ႏိုဝင္ဘာ-၇ ၂၀၁၃
M-Media
ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ ဘာသာျပန္သည္။
CNN ၏ ႏိုင္ငံအသီးသီးမွ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ စိန္ေခၚမႈႏွင့္အခြင့္အလမ္းမ်ားဆိုင္ရာ On the Road အစီအစဥ္ အယ္ဒီတာ မွတ္စု ျဖစ္သည္။ ၄င္းအဖြဲ႕သားတို႔သည္ ႏိုင္ငံ၏တိုးတက္မႈ ႏွင့္ အသြင္းေျပာင္းမႈမ်ားကို ေလ့လာရန္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လာေရာက္ခဲ့ၾကသည္။
ရန္ကုန္၊ ျမန္မာ၊။ ။ ကြမ္းစားၾကမ္းသူမ်ားဟာ ရယ္ေမာလိုက္တဲ့အခါတိုင္း သူတို႔ရဲ႕ကြမ္းစြဲမႈကို ျမင္သာေစပါတယ္။ ထံုးသုတ္ထားတဲ့ကြမ္းရြက္ထဲ ကြမ္းသီးစိတ္နဲ႔ေဆးရြက္ႀကီးေတြထည့္ယာၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကြမ္း၀ါးေနသူတို႔ရဲ႕သြားမ်ားက နီေစြးေစြးအေရာင္ထြက္ေနတယ္ေလ။
“ လူတစ္ခ်ဳိ႕က လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖိေသာက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကြမ္း၀ါးၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အစာစာၿပီးတိုင္း ကြမ္းယာကို၀ါးေလ့ရိွပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ကြမ္းယာကို ႏွစ္သက္လို႔ပါ ” ဆိုၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေစ်းႀကီးတစ္ခုက အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္ ေခါက္ဆြဲေရာင္းသူ ေမာင္မ်ဳိးမင္းသန္းက ဆိုပါတယ္။
ကြမ္းသီး သို႔မဟုတ္ ကြမ္းယာဟာ လက္ဖက္ရည္ ေကာ္ဖီမ်ားအတိုင္း အရိွန္တက္လာေစေလ့ရိွတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ဖက္ရည္ေကာ္ဖီတို႔နဲ႔ မတူတာက ကြမ္းယာဟာ ခံတြင္းကင္ဆာေရာဂါကိုလည္း ျဖစ္ပြားေစတတ္ပါတယ္။
“ ကြမ္းတစ္ယာစားမိလို႔ကေတာ့ ျပႆနာ မရိွေသးဘူး။ ေနာက္ထပ္ ဒုတိယတစ္ယာ စ၀ါးတဲ့အခါ အႏၱရာယ္ ႀကီးလာေတာ့တာပါပဲ။ အတိုင္းအတာတစ္ခုေရာက္ယင္ေတာ့ အဲ့ဒီလူေတြ ကင္ဆာေရာဂါ ရရိွသြားႏိုင္ပါတယ္ ” လို႔ ထိုင္၀မ္က ေကာင္းရႈံေဆးတကၠသိုလ္ ဒုပါေမာကၡ ပေရာ္ဖက္ဆာ ယင္ခ်င္းကိုက ေျပာၾကားပါတယ္။ သူဟာ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ကြမ္းသီးနဲ႔ခံတြင္း ဆက္ႏႊယ္မႈအေပၚ ပထမဆံုးေလ့လာသုေတသနျပဳခဲ့သူျဖစ္တယ္။
ကြမ္းယာဆိုတာကေတာ့ သာမန္အားျဖင့္ ထံုးရည္သုတ္ထားတဲ့ ကြမ္းရြက္ထဲ ကြမ္းသီးစိတ္ေတြကို ထည့္ၿပီး ထုပ္ပိုးျပင္ဆင္ထားတဲ့ စားစရာတစ္မ်ဳိးပါ။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ေဆးရြက္ႀကီး ထည့္၀ါးၾကတယ္။ အာရွေဒသအသီးသီးမွာ ကြမ္းယာထဲ ဖာလာ၊ ေလးညွင္း၊ အခ်ဳိ(ယို) စတာေတြကို အရသာထူးကဲဖို႔အတြက္လည္း ထည့္သြင္းအသံုးျပဳေလ့ရိွပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကင္ဆာေရာဂါသုေတသနအဖြဲ႕ရဲ႕ “ကြမ္းယာႏွင့္ကြမ္းသီး၀ါးျခင္း” စာတမ္းမွာ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ကမာၻတစ္၀ွန္းမွာ ကြမ္း၀ါးသူေပါင္း သန္း ၆၀၀ ၀န္းက်င္ရိွတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားၾကတယ္။ ေဆးရြက္ႀကီး(ေဆးလိပ္)၊ အရက္ နဲ႔ ကဖိန္းဓာတ္ပါ အခ်ဳိရည္ သံုးစြဲသူမ်ားရဲ႕ေနာက္ စတုတၳေနရာ ေရာက္ေနပါတယ္။ အာရွေဒသမွာေတာ့ ကြမ္း၀ါးျခင္းဓေလ့ အမ်ားဆံုး နဲ႔ အရြယ္မေရြးတာကို ေတြ႕ရတယ္။ စူးစမ္းမႈေတြမွာ ကေလးငယ္တခ်ဳိ႕ရဲ႕သြားေတြမွာ ေပၚလြင္ေနပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ကားေမာင္းသူေတြအၾကား လမ္းခရီးမွာႏိုးၾကားေနဖို႔ ကြမ္း၀ါးျခင္းက အလြန္ ေခတ္စားပါတယ္။
အငွားယာဥ္ေမာင္း ဦးစိန္က တစ္ေန႔ကို ကြမ္း ၁၀ ယာ၀န္းက်င္၀ါးေလ့ရွိၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္လမ္းေဘးဆိုင္မ်ားကေန ၀ယ္ယူတတ္သူပါ။ သူက “ ေဆးရြက္ႀကီးက မူးယစ္ေဆးဆန္ဆန္ပါပဲ။ အဲ့ဒါကို ကၽြန္ေတာ္ထည့္၀ါးယင္ ရီေ၀ေ၀ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ” လို႔ ေျပာျပတယ္။ သူ႔အဆိုအရ သူက ေဆးလိပ္မေသာက္ဘူး၊ ကြမ္းယာကေတာ့ မိမိအတြက္ အေကာင္းဆံုးပါလို႔ ဆိုပါတယ္။ သူ႔က်န္းမာေရးအရလား ကုန္က်စားရိတ္ေၾကာင့္လားဆိုတာေတာ့ သဲကြဲစြာ မသိရပါဘူး။
ကြမ္းသံုးယာပါ ကြမ္းတစ္ထုတ္ကို ျမန္မာေငြ ၁၀၀ က်ပ္( အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀ ဆင့္) ေပးရတယ္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္က ကြမ္းေရာင္းသူ ေက်ာ္သက္(၂၆ ႏွစ္)ရဲ႕ ေရာင္းေစ်းျဖစ္ၿပီး ဦးစိန္ေစာင့္ယူေနစဥ္မွာ သူက သြက္လက္ လ်င္ျမန္စြာနဲ႔ ကြမ္းယာထုပ္ပိုးေပးေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။
ေက်ာ္သက္က တစ္ေန႔ကို ဘယ္ႏွစ္ထုပ္အထိ ယာေပးႏိုင္တာကို မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ၂ မိနစ္အတြင္း ကြမ္း ၆ ထုပ္ကို စံနစ္တက် ေသေသသပ္သပ္ လုပ္ကိုင္သြားခဲ့တယ္။ ကြမ္းယာအေပၚ မထုပ္ပိုးခင္ ထံုးထပ္ျဖန္းယံုမကဘူး၊ အထားခံေအာင္လို႔ ေဆးရြက္ႀကီးမႈန္႔ေတြကိုလည္း ျဖဴးလိုက္ပါေသးတယ္။
ေငြေပးေခ်ရင္း ရီၿပံဳးလိုက္တဲ့ ဦးစိန္ရဲ႕သြားမ်ားမွာ ကြမ္းဂ်ဳိးကပ္လို႔ အနီေရာင္သန္းေနပါတယ္။
ေၾကးေခတ္ကာလကတည္းက ကြမ္း၀ါးတဲ့အစဥ္အလာ စတင္ေနခဲ့ေၾကာင္း ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၊ Thanh Hoa ခရိုင္၊ Nui Nap ေဒသမွာ တူးေဖာ္ရရိွတဲ့ ရုပ္ၾကြင္းမ်ားကို ေလ့လာမႈအရ သိရတယ္။ သြားေတြမွာ ကြမ္းဂ်ဳိးကပ္ေနတာကို သုေတသီမ်ားက ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရတယ္။
ဒီအစဥ္အလာဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ကေန ကာလၾကာျမင့္စြာကတည္းက ဆက္ႏႊယ္ျဖစ္တည္လာခဲ့တာပါ။ အာရွေဒသအခ်ဳိ႕မွာ ကြမ္းယာကို သြားကိုက္သြားနာ၊ ၀က္ၿခံ စတဲ့ကိစၥေတြအတြက္ ေဆးၿမီးတိုအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕သူေတြက်ျပန္ေတာ့ ကာမစြမ္းအင္တိုးပြားေစတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။
ေဆးရြက္ႀကီးပါ၀င္သည္ျဖစ္ေစ မပါသည္ျဖစ္ေစ ကြမ္း၀ါးျခင္းေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခမ်ားျပားတယ္ဆိုၿပီး သိပၸံနည္းက်သုေတသနျပဳခ်က္မွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ကြမ္းသီးနဲ႔ေဆးရြက္ႀကီးကတဆင့္ ထြက္လာတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ဓာတ္သဘာ၀ကို ကြမ္း၀ါးသူရဲ႕တံေတြးမ်ားမွာ ေတြ႕ရေလ့ရိွတယ္။ ေဆးရြက္ႀကီးကတဆင့္ စိမ့္ထြက္လာမႈလား၊ ေရာေထြး၀ါးစားရာက ထြက္ရိွလာတာလား ဆိုတာကိုေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးပါဘူး။
ပါေမာကၡကို က ဒုတိယနည္းလမ္းကေန ျဖစ္ရတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ “ ကြမ္းရြက္က ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ျပႆနာ မရိွပါဘူး။ ထံုး(ရည္) ကလည္း မျဖစ္ေစတာ မွန္ေပမယ့္ အဲ့ဒီဓာတ္ကိုထြက္လာေအာင္ေတာ့ အေထာက္အကူျပဳေနတယ္။ ငုပ္လွ်ဳိးေနတဲ့ အႏၱရာယ္လို႔ ေျပာယင္မမွားေပဘူး ” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
ႏိုင္ငံတစ္ခ်ဳိ႕က အာဏာပိုင္ေတြဟာ သတိေပးႏိႈးေဆာ္မႈေတြ လုပ္ေပမယ့္လည္း က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြအေနနဲ႕ ကြမ္းစြဲေနသူေတြကို နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပဖို႔ မလြယ္လွဘူး။ “ လူေတြက သိေတာ့သိၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ စြဲလန္းမႈကို ျဖတ္ေတာက္ဖို႔က ေတာ္ေတာ္ခဲယဥ္းတယ္ေလ ” လို႔ ပါေမာကၡကိုက ေျပာျပတယ္။
ပါပူး၀ါး နယူးဂီနီရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ Port Moresby မွာ မၾကာေသးမီကပဲ ကြမ္းေရာင္းခ်ျခင္းနဲ႔ကြမ္း၀ါးျခင္းကို တားျမစ္ပိတ္ပင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါက ကြမ္း၀ါးသူေတြအေနနဲ႔ စည္းကမ္းမဲ့ကြမ္းေထြးျခင္း ပေပ်ာက္ေအာင္ကိုသာ အဓိက ရည္ရြယ္ခဲ့တာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံက အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ စားသံုးသူအက်ဳိးကာကြယ္ေရးအဖြဲ႕ဟာ ကြမ္း၀ါးျခင္းရဲ႕အႏၱရာယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူထုပညာေပးလုပ္ငန္းေတြကို စတင္ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ သို႔တေစလည္း ကြမ္းရြက္ေပၚက ပိုးသတ္ေဆးအႏၱရာယ္မ်ားအေၾကာင္းသာ ျဖစ္ေနပါတယ္။
“ ေရွးပေ၀သဏီကတည္းက ကြမ္းရြက္ကို ေဆး၀ါးအျဖစ္ အသံုးျပဳလာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခုအခါမွာ ကြမ္းရြက္ေတြကလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးကို အလြန္အကၽြံအသံုးျပဳလာၾကလို႔ပါပဲ ” လို႔ အဖြဲ႕ဥကၠဌျဖစ္သူက CNN ကို ေျပာျပခဲ့တယ္။
သိပၸံအေထာက္အထား မဟုတ္တဲ့ သီအိုရီတစ္ရပ္ကို ပါေမာကၡကို က ဒီလုိတင္ျပထားပါတယ္။
“ ကြမ္းရြက္နဲ႔ကြမ္းသီးအၾကားက ဆက္သြယ္ခ်က္ကို အတိအက် မသိရပါဘူး။ ကြမ္းသီးနဲ႔ကြမ္းရြက္ ႏွစ္မ်ဳိးလံုးက ပိုးမႊားေလးေတြကို ကိုယ္ခံအား ပိုေကာင္းေစပါတယ္။ အေစာပိုင္းေလ့လာမႈေတြမွာ ပိုးသတ္ေဆးေတြက ေသြးကင္ဆာ သို႔မဟုတ္ Lymph ကင္ဆာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရိွႏိုင္တာကိုျပသထားခဲ့ေပမယ့္ ခံတြင္းကင္ဆာန႔ဲဆက္စပ္မႈကိုေတာ့ လံုး၀ မေတြ႕ရပါဘူး ”။
မည္သည့္ခိုင္လံုေသာအေၾကာင္းအခ်က္ရိွေစကာမူ ေခါက္ဆြဲေရာင္းသူ မ်ဳိးမင္းသန္းကေတာ့ ကြမ္းျဖတ္ဖို႔ အစီအစဥ္ မရိွဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ နံနက္ ၃ နာရီကေန ည ၈ နာရီအထိ ၿငီးေငြ႕စရာအေရာင္းကာလရွည္ႀကီးကိုေက်ာ္ျဖတ္ဖို႔ သူ႔အတြက္ ကြမ္း ၁၀ ထုပ္ေလာက္ လိုအပ္ပါတယ္တဲ့။
“ ကၽြန္ေတာ္ တစ္ေနကုန္အလုပ္လုပ္ေနရတာပါ။ တစ္ေန႔ဆိုတဲ့အခ်ိန္က ရွည္လ်ားၾကာေညာင္းလွေတာ့ ကြမ္း၀ါးေနယင္ မအိပ္ခ်င္ေတာ့ဘူးေလ ” ဆိုၿပီး သူက ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
CNN မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးရွင္ Hilary Whiteman ၏ Nothing to smile about: Asia’s deadly addiction to betel quids ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ စီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ဆိုပါသည္။
————————————————-
** M-Media ၏ မူပိုင္ သတင္း/ေဆာင္းပါးမ်ားကို အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ားတြင္ မည္သူမဆို လြတ္လပ္စြာကူးယူေဖာ္ျပႏို္င္ပါသည္။ ကူးယူေဖာ္ျပသူမ်ားအေနျဖင့္ M-Media မူရင္းလင့္ခ္ကို ထည့္ေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။
စီးပြားျဖစ္ ထုတ္ေဝေသာ Print Media မ်ားတြင္ အသံုးျပဳလိုသူမ်ား M-Media သို႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းရန္ လိုအပ္ပါမည္။
ဆက္သြယ္ရန္ [email protected]
