Author: Ko Lay

ဇူလိုင် ၂၇၊ ၂၀၂၂
M-Media

-မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ အာဆီယံအဖွဲ့ကို မထိလေးစားပြုတဲ့ သဘောမျိုးဖြစ်ပြီး၊ အာဆီယံအစည်းအ၀ေးတွေမှာ စစ်ကောင်စီပါ၀င်မှုကို လုံး၀ ပိတ်ပင်ရမယ်လို့ မလေးရှားက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ကိုဂျင်မီ၊ လွှတ်တော်အမတ် ကိုဇေယျာသော်တို့ကို စစ်ကောင်စီက တိတ်တဆိတ် ကွပ်မျက်သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် မလေးရှားရဲ့ ဒီလို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြောကြားမှု ပေါ်ထွက်လာတာပါ။

မနေ့က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး ဆိုက်ဖူဒင် အဘ်ဒူလာက အာဆီယံအစည်းအ၀ေးမတိုင်မီ တစ်ပတ်အလိုမှာ လုပ်ဆောင်လိုက်တဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ဒီကွပ်မျက်မှုဟာ အာဆီယံနဲ့ သဘောတူထားချက်ကို မထိလေးစားလုပ်တာဖြစ်ပြီး၊ လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇ၀တ်မှုဖြစ်တယ်လို့ မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်၀ါရီ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ မတည်ငြိမ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရေးအတွက် အာဆီယံက မူ ၅ ချက် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်ကလည်း သဘောတူခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သဘောတူညီချက်တွေကို အခုအချိန်အထိ စစ်ကောင်စီက အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း မရှိပါဘူး။

ဒီကတိမတည်မှုကို တုန့်ပြန်တဲ့အနေနဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအ၀ေးတွေမှာ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အာဆီယံက တက်ခွင့်မပေးဘဲ နိုင်ငံရေးဖက်ကမဟုတ်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကိုသာ တက်ရောက်ခွင့် ပြုပါတယ်။

ဆိုက်ဖူဒင်အဘ်ဒူလာက စစ်ကောင်စီရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ကြည့်ရင် နိုင်ငံရေးဖက်က မဟုတ်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တောင် တက်ခွင့်မပေးသင့်တော့ဘူးလို့ ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

မလေးရှားက ဒီသဘောထားကို အာဆီယံအဖွဲ့ထံ တင်ပြသွားဖို့ ရှိနေပါတယ်။

“အာဆီယံ ၀န်ကြီးအဆင့် အစည်းအ၀ေးတွေမှာ စစ်ကောင်စီနိုင်ငံရေးကိုယ်စားလှယ်တွေကိုပါ တက်ရောက်ခွင့် မပေးဖို့ ကျွန်တော်တို့အစိုးရက သဘောထားရှိပါတယ်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကိုယ်စားပြုမှုကို ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လောက်အလေးထားလဲဆိုတာကို ပြသတာပါ”

ဆိုက်ဖူဒင်ဟာ ကုလအတွင်းရေးမှူးရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် နိုလင်းဟေဇာနဲ့ မနေ့က တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီက လူတွေကို နောက်ထပ် ကွပ်မျက်တာမျိုး မဖြစ်တော့အောင် မလေးရှားက ကြိုးပမ်းသွားမှာဖြစ်ပြီး၊ အာဆီယံအနေနဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်သင့်တယ်လို့လည်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးက ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

Ref: Reuters

ဇူလိုင် ၂၆၊ ၂၀၂၂
M-Media

-မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ကြိုးကိုင်ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် အမေရိကန်အစိုးရ အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးက တရုတ်ကို တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ကိုဂျင်မီ၊ လွှတ်တော်အမတ် ကိုဇေယျာသော်တို့အပါအ၀င် လူ ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီက သေဒဏ်စီရင်မှုအတွက် နိုင်ငံတကာက မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ၀ေဖန်နေကြပါတယ်။

ကန်အစိုးရ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ နက်ဒ်ပရိုက်စ်က မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ‘ပုံမှန်ဆက်ဆံရေးမျိုး’ တောင် လုပ်ဆောင်လို့မရဘူးလို့ မနေ့က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနိမ့်အမြင့် အတက်အကျတွေအပေါ် လွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့ နိုင်ငံဟာ တရုတ်အပြင် တစ်ခြားမရှိဘူးဆိုတာ ဘယ်သူမှ ငြင်းလို့မရပါဘူး”

မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် စီးပွားရေးနဲ့ သံတမန်ရေး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေဟာ မိမိတို့ မြင်ချင်တဲ့အနေအထားမျိုးအထိ မရောက်သေးဘူးလို့လည်း ပရိုက်စ်က ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ပို့နိုင်ရေး ကိစ္စအတွက် တရုတ်၊ အိန္ဒိယတို့နဲ့ အသေးစိတ်ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်ထားတယ်လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး အန်တိုနီ ဘလင်ကန်က တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကို ကွပ်မျက်လိုက်ရုံနဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုကို ဟန့်တားနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပါတယ်။

Ref: The Guardian

ဇူလိုင် ၂၁၊ ၂၀၂၂
M-Media

-ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ၊ စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေကြောင့် နေထိုင်ရတပ်တည်ဖို့ ခက်ခဲလာတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းက လူငယ်တွေဟာ နိုင်ငံရပ်ခြားကို ထွက်ခွာဖို့ ကြိုးပမ်းလာကြပါတယ်။

“ဒီလူအုပ်ကိုမြင်ရတာ ရွာကဘုရားပွဲကို သိပ်သတိရတာပဲ။ မကွေးက ပတ်စ်ပို့ရုံးမှာ နေ့တိုင်း လူမပြတ်ပါဘူး” လို့ နိုင်ငံခြားထွက်ဖို့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် လာလုပ်တဲ့ ကိုနေမိုးဆွေကျော်က ပြောပါတယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၆ လ အိုမီခရွန်လှိုင်းပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း မကွေးက ပတ်စ်ပို့ရုံးမှာ တစ်နေ့ကို အနည်းဆုံး လူ ၁၀၀ လောက် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်လာလုပ်ကြတယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

အချို့တွေက ဂျပန်နဲ့ စင်ကာပူတို့လို နိုင်ငံတွေမှာ ပညာရေးအဆုံးသတ်ဖို့ သွားကြတာဖြစ်ပေမယ့် အများစုကတော့ တရုတ်နဲ့ ထိုင်းမှာ အလုပ်ရှာဖို့ သွားကြမှာပါ။

ပူပြင်းခြောက်သွေ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းက မကွေးလိုဒေသမျိုးမှာ လူငယ်တွေ နိုင်ငံရပ်ခြား သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ရတာမျိုးဟာ အထူးအဆန်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အဓိကအကြောင်းအရင်းက ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့်ပါ။

အခုနောက်ပိုင်း အပူအချိန်က ပိုမိုမြင့်တက်လာခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာဆိုရင် မကွေးတိုင်း ချောက်မြို့နယ်က အပူချိန်ဟာ စံချိန်တင် ၄၇.၅ စဲလ်စီးယက်စ်အထိ ရှိလာပါတယ်။

မကွေးမှာ အရင်ကနေခဲ့ဖူးတဲ့ မဇာခြည်လွင်က ရာသီဥတုဖောက်ပြမှုကြောင့် ၂၀၀၇ ခုနှစ်လောက်ကစလို့ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း အကြီးအကျယ် အရှုံးပေါ်လာခဲ့ပြီး အဓိကထွက်ကုန်ဖြစ်တဲ့ နှမ်းကိုတောင် စိုက်လို့မရတော့ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။

“အရင် တစ်ဧကကို ရာနှုန်းပြည့်ထွက်တဲ့ ကျွန်မတို့လယ်တွေမှာ နောက်ပိုင်း အထွက်နှုန်းက ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်သာ ရှိပါတော့တယ်”

အရှုံးပေါ်၊ အကြွေးတင်ပြီး မရှုနိုင်မကယ်နိုင်ဖြစ်လာတဲ့ သူမတို့ မိသားစုဟာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်မှာ ဘိုးဘွားပိုင်လယ်မြေတွေကို ထက်၀က်စျေးနဲ့ရောင်းပြီး ရန်ကုန်ကို ပြောင်းရွှေ့လာရပါတယ်။ မိဘတွေက မျက်ရည်ဖြိုင်ဖြိုင်ကျခဲ့တယ်လို့ မဇာခြည်လွင်က ပြောပါတယ်။

စစ်တမ်းတွေအရ လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းက လူဦးရေရဲ့ ၆ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကသာ နိုင်ငံရပ်ခြားထွက် အလုပ်လုပ်ဖို့ ဆန္ဒရှိကြပေမယ့် ယနေ့အချိန်မှာတော့ လူငယ်တွေ နိုင်ငံခြားထွက် အလုပ်လုပ်တဲ့ ပမာဏဟာ အရင်ကထက် မကြုံစဖူး များပြားလာပါတယ်။

စိုက်ပျိုးလို့ မရတော့တာ၊ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း တိုင်းပြည် စီးပွားပျက်ပြီး မတည်မငြိမ် ဖြစ်လာတာတွေက လူငယ်တွေ နေရပ်စွန့်ခွာရတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းတွေပါ။

မဇာခြည်လွင်က သူရွာက စွန့်ခွာခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ရွာမှာရှိတဲ့ လူဦးရေ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ထွက်သွားကြပြီလို့ ပြောပါတယ်။ အများစုက အသက် ၂၀ ကနေ ၃၅ နှစ်ကြားဖြစ်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းကို ရှာဖွေဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

“ရွာမှာဆို သက်ကြီးရွယ်အိုတွေပဲ ကျန်တော့တယ်။ အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့အရွယ်တွေ မရှိတော့ စိုက်ပျိုးရေးကလည်း ထက်၀က်လောက် နည်းသွားပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကုန်ပစ္စည်းစျေးတွေ တက်လာပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတော့ အခြေအနေက ပိုဆိုးသွားပါတယ်။ ကျွန်မဆိုရင် ဟင်းချက်ဆီတောင် မ၀ယ်နိုင်တော့ပါဘူး”

မီးလောင်ပြင်

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်၀ါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မကွေးတိုင်းမှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အားကောင်းလာပြီး စစ်တပ်ကလည်း ကြမ်းကြမ်း တမ်းတမ်း တုန့်ပြန်လာပါတယ်။

အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်တာ၊ အဓမ္မပြုကျင့်တာ၊ တရားလက်လွတ် ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်တာတွေကို လုပ်ဆောင်သလို၊ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုတွေလည်း အမြောက်အများ ဖြစ်လာပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရတဲ့ အရေအတွက်ဟာ ပိုမို မြင့်တက်လာပါတယ်။

အနာဂတ်မသေချာ

လူငယ်တွေ ဒီလို အစုလိုက်အပြုံလိုက် ထွက်ခွာသွားမှုဟာ ဘယ်လိုအခြေအနေအထိ ဦးတည်သွားနိုင်လဲဆိုတာကို ကျန်ရစ်တဲ့သူတွေက သောကရောက်နေကြပါတယ်။

ရာသီဥတုကြောင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ပဲနဲ့နှမ်း စိုက်လို့ အဆင်မပြေတော့တဲ့အတွက် မိသားစု၀င်တွေ ရေကြည်ရာကို ထွက်ခွာသွားကြတယ်လို့ ရေနံချောင်းမြို့မှာနေထိုင်တဲ့ မနှင်းဆီနီက ပြောပါတယ်။

“တစ်ချို့တွေက ရန်ကုန်သွားကြတယ်။ တစ်ချို့က မြစ်ကြီးနားသွားကြတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံကိုသွားတဲ့လူလည်း ရှိပါတယ်”

ကိုမိုးဆွေကျော်က စိုက်ပျိုးစားရိတ် ကုန်ကျမှု မြင့်တက်လာတာ၊ လုပ်မယ့်လူ မရှိတာတွေကြောင့် အနာဂတ်က သိပ်ကောင်းလာနိုင်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

“ကုန်စျေးနှုန်း၊ လောင်ဆာဆီစျေးနှုန်း မြင့်တက်လာတာကြောင့် လူတွေ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အခက်ကြုံပြီး အရှုံးပဲပြနေတယ်။ ဒီလိုသာဆက်သွားရင် လူတွေ ဒုက္ခပိုရောက်မယ်။ တွေးတောင် မတွေးရဲဘူး။ အာဏာသိမ်းထားတာ အချိန်ကြာလေလေ၊ အခြေအနေက ပိုဆိုးလေပါပဲ”

Ref: The Guardian

ဇူလိုင် ၂၀၊ ၂၀၂၂
M-Media

-ကာတာအခြေစိုက် အော်ရီဒူး ဆက်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီဟာ မြန်မာနိုင်ငံက သူတို့လုပ်ငန်းကို ရောင်းချဖို့ စီစဥ်နေတယ်လို့ ဒီကိစ္စကို သိရှိတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်နှစ်ခုကို ကိုးကားပြီး ရိုက်တာသတင်းဌာနက ဖော်ပြပါတယ်။

အော်ရီဒူးဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တတိယအကြီးဆုံး ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်က သုံးစွဲသူ ၁၅ သန်းလောက်အထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း သုံးစွဲသူ လျော့ကျသွားပြီး ၂၀၂၂ မှာ ၉ သန်းလောက်သာ ရှိပါတော့တယ်။

အော်ရီဒူးဟာ မြန်မာနိုင်ငံက သူတို့လုပ်ငန်းကို ရောင်းချတော့မယ်လို့ စစ်ကောင်စီ ဆက်သွယ်ရေး၀န်ကြီးဌာနကို အကြောင်းကြားထားပြီး လက်ရှိမှာ မြန်မာနိုင်ငံက Young Investment Group လုပ်ငန်းစု၊ စင်ကာပူအခြေစိုက် Campana Group၊ မြန်မာနိုင်ငံက ရုပ်သံလုပ်ငန်း SkyNet တို့နဲ့ ဆွေးနွေးနေတယ်လို့ သတင်းရင်းမြစ်တွေက ပြောပါတယ်။

အော်ရီဒူးမြန်မာနဲ့ သတင်းထွက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းစု ၃ ခုစလုံးက ရိုက်တာသတင်းဌာနရဲ့ မေးမြန်းမှုကို ဖြေကြားခြင်း မပြုပါဘူး။ ဘယ်လောက်တန်ဖိုးနဲ့ ရောင်းချမယ်၊ ဆွေးနွေးမှု ဘယ်အဆင့်အထိ ရောက်နေပြီလဲဆိုတာ တိတိကျကျ မသိရသေးပါဘူး။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖေဖာ်၀ါရီ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီဟာ လူထုရဲ့ အချက်အလက်တွေ၊ ဖုန်းပြောဆိုမှုတွေ၊ မက်ဆေ့ချ်ပေးပို့မှုတွေ၊ တည်နေရာတွေကို ရဖို့၊ လူထုရဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုကို ကြားဖြတ်နားထောင်ဖို့ ဆက်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီတွေကို ပိုမိုဖိအားပေးလာပါတယ်။

ဒီလိုလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကို လက်မခံနိုင်တဲ့အတွက် နော်၀ေ ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း တယ်လီနောဟာ သူ့ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကလုပ်ငန်းကို ပြည်တွင်းကုမ္ပဏီ ရွှေဗျိုင်းဖြူထံ ရောင်းချခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိမှာ တယ်လီနောမြန်မာကို ရွှေဗျိုင်းဖြူက ရှယ်ယာများစု၊ လက်ဘနွန်အခြေစိုက် စီပွားရေးလုပ်ငန်း M1 က ရှယ်ယာအချို့ပါ၀င်ကာ စပ်တူလုပ်ကိုင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

Ref: Reuters