၏လံုၿခံဳေရးအတြက္ ေျပာင္းလဲေဖာ္ျပထားပါသည္)။
Ref : Missima
(အိခ်ယ္ရီေအာင္ (Myanmar Now)၏ Rape victims struggle to find justice in Myanmar သတင္းေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။)
