Blog

ေဆာ္ဒီမွ နာမည္ေက်ာ္ အစၥလာမ့္ဓမၼပညာရွင္တစ္ဦး အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း ကြယ္လြန္

ဇန္န၀ါရီ ၂၃၊ ၂၀၁၉
M-Media

တနဂၤေႏြေန႔က ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည့္ ရွိခ္ အဟ္မဒ္ အလ္-ေအမာရီ

– ေဆာ္ဒီအာဏာပုိင္ေတြရဲ႕ ဖမ္းဆီးအက်ဥ္းခ်ျခင္းကုိ ခံထားရတဲ့ ထိပ္တန္း အစၥလာမ့္ ဓမၼပညာရွင္ ရွိခ္ အဟ္မဒ္ အလ္-ေအမာရီဟာ တနဂၤေႏြေန႔က ကြယ္လြန္သြားခဲ့ၿပီး အာဏာပုိင္ေတြက သူ႕ရဲ႕က်န္းမာေရးကုိ တမင္ လစ္လ်ဴ႐ႈခဲ့တယ္လုိ႔ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက စြပ္စြဲေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

အသက ၆၉ ႏွစ္အရြယ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ အလ္-ေအမာရီဟာ မဒီနာၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ‘မတ္စ္ဂ်္ နဗ၀ီ’ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္က ေရွ႕ေဆာင္ အီမာမ္နဲ႔ တရားေဟာဆရာျဖစ္ၿပီး ‘မဒီနာ အစၥလာမ့္တကၠသုိလ္’ ကုရ္အာန္ေရးရာဌာနရဲ႕ ဌာနမွဴးေဟာင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ေဆာ္ဒီ အိမ္ေရွ႕မင္းသား မုိဟာမက္ ဘင္ ဆလ္မန္နဲ႔ ေတာ္၀င္အသုိင္းအ၀ုိင္းက သူတုိ႔အေပၚ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပသူေတြကုိ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းမႈအတြင္း အလ္-ေအမာရီလည္း ပါ၀င္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဆာ္ဒီ အစၥလာမ့္ဓမၼပညာရွင္ေတြ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရမႈကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ Prisoners of Conscience အဖြဲ႕က အလ္-ေအမာရီဟာ တနဂၤေႏြေန႔က အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာပဲ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ၿပီး အာဏာပုိင္ေတြအေနနဲ႔ အလ္-ေမမာရီရဲ႕ က်န္းမာေရးကုိ ဂ႐ုမစုိက္တဲ့အတြက္ ဒီလုိ ေသဆံုးသြားခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဒီသတင္းအတြက္ ေဆာ္ဒီအာဏာပုိင္ေတြက တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။

အလ္-ေအမာရီရဲ႕ အနီးကပ္အႀကံေပးျဖစ္တဲ့ အစၥလာမ့္ဓမၼပညာရွင္ ဆာဖာရ္ အလ္-ဟာ၀ါလီဟာလည္း ၾသဂုတ္လက ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ အသက္ ၆၈ ႏွစ္အရြယ္ အလ္-ဟာ၀ါလီဟာ အိမ္ေရွ႕မင္းသား မုိဟာမက္ ဘင္ ဆလ္မန္နဲ႔ ေတာ္၀င္အသုိင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ အမွားေတြ၊ အာဏာခ်ဳပ္ကုိင္ထားမႈေတြကုိ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပတဲ့ စာမ်က္ႏွာ ၃ ေထာင္ပါ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ထုတ္ေ၀ၿပီးခဲ့ေနာက္ ဖမ္းဆီးခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက အလ္-ေအမာရီ ကြယ္လြန္မႈဟာ ေဆာ္ဒီအာဏာပုိင္ေတြက ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာလုိ႔ စြပ္စြဲေျပာၾကားေနၾကပါတယ္။

ေဆာ္ဒီ ေ၀ဖန္ေရး ဂ်ာနယ္လစ္ ဂ်မားလ္ ကာ႐ႈိဂ်ီ အစၥတန္ဘူလ္က ေဆာ္ဒီေကာင္စစ္၀န္႐ံုးမွာ အသတ္ခံရမႈေၾကာင့္ ေဆာ္ဒီဟာ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ေ၀ဖန္မႈေတြ၊ ဂ႐ုတစ္စုိက္ ေစာင့္ၾကည့္မႈေတြ ခံေနရတဲ့အခ်ိန္ အလ္-ေအမာရီ ကြယ္လြန္တဲ့သတင္း ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အိမ္ေရွ႕မင္းသား မုိဟာမက္ ဘင္ ဆလ္မန္ဟာ သူနဲ႔ သေဘာထားကြဲလြဲသူေတြကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္အတြင္း အႀကီးအက်ယ္ ဖမ္းဆီးခဲ့ၿပီး ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ တတ္သိပညာရွင္ေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးအေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ အစၥလာမ့္ဓမၼပညာရွင္ေတြထဲမွာ ေအာင္၀ဒ္ အလ္-ကာရ္နီ၊ ဖာရ္ဟန္ အလ္-မာလ္ကီနဲ႔ မုိစတာဖာ ဟာဆန္တုိ႔လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

Ref: Aljazeera

January 23, 2019
လေပၚတြင္ ေရႏွင့္ေအာက္ဆီဂ်င္ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္မည္ဟု ဥေရာပ အာကာသေအဂ်င္စီ ေၾကျငာ

ဇန္န၀ါရီ ၂၃၊ ၂၀၁၉
M-Media

– ၂၀၂၅ ခုႏွစ္ ေရာက္ရင္ လေပၚမွာ ေရနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ ဥေရာပ အာကာသေအဂ်င္စီက ေျပာၾကားလုိက္ၿပီး လူသားေတြ လေပၚမွာ အခ်ိန္ၾကာၾကာေနႏုိင္ေရးနဲ႔ အနာဂတ္ အာကာသ ရွာေဖြစူးစမ္းေရးကုိ ဆက္လက္ခ်ဲ႕ထြင္သြားဖုိ႔ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

လမ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာရွိၿပီး ‘ရီဂုိလစ္’ လုိ႔ေခၚတဲ့ အမႈန္ေတြကေနတစ္ဆင့္ ေရနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္လုပ္မယ့္ အဲဒီစီမံကိန္းအတြက္ ဥေရာပအေျခစုိက္ အာကာသ ကုမၸဏီ ArianeGroup နဲ႔ တစ္ႏွစ္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိထားတယ္လုိ႔ ေအဂ်င္စီက တနလၤာေန႔မွာ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

လမ်က္ႏွာျပင္ကုိ ဖံုးလႊမ္းေနတဲ့ ရီဂုိလစ္ ေျမမႈန္ေတြမွာ အုိင္းယြန္းေအာက္ဆုိက္ (Iron Oxide) ႂကြယ္၀ၿပီး ေျမလႊာထဲမွာရွိတဲ့ ေက်ာက္သားေတြကေန ေအာက္ဆီဂ်င္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ထုတ္ယူႏုိင္မယ္လုိ႔ ယူဆရပါတယ္။

လေပၚမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ ေရကုိ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ႏုိင္ရင္ အနာဂတ္ လေပၚမွာ လူသားေတြ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ပုိေနႏုိင္မွာျဖစ္သလုိ၊ အာကာသထဲ ပုိမိုခရီးဆန္႔ႏုိင္ေရး အေထာက္အကူျဖစ္ေစမယ့္ ဒံုးပ်ံေလာင္စာေတြကုိလည္း ထုတ္လုပ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

“လေပၚမွာ စူးစမ္းရွာေဖြေရးကုိ ေရရွည္လုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ အာကာသရင္းျမစ္ေတြကုိ အသံုးခ်ႏုိင္ေရးဟာ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ေလ့လာမႈဟာ လာမယ့္ ၁၀ စုႏွစ္အတြင္း ကမၻာ့ အာကာသ စူးစမ္းရွာေဖြေရးမွာ ဥေရာပက မိတ္ဖက္အျဖစ္ ပါ၀င္လာႏုိင္ေရး ရည္ရြယ္တဲ့ ေအဂ်င္စီရဲ႕ စီမံကိန္း တစ္စိတ္တစ္ပုိင္း ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ဥေရာပ အာကာသေအဂ်င္စီရဲ႕ ‘လူသားႏွင့္ စက္႐ုပ္အသံုးျပဳ စူးစမ္းရွာေဖြေရး’ ဒါ႐ုိက္တာ ေဒးဗစ္ပါကားက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

လေပၚမွာ ေရနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္လုပ္မယ့္ အဲဒီစီမံကိန္းကုိ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ သိပၸံပညာရွင္ေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာျဖစ္ၿပီး လက္ရွိမွာ သုေတသနအဆင့္သာ ရွိပါေသးတယ္။ လာမယ့္ႏွစ္ အနည္းငယ္အတြင္း Ariane 64 ဒံုးပ်ံကုိအသံုးျပဳကာ လေပၚကုိ တူးေဖာ္ေရးပစၥည္းေတြ ပုိ႔ေဆာင္ဖုိ႔အတြက္လည္း စီစဥ္ေနပါတယ္။

Ref: CNN

January 23, 2019
မြတ္စလင္ရပ္ကြက္ကုိ အၾကမ္းဖက္ရန္ႀကံစည္သည့္ လူ ၄ ဦးကို အေမရိကန္ ဖမ္းဆီး

ဇန္န၀ါရီ ၂၃၊ ၂၀၁၉
M-Media

– နယူးေယာက္ၿမိဳ႕အထက္ပုိင္းက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္အမ်ားစု ေနထုိင္တဲ့ ရပ္ကြပ္တစ္ခုကို အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ႀကံဳစည္မႈနဲ႔ အမ်ိဳးသား ၄ ဦးကို အေမရိကန္ရဲတပ္ဖြဲ႕က ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္မွာ ဖမ္းဆီးလုိက္ပါတယ္။

ဖမ္းဆီးခံရသူ ၄ ဦးဟာ အသက္ ၂၀၊ ၁၉၊ ၁၈ ႏွစ္နဲ႔ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ေတြျဖစ္ၿပီး ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းေတြကုိလည္း သိမ္းဆည္းရမိခဲ့ပါတယ္။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ လူငယ္ဟာ ေသနတ္ ၂၃ လက္ ပုိင္ဆုိင္ထားပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕က သူတုိ႔ ၄ ဦးကုိ အႏၱရာယ္ရွိေစတဲ့ လက္နက္ေတြ လက္၀ယ္ထားရွိမႈ စြဲခ်က္ ၃ ခု၊ ပူးေပါင္း ႀကံစည္မႈ စြဲခ်က္တစ္ခုနဲ႔ တရားစြဲဆုိထားပါတယ္။

သူတုိ႔ ၄ ဦးဟာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ အထက္ပုိင္းက အစၥလာမ္ဘာ့ဂ္ ရပ္ကြက္ကုိ တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ႀကံစည္ထားတာျဖစ္ၿပီး အဲဒီေနရာနဲ႔ သိပ္မေ၀းတဲ့ အထက္တန္းေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးက သူ႕သူငယ္ခ်င္းကုိ တုိက္ခုိက္မႈကိစၥ ေျပာျပရာကေန ရဲတပ္ဖြဲ႕က ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ဘာ့ဂ္ရပ္ကြက္ဟာ ေတာင္တန္းေတြေပၚမွာ တည္ရွိတဲ့ ရပ္ကြက္ငယ္ေလးတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ပါကစၥတန္ အစၥလာမ္ဓမၼဆရာ ရွိခ္ မူဘာရစ္ ဂီလာနီက ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာ စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့တာပါ။ လက္ရွိမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ရာနဲ႔ခ်ီ ေနထုိင္ေနၿပီး အမ်ားစုက လူမည္းေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဂီလာနီ စတင္တည္ေထာင္ကတည္းက အစၥလာမ္ဘာ့ဂ္ရပ္ကြက္ကုိ အစြန္းေရာက္၀ါဒ၊ အၾကမ္းဖက္၀ါဒေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ ေျပာဆုိမႈေတြ ရွိခဲ့ၿပီး အရင္ကလည္း လူျဖဴအစြန္းေရာက္ေတြက အၾကမ္းဖက္ဖုိ႔ ႀကံစည္ဖူးပါတယ္။

အစၥလာမ္ဘာ့ဂ္ရပ္ကြက္ထဲက ဗလီကုိ မီး႐ႈိ႕ၿပီး၊ ျပည္သူေတြကုိ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္ဖုိ႔အတြက္ လူစုခဲ့တဲ့ တက္နက္ဆီျပည္နယ္သား တစ္ဦးကုိ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္တရား႐ံုးက ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ ၂၀ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

ဂီလာနီတည္ေထာင္ထားတဲ့ ‘အေမရိကန္ မြတ္စလင္အဖြဲ႕’ ဟာ လက္ရွိ အေမရိကန္အစုိးရက အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ‘ဂ်မာအသ္ အြလ္-ဖြတ္ကၠရာ’ နဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္လုိ႔ သတင္းေတြ ထြက္ေပမယ့္ ခုိင္မာတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ိဳးေတာ့ မထြက္လာပါဘူး။

ေဒသတြင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕က သူတုိ႔ဟာ အစၥလာမ္ဘာ့ဂ္က ျပည္သူေတြနဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရးရွိၿပီး ဂီလာနီ သက္ရွိထင္ရွား ရွိခဲ့တဲ့ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာလည္း အၾကမ္းဖက္အျဖစ္ စုိးရိမ္ရတဲ့လကၡဏာမ်ိဳးကုိ မေတြ႕ခဲ့ရဘူးလုိ႔ AP သတင္းဌာနကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Ref: RT

January 23, 2019
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွ ကမၻာ့အသက္အႀကီးဆံုး အဘုိးအုိ ကြယ္လြန္

ဇန္န၀ါရီ ၂၁၊ ၂၀၁၉
M-Media

ဇန္န၀ါရီ ၂၀ ရက္ေန႔က ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည့္ မာဆာဇုိ ႏုိနာကာ (ယာ)

– ဂ်ပန္ႏုိင္ငံက ကမၻာ့အသက္အႀကီးဆံု အဘုိးအုိ မာဆာဇုိ ႏုိနာကာဟာ မေန႔က ကြယ္လြန္ခဲ့တယ္လုိ႔ ဂ်ပန္မီဒီယာေတြက ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ အသက္ ၁၁၃ ႏွစ္အရြယ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ႏုိနာကာဟာ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္မွာ ေမြးဖြားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုိက္ညီေနာင္က ကမၻာ့ ပထမဆံုး စြမ္းအင္သံုး ေလယာဥ္ပ်ံကုိ မိတ္ဆက္ၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာ၊ အုိင္းစတုိင္းရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ relativity သီအုိရီ ထြက္မလာခင္ လပုိင္းအၾကာမွာ ႏုိနာကာကုိ ေမြးဖြားခဲ့တာပါ။

စပိန္ႏုိင္ငံက ဖရန္စစၥကုိ ႏူနက္ဇ္ အုိလီဗီရာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏုိနာကာကုိ ကမၻာ့အသက္အႀကီးဆံုး လူသားအျဖစ္ ဂင္းနစ္မွတ္တမ္းက သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

“ကမၻာေက်ာ္ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ကုိ ဆံုး႐ံႈးလုိက္ရတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တုန္လႈပ္ရပါတယ္။ မေန႔က အေကာင္းႀကီးရွိေနရာကေန မိသားစုကုိ ဒုကၡမေပးဘဲ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ႏုိနာကာရဲ႕ ေျမးျဖစ္သူ ယူကုိက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ႏုိနာကာမွာ ညီအစ္ကုိ၊ ေမာင္ႏွမ ၆ ဦးရွိၿပီး ၁၉၃၁ ခုႏွစ္မွာ လက္ထပ္ခဲ့ကာ သားသမီး ၅ ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။ ဇာတိၿမိဳ႕မွာ ဟုိတယ္လုပ္ငန္းလုပ္ကုိင္ကာ အသက္ေမြးခဲ့ၿပီး အနားယူၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္း ဆူမုိနပမ္းပြဲေတြၾကည့္ရင္း အခ်ိန္ကုန္ဆံုးခဲ့တယ္လုိ႔ ေဒသတြင္း မီဒီယာေတြက ေဖာ္ျပပါတယ္။

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံဟာ ကမၻာေပၚမွာ ေမွ်ာ္မွန္းသက္တမ္း အျမင့္ဆံုး ႏုိင္ငံေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့အသက္အႀကီးဆံုးသူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ရွိေနပါတယ္။

ကမၻာ့ အသက္အရွည္ဆံုး လူသားဟာ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံက ဂ်န္နီ လူ၀ီ ကာလ္မန္႔ျဖစ္ၿပီး အသက္ ၁၂၂ ႏွစ္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့တယ္လုိ႔ ဂင္းနစ္မွတ္တမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

Ref: CNA

January 21, 2019
အာဏာႏွင့္ သယံဇာတ ပုိမုိခြဲေပးထားသည့္ ဥပေဒသစ္ကုိ ဖိလစ္ပိုင္ရွိ မုိ႐ုိလူမ်ိဳးစု ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူမည္

ဇန္န၀ါရီ ၂၁၊ ၂၀၁၉
M-Media

မုိ႐ုိလူမ်ိဳးမ်ားကုိ ေတြ႕ရစဥ္

– ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း မင္ဒါနာအုိကၽြန္းကုိ အာဏာနဲ႔ သံယဇာတ ပုိမုိခြဲေ၀ေပးေရး ရည္ရြယ္တဲ့ အစုိးရရဲ႕ ဥပေဒကုိ ဒီကေန႔မွာ ေဒသခံ မုိ႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြက ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူမွာျဖစ္ၿပီး ေဒသၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ပထမဆံုးေျခလွမ္း ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Bangsamoro Organic Law လုိ႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ဥပေဒသစ္ဟာ ဖိလစ္ပုိင္ ဗဟုိအစိုးရနဲ႔ ေတာင္ပုိင္း မင္ဒါနာအုိ အေျခစုိက္ မုိ႐ုိ အစၥလာမ့္မစ္ လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး (MILF) တုိ႔အၾကား ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီ ျဖစ္ပြားတဲ့ ပဋိပကၡေတြကိုလည္း အဆံုးသတ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥေပဒသစ္မွာ မို႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ ေဒသအတြင္း ကုိယ္ပုိင္လႊတ္ေတာ္ ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ အရင္က ဗဟုိအစုိးရ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတဲ့ အထူးအာဏာအခ်ိဳ႕ကုိ ခြဲေ၀ခံစားခြင့္၊ ေဒသကထြက္တဲ့ သယံဇာတေတြရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္အမ်ားအျပားကုိ ခံစားခြင့္ေတြ ေပးထားၿပီး အျပန္အလွန္အားျဖင့္ အင္အား သံုးေသာင္းခြဲေလာက္ရွိတဲ့ MILF ဟာ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ MILF အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျပည္နယ္အစုိးရသစ္မွာ တာ၀န္ယူရမွာပါ။

ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇြန္လမွာ Bangsamoro Organic Law ကုိ ဖိလစ္ပုိင္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒါဟာ ‘မုိ႐ုိလူမ်ိဳးေတြအေပၚ သမုိင္းနဲ႔ခ်ီရွိခဲ့တဲ့ မတရားမႈေတြကုိ ကုစားကာ မင္ဒါနာအုိေဒသ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ သမုိင္း၀င္ ေဆာင္ရြက္မႈ’ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဖိလစ္ပုိင္သမၼတ ေရာ္ဒရီဂုိ ဒူတာေတးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

မုိ႐ုိလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ

ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ ေတာင္ပုိင္းက တုိင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုေတြထဲမွာပါ၀င္ၿပီး လူဦးေရ ၆ သန္းေလာက္ရွိတဲ့ မုိ႐ုိေတြဟာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ကေနစတင္ကာ လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာင္ပုိင္းေဒသဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕ ဆင္းရဲမြဲေတြမႈအျမင့္ဆံုး ေဒသေတြထဲက တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

တကၠသိုလ္ေက်ာင္းဆရာ ႏူရ္ မီဆူ၀ါရီ ဦေဆာင္တဲ့ မို႐ုိအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး (MNLF) နဲ႔ ဗဟိုအစုိးရတုိ႔အၾကား တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ပြားခဲ့ၾကၿပီး ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာပဲ MNLF က အဖြဲ႕၀င္တစ္ခ်ိဳ႕ ခြဲထြက္ကာ MILF အဖြဲ႕ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။

သမၼတ ကုိရာဇြန္ အကြီႏုိလက္ထက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ပုိင္းေဒသကုိ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးမယ့္ ဥပေဒ ARMM ကုိ ေရးဆြဲ ျပဌာန္းေပးခဲ့ေပမယ့္ ဒါဟာ အမည္ခံသက္သက္သာျဖစ္တယ္လုိ႔ယူဆကာ MILF နဲ႔ အျခား မုိ႐ုိလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြဟာ ဗဟုိအစုိးရက ဆက္လက္ ပုန္ကန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡကုိ အဆံုးသတ္ေရးအတြက္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ အစုိးနဲ႔ MILF အၾကား အေျခခံ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရရွိခဲ့ၿပီး ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လမွာေတာ့ Bangsamoro Organic Law ဆုိတဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီဥပေဒသစ္ဟာ အရင္ကရွိခဲ့တဲ့ ARMM ထက္ ပုိမုိအေသးစိတ္ၿပီး မုိ႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ အခြင့္ေရးကုိလည္း ပုိမုိအာမခံေပးထားတယ္လုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း မင္ဒါနာအုိက မာရာ၀ီၿမိဳ႕ကို IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕က သိမ္းပုိက္မႈအတြင္း MILF အဖြဲ႕ဟာ ဖိလစ္ပုိင္ အစုိးရတပ္နဲ႔ ပူးေပါင္းကာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြကို ေအာင္ျမင္စြာ တုိက္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

Bangsamoro Organic Law အတြက္ ဒီကေန႔ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲမွာ မုိ႐ုိလူမ်ိဳး ၃ သန္းေလာက္ မဲေပးၾကမွာျဖစ္ၿပီး မင္ဒါနာအုိ ျပည္နယ္အတြင္း လံုၿခံဳေရးကိုလည္း ထူထပ္စြာ ခ်ထားပါတယ္။

Ref: Aljazeera

January 21, 2019