ဇူလိုင္ ၁၇၊ ၂၀၁၉
-ႏ်ဴအေရး ထပ္မံေဆြးေႏြးဖို႔ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ရဲ႕ ကမ္းလွမ္းမႈကို အီရန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဂ်ာဗဒ္ဇာရစ္ဖ္က ႐ႈတ္ခ်ခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ႏိုင္ငံေတြကို လက္နက္ေရာင္းကာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကို ၿပိဳကြဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။
အခုတစ္ပတ္ ကုလသမဂၢ အစည္းအေ၀းကို တက္ဖို႔ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိေနစဥ္ အေမရိကန္႐ုပ္သံ NBC နဲ႔ အင္တာဗ်ဴးမွာ ဇာရစ္ဖ္ကအေမရိကန္နဲ႔ အီရန္တို႔အၾကား ကိစၥရပ္ေတြကို သံုးသပ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္က အီရန္နဲ႔ အင္အားႀကီး ၆ ႏိုင္ငံအၾကား ရရွိခဲ့တဲ့ ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကေန ႏႈတ္ထြက္ေၾကာင္း သမၼတထရမ့္က ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေမလမွာ ေၾကျငာခဲ့ၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ႏ်ဴအေရး ျပန္ေဆြးေႏြးမယ္လို႔ အေမရိကန္အစိုးရက ကမ္းလွမ္းခဲ့ေပမယ့္ ေဆြးေႏြးမႈမွာ အီရန္ရဲ႕ ဒံုးက်ည္အစီအစဥ္ကိုပါ ထည့္သြင္းဖို႔ လိုလားေနတာပါ။
ဇာရစ္ဖ္ကေတာ့ ၂၀၁၅ စာခ်ဳပ္က ႏႈတ္ထြက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အီရန္အေပၚ ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ဖယ္ရွားမွသာလွ်င္ အေမရိကန္နဲ႔ ညႇိႏႈိင္းမယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ သူ႕ရဲ႕မဟာမိတ္ေတြျဖစ္တဲ့ ေဆာ္ဒီ၊ ယူေအအီးတို႔ကိုလည္း ဇာရစ္ဖ္က ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒံုးက်ည္စီမံကိန္းအေၾကာင္း ေျပာခ်င္ရင္၊ အေမရိကန္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဒသမွာ ေရာင္းခ်တဲ့ လက္နက္ေတြရဲ႕ ပမာဏကိုလည္း ထည့္ေျပာဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။ လူဦးေရ သန္း ၈၀ ရွိတဲ့ အီရန္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က စစ္တပ္အတြက္ ကန္ေဒၚလာ ၁၆ ဘီလီယံ သံုးခဲ့တယ္။ လူတစ္သန္းေလာက္သာရွိတဲ့ ယူေအအီးက ၂၂ ဘီလီယံသံုးတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ တစ္၀က္ေလာက္ပဲ
အေမရိကန္ရဲ႕ လက္နက္ေတြေၾကာင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသဟာ ေပါက္ကြဲလုနီးနီး ျဖစ္ေနၿပီလို႔လည္း သူက ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
“အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဒံုးက်ည္အစီအစဥ္ေတြအေၾကာင္း ေျပာခ်င္ရင္ ပထမဆံုး ဒံုးက်ည္ေတြအပါအ၀င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဒသမွာ လက္နက္ေရာင္းတာေတြအားလံုးကို ပထမဆံုး ရပ္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္”
အဂၤါေန႔ အိမ္ျဖဴေတာ္က အစည္းအေ၀းမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မိုက္ ပြမ္ပီယိုက အီရန္ဟာ ဒံုးက်ည္ကိစၥအတြက္ ေဆြးေႏြးမႈလုပ္ဖို႔ အဆင္သင့္ရွိေနၿပီလို႔ ေျပာၾကားခဲ့သလို၊ သမၼတ ထရမ့္ကလည္း တိုးတက္မႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အီရန္အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူေတြကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီေျပာဆိုခ်က္ေတြကို ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။
တံခါးဖြင့္ထားတယ္
NBC သတင္းေထာက္က အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသအတြင္း လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕အခ်ိဳ႕ကို အီရန္က ေထာက္ပံ့ေနမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမးျမန္းရာမွာ ဇာရစ္ဖ္က အေမရိကန္ရဲ႕ အဓိကမဟာမိတ္ျဖစ္တဲ့ ေဆာ္ဒီရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကို ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္ ေမးၾကည့္အံုးမယ္။ ယီမင္ကို ဘယ္သူဗံုးႀကဲေနတာလဲ။ ဘာရိန္းကို ဘယ္သူ က်ဴးေက်ာ္တာလဲ။ တစ္ျခားတိုင္းျပည္ရဲ႕ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္တစ္ေယာက္ကို အက်ဥ္းခ်ထားတာေရာ ဘယ္သူလဲ။ ေျမာက္အာဖရိကျပႆနာမွာ အီရန္ပါလား။ လစ္ဗ်ားက ျပႆနာေရာ ဘယ္သူလုပ္တာလဲ။ အီရန္က လစ္ဗ်ားကိစၥမွာ ပါလို႔လည္း။ ဆူဒန္မွာေရာ … အလ္ဂ်ီးရီးယားမွာေရာ … မတည္ၿငိမ္မႈေတြ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္ေနတာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဒသမွာ မလိုမုန္းထားလုပ္ရပ္ေတြကို ဘယ္သူလုပ္ေနတာလဲဆိုတာ မွန္မွန္ကန္ကန္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အေမရိကန္အေနနဲ႔ အီရန္ကို ျပစ္တင္ေနမယ့္အစား ကိုယ့္ရဲ႕မဟာမိတ္ေတြကို ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုပါတယ္”
အီရန္ဟာ အေမရိကန္နဲ႔ စစ္ျဖစ္ဖို႔ မလိုလားဘူးလို႔ ဇာရစ္ဖ္က ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ၿပီး၊ ပိတ္ဆို႔ထားမႈေတြကို ဖယ္ရွားကာ ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ဖို႔ ထရမ့္ကို တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။
“ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္ရင္ ညႇိႏႈိင္းဖို႔အတြက္ တံခါးလည္း က်ယ္က်ယ္ပြင့္သြားမွာပါ။ စားပြဲဝိုင္းကေနထြက္သြားတာက အေမရိကန္ပါ။ ျပန္လာဖို႔ အၿမဲတမ္း ႀကိဳဆိုေနပါတယ္”
ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကိုယ္ရပ္တည္မယ္
အေမရိကန္ရဲ႕ ေထာက္လွမ္းေရးဒ႐ုန္း တစ္စင္းကို အီရန္ ဇြန္လအတြင္းမွာ ပစ္ခ်ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ သမၼတထရမ့္က လက္တုန္႔ျပန္တဲ့ အေနနဲ႔ အီရန္ပစ္မွတ္ေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ အမိန္႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုက္ခိုက္ဖို႔ နာရီပိုင္းအလိုမွာ အမိန္႔ကို ျပန္႐ုုပ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို ႐ုပ္သိမ္းမႈဟာ သံတမန္နည္းလမ္းနဲ႔ သြားမယ္ဆိုတဲ့ သတင္းစကားတစ္ခု ျဖစ္မလားလို႔ NBC သတင္းဌာနက ေမးျမန္းရာမွာ ဇာရစ္ဖ္က သူ႕အေနနဲ႔ ဒီလိုမယူဆဘဲ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ တိုင္းျပည္တစ္ခုအေပၚ ရန္စက်ဴးေက်ာ္မႈ မလုပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“အီရန္ဟာ ကိုယ္ပိုင္ရင္းျမစ္ေတြ၊ လုပ္ႏိုင္စြမ္းေတြနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ပါရမီေတြကို အားကိုးၿပီး တစ္ဖက္လွည့္ ဖိအားေတြ၊ က်ဴးေက်ာ္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ဖို႔ နည္းလမ္းရွာသြားမွာပါ”
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကေန ႏႈတ္ထြက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ဟာ အီရန္အေပၚ အရင္ကထက္ ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈေတြ လုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ အီရန္စီးပြားေရး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက္ခဲ့သလို၊ အေရးပါတဲ့ ေဆးဝါး ျပတ္လတ္မႈေတြလည္း ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။
ဇာရစ္ဖ္ကေတာ့ ဒီေဆာင္ရြက္မႈဟာ အီရန္ျပည္သူေတြအေပၚ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာဖိအားေတြ ေပးလိုက္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“သူတို႔ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ျပည္သူေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္ေနတာပါ။ သာမန္ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားေနတာျဖစ္ၿပီး ဒါဟာ စစ္တိုက္တာထက္ ဆိုးပါတယ္”
ေလသံေပ်ာ့
ထရမ့္က အေမရိကန္အေနနဲ႔ အီရန္အစိုးရ ျပဳတ္က်ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနတာ မဟုတ္ဘဲ ႏ်ဴလက္နက္မရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားတယ္လို႔ အဂၤါေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ အီရန္နဲ႔ အေမရိကန္တို႔ရဲ႕ လတ္တေလာတင္းမာမႈမွာ ထရမ့္ရဲ႕ေလသံ ေပ်ာ့သြားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အီရန္အဓိပတိ အယာတိုလာ အလီ ခါေမနီက ၿဗိတိန္၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ဟာ ၂၀၁၅ သေဘာတူညီခ်က္မွာပါတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာမႈ မရွိတာေၾကာင့္၊ မိမိတို႔လည္း စာခ်ဳပ္ပါ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ အဂၤါေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဥေရာပႏိုင္ငံေတြဟာ သေဘာတူညီခ်က္ ၁၁ ခ်က္မွာ တစ္ခုမွ လိုက္နာျခင္းမရွိဘူးလို႔ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက ေျပာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ သူတို႔လိုမဟုတ္ဘဲ ကတိက၀တ္ေတြကို လိုက္နာပါတယ္။ အခုေတာ့ အဲဒီ ကတိက၀တ္ေတြကို လိုက္နာေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ေျပာေတာ့ သူတို႔က လက္မခံဘူး။ ေလးစားမႈမရွိတဲ့သူေတြ။ သူတို႔ၾကေတာ့ ကတိမတည္ၾကဘူး”
ႏ်ဴလက္နက္ ထုတ္လုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ မဟာမိတ္ေတြရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို အီရန္က တစ္စိုက္မတ္မတ္ ျငင္းဆိုထားပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ပါ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ လိုက္နာမႈကို တစ္ျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့ခ်သြားေပမယ့္ အေမရိကန္ စာခ်ဳပ္ထဲ ျပန္ပါလာရင္ မိမိတို႔လည္း စာခ်ဳပ္အတိုင္း ဆက္သြားမယ္လို႔လည္း အီရန္က ေျပာၾကားထားပါတယ္။
Ref: Aljazeera
