ဇြန္-၂၀၊၂၀၁၃
The New York Time
မူရင္း ေဆာငး္ပါးရွင္- THOMAS FULLER
ဘာသာျပန္ဆိုသူ- သာကီထက္ေကာင္း
ျမန္မာႏိုုင္ငံတြင္ ေရာ႔ခ္စတား တစ္ဦးလိုု ေနာက္လိုုက္မ်ားစြာရွိေသာ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီး အရွင္၀ီရသူသည္ အစဥ္အလာ အတိုင္း ဘုရားရိွခိုးျခင္း အမႈကို ေဆာင္ရြက္ၿပီးစီးေလေသာ အခါ ေထာင္ခ်ီပရိတ္သတ္ေရွ႕၌ မိန္႕မိန္႕ႀကီး ထိုင္ခ်လိုက္ပါ၏။ ၄င္းေနာက္ သူကိုယ္တိုင္“ရန္သူ” ဟု သမုတ္ထားသည့္ ႏိုင္ငံတြင္းရိွ မြတ္စ္လင္မ္လူနည္းစုအေပၚ အမူအယာကဲကဲ ဟန္ပါပါျဖင့္ အမုန္းတရား စတင္ေဟာေျပာပါေတာ့သည္။
“ ဒကာ ဒကာမတို႕အေနနဲ႕ ေမတၱာတရား စာနာမႈတရား အျပည့္အ၀ ရိွႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခြးရူးတစ္ေကာင္ရဲ႕ နံေဘးမွာ ေကာင္းေကာင္းအိပ္စက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး ” ဟု မြတ္စ္လင္မ္တို႕ကို ရည္ညႊန္းေျပာဆိုခဲ့သည္။
ႏွစ္နာရီအၾကာ ေဟာေျပာပြဲၿပီးသည့္ေနာက္ “ သူတို႕ဟာ ျပႆနာေကာင္ေတြျဖစ္ေနလို႕ ဦးဇင္းက သူတုိ႕ကို ျပႆနာေကာင္ေတြလို႕ ေခၚဆိုတာ။ ဦးဇင္းကို အစြန္းေရာက္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦးအျဖစ္ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚတာကို ဦးဇင္း ဂုဏ္ယူတယ္ ” ဟု အရွင္၀ီရသူမွ သတင္းေထာက္တစ္ဦးအား ေျပာၾကားလိုက္သည္။
ဒလိုင္းလားမား၏ အတၱပယ္ေရးစကားရပ္မ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶနည္းက်ဘာ၀နာစီးျဖန္းမႈ လူႀကိဳက္မ်ားလာျခင္း ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွရိွ ပို႔စ္ကဒ္ဓာတ္ပံု လွလွပပမ်ား ျဖစ္လာေစမည့္ တင့္တယ္သည့္ရႈခင္းမ်ားေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ေရာင္နီတက္ခ်ိန္ ဖိနပ္မပါေျခဗလာျဖင့္ နီညိဳေရာင္သကၤန္းရံု သံဃာမ်ားအား ရြာသားတို႕မွ ဆြမ္းေလာင္းလွဴပံုျမင္ ကြင္း တို႕ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ဗုဒၶဘာသာအား အလြန္ႏွဴးည့ံသိမ္ေမြ႕သည့္ပံုရိပ္အျဖစ္ ကမာၻက ရႈျမင္ထားၾကသည္။
သို႕ျငားလည္း လြန္ခဲ့သည့္တစ္ႏွစ္ေက်ာ္မွစ၍ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျမန္မာမ်ား၏ ဓားတရမ္းရမ္း ေသာင္းက်န္းဖ်က္ဆီးမႈ ပံုရိပ္မ်ား၊ အရွင္၀ီရသူကဲ့သို႕ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ အမုန္းပြားအမ်က္သို ေဟာေျပာခ်က္မ်ားက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစြန္းေရာက္ဗုဒၶ၀ါဒ အရွိန္ျမင့္တက္လာေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပသလ်က္ရိွေပသည္။ ထို႕အျပင္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာစစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးၿပီးေနာက္ ရရိွလာသည့္ လြတ္လပ္မႈမွာ ပို၍ ပရမ္းပတာျဖစ္ အက်ည္းတန္လာေၾကာင္းလည္း လွစ္ဟျပသေနေပသည္။ တယူသန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူအုပ္မ်ားမွ မြတ္စ္လင္မ္ဦးေရ ၂၀၀ ထက္မနည္းကို သတ္ျဖတ္လိုက္ၾကၿပီ၊ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားစုပါ၀င္ေသာ လူေပါင္း တစ္သိန္းခြဲေက်ာ္ကို အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ေစခဲ့ၿပီ။
ဖ်က္ဆီးေသာင္းက်န္းမႈ၏ မည္သည့္က႑မွာမွ မိမိ မပါ၀င္ေၾကာင္း အရွင္၀ီရသူက ျငင္းဆိုလ်က္ရိွသည္။ သို႕ေသာ္ သူ၏ မြတ္စ္လင္ ဆန္႕က်င္ေရးေဟာေျပာမႈမ်ားက အၾကမ္းဖက္မႈကိုေပါက္ဖြားလာေစေၾကာင္း သူ၏ေ၀ဖန္အပုပ္ခ်မႈမ်ား၌ ေပၚလြင္ေနေပသည္။
မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ေရာင္းကုန္မ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ျခင္းအပါအ၀င္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္က စတင္ခဲ့သည့္ ၀ါဒျဖန္႕မႈ မွာ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႕အ စည္း၏ေအာက္ေျခအဆင့္တိုင္ ႏိုင္ငံႏွင့္အ၀ွန္း က်ယ္ျပန္႕ႀကီးထြားလာသည္။ ယင္း၀ါဒျဖန္႕ခ်က္သည္ တိုင္းျပည္အႏွံ႕ မျပတ္ တမ္း ေဟာေျပာျခင္းအားျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႕လႊမ္းမိုးလ်က္ရိွသည္။ ထိုသို႔လႊမ္းမိုးေစဖို႔ ဒီဗီဒီအေခြမ်ားျဖင့္ မုန္းတီးေရးတရားမ်ားကို အလွမ္းက်ယ္စြာျဖန္႕ခ်ိသည္။ ဤလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ေနေသာ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား လည္း ႏိုင္ငံတစ္ ၀ွမ္းရိွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ကေလးငယ္ ၆ ေသာင္းအတြက္ တနဂၤေႏြဘာသာေရးသင္တန္း ဖြင့္လွစ္ေနၾက၏။
အမုန္းတရားျဖင့္ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ အေျပာအေဟာမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းအား ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ ရိွသည္။ တိုင္းျပည္ၿမိဳ႕ရြာမ်ား၏လံုၿခံဳေဘးကင္းေရးအေပၚ အစိုးရ၏စြမ္းေဆာင္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍မူ အဓိကေမးခြန္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ားစုရိွသည့္တိုင္းျပည္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအား ထိန္းသိမ္းလိုျခင္းဆႏၵရိွမရိွဆိုသည္ပင္။
သတ္ျဖတ္ျခင္းမ်ားမွာ ေဒသတြင္းမွေက်ာ္လြန္လ်က္ မြတ္စ္လင္မ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဂယက္ရိုက္ေနၿပီ ျဖစ္၏။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ ဒီမိုကေရစီ သို႕ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအသြင္ကူးေျပာင္းလိမ့္မည္၊ သမိုင္းတြင္လိမ့္မည္ ဟူေသာ ႏိုင္ငံတကာ၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အျမင္ မွာ ေ၀၀ါးေမွးမွိန္ ခဲ့ေလၿပီ။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အား ေစာ္ကားႏွိပ္စက္မႈကို လက္စားေခ်ေသာအားျဖင့္ ၿပီးခဲ့သည့္ ေမလက ဂ်ကာတာရိွျမန္မာသံရံုးကို ဗံုးခြဲ ရန္ႀကံစည္ခဲ့ရာ မိမိတို႕မွ ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္ခဲ့သည္ ဟု အင္ဒိုနီးရွားအာဏာပိုင္မ်ားက ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
ထိလြယ္ရွလြယ္လွေသာ အကူးအေျပာင္းကာလအတြင္း လူထုထုတ္ေဖာ္မႈမ်ား၌ ကန္႕သတ္မႈေလွ်ာ့ေပးထားျခင္းကို အျမတ္ထုတ္ လ်က္၊ အစြန္းေရာက္လႈပ္ရွားမႈ၏ ေနာက္ကြယ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ အရွင္၀ီရသူသည္ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ ႏွင့္ ထိပါးေစာ္ ကားေျပာဆိုမႈအၾကားမွ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို အသံုးခ်ေနျခင္းျဖစ္သည္။ လက္ရိွ စစ္တပ္တစ္ပိုင္းအရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရမွ သူ႕အား အာဃာတမီးေမႊးမႈေၾကာင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၈ ႏွစ္ခ်မွတ္ခဲ့ဖူးသည္။ ယမန္ႏွစ္က ရာဂဏန္းရွိႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ကို လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ေပးရာတြင္ သူလည္း ညွပ္ပါလြတ္ေျမာက္လာခဲ့၏။
လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕တစ္ခု၏မွတ္တမ္းမ်ားအရ သူ၏လတ္တေလာေဟာေျပာမႈမ်ားတြင္လည္း မတ္လ၊ မိတၳီလာၿမိဳ႕မွ ေက်ာင္းေန ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္အျခားၿမိဳ႕ခံမြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ ျဖစ္ရပ္ဆိုးႀကီးကို (၉၆၉) ခြန္အားထုတ္ေဖာ္မွဳဟု မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ သူက “ တ ကယ္လို႕ ဦးဇင္းတို႕ ေပ်ာ့ညံ့ေနရင္ ဒီတိုင္းျပည္က မြတ္စ္လင္မ္တိုင္းျပည္ ျဖစ္သြားမယ္ ” ဟု ေျပာခဲ့သည္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေဘးမသီရန္မခ ရိွေနၾက၏။ လူဆယ္ဦးတြင္ ကိုးဦးမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ စီး ပြားေရးေလာက၏ထိပ္တန္းေနရာမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စစ္တပ္ ႏွင့္ ရဲဌာနမ်ား၌ရိွသူ အားလံုးနီးပါးမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသာျဖစ္ၾက၏။ လူဦးေရ ၅၅ သန္းရိွျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မြတ္စ္လင္မ္လူနည္းစုမွာ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိသာ ရိွၿပီး၊ က်န္လူနည္းစု၀င္မ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ခရစ္ယာန္ႏွင့္ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားၾက၏။
အလြန္နည္းပါးသည့္လူဦးေရပမာဏျဖစ္ေသာ္ျငား မိမိဖာသာ အမ်ဳိးသားသူရဲေကာင္းဟု အမည္ေပးထားေသာ အရွင္၀ီရသူက မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားထက္ ကေလးမ်ားစြာ ပိုယူ၍ ဗုဒၶဘာသာပုိင္ေျမမ်ားကို ၀ယ္ယူျခင္းျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအား ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည္ဟု ဆုိလ်က္ရိွသည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားစု ပါ၀င္သည့္ အိႏိၵယသားမ်ားကို အရာရိွမ်ား၊ စစ္သည္မ်ားအျဖစ္ ေခၚသြင္းလာျခင္း ဟူေသာ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း သမိုင္းအပိုင္းအစမ်ားအား အခါအားေလ်ာ္စြာ ဆြဲယူအ သံုးျပဳေနေလသည္။ သူျဖန္႕ခ်ိေနသည့္ ျပင္းထန္ေသာ အမ်ဳိးသားေရးအေၾကာင္းတရားမ်ားမွာ အျခားတိုင္းႏိုင္ငံမ်ားရိွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕ကို အလန္႕တၾကား ျဖစ္သြားေစသည္။
မတ္လအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေနာက္တြင္ ဒလိုင္းလားမား က ဘာသာေရးအမည္ကိုသံုး၍ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွာ မႀကံစည္ေကာင္းသည့္ အမႈျဖစ္ေၾကာင္းေျပာၾကားခဲ့ၿပီး၊ တရားေတာ္အတြက္ ဗုဒၶျမတ္စြာမ်က္ႏွာေတာ္ကို ေထာက္၍ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျမန္မာမ်ားအေနႏွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရားထား ရိွၾကရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။
အိမ္နီးခ်င္း ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ဗုဒၶဓမၼပညာရွင္တစ္ျဖစ္လဲ ထင္ရွားေသာဘုန္းေတာ္ႀကီးျဖစ္သူ ဖရာ့ ပိုင္ဆာ့လ္ ဗီဆာလို (Phra Paisal Visalo) က ျမန္မာ အစြန္းေရာက္ဘုန္းႀကီးမ်ားမွ ထုတ္ေဖာ္ခ်ျပေနေသာ “ ငါတို႕ ႏွင့္ သူတို႕ ” အယူအဆမွာ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ သဟဇာတမျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ျပဳ ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ သူအပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္ျပင္ပမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေခါင္းေဆာင္တို႕၏ ေ၀ဖန္တိုက္တြန္းခ်က္မ်ားသည္ ဟုတ္တိပတ္တိ အရာမေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း ၀မ္းနည္းစကားဆိုခဲ့သည္။ သူက ဆက္လက္၍ “ ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားဟာ ေတာ္ေတာ့္ကို သီးျခားဆန္လာတယ္။ ကမာၻတစ္၀ွန္းမွာရိွေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားနဲ႕လည္း ပတ္သက္ဆက္ႏႊယ္မႈ မရိွသေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္ ” ဟု ေျပာခဲ့သည္။
ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ သီရိလကၤာႏိုင္ငံႏွင့္သာ ပတ္သက္မႈမ်ားျပားေနသည္။ ထိုႏိုင္ငံသည္ သမိုင္းေၾကာင္းအရ လူမ်ဳိးေရးျပႆနာမ်ားျဖင့္ အလြန္အက်ည္းတန္ခဲ့သည္။ ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးႏွင့္ရဟန္းသံဃာတို႕သည္ သီရိလကၤာရိွ လူမ်ားစုဆင္ဟာလီအတြင္းမွ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီး မ်ား၏ တစ္ယူသန္ႏိုင္ငံေရးမႈိင္းမိလ်က္ရိွေနသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ေတာ့ ေသြးခြဲမႈပိုမိုႀကီးထြားလာၿပီး မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးေဟာေျပာမႈႏွင့္လႈပ္ရွားမႈ၌ ဆရာထက္ တပည့္က လက္ေစာင္းပိုထက္ လာေတာ့သည္။
အၾကမ္းဖက္မႈပြင့္ထြက္လာျခင္း ၊ ၾသဇာေညာင္းေနသည့္အမုန္းတရား၀ါဒျဖန္႕ျခင္းတို႔နွင့္အတူ စိတ္ပ်က္ဖြယ္အေကာင္းဆံုးအခ်က္ မွာ ေရႊ ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးဆရာေတာ္အခ်ဳိ႕မွ ထိုသည္တို႔တြင္ပါ၀င္ေခါင္းေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးကို စစ္အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးကိုဆန္႕က်င္ရန္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားမွ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဦးေဆာင္ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾက၏။
ယခုလအေစာပိုင္းတြင္ ဤအေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ မြတ္စ္လင္မ္အုပ္စုမ်ားမွစီစဥ္ေသာ ေတြ႕ဆံုမႈတစ္ခု၌ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္တစ္ဦးျဖစ္သူ အရွင္ဥာဏနိက (၅၅ ႏွစ္)မွ “ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈမ်ဳိးျဖစ္လာဖို႕ ဘယ္တုန္းကမွ ေမွ်ာ္လင့္မထားခဲ့ဘူး။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တုန္းက တို႕တစ္ေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ ရင္ၾကားေစ့သင့္ျမတ္ေရးအတြက္သာ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကတာပါ ” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ (အရွင္ ဟူသည္ ျမန္မာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ အမည္ေရွ႕တြင္ ေလးစားသမႈျဖင့္ တပ္ေခၚသည့္အသံုးအႏႈန္းျဖစ္သည္)။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးစာသင္ေက်ာင္းဆ ရာေတာ္တစ္ဦး ျဖစ္ေသာ အရွင္ဆႏၵ၀ရ ကလည္း ႏိုင္ငံတြင္းရိွသံဃာမ်ားတြင္ အစြန္းေရာက္သူ ႏွင့္ မွ်တသူ ဟူ၍ ႏွစ္ျခမ္းကြဲေနသည္မွာ အင္အားထက္၀က္စီခန္႕ရိွသည္ဟု သံုးသပ္သြားခဲ့သည္။ သူက မိမိသည္ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္သမားဟု သတ္မွတ္ ထား၏။ သို႕ေသာ္လည္း လူအဖြဲ႕အစည္းအတြင္း၌ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား အေပၚရိွသည့္သံသယမ်ား နက္ရိႈင္းေနသျဖင့္ “မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏လူဦးေရသည္ အလြန္လ်င္ျမန္စြာ တိုးပြားေနသျဖင့္ မိမိသည္ မြတ္စ္လင္မ္ တို႕ကို ေၾကာက္ရြံေၾကာင္း” ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။
အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွတဆင့္ လူဦးေရေပါက္ကြဲလာသည္ဟူေသာ လူအခ်ဳိ႕၏ေဖာ္ျပခ်က္ကို မွီၿပီး အရွင္၀ီရသူကလည္း ယင္းစိုးရိမ္စိတ္ကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕လ်က္ရိွသည္။ လူဦးေရ တစ္သန္းခန္႕ရိွၿပီး ဌာနီမဲ့ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စ္လင္မ္ လူမ်ဳိးစုအနက္အခ်ဳိ႕သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္ မွေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ် လာသည္ဟုဆိုကာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မုန္းတီးခ်ဳိးႏွိမ္လိုမႈ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႕ေနသည္။ ယမန္ႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္ရိုဟင္ဂ်ာတို႕အၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာျပႆနာသည္ ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းသို႕ စိမ့္၀င္လာခဲ့ၿပီးေနာက္၀ယ္ ႏိုင္ငံတစ္ခြင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ပြင့္အံလာခဲ့သည္။ ၄င္းတို႕သည္ မိမိ၏အေတြးအျမင္ မွန္ကန္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေနသကဲ့သို႕ျဖစ္သည္ဟု အရွင္၀ီရသူမွ ေျပာသည္။ လူတို႕ကိုေျပာၾကားေလ့ရိွသည့္ သူ၏ လက္စြဲစကားမွာ “ ငါတို႕ေျမမွာေန၊ ငါတို႕ေရကိုေသာက္၊ ငါတို႕ကိုေက်းဇူးကန္းသူမ်ား ” ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
“ လိုအပ္ပါလွ်င္ ငါတို႕အရိုးစည္းရိုးထိုး၍ ကာကြယ္သင့္ကကာကြယ္ရမည္ ” ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္ကိုထုတ္ေသာ္လည္း ၄င္း၌ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား ဟု ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ေဖာ္ျပျခင္း မရိွေခ်။ သို႕ေသာ္ မြတ္စလင္မ္တို႕ကိုပင္ ရည္ညႊန္းသည္ဟု အရွင္၀ီရသူက ဆိုသည္။ သူ႕ေဟာေျပာခ်က္ လက္ကမ္း စာေစာင္၌ “ ျမန္မာတို႕သည္ ယဥ္ေက်းမႈအားလံုးကို အျမစ္လွန္မည့္ အႏၱရာယ္အႀကီးဆံုး ႏွင့္ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုး အဆိပ္ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ေနရသည္ ” ဟူ၍ မြတ္စ္လင္မ္တုိ႕အား ပံုေဖာ္ထား၏။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွလူအမ်ားစုသည္ ခိုင္လံုေသာသက္ေသသာဓက မရိွေသာ္လည္း ထင္ျမင္ယံုၾကည္ေနၾကသည္မွာ – ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္ မႈကို ေမွ်ာ္မွန္းထားေသာ ႏိုင္ငံတြင္းရိွ အမာခံဗုဒၶဘာသာအုပ္စုမ်ားက အရွင္၀ီရသူ၏ အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွားမႈအား ကႀကိဳးတန္ဆာအျဖစ္အသံုးခ်လို၍ သူႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားျခင္းျဖစ္သည္ ဟူ၏။ ယင္းသို႕ ခ်ိတ္ဆက္မႈမ်ဳိး အလ်ဥ္းမရိွေၾကာင္း အရွင္၀ီရသူက ျငင္းဆိုထားသည္။
သို႕ေသာ္ အစိုးရပိုင္းက သူ႕အား စိုးစဥ္းမွ်ပင္ မထိန္းကြပ္ဘဲ ဇက္လႊတ္ေပးထားေလသည္။ အရွင္၀ီရသူ ေတာင္ႀကီးသို႕ ေရာက္စဥ္က ယာဥ္ထိန္းရဲမ်ား သည္ သူ၏ယာဥ္တန္းအတြက္ လမ္းရွင္းေပးရသည္အထိ ျပဳလုပ္ေပးခဲ့ၾကသည္။
စည္းရံုးေရးခရီးစဥ္တစ္ခုအေနႏွင့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းသို႕ေရာက္လာရာတြင္ သူသြားရာလမ္းတေလွ်ာက္ သူ႕အားဦးခ်သူလူအုပ္မ်ား အၾကားမွ သူ႕ေနာက္လိုက္မ်ားသည္ တန္းစီျဖတ္သန္းသြားခဲ့ၾကသည္။
အရွင္၀ီရသူ၏လႈပ္ရွားမႈကို ၉၆၉ ဟုအမည္ေပးထားၿပီး ၄င္းမွာ ဗုဒၶ၊ ဓမၼ၊ သံဃ၏ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ဂဏန္းသေကၤတျဖင့္ ကိုယ္စားျပဳထားသည္ဟု သံဃာမ်ားက ဆိုၾကသည္။
၉၆၉ နံပါတ္ျဖင့္ပံုေဖာ္ထားသည့္အမွတ္တံဆိပ္ စတစ္ကာမ်ားမွာ ႏိုင္ငံတစ္၀ွန္း ေနရာအႏွံ႕ရိွ ကား၊ ဆိုင္ကယ္ ႏွင့္ ဆိုင္မ်ားတြင္ မျမင္ခ်င္မွ အဆံုး ျဖစ္ေနသည္။ တဖန္ ထပ္တိုးလႈပ္ရွားမႈအျဖစ္ ဘာသာျခားတို႕ႏွင့္လက္ထပ္ျခင္းကို ပိတ္ပင္ေရးအတြက္ လူထု၏ေထာက္ခံ လက္မွတ္ေကာက္ယူမႈ ျပဳလုပ္ေနသည့္အျပင္၊ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည့္ မြတ္စ္လင္မ္တံဆိပ္ႏွင့္ဆိုင္မ်ားစာရင္းပါ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ားကိုလည္း တရားပြဲတြင္ ျဖန္႕ေ၀လ်က္ရိွသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏အေရွ႕ေတာင္ဖက္တြင္တည္ရိွၿပီး လူမ်ဳိးဘာသာယဥ္ေက်းမႈစံုရိွသည့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈ ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတစ္ခုသည္ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ ဗုဒၶဘာသာသင္ရိုးတစ္ခုကို ျပ႒ာန္းလိုက္သည္။ ယင္းသင္တန္းကို တနဂၤေႏြ ဓမၼသင္တန္းဟု ေခၚၾကသည္။ ၄င္းေဒသရိွေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီးမ်ားက ၄င္းတို႕၏လႈပ္ရွားမႈကို ဗုဒၶဘာသာျပန္လည္ရွင္သန္ေရး ဟုဆိုကာ ရုပ္လံုးေဖာ္ရန္ႀကိဳးစားေနၾကသည္။
“ အမ်ဳိးဘာသာသာသနာ မကြယ္ေပ်ာက္ဖို႕က အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္တယ္ ” ဟု ၿမိဳ႕ျပင္ရိွ ျမေစတီနန္းဦးေက်ာင္းတိုက္မွဆရာေတာ္ အရွင္ဇာသိလက ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ယင္းလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမွာ မည္သည့္အႏၱရာယ္အေငြ႕အသက္ မပါ၀င္ဟု ဆိုေသာ္လည္း မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားအျပားကမူ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္လ်က္ရိွ သည္။
အရွင္၀ီရသူမွ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕တြင္း ဟြန္းသံတညံညံဆိုင္ကယ္အစီး ၆၀ ပါ၀င္သည့္ ယာဥ္တန္းႀကီးျဖင့္ မလွည့္လည္မီ ႏွစ္နာရီအလိုတြင္ ၿမိဳ႕မေစ်းႀကီးရိွမြတ္စ္လင္မ္ဆိုင္ရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ထြန္းထြန္းႏိုင္သည္ အေရာင္းအ၀ယ္ ေခတၱရပ္ဆိုင္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ေပသည္။
“ ကၽြန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ့္ကို ထိတ္လန္႕ေနပါၿပီ။ မလိုအပ္ဘဲ အျပင္ကိုလံုး၀မထြက္ဖို႕ ကေလးေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ မွာၾကားေျပာဆိုေနရပါတယ္ ”။
( သာကီထက္ေကာင္း )
The New York Time တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ THOMAS FULLER ၏ Extremism Rises Among Myanmar Buddhists ေဆာင္းပါးကို သာကီထက္ေကာင္း ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘသာျပန္ဆိုပါသည္။
တပ္ၾကပ္ Joe Darby သည္ အေမရိကန္ လက္နက္ကိုင္စစ္သားတစ္ဦးၿဖစ္သည္။
Jeffrey Wigand သည္ Brown and Williamson စီးကရက္ company ၏ သုေတသန ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ဌာ န ဒုတိယ ဥကၠဌ ၿဖစ္ၿပီး ဆရာလည္း ၿဖစ္သည္။
W.Mark Felt သည္ FBI (Federal Bureau of Investigation) ၏ တြဲဖက္ ဒါရိုက္တာတစ္ဦးၿဖစ္ပါသည္။
Daniel Ellsberg သည္ RAND ေကာ္ပိုေရးရွင္းအတြက္ အေမရိကန္စစ္ေထာက္ လွမ္းေရးအရာရွိတစ္ဦးၿဖစ္သည္။
