ဧၿပီ ၇၊ ၂၀၁၉
M-Media
Photo Credit – Frontier Myanmar
– ျမန္မာႏုိင္ငံက ၂၀၂၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖုိ႔အတြက္ ၁၈ လသာ လုိေတာ့တဲ့အခ်ိန္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အဓိကပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ သူေတြကေတာ့ စတင္ျပင္ဆင္ေနၾကပါၿပီ။ လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကထက္ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈ ပုိမုိ ျပင္းထန္လာႏုိင္သလုိ အမ်ိဳးသား ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ NLD ကလည္း ဆုိရွယ္မီဒီယာနဲ႔ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကို ေရာသမေမႊထားတဲ့ တုိ႔မီး႐ႈိ႕မီးေတြကုိ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ထားရပါလိမ့္မယ္။ Facebook နဲ႔ Viber လုိ ဖုန္းမက္ေဆ့ခ်္ပုိ႔တဲ့ ေဆာ့ဖ္၀ဲေတြကေန သတင္းမွားေတြ၊ အမုန္းစကာေတြ ျပန္႔ႏွံ႔မႈဟာ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနကုိ မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္လာေစႏုိင္သလုိ၊ လာမယ့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္မႈကုိလည္း ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ အမွတ္သညာကိစၥဟာ အားေကာင္းကာ သေဘာထားကြဲေစတဲ့ကိစၥအျဖစ္ ဆက္လက္ရွိေနၿပီး၊ ဒါကုိ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ လက္နက္အျဖစ္ အသံုးခ်လုိက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မႏၱေလးမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြအၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈကုိၾကည့္ရင္ ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ သေဘာထားတင္းမာသူ ဘုန္းႀကီးေတြရဲ႕ ေသြးထုိးလႈံ႕ေဆာ္မႈက အဓိကက်တဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကုိ ဒီလုိပဋိပကၡေတြက ပံုေဖာ္ေနတာျဖစ္ၿပီး ဒါမ်ိဳး ေနာက္ထပ္ျဖစ္လာမယ္ဆုိရင္ NLD အေပၚ လူႀကိဳက္မ်ားမႈကုိ ထိခိုက္လာႏုိင္ပါတယ္။
မႏၱေလးတုိင္းေဒသႀကီး မိတၳီလာၿမိဳ႕က နမူနာယူရမယ့္ ေဒသတစ္ခုပါ။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ လူမ်ိဳးစု အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မိတၳီလာၿမိဳ႕ဟာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ဘာသာေရးလူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား အျမင္မၾကည္မႈ တစ္ေက်ာ့ျပန္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး အဲဒီတင္းမာမႈေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ႕ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ USDP အေပၚ လူႀကိဳက္မ်ားမႈ ျမင့္တက္လာကာ မိတၳီလာၿမိဳ႕က အမတ္တစ္ေနရာကုိ NLD ထံကေန USDP က ရယူႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း NLD မဲေတြကုိ ရရွိဖုိ႔ အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာဆုိတာကုိ USDP က အသံုးခ်ကာ မဲေပးသူေတြကုိ ေသြးေဆာင္တာမ်ိဳး လုပ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာဆန္းစစ္သူေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။
Myanmar Institute for Peace and Security အဖြဲ႕က ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသံုးသပ္သူ ကုိအမရာသီဟက ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္သူစား ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ေၾကာင့္ ၿပိဳင္ဘက္ေတြ မဲမရဖုိ႔နဲ႔ ခ႐ုိင္အဆင့္မွာ လူမ်ားမ်ား ေထာက္ခံမဲေပးဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့အတြက္ ပါတီေတြဟာ မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိသူ အသစ္ေတြကုိ စြဲေဆာင္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးၾသဇာ ခ်ဲ႕ထြင္တာမ်ိဳးထက္ သူတုိ႔ကုိ ေထာက္ခံသူေတြကုိ ဦးေႏွာက္က်င္းတာမ်ိး လုပ္ၾကတယ္လုိ႔ ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲေန႔မွာ အမွန္အကန္မဲထည့္မယ့္သူေတြ ရရွိႏုိင္မယ့္ ဗ်ဴဟာမ်ိဳးကုိသာ ပုိမုိအာ႐ံုစုိက္ၾကပါတယ္။
အကယ္၍ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကုိ အေျခခံတဲ့ စစ္တပ္ရဲ႕ ၀ါဒအတုိင္း USDP က လုိက္မယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ မြတ္စလင္ေတြအေပၚမွာ သိပ္ကုိ ပ,စားေပးလြန္းတယ္ ဒါမွမဟုတ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ လူမ်ားစု ဗမာေတြကုိ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ကာကြယ္မေပးဘူးဆုိတဲ့ ၀ါဒျဖန္မႈမ်ိဳး လုပ္လာႏုိင္ပါတယ္။
ဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းေစဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ဖက္ပိတ္အျမင္ေတြ ျဖစ္လာေစဖုိ႔ သတင္းတုေတြကုိ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ျဖန္႔ေ၀တာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခုမွာ ႀကံဳရတတတ္တဲ့ တင္းမာမႈမ်ိဳးကုိ ပုိမို ဆုိး၀ါးေစႏုိင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင့္ကုိ ျမႇင့္တင္ေပးၿပီး ဆုိရွယ္မီဒီယာကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ရန္ကုန္အေျခစုိက္ ‘အသံ’ အဖြဲ႕ကုိ တည္ေထာင္သူေတြထဲက တစ္ဦးျဖစ္သူ ကုိရဲေ၀ၿဖိဳးေအာင္က ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကာလမွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ အမုန္းစကားေတြ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ပလူပ်ံခဲ့တယ္လုိ႔ Frontier Myanmar သတင္းဌာနကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံတကာမီဒီယာေတြအေပၚ မယံုၾကည္မႈ တုိးလာတာ၊ ႏုိင္ငံရပ္ျခားက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈအေပၚ မႏွစ္ၿမိဳ႕တာေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ သတင္းအခ်က္အလက္ ပိတ္မိတဲ့ပံုစံ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အတြင္းမွာပဲ ပတ္ေခြေနၾကၿပီး ေၾကာက္ရြံ႕မႈ၊ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒတုိ႔ အေျခခုိင္လာကာ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြရဲ႕ အျမတ္ထုတ္မႈကုိ အလြယ္တကူ ခံစားလာရပါတယ္။ ဒါဟာ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္ေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္ မုိဘုိင္းဖုန္းနဲ႔ အင္တာနက္အသံုုးျပဳႏိုင္မႈ ျမင့္တက္လာတာဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆက္သြယ္ေရး၊ ႏုိင္ငံေရးပါ၀င္မႈ သေဘာသဘာ၀နဲ႔ အေနအထားကုိ သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲေစခဲ့ပါတယ္။ အမည္မေဖာ္လုိတဲ့ ဆုိရွယ္မီဒီယာအေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူတစ္ဦးက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ Facebook အသံုးျပဳသူ ၆.၅ သန္းကေန ၈ သန္းေလာက္သာ ရွိရာကေန လက္ရွိမွာ ၁၈ သန္းကေန သန္း ၂၀ ၾကားရွိတယ္လုိ႔ Frontier Myanmar သတင္းဌာနကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိ ျမင့္တက္လာတာေၾကာင့္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သတင္းတုနဲ႔ အမုန္းစကားပမာဏဟာ ပုိမုိ ႀကီးထြားလာႏုိင္ပါတယ္။
အျခားႏုိင္ငံေတြလုိပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ႏုိင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ ဖုန္းမက္ေဆ့ခ်္ ေဆာ့ဖ္၀ဲေတြကေန သတင္းတုေတြနဲ႔ အမုန္းစကားေတြဟာ အထက္ကေန ေအာက္ကုိ ျပန္႔ႏွံ႔ၿပီး၊ အဲဒီကေနဆင့္ သူတုိ႔ရဲ႕ လက္ေ၀ခံေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ပရိတ္သတ္ အခုိင္အမာရရွိထားသူေတြကေနတဆင့္ ေတာမီးလုိ ျပန္႔ႏွံ႔သြားတတ္ပါတယ္။
ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ေထာက္လွမ္းေရးဌာနဟာ ႐ုရွားပံုစံ ၀ါဒျဖန္႔လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ေအာင္ သတင္းမွားေတြ ျဖန္႔ေ၀ေနတယ္ဆုိတဲ့ ခုိင္လံုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၉/၁၁ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈ ႏွစ္ပတ္လည္ေန႔မွာ အစၥလာမ့္မစ္အစြန္းေရာက္ေတြဟာ တုိက္ခုိက္မႈေတြ လုပ္ေတာ့မယ္ဆုိတဲ့ လုပ္ႀကံသတင္းေတြကုိ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တုန္းက အေကာင့္ေတြဖြင့္ၿပီး ၀ါျဖန္႔ၾကတယ္လုိ႔ Facebook က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ အမုန္းစကားေတြကုိ ေစာင့္ၾကည့္ သတိေပးေနတဲ့ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕ေတြက အႏၱရာယ္ရွိတဲ့အေရးအသားေတြ ျဖန္႔ေ၀ေနတဲ့ အေကာင့္ေတြကုိ ျဖဳတ္ခ်ေပးဖုိ႔ Facebook ကုိ
တုိက္တြန္းခဲ့ၿပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္မႈ မရွိတဲ့အတြက္ ဒီအဖြဲ႕ေတြက စိတ္ပ်က္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ျမန္မာႏုုိင္ငံမွာ အြန္လုိင္းအလြဲသံုးစားမႈေတြ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔ ျမင့္တက္လာမႈကုိ အလုိက္သင့္တုန္႔ျပန္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ Facebook က ႐ုန္းကန္ေနရပါတယ္။ လုိက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လုိ႔ဆုိကာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္အပါအ၀င္ တပ္မေတာ္နဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ အေကာင့္တစ္ခ်ိဳ႕ကုိ Facebook က ဖယ္ရွားခဲ့ေပမယ့္ ၿခံဳငံုသံုးသပ္မယ္ဆုိရင္ တုန္႔ျပန္မႈေတြဟာ သိပ္ကုိအားနည္းၿပီး၊ အရမ္း ေနာက္က်ေနပါေသးတယ္။
ဆုိရွယ္မီဒီယာ အထူးသျဖင့္ Facebook ရဲ႕ အမုန္းစကားေစာင့္ၾကည့္ဆန္းစစ္ေရးလုပ္ငန္းက ဒီကြက္လပ္ကုိ ျဖည့္ဖုိအတြက္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြက ပါ၀င္ကူညီေပးေနၾကပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ Myanmar Institute for Peace and Security အဖြဲ႕လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕က ကြန္ပ်ဴတာကုဒ္ေရးသူ ၃ ဦးဟာ Facebook မွာေရးသားတဲ့ မုန္းတီးေရးပုိ႔စ္ေတြ၊ အမုန္းစကားလံုးေတြကုိ သတ္မွတ္ခ်က္ ၇၅ ခုကုိ အသံုးျပဳကာ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္၊ အမ်ိဳးအစားခြဲတဲ့ ဆုိရွယ္မီဒီယာ ေဒတာေဘ့စ္တစ္ခုကုိ ကိုင္တြယ္ စီမံေနပါတယ္။
ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိ အသံုးျပဳၿပီး MIPS ဟာ အမုန္းစကားေတြရဲ႕ အဓိကအခ်က္ေတြနဲ႔ ဒါေတြဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ တာသြားလည္းဆုိတာကုိ ဆန္းစစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အေကာင့္တစ္ခုမွာ followers ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ရွိေနလဲ၊ အမုန္းကားေတြကုိ ဘယ္လုိ ျဖန္႔ေ၀လဲ၊ ဘယ္သူက အေကာင့္တစ္ခုထက္ပုိၿပီး ရွိေနလဲဆုိတာေတြနဲ႔ သူတုိ႔ေတြဟာ ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္ေဒသကေနၿပီး ဒီအေကာင့္ေတြ ကုိင္တြယ္အသံုးျပဳလဲဆုိတာေတြကုိပါ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကုိၾကည့္ၿပီး သံုးသပ္ႏုိင္ပါတယ္။
ရန္ကုန္အေျခစုိက္ နည္းပညာဆုိင္ရာအဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ ‘ဖန္တီးရာ’ လို႔ အဖြဲ႕မ်ိဳးေတြကလည္း ဒစ္ဂ်စ္တယ္အခြင့္အေရးကုိ ျမႇင့္တင္တာမ်ိဳး၊ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ အင္တာနက္အသုိင္းအ၀ုိင္းတစ္ခု ျဖစ္လာဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကုိ နည္းလမ္းမွ်ေ၀ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။
အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြ ေပါင္းထားတဲ့ ‘ပန္းစကား’ အဖြဲ႕ကလည္း အမုန္းစကား တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအၾကား ေပါင္းကူးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ကုိ ဘေလာ့ဂါေဟာင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းျဖစ္ၿပီး လက္ရွိမွာ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္အမတ္ျဖစ္ေနတဲ့ ဦးေနဘုန္းလတ္က ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအဖြဲ႕ေတြဟာ အမုန္းစကားတုိက္ဖ်က္ေရးအတြက္ နည္းသစ္လမ္းသစ္ေတြကုိ ရွာေဖြလုပ္ေဆာင္ေနေပမယ့္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒနဲ႔ ဆုိရွယ္မီဒီယာကေန ထြက္လာတဲ့ ႀကီးမားတဲ့ အဆိပ္အေတာက္ကုိ တုန္႔ျပန္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ စြမ္းအားမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ “လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲက ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ အတြန္းအတုိက္မ်ားပါလိမ့္မယ္။ ႏုိင္ငံေရးႏြယ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြလည္း ပုိျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္” လုိ႔ Fortify Rights အဖြဲ႕က လူ႕အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ နစ္ကီဒုိင္းမြန္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဟန္ေဂရီကေန အေမရိကန္အထိ ကမၻာတစ္၀ွမ္း ဒီမုိကေရစီ ႏုိင္ငံႀကီးေတြက မဲဆြယ္ပြဲေတြမွာ လူၿပိန္းႀကိဳက္ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ ႏုိင္ငံျခားသားေၾကာက္ေရာဂါနဲ႔ အမ်ိဳးသားေရးသေဘာထားေတြကို လႈံ႕ေဆာ္ေပးတာ၊ လူနည္းစုေတြ မလံုၿခံဳေတာ့ဘူးဆုိတဲ့ အျမင္ေတြ သြင္းေပးတာေတြနဲ႔ ေအာင္ျမင္မႈရခဲ့တာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ USDP ကလည္း ေျခာက္လံုး၊ လွန္႔လံုးေတြနဲ႔ ဒီနည္းလမ္းအတုိင္း လုိက္ေနတယ္ဆုိတာ အမ်ားျပည္သူကုိ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာ ေတြ႕ရၿပီး၊ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္မႈမွာ အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ အမွတ္သညာေတြက ဦးစားေပးအေၾကာင္းအရာေတြ ျဖစ္မယ္ဆုိတာကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာၾကားထားပါတယ္။ “ျပည္သူေတြဟာ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးနဲ႔ အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ အမွတ္သညာေတြအတြက္ စိုးရိမ္လာၾကပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ USDP ဟာ ဒီျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ပါတီေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ နႏၵာလွျမင့္က ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာတုန္းက ေျပာၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကုိ ဆြေပးဖုိ႔ တုိက္တြန္းမႈကုိ အျခားပါတီေတြက လက္ခံတာ၊ လက္မခံတာထက္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အထူးသျဖင့္ မြတ္စလင္ေတြအေပၚ သည္းမခံႏုိင္မႈကုိ လူသိရွင္ၾကား ေ၀ဖန္ေထာက္ျပဖုိ႔ NLD ပါတီက တြန္႔ဆုတ္ေနမႈဟာ အစြန္းေရာက္လုပ္ရပ္ေတြကို လက္မခံေသာ္ျငား၊ ဒါေတြ ေနရာရလာေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပးသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။
USDP ပါတီဟာ NLD ရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပုိင္းဆုိင္ရာ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈကုိ ေ၀ဖန္႐ံုသာမက ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ UEC ဟာ ဘက္လုိက္တယ္လုိ႔ စြပ္စြဲထားၿပီး ၂၀၂၀ မွာ NLD က ထပ္ၿပီးအႏုိင္ရရင္ ေစာဒကတက္ဖုိ႔အတြက္ ႀကိဳတင္ လမ္းေၾကာင္းထာတာမ်ိဳး ျဖစ္ပံုရပါတယ္။ UEC ရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြကုိ NLD အစုိးရက ေရြးခ်ယ္ ခန္႔အပ္တာေၾကာင့္ သူတုိ႔ဟာ ပါတီကုိ သစၥာခံသူေတြသာျဖစ္ၿပီး မွ်တမယ္လုိ႔ မယံုရေၾကာင္း ေျပာၾကပါတယ္။ UEC ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈအေပၚ ေမးခြန္းထုတ္လာတာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာပါ၀င္မယ့္ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကုိ ထိခုိက္ေစၿပီး ဒီထက္ပုိကာ ဒီမုိကေရစီ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ကုိပါ ယံုၾကည္မႈ ေလ်ာ့လာႏုိင္ပါတယ္။ UEC ဟာ ပုိမုိလြတ္လပ္ကာ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ိဳး ျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ အာမခံႏုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္ေနတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကုိ ေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ လုပ္ေဆာင္ေရး NLD မွာ အခ်ိန္ရွိေနပါေသးတယ္။
သတင္းမွားေတြကုိ တန္ျပန္တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔၊ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကုိ ပုိမုိတုိးတက္ေစဖုိ႔အတြက္ International Institute for Democracy and Electoral Assistance၊ Carter Center၊ National Democratic Institute နဲ႔ International Republican Institute တုိ႔လုိ အစိုးရနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြရဲ႕ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္၊ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႕ သြားမယ့္လမ္းေၾကာင္း၊ မဲ႐ံုနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အပါအ၀င္ တရား၀င္ ခုိင္မာရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိသူေတြထံ ျဖန္႔ေ၀ေပးတဲ့ အခ်က္အလက္ ဆန္းစစ္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါတယ္။ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ျပည္သူလူထံ ပုိမုိ ေပးအပ္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ေကာလဟာလလႊင့္တာမ်ိဳးေတြ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ သတင္းမွား ျဖန္႔တာမ်ိဳးေတြကုိ ကာကြယ္တာဆီးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သတင္းမွားေတြကုိ ယံုလြယ္ၿပီး ျပန္လည္မွ်ေ၀ၾကတဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ အသိပညာေပးလုပ္ငန္း ထိထိေရာက္ေရာက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ေဆာင္ေပးရာမွာလည္း အထက္ကေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အသင္းအဖြဲ႕ေတြက အဓိကက်တဲ့ အခန္းက႑မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျပည္တြင္းမွာ ၀န္ထမ္းခန္႔ကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ အသိပညာေပးသူေတြအျဖစ္ ေလ့က်င့္ေပးၾကပါတယ္။ ဒီလုိေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ဒီမုိေရကစီစနစ္မွာ ပါ၀င္လာဖုိ႔ ျပည္သူေတြရဲ႕ယံုၾကည္မႈကုိ အားေကာင္းေစၿပီး အျခားေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြလည္း အမ်ားအျပား ရွိေနပါတယ္။
မတူညီတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား ရွိၿပီးသား စိတ္ဒဏ္ရာေတြကုိ ဆြေပးထားထက္ သူတုိ႔ေတြ ပုိမို ဆက္သြယ္ပူးေပါင္းႏုိင္မယ့္ ဖုန္းအက္ပလီေကးရွင္းေတြ ေပၚေပါက္လာေအာင္ စြန္႔ဦးတီထြင္သူေတြကုိ စပြန္ဆာေပးတာမ်ိဳး၊ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေပါင္းကူးမႈေတြကုိ ျမႇင့္တင္ေပးတာမ်ိဳးအတြက္ ‘ဖန္တီးရာ’ လုိ႔ ျပည္တြင္း နည္းပညာ ကုမၸဏီေတြ၊ ‘ပန္းစကား’ လုိ႔ အရပ္ဖက္မဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႕ မူ၀ါဒေတြ၊ မဲ႐ံုတည္ေနရာနဲ႔ အျခား အေရးပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ မုိဘုိင္းဖုန္းကေနတစ္ဆင့္ အလြယ္တကူ ၾကည့္႐ႈႏုိင္မယ့္ အက္ပလီေကးရွင္းေတြကုိ Asia Foundation က ဖန္တီးထားတာမ်ိဳးပါ။ အဲဒီလုိ အက္ပလီေကးရွင္းေတြကုိ အသံုးျပဳမႈ က်ယ္ျပန္႔လာတာတာဟာ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ဂုဏ္သိကၡာက်ဆင္းေအာင္ ရည္ရြယ္တဲ့ လုပ္ႀကံသတင္းေတြ၊ ဒီမုိကေရစီလုပ္ငန္းစဥ္မွာ မပါ၀င္ဖုိ႔ အခ်က္အလက္အမွားေတြနဲ႔ မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိသူေတြကုိ ေသြးေဆာင္ဖ်ားေယာင္းမႈကုိ တုိက္ဖ်က္ရာမွာ အကူအညီျဖစ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ UEC ဟာ အာဏာရပါတီရဲ႕ ေလာင္းရိပ္ေအာက္ကေန ပုိမုိလြတ္လြတ္လပ္လပ္ျဖစ္ေရးအတြက္ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ အမည္စာရင္းတင္သြင္းမႈနဲ႔ ခန္႔အပ္မႈလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ေလ့လာသံုးသပ္ေပးဖုိ႔ ၾကားေန တတိယလူတစ္ဦး ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕၀င္နည္းနည္းပါတဲ့ အဖြဲ႕တစ္ခုကုိ အစုိးရက ဖြဲ႕စည္း တာ၀န္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါဟာ NLD အစိုးရကုိ USDP က
အျပစ္တင္ႏုိင္မယ့္ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခု ေလ်ာ့သြားမွာျဖစ္သလုိ NLD အတြက္လည္း ပိုေကာင္းသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ပုိရွိလာၿပီး NLD ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ငန္းစဥ္မွာ တိတိက်က် ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္တယ္လုိ႔ မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိသူေတြက ႐ႈျမင္လာမွာပါ။
အေရးအႀကီးဆံုးကေတာ့ ဆုိရွယ္မီဒီယာကို အလြဲသံုးစားလုပ္ကာ ပဋိပကၡေတြျဖစ္ပြားေစဖုိ႔ သတင္းအမွားေတြ၊ အမုန္းစကား ျဖန္႔ျဖဴးတာမ်ိဳးကုိ
ျမန္မာျပည္သူလူထုက သတိထားဖုိ႔ လုိအပ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိသူေတြကလည္း စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ ႏုိင္ငံေရးကုိ ျမႇင့္တင္ေပးတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကုိ အားေပးေထာက္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref: Frontier Myanmar
(Frontier Myanmar သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ The hate speech threat to the 2020 election ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။)
