ဧၿပီ ၁၉၊ ၂၀၁၅
M-Media
– ကမၻာေက်ာ္မဂၢဇင္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Time က ဧၿပီလ ၁၆ ရက္ေန႔မွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ၾသဇာအလႊမ္းမုိးဆံုးပုဂၢဳိလ္ ၁၀၀ စာရင္းကုိ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး အဲဒီအထဲမွာ မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူေတြ အမ်ားႀကီး ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ႏွစ္စဥ္ ထုတ္ျပန္ေနၾကျဖစ္တဲ့ ဒီစာရင္းမွာ ထင္ရွားသူ၊ လမ္းသစ္ေဖာက္သူ၊ အႏုပညာရွင္၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားသူမ်ား စသျဖင့္ က႑ ၅ ခုခြဲကာ ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိက္ဂ်ီးရီးယား သမၼတ မုိဟာမာဒူ ဘူဟာရီ၊ အင္ဒုိနီးရွားသမၼတ ဂ်ိဳကုိ ၀ီဒုိဒုိ၊ ေဆာ္ဒီဘုရင္ ဆလ္မန္ ဘင္ အဗ္ဒူလ္ အဇစ္ အလ္ဆာအြဒ္ စတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အဲဒီစာရင္းမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး ႏ်ဴအေရး စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ အီရန္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဂ်ာဗဒ္ ဇာရစ္ဖ္၊ အီရတ္ႏုိင္ငံကုိ တည္ၿငိမ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတဲ့ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟုိင္ဒါ အလ္ အာဘာဒီတုိ႔လည္း ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ေက်ာ္ၾကားတဲ့ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီးေတြျဖစ္တဲ့ အသက္အငယ္ဆံုး ႏုိဘယ္ဆုရွင္ မာလာလာယူစြဖ္ဇုိင္၊ အာဖဂန္သမၼတကေတာ္ ႐ူလာ ဂါနီတုိ႔ကလည္း သူတုိ႔ရဲ႕ ပညာေရး၊ အမ်ိဳးသမီးအေရး စြမ္းေဆာင္မႈေတြေၾကာင့္ ဒီစာရင္းမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ Time မဂၢဇင္းရဲ႕ ကမၻာ့ၾသဇာအလႊမ္းမုိးဆံုး ပုဂၢိဳလ္ ၁၀၀ စာရင္းထဲမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ေတြထဲက ထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ၄ ဦးကုိ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။
ႏုိက္ဂ်ီးရီးယား သမၼတ မုိဟာမာဒူ ဘူဟာရီ
သမၼတျဖစ္ေရးအတြက္ တတိယေျမာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မႈမွာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း အသက္ ၇၂ ႏွစ္အရြယ္ ဘူဟာရီဟာ သမၼတ ဂြဒ္လက္ ဂ်ိဳနသန္ကုိ အႀကိတ္အနယ္ယွဥ္ၿပိဳင္ၿပီး ႏုိက္ဂ်ီးရီးယားရဲ႕ သမၼတသစ္အျဖစ္ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လမွာ ေရြးခ်ယ္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလုိေရြးခ်ယ္ခံရမႈဟာ ႏုိက္ဂ်ီးရီးယားသမုိင္းမွာ လက္ရွိသမၼတကုိ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ပထမဆံုး ျဖဳတ္ခ်ႏုိင္ခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
စစ္ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ အာဏာသိမ္းၿပီး တုိင္းျပည္ကုိ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၈၅ ခုႏွစ္အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့စဥ္အတြင္း ခ်စားမႈတုိက္ဖ်က္ေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူအျဖစ္ သူ႕ရဲ႕ေက်ာ္ၾကားမႈေၾကာင့္ ဒီလုိေအာင္ျမင္မႈ ရခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိက္ဂ်ီးရီးယားျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ ဘူဟာရီဟာ သမၼတအာဏာကုိ အသံုးခ်ၿပီး သူနဲ႔ သူ႕ကုိအားေပးသူေတြ ႂကြယ္၀ေရး လုပ္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ယံုၾကည္ေနၾကပါတယ္။ ယခင္ သူအုပ္ခ်ဳပ္စဥ္အခ်ိန္က လာဘ္စားတဲ့ အစုိးရအရာရွိေတြကုိ ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။
“ဘုိကုိဟရမ္လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ကုိ တြန္းလွန္ဖုိ႔ကေန တစ္ႏုိင္ငံလံုးအတုိင္းအတာအရ လာဘ္စားမႈကုိ တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔အထိ သူ႕ေရွ႕မွာ စိန္ေခၚမႈေတြ ေစာင့္ႀကိဳေနပါတယ္” လုိ႔ Time ရဲ႕ အာဖရိကဗ်ဴ႐ုိ အႀကီးအကဲ ေအရန္ ေဘကာက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
မာလာ ယူစြဖ္ဇုိင္
အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပညာေရးျပႆနာေတြကုိ ကူညီေျဖရွင္းေပးေနသူအျဖစ္ တစ္ကမၻာလံုးက မာလာလာလုိ႔ ႐ုိး႐ုိးေလးသိၾကတဲ့ မာလာလာယူစြဖ္ဇုိင္ဟာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ အသက္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္ေလာက္ တာဘီဘန္ကုိဆန္႔က်င္ေနတဲ့အခ်ိန္ BBC မွာ တာလီဘန္ဆန္႔က်င္ေရး ဘေလာ့တစ္ခုကုိ ေရးသားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ နာမည္ေက်ာ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
မိန္းကေလးေတြကုိ ပညာသင္ၾကားဖုိ႔ တိုက္တြန္းတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္တာေၾကာင့္ မာလာလာဟာ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ တာလီဘန္တုိ႔ရဲ႕ လုပ္ႀကံျခင္းကုိ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ေဘးကေန လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလမွာ မာလာလာဟာ အိႏၵိယက ကေလးငယ္မ်ားအေရး လႈပ္ရွားသူ ကုိင္လက္ရွ္ ဆတ္ယာသီနဲ႔အတူ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏုိဘယ္ဆုကုိ ပူးတြဲရရွိခဲ့ၿပီး ကမၻာ့အသက္အငယ္ဆံုး ႏုိဘယ္ဆုရွင္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အခုႏွစ္ ဧၿပီလအေစာပုိင္းမွာပဲ နာဆာက သူ႕ကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္က ရွာေတြ႕ခဲ့တဲ့ အာကာသထဲက
ၿဂိဳဟ္ငယ္တစ္ခုကုိ မာလာလာရဲ႕ အမည္ မွည့္ေခၚခဲ့ပါတယ္။
“လံုၿခံဳတဲ့ဘ၀ကုိ ရရွိဖုိ႔အေရး မိန္းကေလးေတြ၊ ေယာက်္ားေလးအတြက္ အုတ္ျမစ္တစ္ခုခ်ေပးဖုိ႔ ပညာေရးဟာ အေရးပါတယ္ဆုိတာ မာလာလာက ျပသခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားကုိ ျပန္ရဖုိ႔ ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႕ ဘ၀ေတြကုိ ကုိယ္တုိင္ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဖုိ႔ ပညာေရးဟာ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းပါပဲ” လုိ႔ ေဂ်ာ္ဒန္က ဆီးရီးယား ဒုကၡသည္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ပညာေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူျဖစ္တဲ့ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ မီဇြန္ အလ္မဲလီဟန္က မာလာလာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
မာလာလာဟာ Time မဂၢဇင္းရဲ႕ ကမၻာ့ၾသဇာအလႊမ္မုိးဆံုး ပုဂၢိဳလ္ ၁၀၀ စာရင္းထဲ ၃ ႏွစ္ဆက္တုိက္ ပါ၀င္ခြင့္ရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အင္ဒုိနီးရွားသမၼတ ဂ်ိဳကို ၀ီဒုိဒုိ
ဂ်ိဳကုိ၀ီလုိ႔ လူသိမ်ားၾကတဲ့ ဂ်ိဳကုိ၀ီဒုိဒုိဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ အင္ဒုိနီးရွား သမၼတသစ္အျဖစ္ က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆုိႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဇူလုိင္ ၉ ရက္ေန႔က က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရႊးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႔စပ္လ်ဥ္းၿပီး အျငင္းပြားမႈအနည္းငယ္ ရွိခဲ့ေပမယ့္ အသက္ ၆၂ ႏွစ္အရြယ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ဂ်ိဳကုိ၀ီတစ္ေယာက္ ဇူလုိင္ ၂၂ ရက္ေန႔မွာ သမၼတသစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံလုိက္ရပါတယ္။
ဂ်ာကာတာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေဟာင္းျဖစ္တဲ့ ဂ်ိဳကုိ၀ီဟာ အသက္ ၆၂ ႏွစ္အရြယ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း ပရာဘုိ၀ုိကုိ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပြတ္ကာသီကာ အႏုိင္ရခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အင္ဒုိနီးရွားျပည္သူေတြအတြက္ ၾကယ္သစ္တစ္ပြင့္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အင္ဒုိနီးရွား ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီ PDI-P ပါတီရဲ႕ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းအျဖစ္ ၀င္ေရာက္ခဲ့တဲ့ သူရဲ႕ သမၼတျဖစ္ေရး ယွဥ္ၿပိဳင္မႈလမ္းေၾကာင္းမွာ “ဒီမုိကေရစီကုိ ခုိင္မာေစမယ့္၊ သစ္လြင္သန္႔ရွင္းတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈကုိ ေဖာ္ေဆာင္ေပးမယ္”ဆုိတဲ့
ကတိေတြကေနတစ္ဆင့္ အင္ဒုိနီးရွားျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကို စုိက္ပ်ိဳးေပးခဲ့ပါတယ္။
သမၼတအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ၿပီးကတည္းက ဂ်ိဳကုိ၀ီဟာ ကမၻာ့မြတ္စလင္အမ်ားဆံုးရွိရာ ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့စတုတၳေျမာက္
လူဦးေရအထူထပ္ဆံုးျဖစ္တဲ့၊ ႀကီးမားၿပီး အေရာင္အေသြးစံုတဲ့ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံကုိ အားသစ္ေလာင္းၿပီး၊ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ အထိအေတြ႕ကုိ ေဆာင္က်ဥ္ေပးခဲ့တယ္လုိ႔ ကမၻာ့ဘဏ္အႀကီးအကဲေဟာင္းျဖစ္ၿပိး အင္ဒုိနီးရွားဆုိင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ေဟာင္းျဖစ္တဲ့ ေပါလ္ ၀ုလ္ဖုိ၀စ္ဇ္က Time မဂၢဇင္းကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေဆာ္ဒီဘုရင္ႀကီး ဆလ္မန္ ဘင္ အဗ္ဒူလ္ အဇစ္ အလ္ ဆာအြဒ္
အသက္ ၇၉ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ဆလ္မန္ ဘင္ အဗ္ဒူလ္ အဇစ္ အလ္ ဆာအြဒ္ဟာ ဇန္န၀ါရီလေႏွာင္းပုိင္းက ဘုရင္ႀကီး အဗ္ဒူလာ ဘင္ အဗ္ဒူလ္အဇစ္ အလ္ ဆာအြဒ္ ကြယ္လြန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ေဆာ္ဒီထီးနန္းကုိ စုိးစံခဲ့ပါတယ္။
သူဟာ ဘုရင္အဗ္ဒူလာ လ်ာထားခဲ့တဲ့ နန္းတက္မယ့္စာရင္းမွာ တတိယေနရာသာ ရွိခဲ့ေပမယ့္ သူ႕အထက္က အကို ၂ ေယာက္ဟာ ၂၀၁၁ နဲ႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ေတြမွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီလုိ ထီးနန္းစုိးစံခြင့္ ရခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ၿမိဳ႕ေတာ္ရီယာ့ဒ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအျဖစ္ ကာလၾကာရွည္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဘုရင္ႀကီးဟာ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ အစ္ကုိျဖစ္သူ ဘုရင္အဗ္ဒူလာလုိပဲ တီထြင္ဥာဏ္ရွိၿပီး လက္ေတြ႕က်သူအျဖစ္ ထင္ရွားသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
“ဘုရင္ဆလ္မန္ဟာ သူနဲ႔အတူ အေကာင္းဆံုး ေခါင္းေဆာင္မႈဓေလ့ထံုးတမ္းကုိ သယ္ေဆာင္လာသူျဖစ္ၿပီး ေဆာ္ဒီဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ အနာဂတ္အတြက္ ဦးေဆာင္ဖုိ႔ လံုး၀ဥႆံသံု အရည္အခ်င္းျပည့္မီသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ေဂ်ာ္ဒန္ ဟာရွီမုိက္ဘုရင့္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဘုရင္ျဖစ္သူ အဗ္ဒူလာ ၂ က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Onislam
