ေအာက္တိုဘာ ၇ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
– ယခုႏွစ္ အေစာပုိင္း အေနာက္အာဖရိကႏုိင္ငံတစ္ခ်ိဳ႕မွာ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့တဲ့ အီဘုိလာ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးဟာ အခုအခ်ိန္မွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔ေန ပါတယ္။ ေသဆံုးသူ ၃ ေထာင္နီးပါးရွိလာၿပီး ကူးစက္သူေတြဟာလည္း တစ္ေန႔တစ္ျခား မ်ားလာေနပါတယ္။ ယခုေနာက္ဆံုး အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာေတာင္ အီဘုိလာကူးစက္ေနသူ တစ္ဦးကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရၿပီး ကုသမႈေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အီဘုိလာအေၾကာင္း သိသင့္တာေတြကုိ M-Media ပရိတ္သတ္ႀကီး အတြက္ ေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။
အီဘုိလာဟာ ကူးစက္ႏုိင္တဲ့ ေရာဂါပါ။ ဒါေပမယ့္ ပထမဆံုးသိရမွာက အလြယ္တကူ ကူးစက္ႏိုင္တာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သာမန္အဖ်ားေရာဂါလုိ ေခ်ာင္းဆုိးတာ၊ နာေစးတာမ်ိဳးေတြကေန ေလထဲမွာျပန္႔ၿပီး ကူးစက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ အီဘုိလာဟာ ခႏၶာကုိယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြကုိ မၾကာခဏ ထိေတြ႕တာကေနတစ္ဆင့္ ကူးစက္ႏုိင္ၿပီး ေရာဂါ လကၡဏာျပတဲ့ သူေတြဆီကေနလည္း ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္။
အီဘုိလာရွိသူေတြ ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္…..
ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးအမ်ာစုဟာ ခႏၶာကုိယ္မွာ ပံုးေအာင္ႏုိင္ၿပီး ကူးစက္ေနတဲ့သူမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပဘဲ လူတစ္ေယာက္ကေန ေနာက္ တစ္ေယာက္ဆီကုိ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔ႏုိင္ပါတယ္။ အီဘုိလာကေတာ့ ဒီလုိမဟုတ္ပါဘူး။
“အီဘုိလာကူးစက္ခံထားရတဲ့လူတစ္ေယာက္ ေနမေကာင္း မျဖစ္မခ်င္း ဒီပုိးဟာ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔မႈ မရွိပါဘူး။ အဖ်ားနဲ႔ အျခားေသာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြမရွိတဲ့ သူေတြဆီကေနလည္း အီဘုိလာဟာ မျပန္႔ႏွံ႔ပါဘူး” လို႔ အေမရိကန္ ေရာဂါဘယ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္တားဆီးေရး စင္တာ CDC မွ ဒါ႐ုိက္တာ ေဒါက္တာ ေသာမတ္စ္ ဖ႐ုိင္ဒန္က ဆုိပါတယ္။
အီဘုိလာဗုိင္းရပ္စ္ပုိ ေပါက္ဖြား ျပန္႔ႏွံ႔ခ်ိန္ဟာ ၂ ရက္ကေန ၂၁ ရက္အထိရွိၿပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ ေရာဂါပုိးကူးစက္ၿပီး ၈ ရက္ကေန ၁၀ ရက္အတြင္းမွာ ႐ုတ္တရက္ ျပလာတတ္ပါတယ္။
အီဘုိလာရွိသူေတြ က်န္းမာေရးယိုယြင္းလာေလေလ သူတုိ႔ဆီကေန အလြယ္တကူ ေရာဂါကူးစက္ႏုိင္ေလေလပဲလုိ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆုိပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူနာေသဆံုး သြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာလည္း အေလာင္းကထြက္တဲ့ အရည္ေတြ ကေနတစ္ဆင့္လည္း ကူးစက္ႏုိင္ပါေသးတယ္။
ခႏၶာကုိယ္တြင္းက အရည္ဆုိတာ…..
ေသြး၊ ေခၽြး၊ က်င္ႀကီး၊ အန္တဲ့အရည္၊ သုတ္ေသြးနဲ႔ တံေတြးေတြျဖစ္ၿပီး အေျခခံအားျဖင့္ ခႏၶာကုိယ္ကထြက္တဲ့ အရည္တုိင္းကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ ေခၽြးကတစ္ဆင့္ ကူးစက္ႏုိင္တာေၾကာင့္ အီဘုိလာျပန္႔ႏွံ႔ေနတဲ့ အေနာက္အာဖရိက ျပည္သူေတြဟာ အခ်င္းခ်င္း လက္ဆြဲႏႈတ္တာ၊ ဖက္လွဲတကင္းႏႈတ္ဆက္တာမ်ိဳးေတြေတာင္ မလုပ္ၾကေတာ့ပါဘူး။
ေရာဂါပုိး မကူးစက္ေသးတဲ့သူေတြဟာ ေခၽြးက တစ္ဆင့္ ေရာဂါပိုးေတြ ၀င္ေရာက္ႏုိင္တဲ့ သူတုိ႔လက္ရဲ႕ အေရျပားကုိ ဂ႐ုစုိက္မႈေတြ လုပ္ေနရတယ္လုိ႔ အီဘုိလာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ ေဒါက္တာ ဆန္ေဂ်း ဂြပၸတာက ဆုိပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အေရျပားေတြကုိ အေသးစား ဂ႐ုစုိက္မႈေတြ လုပ္ေပမယ့္လည္း ေခၽြးကေန တစ္ဆင့္ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိး ၀င္ေရာက္ႏုိင္ေခ် ရွိေနပါေသးတယ္” လုိ႔ သူက ေျပာခဲ့ပါတယ္။
အီဘုိလာေရာဂါသည္ေတြကုိ နိစၥဓူ၀ ထိေတြ႕ဆက္ဆံေနရတဲ့ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြ၊ မိသားစု၀င္ေတြ၊ မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းေတြဟာ ေရာဂါပုိးကူးစက္ႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ အျမင့္ဆံုးမွာ ရွိေနတယ္လုိ႔ CDC က ဆိုပါတယ္။ အီဘုိလာေရာဂါပုိး ကူးစက္ခံရသူေတြဟာ အလြန္အမင္း အန္မယ္၊ ၀မ္းေလွ်ာမယ္၊ အဖ်ားအရမ္းႀကီးမယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးအလြန္ ထြက္တာေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ မ်က္စိေတြ၊ ပါးစပ္နဲ႔ အျခားေသာ ဒြါရေပါက္ေတြကေန ေသြးေတြထြက္လာ ပါေတာ့တယ္။
“ဒါဟာ ေလေပၚကေနပဲ ေဆာင္ရြက္လုိ႔ရတဲ့ ကိစၥမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ခႏၶာကုိယ္ကထြက္တဲ့ အရည္ေတြ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးေတြနဲ႔ မၾကာခဏ တုိက္႐ုိက္ ထိေတြ႕ဖုိ႔ လုိအပ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္” လုိ႔ CDC က ေရာဂါပုိး ကူးစက္သူေတြကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ေပးျခင္းႏွင့္ သီးသန္႔ခြဲထားမ်ိဳးေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးေနတဲ့ ဌာနက ဒါ႐ုိက္တာ ေဒါက္တာ မာတီ စီထရြန္က ဆုိပါတယ္။
အီဘုိလာ ဘယ္ေလာက္ထိအသက္ရွင္လဲ……
ခႏၶာကုိယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြနဲ႔အတူ အျပင္ကုိေရာက္လာတဲ့ အီဘုိလာ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးဟာ ရက္အနည္းငယ္ေလာက္ ဆက္လက္ အသက္ရွင္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရေပမယ့္ နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႕ကေတာ့ ကလုိရင္း၊ အပူ၊ ဆပ္ျပာခဲ၊ ဆပ္ျပာမႈန္႔ေတြဟာ အဲဒီဗုိင္းရပ္စ္ကုိ ေသေစတယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။
ေလေၾကာင္းခရီးသြားလာမႈကေန အီဘုိလာဟာ ကမၻာတစ္၀ွမ္းကုိ ျပန္႔ႏွံ႔ႏုိင္သလား…..
အေနာက္အာဖရိကက အီဘုိလာဗိုင္းရပ္စ္ပုိး ကူးစက္ေနသူ တစ္ေယာက္ဟာ ေလေၾကာင္းခရီးကေန အျခားတစ္ႏုိင္ငံကုိ ေရာက္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အေမရိကန္က လုိက္ေဘးရီးယားတစ္ဦး အီဘုိလာကူးစက္ေနတာက ထင္ရွားတဲ့ သာဓက တစ္ခုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုိေလေၾကာင္းခရီးစဥ္မွာ ေရာဂါပုိးျပန္႔ႏွံ႔ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြကေတာ့ နည္းပါးပါတယ္။ ဒီခရီးသည္ဟာ ေသြးလွ်ံတာမ်ိဳး၊ အလြန္အမင္း ေခၽြးထြက္တာမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ ကုိယ့္အေပၚ အန္ခ်တာမ်ိဳးျဖစ္မွသာ အီဘုိလာဗုိင္းရပ္စ္ပုိး ကူးစက္ႏုိင္တာပါ။
“အီဘုိလာကူးစက္ေၾကာင္း ေရာဂါလကၡဏာျပေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ခရီးသြားႏုိင္ေလာက္တဲ့ ခံစားမႈမ်ိဳးရဖုိ႔ အလားအလာ မရွိပါဘူး” လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာ ေလေၾကာင္းပုိ႔ေဆာင္ေရး အဖြဲ႕က ဆုိပါတယ္။
ခရီးသြားေတြကေတာ့ ေရာဂါပုိး ျဖစ္ပြားေနတဲ့ေဒသေတြကုိေရွာင္က်ဥ္ဖုိ႔၊ အီဘုိလာကူးစက္ေနသူ လူနာေတြနဲ႔ ထိေတြ႕တာမ်ိဳးေတြကို ေရွာင္က်ဥ္ဖုိ႔ စတဲ့ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈေတြ သတိရွိမႈေတြ လုိအပ္ေၾကာင္းပါ။
** CNN သတင္းဌာနမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ “How the Ebola virus spreads” ေဆာင္းပါးကို ေလးေမာင္(M-Media) ဘာသာျပန္တင္ဆက္ပါသည္။
