ၾသဂုတ္- ၂ ရက္- ၂၀၁၃
M-Media
Photo-AFP
အေမရိကန္အတြင္းေရးဖြင့္ခ်သူ အက္ဒ္၀ါ့ဒ္ စႏိုဒင္ကို ရုရွႏိုင္ငံက ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္ျခင္းဟာ ေမာ္စကိုနဲ႕၀ါရွင္တန္အၾကား ခါးသည္းတဲ့ဆက္ဆံေရးတစ္ခု အစပ်ဳိးဖို႕ ဆြေပးလိုက္သလို ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ရဲ႕အက်ဳိးစီးပြားေတြအရ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလလြန္မွာ ျပႆနာပြင့္ထြက္မလာေစဖို႕ ကိုယ္စီကိုယ္ငွ ထိန္းသိမ္းေစာင့္စည္းေနရတယ္လို႕ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆိုပါတယ္။
အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရးပရိုဂရမ္အခ်က္အလက္ေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ဖြင့္ခ်လိုက္တဲ့အတြက္ တရားစြဲစီရင္ဖို႕ အေမရိကန္ကလိုအပ္ေနသူကို ခိုလႈံခြင့္တစ္ႏွစ္ေပးလိုက္တာေၾကာင့္ ၀ါရွင္တန္က ေမာ္စကိုအေပၚ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္လိုက္ပါတယ္။
“ အလြန္အင္မတန္စိတ္ပ်က္ဖြယ္ေကာင္းပါတယ္ ” လို႕ အိမ္ျဖဴေတာ္က ဆိုလိုက္တယ္။ လာမယ့္ စက္တင္ဘာလမွာ ဗလာဒီမာ ပူတင္ နဲ႕ ဘားရက္ခ္ အိုဘားမားတို႕ဟာ အျပန္အလွန္ ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲျပဳလုပ္ေရး စီစဥ္ဖို႕လိုအပ္ေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္မလားဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။
ဒီအျငင္းပြားမႈႀကီးမားလာျခင္းရိွမရိွဆိုတာကေတာ့ ဗလာဒီမာပူတင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္က အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈအေပၚသာ မူတည္ေနပါလိမ့္မယ္။ ႏွစ္ဖက္စလံုးဟာလည္း ဆီးရီးယားအေရးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဆန္႕က်င္ဖက္အျမင္ ရိွေနၾကတယ္။
ဆိုဗီယက္ယူနီယံၿပိဳကြဲၿပီး ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ဆယ္ကာလ၀န္းက်င္အတြင္း ရုရွ-အေမရိက ဆက္ဆံေရးဟာ နိမ့္တံုျမင့္တံု အတက္အက်မညီမႈထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္ ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ စႏိုဒင္ကိစၥေၾကာင့္ ေပါက္ကြဲမႈ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႕ သုေတသီမ်ားက သံုးသပ္ထားၾကတယ္။
“ အိုဘားမား နဲ႕ ပူတင္တို႕ရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈကို ဖ်က္သိမ္းမယ္ဆိုယင္ ဆက္ဆံေရးရႈပ္ေထြးျပင္းထန္သြားေစမယ့္ အေထာက္အထားတစ္ရပ္ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္ ” လို႕ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕၊ ကာနက္ဂ်ီစင္တာက မာရီယာ လစ္ပ္မန္ (Maria Lipman) ေျပာၾကားလိုက္တယ္။
“ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ဆက္ဆံေရး ထိခိုက္ပ်က္ယြင္းေနၿပီလို႕ေတာ့ ဆိုလိုရာ မေရာက္ပါဘူး။ အိုဘားမားရဲ႕ ထိပ္တန္းဦးစားေပးကိစၥေတြထဲမွာ ရုရွနဲ႕အတူ လက္နက္ေလွ်ာ့ခ်ေရးသေဘာတူညီမႈကိစၥလည္း အပါအ၀င္ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္မို႕ပါဘဲ။ ရုရွနဲ႕ဆက္ဆံေရးမွာ အိုဘားမားအေပၚ စိတ္၀င္စားမႈ အားနည္းသြားႏိုင္ေပမယ့္လည္း ဒီကိစၥမွာကေတာ့ ေသေရးရွင္ေရးအထိ ဆိုး၀ါးသြားစရာ မရိွပါဘူး ” ဆိုၿပီး သူမက AFP သတင္းဌာနကို ေျပာၾကားခဲ့တယ္။
ပူတင္ကေတာ့ “ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ အေသးအဖြဲအျငင္းပြားခ်က္ထက္ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းဆက္ဆံေရးက ပိုၿပီး အေရးႀကီးတယ္ ” လို႕ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္က ထုတ္ျပန္ေျပာဆိုၿပီး စႏိုဒင္အေရးနဲ႕ မေရာေထြးေအာင္ ဆိုထားပါတယ္။
ၾကာသပေတးေန႕က ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္ေၾကာင္း ေၾကျငာၿပီး မိနစ္အနည္းငယ္မွာ ပူတင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒအႀကံေပး ယူရီ အုရွာေကာ့ဗ္(Yury Ushakov) က စႏိုဒင္ရဲ႕အေရးဟာ အေသးအဖြဲမွ်သာျဖစ္လို႕ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆက္တိုက္ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
ရုရွဆီလာဖို႕ စႏိုဒင္ကို ဖိတ္ေခၚခဲ့တာ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ သူဟာ ဇြန္လ ၂၃ ရက္မွာ ေဟာင္ေကာင္ကေန ေမာ္စကိုရဲ႕ Sheremetyevo ေလဆိပ္ကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ေရာက္လာခဲ့တာျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ကရင္မလင္က အထပ္ထပ္အခါခါ ေျပာဆိုခဲ့တယ္။
ေမာ္စကိုမွာရိွတဲ့ အေမရိကန္-ကေနဒါတကၠသိုလ္က ေဗလာရီ ဂါဘူေဇာ့ဗ္(Valery Garbuzov) ေျပာၾကားတာကေတာ့
“ ရုရွဟာ စႏိုဒင္ျ ပႆနာကို အလိုမရိွေသာ္လည္း ဆိုက္ဆိုက္ၿမိဳက္ၿမိဳက္ ေရာက္လို႕လာခဲ့တာပါ။ သူ႕ကို လက္ေျပာင္းေပးဖို႕က လူသားမဆန္ရာ ေရာက္တာအမွန္ပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ သူ႕ကို ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္တဲ့ ရုရွေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕တုံ႕ျပန္မႈဟာ ဆက္ဆံေရးကိုလည္း ရႈပ္ေထြးသြားေစပါတယ္ ” လို႕ ျဖစ္တယ္။
ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးမွာ အကြဲအၿပဲ မရိွတာကေတာ့ ထင္ရွားေနပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုယင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေသာၾကာေန႕မွာ ေမာ္စကိုက အေမရိကန္သံအမတ္ မိုက္ကယ္ မက္ေဖာင္းလ္(Michael McFaul) က အုရွာေကာ့ဗ္နဲ႕ ေတြ႕ဆံုခဲ့တယ္။ စႏိုဒင္ရဲ႕ အေနအထားသစ္အပါအ၀င္ ဆီးရီးယားအေရး၊ ဒံုးက်ည္ကာကြယ္ေရးကိစၥ စတာေတြကိုလည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္လို႕ အေမရိကန္သံရံုးက ေျပာၾကားလို႕ျဖစ္ပါတယ္။
အိုဘားမားအေနနဲ႕ စိန္႕ပီတာစဘတ္မွာက်င္းပမယ့္ စက္တင္ဘာ G20 ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲကို ဘယ္လိုအေျခအေနဘဲျဖစ္ေနပါေစ တက္ေရာက္လာဖို႕ ရိွပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပူတင္နဲ႕ တစ္ဦးခ်င္းေဆြးေႏြးဖို႕အတြက္ ေမာ္စကို ကို သီးျခားလာဖို႕ ရိွတယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကတယ္။ ဒီလို လာေရာက္ျခင္းဟာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ေမလ၊ ကရင္မလင္ထဲ တတိယအႀကိမ္ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာတဲ့ ပူတင္ နဲ႕ အိုဘားမားအၾကား ပထမဆံုး ႏွစ္ဦးခ်င္း ေတြ႕ဆံုမႈ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ယခုခ်ိန္အထိေတာ့ သူတို႕ႏွစ္ဦးက ႏိုင္ငံတကာထိပ္သီးညီလာခံရဲ႕ အမ်ားေရွ႕ေမွာက္မွာ အက်ဥ္းရံုးေတြ႕ဆံုမႈမ်ဳိးေလာက္ပဲ ရိွထားၾကတာပါ။
အိုဘားမားဟာ ျပည္တြင္းေ၀ဖန္ေရးခံရလင့္ကစား ေမာ္စကို အေရာက္ လာႏိုင္ေခ်ရိွတယ္လို႕ ကမာၻ႕ေရးရာရုရွဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ ဖိုင္အိုဒိုးရ္ လုက္ယာေနာ့ဗ္(Fyodor Lukyanov) က ဆိုပါတယ္။
“ ပူတင္က စႏိုဒင္အေရးနဲ႕ ခပ္ခြာခြာေနဖို႕ ႀကိဳးစားေနတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရုရွဟာ အေျခအေနမ်ားရဲ႕ဓားစာခံ ျဖစ္ေနရေၾကာင္း သူက အေလးအနက္ထားေျပာဆိုေလ့ရိွပါတယ္။ အေမရိကရဲ႕ တုန္႕ျပန္အေရးယူမႈဆိုတာကေတာ့ ရုပ္လံုးျပခ်က္သက္သက္ေလာက္သာ ျဖစ္မွာပါ ”။
စႏိုဒင္ကို ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ ရီပတ္ဘလီကဲန္ပါတီ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂၽြန္ မက္ကိန္း(John MiCain) က “ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ပတ္သက္ဆက္ဆံမႈအေပၚ အေျခခံက်က် ျပန္လည္စဥ္းစားသံုးသပ္ဖို႕ နဲ႕ ေမာ္စကိုကို အေပ်ာ့ဆြဲမေနဖို႕ အခ်ိန္က်ၿပီ ” ဆိုၿပီး ေျပာၾကားခဲ့တယ္။
သို႕တေစ စႏိုဒင္ကိစၥနဲ႕စပ္လ်ဥ္းၿပီး ပူတင္ရဲ႕စကားကိုၾကည့္ယင္ သူဟာ ကရင္မလင္ နဲ႕ ၀ါရွင္တန္ ဆက္ဆံေရးကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားလိုေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္လို႕ လစ္ပ္မန္ ကဆိုပါတယ္။
“ သူ(စႏိုဒင္)ကို တျခားႏိုင္ငံပို႕ေဆာင္ေရးအပါအ၀င္ တျခားနည္းလမ္းေတြ ရွာထားပါတယ္။ ရုရွားကို စႏိုဒင္ ေရာက္လာဖို႕ ပူတင္က ႀကိဳးစားျပဳလုပ္ခဲ့တာမွ မဟုတ္ဘဲေလ ” ဟုလည္း သူမက ျဖည့္စြက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။
– AFP/gn
