ၿမိဳ႕တည္ျခင္း – ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၄၅)

ဧၿပီ ၁၄၊ ၂၀၁၇
M-Media

ရာဇာ တင္ဆက္သည္

(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)

မြတ္စလင္မ်ား၏ ၿမိဳ႕တည္ေထာင္မႈ နည္းစနစ္မ်ားကုိ ေတြ႕ႏုိင္ဆဲျဖစ္သည့္ စပိန္ႏုိင္ငံမွ ေကာ္ဒုိဘာၿမိဳ႕

– ဥေရာပရဲ႕ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေလးေတြမွာ ေစ်း၊ ဘုရားေက်ာင္းေတြ၊ ပန္းၿခံေတြပါ၀င္သလုိ မြတ္စလင္ေတြ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြမွာလည္း ေဒသတြင္း ျပည္သူေတြရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္နဲ႔အညီ  စံႏႈန္းေလးခုကုိ  အေျခခံၿပီး ဖန္တီးေပးထားေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒီစံႏႈန္း ေလးခုကေတာ့ ရာသီဥတုနဲ႔ ပထ၀ီ အေနအထား၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြ၊ ရွရီအာ ဥပေဒနဲ႔ တုိင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြကုိ စုစည္းထားရွိမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

မြတ္စလင္ေတြ တည္ေထာင္တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြဟာ အလြန္အင္မတန္ ပူျပင္းတဲ့ေဒသမွာ ရွိတာေၾကာင့္ အရိပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုိအပ္ပါတယ္။ ဒီလုိအပ္ခ်က္ကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးဖုိ႔အတြက္ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့လမ္းေတြ၊ အိမ္တြင္းအရိပ္ရေတဲ့ ေနရာေလးေတြ၊ ကုန္းျပင္ျမင့္ေတြ၊ ဥယ်ာဥ္ေတြကုိ ထည့္သြင္းေလ့ရွိပါတယ္။

ဘာသာတရားဟာ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္မွာ အေရးပါတာေၾကာင့္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတြဟာ ခရစ္ယာန္ ဘုရားေက်ာင္းေတြလုိပဲ အဓိကအေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာေတာ့ က်ဥ္းေျမာင္း၊ ေကြ႕ေကာက္ၿပီး တိတ္ဆိတ္ေနတဲ့လမ္းေတြက ကြန္ယက္လုိ ျဖန္႔က်က္ေနၿပီး အမ်ားျပည္သူနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ ေနရာေတြကေနတစ္ဆင့္ လူေနရပ္ကြက္ေတြဆီ ဦးတည္ေနပါတယ္။

လူမႈေရးရာနဲ႔ ဥပေဒေရးရာကိစၥေတြကို ဘာသာေရးအာဏာပုိင္ေတြက ကုိင္တြယ္ၾကၿပီး သူတုိ႔ဟာ အမ်ားျပည္သူနဲ႔သက္ဆုိင္တဲ့ အဓိက အသင္းအဖြဲ႕မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ မလွမ္းမကမ္း အခ်က္အျခာက်တဲ့ ေနရာေတြမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။

ျပည္သူေတြ ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္လုိေနထုိင္ၾကမလဲဆိုတာကုိေတာ့ လူမ်ိဳးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ အမွတ္သညာအေပၚမွာ အေျခခံပါတယ္။ အဟ္ယာ (Ahyaa) လုိ႔ေခၚတဲ့ သီးျခားရပ္ကြက္ေတြကုိ လူမ်ိဳးစုအလုိက္ ဖန္တီးထားရွိေပးၿပီး ေျမာက္အာဖရိက မဂ္ရဘ္ၿမိဳမွာဆုိရင္ အာရပ္ ရပ္ကြက္၊ ဂ်ဴးရပ္ကြက္၊ ခရစ္ယာန္ရပ္ကြက္၊ မူးရ္ ရပ္ကြက္၊ အျခားေသာ မ်ိဳးႏြယ္ေတြျဖစ္တဲ့ အန္ဒါလူစီယာ၊ တာ့က္၊ ဘာဘာရ္ ရပ္ကြက္ စသျဖင့္ ထည့္သြင္း တည္ေထာင္ထားေပးထားပါတယ္။ ေျမာက္အာဖရိကက အခ်ိဳ႕ေသာ ၿမိဳ႕ေတြမွာ မြတ္စလင္၊ ခရစ္ယာန္၊ နဲ႔ ဂ်ဴးေတြအတြက္ သီးျခားရပ္ကြက္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ သီးသီးသန္႔သန္႔ သတ္မွတ္ခ်က္တစ္ခုမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ သူတုိ႔ရဲ႕ စိတ္သေဘာဆႏၵအတုိင္း ႀကိဳက္တဲ့ေနရာမွာ ေနထုိင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒီရပ္ကြက္ေတြက ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈမ်ိဳး၊ လူမႈသဟဇာတျဖစ္မႈမ်ိဳး၊ လံုၿခံဳမႈမ်ိဳး ပုိရွိေစကာ ဘာသာတရားေတြကို စုေပါင္းက်င့္သံုးႏုိင္တာမ်ိဳးကုိလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။

ဒီလုိ သီးျခားရပ္ကြက္ေတြ ထားျခင္းအားျဖင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အေစးကပ္မႈကုိ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ က႑ ၄၉၊ ပါဒေတာ္ ၁၃ က ‘အုိ- လူခပ္သိမ္းတုိ႔၊ ဧကန္မလြဲ ငါအရွင္ျမတ္သည္ အသင္တုိ႔အား ေယာက်ၤားတစ္ေယာက္၊ မိန္းမတစ္ေယာက္မွ စတင္ ဖန္ဆင္းေတာ္မူခဲ့၏။ ထုိ႔ျပင္ ငါအရွင္ျမတ္သည္ အသင္တုိ႔အခ်င္းခ်င္း တစ္ဦးကုိတစ္ဦး ခြဲျခာ သိျမင္ မွတ္မိၾကအံ့ေသာငွာ လူမ်ိဳးစုအသီးသီး၊ မ်ိဳးႏြယ္အသြယ္သြယ္ ျပဳလုပ္ေတာ္မူခဲ့၏။ ဧကန္စင္စစ္ အသင္တုိ႔အနက္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္အား အေၾကာက္ရြံ႕ဆံုး၊ အျပစ္မ်ားမွ အမ်ားဆံုး က်ဥ္ေရွာင္ေသာ သူသည္သာလွ်င္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ အထံေတာ္၌ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာသူ ျဖစ္၏။ စင္စစ္တစ္မူကား အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ အသိေတာ္မူဆံုး၊ အၾကားေတာ္မူဆံုးအရွင္ ျဖစ္ေတာ္မူေပသတည္း’ က်မ္းခ်က္ရဲ႕ ေယဘူယ် သေဘာတရားကုိ သြားၿပီး ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနတာပါ။

ဗလီ၀တ္ကေက်ာင္းေတာ္အနီးမွာေတာ့ လူထုေတြ႕ဆံုပြဲေတြ လုပ္ႏုိင္မယ့္ အဓိကေနရာတစ္ခုကုိ ထားရွိၿပီး၊  ေစ်းတစ္ခုလည္း ပါရွိပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြတည္တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြမွာ လူေနရပ္ကြက္ကုိ ကာထားတဲ့ ၿမိဳ႕တံတုိင္းရဲ႕ အနီး ရဲတုိက္တစ္ခုကုိ ေဆာက္လုပ္ထားရွိပါတယ္။

ေစ်းမွာလည္း ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္၊ ေရႊဆုိင္တန္း၊ ငါးတန္း၊ ေရေမႊးနဲ႔ အျခား ကုန္စည္ေတြအတြက္ သီးသန္႔ေနရာေတြ သတ္မွတ္ေပးထားၿပီး ဖေယာင္းတုိင္နဲ႔ အေမႊးနံသာေတြကုိေတာ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အနီးမွာ ေရာင္းခ်တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္ဆုိင္ေတြ၊ စာအုပ္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းေတြကုိလည္း ဗလီအနီးမွာ ထားရွိပါတယ္။

အေနာက္တုိင္းမွာ ေဆာက္လုပ္ထားတာလုိမ်ိဳး ရဲတုိက္ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး စံအိမ္ျဖစ္ၿပီး ကုိယ္ပုိင္ ၿခံ၀င္းနဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာေလးဟာ သီးသန္႔ ေဒသေလးတစ္ခုုလိုျဖစ္ေနၿပီး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုး၊ အေစာင့္ေတြ၊ ႐ံုးခန္းေတြနဲ႔ ၀န္းထမ္းေတြ ေနထုိင္ရာ အိမ္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အနားမွာ စုေ၀းျဖစ္တည္ၾကတဲ့ ရပ္ကြက္ေတြဟာ ဗလီက ၀တ္ျပဳဖုိ႔ႏႈိးေဆာ္သူ (မုအ္ဇင္) ရဲ႕ ႏႈိးေဆာ္သံကုိ ၾကားႏုိင္ေလာက္တဲ့ ေနရာအထိပဲ အိမ္ေျခေတြ ရွိၾကပါတယ္။ လူေနသိပ္သည္းၾကတဲ့ ဒီရပ္ကြက္ေတြမွာ ကုိယ္ပုိင္ဗလီ၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ မုန္႔ဖုတ္လုပ္ငန္းနဲ႔ ေစ်းဆုိင္ေတြ ရွိၾကၿပီး ကုိယ္ပုိင္ ၀င္ေပါက္ထြက္ေပါက္ေတြကုိလည္း ထားရွိပါတယ္။ ဒီ၀င္ေပါက္ထြက္ေပါက္ေတြကုိ ညဖက္က်ရင္ ပိတ္ၿပီး အိပ္ၾကပါတယ္။

ဒီရပ္ကြက္ေတြကုိၿခံဳၿပီး ခုိင္ခန္႔တဲ့ ၿမိဳ႕တံတုိင္းတစ္ခု ကာရံထားကာ တံတုိင္းအျပင္ဘက္မွာေတာ့ မြတ္စလင္၊ ခရစ္ယာန္နဲ႔ ဂ်ဴးေတြရဲ႕ သုႆာန္ေတြ တည္ရွိပါတယ္။ ၿမိဳ႕တံတုိင္းရဲ႕ အဓိက၀င္ေပါက္နဲ႔ အလြန္ေလးမွာပဲ ပုဂၢလိက ပန္းၿခံေတြ၊ လယ္ကြင္းေတြ ထားရွိၾကၿပီး၊ တိရစၦာန္အေရာင္းဆုိင္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ အပတ္စဥ္ေစ်းကိုလည္း ၿမိဳ႕တံတုိင္းအျပင္ဘက္မွာ ပံုမွန္ ဖြင့္လွစ္ၾကပါတယ္။

မြတ္စလင္ေတြအုပ္စုိးတ့ဲအခ်ိန္တုန္းက အင္မတန္ တုိးတက္ထြန္းကားတဲ့ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ဟာ ‘၉ ရာစုရဲ႕ နယူးေယာက္’ လုိ႔ တင္စားျခင္းခံရတဲ့ စပိန္ႏုိင္ငံက ေကာ္ဒုိဘာၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။ BBC က An Islamic History of Europe အစီအစဥ္ကုိ တင္ဆက္သူ သတင္းေထာက္ ရာဂ်ီဟ္ အုိမာရ္က “(ေကာ္ဒုိဘာၿမိဳ႕ရဲ႕) ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အေျခအေနေတြဟာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ထူးျခားၿပီး တီထြင္ဖန္တီးမႈရွိတဲ့ သေဘာသဘာ၀ကုိ ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြဟာ အတိတ္ကအေျခအေနတြကို တုိးတက္ေအာင္လုပ္ကာ၊ ၿမိဳ႕ကုိ ေခတ္မီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအတြက္မဟုတ္ဘဲ လူတုိင္းအတြက္ ေနထုိင္ဖုိ႔ ပုိေကာင္းတဲ့ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ ဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ စာၾကည့္တုိက္ေတြ၊ အခမဲ့ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ ေရေပးေ၀ေရးစနစ္ကုိ ရရွိတဲ့ ေနအိမ္ေတြ၊ အျခားေသာအရာေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ လမ္းေတြခင္းထားတာ၊ လမ္းမီးေတြ တပ္ဆင္ေပးထားတဲ့ စနစ္မ်ိဳးဟာ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ေလာက္အထိ လန္ဒန္နဲ႔ ပဲရစ္ၿမိဳ႕မွာ မရွိခဲ့တဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈေတြျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ဖြင့္ဟခဲ့ပါတယ္။

ဒီလမ္းမီးေတြဟာ ဆီအသံုးျပဳၿပီး ထြန္းညႇိတဲ့ မီးတုတ္ေတြ၊ မီးအိမ္ေတြျဖစ္ၾကၿပီး ေန၀င္တာနဲ႔ ထြန္းေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။  ခ႐ုိင္တစ္ခုခ်င္းစီမွာ ဒီမီးအိမ္ေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔အတြက္ သီးသန္႔ ၀န္ထမ္းေတြကုိ ခန္႔ထားပါတယ္။ သံုးၿပီးသားမီးတုတ္ေတြကုိ ျမည္းနဲ႔လာသိမ္းၿပီး ၿမိဳ႕ျပင္က အထူး သတ္မွတ္ထားတဲ့ အမႈိက္ပုံမွာ သြားေရာက္ စြန္႔ပစ္ၾကပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြရဲ႕ လမ္းေတြေအာက္မွာ ေရႏႈတ္ေျမာင္းစနစ္လည္း ပါ၀င္ၿပီး လမ္းေတြကိုလည္း ေန႔စဥ္ သန္႔ရွင္းၾကတာပါ။

ေနခ်င္စရာၿမိဳ႕ကေလး

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္အရင္က မြတ္စလင္ေတြ တည္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ပံုစံမ်ိဳးကုိ ၾကည့္ခ်င္သူေတြအေနနဲ႔ ကံေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ စပိန္က ၿမိဳ႕ေတြျဖစ္တဲ့ ေကာ္ဒုိဘာနဲ႔ ဆီးဗီးလ္ၿမိဳ႕ေတြဟာ အရင္က ရွိခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ေဟာင္း ပံုစံအတုိင္းပဲ မပ်က္မယြင္း ရွိေနၿပီး မြတ္စလင္ေတြ အုပ္စုိးခဲ့စဥ္အခ်ိန္ လူသားေတြ ဘယ္လုိ ရွင္သန္ ေနထုိင္ၾကလဲဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ တစ္ေစ့တစ္ေစာင္း ေတြ႕ျမင္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ဗဟုိျပဳကာ ၿမိဳ႕တည္ၾကၿပီး ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမႈဘ၀မွာ အေရးပါတဲ့ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဗလီရဲ႕ အနီးမွာ ေစ်းတစ္ခုရွိၿပီး အစားအေသာက္၊ ဟင္းခပ္အေမႊးအႀကိဳင္၊ ဖေယာင္းတုိင္း၊ ေရေမႊး စတာေတြကုိ ကုန္သည္ေတြက ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားၾကပါတယ္။ လူစည္ကားရာ ေနရာေတြမွာ စာအုပ္ဆုိင္ေတြ၊ စာၾကည့္တုိက္ေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစင္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ေစာေစာပုိင္းေဆး႐ံုေတြဟာ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ကုသမႈနဲ႔ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကုိ လုပ္ေဆာင္ေပးသလုိ၊ စိတ္ေရာဂါခံစားေနရတဲ့သူေတြအတြက္ ခုိလႈံရာေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဒီေဆး႐ံုေတြကုိ သက္ႀကီး ေစာင့္ေရွာက္မႈေဂဟာ အထူးသျဖင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့သူေဂဟာအျဖစ္လည္း အသံုးျပဳပါတယ္။ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဒီလုိေဆး႐ံုေတြ ပထမဆံုး ေပၚထြက္လာတာက ဒမတ္စကတ္နဲ႔ ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ေတြမွာပါ။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ကုိင္႐ုိၿမိဳ႕မွာ အဟ္မဒ္ အစ္ဗေန႔ တူလန္ ေဆး႐ံု (Ahmad ibn Tulun) ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး သကၠရာဇ္ ၈၇၂ နဲ႔ ၈၇၄ ၾကားမွာ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

‘ဟမ္မန္းစ္’ (Hammams) လုိ႔ေခၚတဲ့ ေရခ်ိဳးခန္းေတြကလည္း ၿမိဳ႕တုိင္းမွာ မပါအျဖစ္ ေနရာတစ္ခုပါ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ေႂကြျပားေတြကပ္ နံရံေတြ၊ ေရပန္းေတြ၊ လွပစြာ ခ်ယ္သထားတဲ့ ေရကန္ေတြနဲ႔ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြအျဖစ္လည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ေရေႏြးေငြ႕ခန္း၊ ေရပူကန္၊ ေရေအးေရကူကန္တုိ႔ပါ၀င္တဲ့ ဒီ ေရခ်ိဳးခန္းေတြကို သြားေရာက္တာဟာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေန႔စဥ္ လုပ္ေဆာင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြထဲက တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ သီးသန္႔ အခ်ိန္ခြဲျထားၿပီး ဒီလုိ ေရခ်ိဳးခန္းေတြကုိ သြားေရာက္တာဟာ အျမင္ေတြ ဖယ္လွယ္တာ၊ မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုတာေတြလုိ လူမႈေရး အေတြ႕အႀကံဳ အခြင့္အလမ္းကုိ အျပည့္အ၀ ရရွိေစပါတယ္။

ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားတဲ့ ၿမိဳ႕လယ္ေကာင္ကေန လမ္းက်ဥ္းက်ဥ္းေလးအတုိင္း ထြက္လာမယ္ဆုိရင္ လူေနရပ္ကြက္ေတြကုိ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၿခံတြင္းကြက္လပ္ေတြ၊ ပန္းၿခံေတြပါ၀င္တဲ့ အဲဒီအိမ္ေတြဟာ နံရံအျမင့္ႀကီးေတြနဲ႔ ကာရံထားၿပီး လူတစ္ေယာက္ ကုလားအုပ္ေပၚတက္ကာ ေခ်ာင္းၾကည့္ဖုိ႔ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး။ အဲဒီေခတ္အခါက ဥေရာပၿမိဳ႕ေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ဒီၿမိဳ႕ေတြဟာ ေသေသသပ္သပ္ခင္းထားတဲ့လမ္းေတြ၊ အမႈိက္သိမ္းစနစ္၊ ေရႏႈန္ေျမာင္းေတြနဲ႔ တုိးတက္ေနတာကုိ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

၁၀ ရာစုမွာ ေကာ္ဒုိဘာၿမိဳ႕ဟာ ကမၻာ့အတုိးတက္ဆံုး ၿမိဳ႕ေတြထဲက တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ညေမွာင္သြားရင္ ေရနံဆီမီးအိမ္ေတြနဲ႔ လမ္းမီးထြန္းတဲ့ စနစ္ေတာင္ ရွိေနပါၿပီ။ အေရွ႕ဘက္ကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လည္း မြတ္စလင္အုပ္စုိးတဲ့ အီဂ်စ္မွာ အထပ္ျမင့္အေဆာက္အဦးေတြ၊ ေခါင္မုိးေပၚမွာ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ပန္းၿခံေတြေတာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။

မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ပန္းၿခံေတြဟာ ကမၻာေျမေပၚက နိဗၺာန္ျဖစ္တယ္လုိ႔ မွတ္ယူထားၾကပတယ္။ တရားဘ၀နာစီးျဖန္းမႈကုိ ျမႇင့္တင္ဖုိ႔ဆုိတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ၈ ရာစုေနာက္ပုိင္းမွာ စပိန္ကေန၊ အိႏၵိယအထိ မြတ္စလင္ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွာ ပန္းၿခံေတြ၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံ စုိက္ပ်ိဳးျခင္းလုပ္ငန္းေတြဟာ ျပန္႔ႏွံ႔ခဲ့ပါတယ္။ မီးဖုိေဆာင္အတြက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကုိ ရရွိေစတဲ့ ဒီပန္းၿခံေတြရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြဟာ ဒီေန႔ခတ္ ဥယ်ာဥ္ၿခံေတြအထိ လႊမ္းမုိးေနတုန္း ျဖစ္ပါတယ္။

ပန္းေမႊ႕ရာေတြ၊ ေရတိမ္ေျမာင္းေတြ၊ ေရပန္းေတြဟာ ၉ ရာစု ဥယ်ာဥ္ၿခံေတြမွာ ထည့္သြင္းခဲ့ၾကတဲ့ အဆင္တန္ဆာ အသစ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ပန္းၿခံေတြကုိ ဂရာနာဒါက အလ္ဟမ္ဘရာ (Alhambra) ေဒသ၊ အိႏၵိယက တဂ်္မဟာလ္ (Taj Mahal) တုိ႔မွာ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ၿပီး ဥေရာပကေတာ့ ရာစုႏွစ္ ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္းမွာမွ ပန္းၿခံေတြမွာ ဒီလုိအရာေတြ ထည့္သြင္းခဲ့တာပါ။

ပန္းၿခံမွာ ေရပန္းေတြ၊ ေရကန္ေတြထားတာဟာ မြတ္စလင္ကမၻာက ဗလီေတြနဲ႔ နန္းေတာ္ေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့ပါတယ္။ မြတ္စလင္ကမၻာက ၿမိဳ႕ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေရရွားပါးေပမယ့္ ၉ ရာစုလုိ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာေတာင္ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ အင္ဂ်င္နီယာေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြနဲ႔ ရင္သပ္႐ႈေမာစရာ ေရပန္းေတြကုိ ဖန္တီးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိေရပန္းေတြဟာ အေပါက္ငယ္ေလးေတြကေန ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ပန္းထြက္ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ အခ်ိန္ကုိသိရွိႏုိင္မယ့္ စနစ္ကုိ ေရပန္းေတြမွာ ထည့္သြင္းေပးခဲ့ၾကပါတယ္။

(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)

(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို  ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္