ေအာက္တိုဘာ ၇ ၊ ၂၀၁၅
M-Media
၂၅ ႏွစ္အတြင္း အလြတ္လပ္ဆံုးလို႔ေၾကြးေၾကာ္ထားတဲ့ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပြဲကို လာမည့္လ အေစာပိုင္းမွာ က်င္းပ ပါေတာ့မယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ NLD ပါတီအေနနဲ႔ အမတ္ေနရာ ၆၆၄ ေနရာအထိ ယတိျပတ္ ရရိွႏိုင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ အခ်က္ လြန္ဆြဲေနရပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးႏွစ္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ ႔မိတ္ဆက္ေပးခ်ိန္က စၿပီး ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးတံခါး ဖြင့္လွစ္လိုက္တဲ့ တိုင္းျပည္အတြက္ ဒါဟာ ျမစ္ဖ်ား တစ္ခု ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ သိသာ ထင္ရွားတဲ့ျပႆနာေတြ က်န္ရိွေနဆဲပါ။ လက္ရိွ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ျဖစ္ေနတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသားနဲ႔ ထိမ္းျမားခဲ့ျခင္း၊ သူမရဲ႕သားႏွစ္ဦးကလည္း ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ေနျခင္း ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေၾကာင့္ သမၼတျဖစ္ခြင့္ကို တားဆီးခံ ထားရပါတယ္။ ဒီဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကေတာ့ ယခင္စစ္အစိုးရက အထူးသျဖင့္ အမ်ားႀကိဳက္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ကို ဖယ္ထုတ္ႏိုင္ေရး အတြက္ ေရးသြင္းထားခဲ့ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္သတၱပတ္ အဂၤါေန႔မွာ NLD က မဲစာရင္းမ်ား မွားယြင္းေနမႈ၊ ေဒၚစုၾကည္အေပၚ အသေရဖ်က္မႈ၊ စစ္တပ္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ျပည္ေထာင္စုႀကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီအေပၚ ဘက္လိုက္ေနမႈမ်ားနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ထံ တိုင္ၾကားခ်က္တစ္ရပ္ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။
ဒါေတြဟာ ၀ါရွင္တန္ကို စိုးရိမ္မႈျဖစ္ေစပါတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားက ယခင္ သံုးႏွစ္တာအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဒီမိုကရက္တစ္ အကူးအေျပာင္းအေပၚ ရပ္တည္ေပးဖို႔နဲ႔ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈ ဖယ္ရွားေပးဖို႔ ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ လာေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ႏွယ္ႏွယ္ရရ ေကာင္းက်ဳိး လိုလားမႈ မဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔အစိုးရရဲ႕ အာရွခ်ိန္ခြင္လွ်ာျပန္လည္ထိန္းညိွေရး အခြင့္အလမ္းေဖာ္ေဆာင္မႈကို ျမန္မာဖက္က သက္ေသျပရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ မည္သည့္ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ကလိမ္ကက်စ္ မဆို စိတ္ကြက္စရာ ျဖစ္သြားေစမွာပါပဲ။
ႏို၀င္ဘာ ၈ ရက္ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ မဲအဆံုးအျဖတ္ဟာ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္ ၇ ရပ္ေပၚ မူတည္ေနပါလိမ့္မယ္။
၁။ စမ္းတ၀ါး၀ါးလမ္းမွ NLD
ေက်ာင္းသားထုဦးေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးက တိုင္းျပည္ကို လႈပ္ခါႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ ၂ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္မွာ အႀကီးအက်ယ္ က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအတြင္း NLD က ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမဲအသာစီးနဲ႔တစ္ကြ အမတ္ေနရာရဲ႕ ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္း (၄၈၅ အနက္ ၃၉၂ ေနရာ) ရရိွခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္က ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ျငင္းပယ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကို အာဏာရွင္စနစ္ လက္ေအာက္ထဲ ျပန္လည္ သြတ္သြင္းခဲ့တယ္။ ဒီၾကားကာလမွာ ေဒၚစုၾကည္ဟာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ဘ၀နဲ႔ ၁၅ ႏွစ္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာျပီး ၂၀၁၂ ဧၿပီလ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လစ္လပ္အမတ္ေနရာ ၄၅ ေနရာအနက္ ၄၃ ေနရာရရိွေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ တကယ္လို႔ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ အလားတူ လြတ္လပ္မွ်တမႈရိွမယ္ဆိုရင္ေတာ့ NLD အေနနဲ႔ အဆိုပါ အေနအထားမ်ဳိးထိ ခုန္တက္သြားပါလိမ့္မယ္။
သို႔ပင္သို႔ျငား က်င့္ထံုးနည္းနာမွာ စိတ္ပ်က္စရာအသြင္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ပါတီရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ စာရင္းထဲမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းမ်ား အပါအ၀င္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင့္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ဖယ္ၾကဥ္ခံရပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္အမည္စာရင္း ၁၀၉၀ အနက္ မြတ္စ္လင္မ္ တစ္ဦးမွ် မပါ၀င္ခဲ့ပါဘူး။ တစ္ယူသန္ဗုဒၶဘာသာ၀င္အုပ္စုရဲ႕ ရာဇသံေအာက္ အလိုတူအလိုပါ အသံက်ယ္က်ယ္ ထုတ္လိုက္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား အရ ပါတီရဲ႕ ထိပ္တန္းအဖြဲ႕၀င္မ်ားစြာ ဖယ္ထုတ္ခံလိုက္ရတယ္။ ဒီမိုကေရစီေထာက္ခံတဲ့ ပါတီထဲမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကင္းမဲ့ေနတယ္လို႔ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ ခ်က္ျခင္း ထြက္ေပၚလာပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ တစ္ေလာတုန္းကလည္း ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားဟာ ရက္သတၱသံုးပတ္အထိ မီဒီယာမ်ားနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေျပာၾကားမႈမျပဳရ ဆိုၿပီး NLD ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက အတိအလင္း ပိတ္ပင္ခဲ့ပါတယ္။
ေဒၚစုၾကည္ဟာ သမၼတေနရာအတြက္ ပိတ္ပင္ခံထားရလင့္ကစား သမၼတေနရာအတြက္ တင္သြင္းမယ့္သူ မရိွေသးပါဘူး။ “လူကိုၾကည့္ၿပီး မဲထည့္ရမွာမဟုတ္ဘူး။ အေျပာင္းအလဲအတြက္ မဲထည့္ရမွာျဖစ္တယ္” ဆိုၿပီး သူမက ပါတီေထာက္ခံသူမ်ားကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ပါတီမူ၀ါဒမ်ား ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ္လည္း ဒီအေျပာင္းအလဲပန္းတိုင္ဆီ ဘယ္ပံုဘယ္နည္းနဲ႔ အတိအက်လွမ္းမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္က မႈန္၀ါး၀ါးျဖစ္ေနပါတယ္။
၂။ USDP ရဲ႕ အက္ေၾကာင္းထသံ
ရာစုႏွစ္တစ္၀က္ေက်ာ္ အာဏာရွင္ လက္ရာမ်ားကို ခံစားလာခဲ့ရတဲ့အတြက္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ဦးစီးၿပီး ႏိုင္ငံေရးအင္အားစု အသြင္ ရပ္တည္ေနတဲ့ USDP ဟာ ဒီမိုကေရစီ အကူးအေျပာင္း ဖန္တီးႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္သူ မရိွသေလာက္ပါပဲ။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီပါတီက အစၥလာမ္ ဆန္႔က်င္ေရး လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ လက္်ာစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြနဲ႔ ပိုျပီးေပါင္းစည္း နီးကပ္လာပါတယ္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ USDP ပါတီတြင္း အားၿပိဳင္မႈ တစ္ရပ္ျဖစ္လာတယ္။ စစ္အစိုးရေဟာင္း အဖြဲ႕ရဲ႕ တတိယအဆင့္၊ ပါတီရဲ႕ဥကၠ႒၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ သဘာပတိျဖစ္သူ သူရဦးေရႊမန္းကို ခ်ဳိးႏွိမ္လိုက္တဲ့အျဖစ္က ဒီအခ်က္ကို မီးေမာင္းထိုးျပသေနပါတယ္။ ဦးေရႊမန္းဟာ ေဒၚစုၾကည္နဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ဖို႔ သိသာထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာျပလာတဲ့အခါ သူ႔ပါတီထဲက စစ္တပ္ယိမ္းနဲ႔ ေရွးရိုးစြဲေတြကို ေဒါသူပုန္ ထသြားေစခဲ့ပါတယ္။
ဒီကာလအတြင္းမွာပဲ အလယ္အလတ္ ၀ါဒီတစ္ဦးအျဖစ္ ရႈျမင္သံုးသပ္ေနၾကတဲ့ သမၼတရံုး၀န္ႀကီးတစ္ျဖစ္လဲ လက္နက္ကိုင္ တိုင္းရင္းအုပ္စုမ်ားနဲ႔ ေစ့စပ္ေရးေခါင္းေဆာင္ ဦးေအာင္မင္း အပါအ၀င္ ပါတီရဲ႕အျခားထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ားလည္း လမ္းခြဲခဲ့ၾကတယ္။ တန္ခိုးထြားတဲ့ စက္မႈ၀န္ႀကီးေဟာင္း ဦးစိုးသိန္းနဲ႔ အတူ ဦးေအာင္မင္းဟာ တစ္သီးပုဂၢလအျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ဖို႔ USDP ကေနႏႈတ္ထြက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။
၃။ မဘသ
တစ္လမ္းေမာင္း ဗုဒၶ အမ်ဳိးသားေရး ၀ါဒကလည္း ျပဳျပင္ေရးကာလအလြန္ ျမန္မာျပည္ထဲ တစ္စစ တိုးျမင့္အားေကာင္းလာေနပါတယ္။ ကနဦးပိုင္းက မြတ္စ္လင္မ္စီးပြားေရးနဲ႔ လုပ္ငန္းမ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ေနတဲ့ ၉၆၉ အဖြဲ႕ဟာ အမ်ုဳိးဘာသာသာသနာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ (မဘသ)အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းေပၚထြန္းလာခဲ့တယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ေကာင္းစားေရး၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္နဲ႔ မြတ္စ္လင္မ္တို႔ကို ပိုင္းျခားေရးအတြက္ ဘာသာေရး အေျချပဳ လႈံ႔ေဆာ္မႈေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕ရဲ႕ အထက္တန္းသုေတသီ David Mathieson က “အဲ့ဒီအဖြဲ႕ကို ထိပ္တန္းအဆင့္ရိွ ဆရာေတာ္ႀကီး အခ်ဳိ႕က ဦးေဆာင္ေနပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဇူလိုင္လမွာ အျပင္းစားခ်ဳိးႏွိမ္ ဆက္ဆံေရးဥပေဒေလးရပ္ အတည္ျပဳျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဘာသာမတူ ထိမ္းျမားမႈကို တားျမစ္ျခင္း၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ဘာသာေျပာင္းခြင့္ကို ကန္႔သတ္ျခင္း၊ ဦးတည္အုပ္စုမ်ားရဲ႕ ကေလးေမြးဖြားႏႈန္းကို ကန္႔သတ္ျခင္း၊ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ “အေျခခံအားျဖင့္ သူတို႔က အမ်ဳိးသမီးရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္ေနၾကတယ္” လို႔ David Mathieson က ေျပာၾကားပါတယ္။
မဘသဟာ ၾသဇာႀကီးသထက္ ႀကီးထြားလာေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းမွာ အေျခစိုက္႒ာနေပါင္း ၂၅၀၊ အဖြဲ႕၀င္ေပါင္း ၁၀ သန္းအထိ ရိွတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ မဘသနဲ႔ USDP တို႔က အလြန္နီးကပ္တဲ့ ဆက္ဆံေရးရိွၾကၿပီး ပါတီအႀကီးအကဲမ်ားက မဘသရည္ရြယ္ခ်က္ အထေျမာက္ေရး အတြက္ မ်က္ႏွာေျပာင္တိုက္ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းေနၾကတဲ့အျပင္ NLD ကို ပစ္မွတ္ထား ထိပ္တိုက္ေတြ႕ေစ ပါတယ္။ ေဒၚစုၾကည္သည္ ပင္လွ်င္ မဘသရဲ႕ သိကၡာမဲ့ အယူသည္း အစီအမံေတြ အေပၚ ျပတ္ျပတ္သားသား ရႈတ္ခ်ဖို႔ ျငင္းဆန္ရတဲ့ အထိ မဘသက ၾသဇာေညာင္းလြန္းေနပါၿပီ။
၄။ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ကို မ်ဳိးတုန္းရွင္းလင္းမႈ
ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စ္လင္မ္ လူနည္းစုရဲ႕အၾကပ္အတည္းက ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးရဲ႕အတိုင္းအတာကို မီးေမာင္းထိုးျပသေနပါတယ္။ သူတို႔ကို ကမာၻ႕ကုလသမဂၢက ကမာၻ႕အညွင္းပန္းခံရဆံုးလူစု အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳထားပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ အၾကမ္းဖက္ျဖစ္စဥ္ေနာက္ပိုင္း တစ္သိန္းေလးေသာင္းခန္႔ရိွတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ အိုးအိမ္မဲ့ျဖစ္ရၿပီး လက္ရိွမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ပိုင္းက ေပေတညစ္ပတ္တဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားအတြင္ ေနထိုင္ေနၾကရတယ္။ အစာေရစာ၊ ေနရာထိုင္ခင္း၊ ေဆး၀ါးအကူအညီ လံုေလာက္မႈမေပးဘဲ အက်ယ္ခ်ဳပ္အသြင္ ထားရိွခံေနရပါတယ္။ ေလွငယ္ေလးမ်ားနဲ႔ ထြက္ေျပးၾကသူ ေထာင္ခ်ီေနပါၿပီ၊ မၾကာခဏဆိုသလို လူကုန္ကူးသူမ်ားရဲ႕ သားေကာင္ဘ၀ ေရာက္ေနၾကရပါတယ္။
အႀကီးအက်ယ္ နာမည္ပ်က္ခဲ့ရတဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း ဗဟိုအစိုးရက USDP အေပၚ ေထာက္ခံတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို မဲေပးခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဒသခံရခိုင္ပါတီကို အလဲထိုးအႏိုင္ယူဖို႔ျဖစ္ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ရခိုင္တို႔ ကာလရွည္ရန္သူေတာ္မ်ား ဆက္ျဖစ္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာအမတ္တစ္ခ်ဳိ႕ကို လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကရၿပီးလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ယခုႏွစ္မွာေတာ့ အဲ့ဒီမဲေပးခြင့္အားလံုး ရုပ္သိမ္း ပလပ္ခံလိုက္ရပါၿပီ။ မည္သည့္ရိုဟင္ဂ်ာမွ အမတ္ေလာင္းအျဖစ္ ၀င္ၿပိဳင္ခြင့္ မေပးေတာ့ပါဘူး။ ရခုိင္ျပည္နယ္ထဲ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန မွတ္တမ္းျပဳစုၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးပတ္ကမွ ျပန္ေရာက္လာသူ Fortify Rights NGO တည္ေထာင္သူ Matthew Smith က “ဒီအေနအထားဟာ လံုး၀ဥႆံု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့သြားေစခဲ့တယ္။ လူေတြက ပင္လယ္ထဲထြက္ဖို႔ စီစဥ္ေနျပန္ပါၿပီ” လို႔ ေျပာျပပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ေထာက္ပံ့မႈတစ္စိတ္တစ္ေဒသ ရယူထားတဲ့ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ စနစ္တက် ခြဲျခားမႈကို ဖံုးကြယ္ထားျခင္းဟာ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္းလွပါတယ္။
၅။ တိုင္းရင္းသားအေရး မေျပလည္မႈ
၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို စာရင္းပယ္ထားသည့္တိုင္ တိုင္းရင္းသား ၁၃၅ မ်ဳိးရိွတယ္လို႔ တရား၀င္ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ သက္ဆိုင္ရာတုိင္းရင္းသားအမည္ကိုအစြဲျပဳေခၚေ၀ၚထားတဲ့ ျပည္နယ္ ၇ ခုရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီျပည္နယ္ေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယ၊ တရုတ္၊ လာအို၊ ထိုင္းႏိုင္ငံတို႔နဲ႔ နယ္နမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနပါတယ္။ ဒီလူနည္းစု၀င္မ်ားဟာ ၅၁ သန္းေသာ လက္ရွိ ျမန္မာ့လူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံု ရိွပါတယ္။ သူတို႔တစ္ေတြဟာ ဗမာလူမ်ဳိးႀကီးစိုးတဲ့ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ႏွိပ္စက္မႈကို ခံေနရဆဲပါလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဗမာစစ္တပ္ရဲ႕ အာဏာလက္၀ါးႀကီးအုပ္မႈကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရဖို႔အတြက္ လက္နက္ကိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအေနနဲ႔ ကမာၻ႕အရွည္ၾကာဆံုး ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္လာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။
လတ္တစ္ေလာမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား၀ိုင္းျပဳလုပ္ေနေပမယ့္ တိုက္ပြဲမ်ားကေတာ့ ေရွ႕ဆက္ေနတုန္းပါ။ ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးကို ဦးတည္ပါတယ္ဆိုတဲ့ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္အတြင္း စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ လူေပါင္း သံုးသိန္းအထက္ ေနရပ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရတယ္။
` လံုၿခံဳေရးအာမခံခ်က္ မရိွတဲ့ မဲဆႏၵနယ္မ်ားမွာ မဲေပးျခင္းကို ဆိုင္းငံ့ေရႊ႕ဆိုင္းေစေအာင္ ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကား အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရိွပါတယ္။ ခြဲျခားခံလူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႔ ဒီမိုကေရအကူးအေျပာင္းထဲက ဖယ္ၾကဥ္ခံရတယ္လို႔ ခံစားမိၾကမွာအမွန္ပါပဲ။ “ေဒသခံျပည္သူေတြက တပ္မေတာ္(ဗမာစစ္တပ္)အေပၚ ယခင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရတာထက္ ပိုၿပီး မုန္းတီး စက္ဆုပ္ေနၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲက တင္းမာမႈကို ပုိၿပီး ႀကီးထြားလာေစဖို႔ပဲ ရိွေနပါတယ္” လို႔ Smith ကဆိုပါတယ္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားကလည္း သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းညီညြတ္ၿပီး လႊတ္ေတာ္သစ္အတြင္း ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုတစ္ရပ္အျဖစ္ အုပ္စုဖြဲ႕တာ၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခြင့္ရေရးပန္းတိုင္ကို ေရာက္ရိွဖို႔ NLD နဲ႔ နားလည္မႈယူပူးေပါင္းတာ ျဖစ္လာေကာင္းျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေဒသမ်ားက ေက်ာက္စိမ္း၊ ကၽြန္းသစ္၊ သဘာ၀ သယံဇာတေတြကို အျမတ္ထုတ္ေနတဲ့ စစ္တပ္အႀကီးအကဲေတြအဖို႔ စိုးရိမ္စရာကိစၥပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီမႈအေပၚ စစ္တပ္က ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း ဆက္ေလွ်ာက္မေလွ်ာက္၊ မဲကိစၥ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္မလုပ္ ဆိုတဲ့အေပၚ အၾကြင္းမဲ့ မူတည္ေနပါတယ္။
၆။ ေရွ႕မတိုးသာေနာက္မဆုတ္သာ စီးပြားေရး
ႏိုင္ငံတကာစည္း၀ိုင္းထဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပန္လွည့္လိုက္လာျခင္းမွာ အေနာက္တိုင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြက အနိမ့္စားလုပ္ခ၊ ေပါၾကြယ္လွတဲ့ သဘာ၀ရင္းျမစ္၊ အိႏိၵယနဲ႔တရုတ္ စူပါပါ၀ါႏွစ္ခုၾကားက သြားရည္က်စရာ ပထ၀ီ၀င္အေနအထားမ်ားအၾကား ကမူးရွဴးထိုး စြန္႔စား၀င္ေရာက္လာတဲ့ ျဖစ္အင္ကို ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ ရန္ကုန္လမ္းမေပၚ သစ္လြင္ေတာက္ေျပာင္တဲ့ ကားေတြ မ်ားျပားၿပီး၊ အလွကုန္ပစၥည္းေတြ ေျပာင္းလဲလာေသာ္လည္း စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈ ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းယံုမွ်ႏွင့္ အမ်ားစုေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ႏိုးၾကားလာမႈမ်ဳိးရဲ႕ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာလို႔ မဆိုႏိုင္ေသးပါ။
ၾသစေတးလ် Macquarie တကၠသိုလ္က ျမန္မာ့စီးပြားေရးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ ပါေမာကၡ Sean Turnell ရဲ႕အဆိုအရ ေရြးေကာက္ပြဲအႀကိဳ မဲဆြယ္မႈ၊ စစ္အစိုးရလက္ထြက္ အင္အားႀကီးခရိုနီေတြရဲ႕ ေလာ္ဘီမ်ားေၾကာင့္ အေရာင္းအ၀ယ္ တုန္႔ဆိုင္းေနရတယ္။ ၾသဂုတ္လကုန္ပိုင္း လႊတ္ေတာ္ရပ္နားခ်ိန္မွာ သင့္ေလ်ာ္ေလ်ာက္ပတ္အေရးပါေသာ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ား ခြင့္ျပဳခ်မွတ္ဖို႔ အမ်ားအျပား က်န္ရစ္ေနျခင္းကိုၾကည့္ရင္ ထင္ရွားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲ ဘဏ္စနစ္နဲ႔ ကုမၸဏီဥပေဒမ်ားက ၁၉၁၄ ကိုလိုနီေခတ္ဥပေဒကုိသာ အေျချပဳေနဆဲျဖစ္တယ္။ အေရးႀကီးတဲ့စီးပြားေရးဆိုင္ရာဥပေဒေတြကို အစိုးရကိုယ္တိုင္ တြန္းအားေပးဖို႔ ပ်က္ကြက္ေနၿပီး မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒေလးရပ္ ျပ႒ာန္းဖို႔ကိုေတာ့ အခ်ိန္မ်ားစြာ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း Turnell က ေထာက္ျပထားပါတယ္။
၇။ စစ္တပ္ရဲ႕ အခန္းက႑
စစ္တပ္က ဆက္လက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္အမတ္ေနရာ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း အရံသင့္ေနရာယူထားျခင္း၊ အေျခခံ ဥပေဒမ်ား ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ဖို႔ ေထာက္ခံမဲ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္း လိုအပ္ျခင္း၊ အဲ့ဒီအတြက္ စစ္တပ္က ဗီတိုအာဏာရိွေနျခင္း ဆိုတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုစည္းမ်ဥ္းက ႏို၀င္ဘာေရြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို အားေပ်ာ့ေမွးမွိန္သြားေစပါတယ္။ “ဆႏၵမဲရဲ႕ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကို သူတို႔က ထည့္သြင္း ရယူထားၿပီးျဖစ္ေနတယ္” လို႔ Mathieson က ဆုိပါတယ္။
ဦးေရႊမန္းက ဒီက႑ကိုျပင္ဆင္ဖို႔အားေပးတာေၾကာင့္ ဖယ္ထုတ္ခံရဖြယ္ရိွေၾကာင္း၊ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊဟာ အၿငိမ္းစားဆိုတဲ့ ေခါင္းစည္းထဲက လက္ေစာင္းထက္စြာ ခ်ဳပ္ကိုင္ေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာသူမ်ားက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားက စစ္တန္းလ်ားကို မျပန္ခ်င္ၾကပါဘူး။ သူတို႔စိတ္ႀကိဳက္မေတြ႕တဲ့ မဲစာရင္း ရလဒ္သာထြက္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ အာဏာသိမ္းႏိုင္ဖြယ္ ရိွေနပါတယ္။ NLD အေနနဲ႔ ပါးနပ္ပိုင္ႏိုင္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔၊ ေနာက္တၾကိမ္ အာဏာသိမ္းတာ ျဖစ္မလာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္လိုက္ရပါတယ္။
Ref : Time
Charlie Campbell ေရးသားေသာ 7 Things to Know About Burma’s Upcoming Elections ကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။
