မတ် ၁၁၊ ၂၀၂၀ (ညနေ ၄ နာရီခွဲ)
M-Media

• အင်ဒိုနီးရှားမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေတဲ့ အသက် ၅၃ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီးတစ်ဦး မနေ့က သေဆုံးခဲ့ပြီး ဒါဟာ COVID19 ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း ပထမဆုံး လူသေဆုံးမှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သေဆုံးသူဟာ နိုင်ငံခြားသားဖြစ်ပြီး သွေးတိုး၊ ဆီးချိုရောဂါ အခံရှိကာ ဆေးရုံမတက်ခင်ကတည်းက စိုးရိမ်ရတဲ့အနေအထားမှာ ရှိခဲ့တာလို့ အစိုးရက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေသူအရေအတွက် ၂၆ ဦး ရှိနေပါတယ်။
• ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှာတော့ ကူးစက်သူအရေအတွက်ဟာ ၃၅ ဦးရှိလာပြီး ၁၆ ဦးက လုံး၀ ပျောက်ကင်းသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံက ဆိုက်ရောက်ဗီဇာပေးမှုကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီး တောင်ကိုရီးယား၊ အီတလီနဲ့ ဟောင်ကောင်နိုင်ငံသားတွေအပေါ် ဗီဇာကင်းလွတ်ခွင့် ပြုထားမှုကိုလည်း ပျယ်ဖျက်လိုက်ပါတယ်။
• တူရကီမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေသူတစ်ဦးကို ပထမဆုံး တွေ့ခဲ့ရပြီး၊ တောင်အမေရိက ဘိုလီဗီးယားနိုင်ငံက ပထမဆုံး ကူးစက်မှု ၂ ခုကို တွေ့မြင်ခဲ့ရတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ပနားမားနိုင်ငံမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေသူတစ်ဦး မနေ့က သေဆုံးခဲ့ပြီး ဒါဟာ အလယ်အမေရိကမှာ ပထမဆုံး လူသေဆုံးမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ပနားမားမှာ ကူးစက်နေသူက ၈ ဦး ရှိနေပါတယ်။
• ဗိုင်းရပ်စ်စတင်ပြန့်နှံ့ရာ တရုတ်နိုင်ငံ ဟူဘေးပြည်နယ်မှာ တစ်ချို့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ စျေးဆိုင်တွေကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ် လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးခဲ့ပြီး ပြည်နယ်ကလူတွေ အပြင်ထွက်တာကိုတော့ ဆက်လက် ပိတ်ပင်ထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။ မနေ့က တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကူးစက်မှုဟာ ၂၄ ခုသာရှိခဲ့ပြီး သေဆုံးသူကတော့ ၂၂ ဦး ရှိပါတယ်။ ကူးစက်သူအများစုဟာ အီတလီနဲ့ အမေရိကန်တို့ကို သွားရောက်ပြီး ပြန်လာကြသူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
• တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတွင်း ကူးစက်မှု ၂၄၂ ခု ရှိခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ကူးစက်မှု ၇၇၅၅ ခု ရှိနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ သေဆုံးသူကတော့ ၆ ဦးရှိခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၆၀ အထိ ရှိလာတာပါ။ အာဏာပိုင်တွေက နေ့စဉ်ကူးစက်မှုနှုန်း ကျဆင်းနေပေမယ့် နိုင်ငံရဲ့ အခြားနေရာတွေကို ပြန့်နှံ့လာမယ့်အန္တရာယ် ရှိနေတယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
• ဂျပန်နိုင်ငံမှာ မနေ့က ကူးစက်မှု ၅၉ ခု ရှိခဲ့ပြီး ဒါဟာ တစ်ရက်တာအတွင်း အများဆုံး ကူးစက်မှုဖြစ်ပါတယ်။ စုစုပေါင်း ကူးစက်နေသူအရေအတွက်ဟာ ၁၂၇၈ ဦး ရှိလာခဲ့ပြီး သေဆုံးသူကတော့ ၁၉ ဦး ရှိလာပါတယ်။
• ယူကေအစိုးရက အငယ်တန်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး အသက် ၆၂ နှစ်အရွယ် နာဒင်း ဒိုရီမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးရှိနေကြောင်း တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ဒိုရီဟာ ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်အတွင်း လွှတ်တော်အမတ်တော်တော်တော်များများနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဘောရစ်ဂျွန်ဆင် တည့်ခင်းတဲ့ ဧည့်ခံပွဲတစ်ခုကိုလည်း သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။
• ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်နှံ့မှုနဲ့ပတ်သက်လို့ ဥရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံတွေဟာ မနေ့က ဗီဒီယိုအစည်းအဝေးတစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကာကွယ်တားဆီးရေးလုပ်ငန်းအတွက် နည်းလမ်းပေါင်းစုံသုံးပြီး ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိ ဥရောပမှာ အီတလီနိုင်ငံဟာ ဗိုင်းရပ်စ် ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် တစ်နိုင်ငံလုံးကို တံခါးပိတ်ထားရပြီး အခြားဥရောပနိုင်ငံတွေမှာလည်း​ ပြန့်နှံ့နေတာပါ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ဥရောပသမဂ္ဂဟာ ထိထိရောက်ရောက် မဆောင်ရွက်ဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်ခံနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
• အမေရိကန်မှာ COVID19 ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူအရေအတွက်ဟာ မနေ့က တစ်ထောင်ကျော်သွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ သေဆုံးသူက ၂၈ ဦး ရှိလာပါတယ်။ သံသယရှိသူတွေ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုကို အရင်က ပြည်ထောင်စုအဆင့် ဆောင်ရွက်ရာကနေ အခုအချိန်မှာတော့ ပြည်နယ်အဆင့်ဆောင်ရွက်ဖို့ အစိုးရက ခွင့်ပြုပေးထားပါတယ်။ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှု၊ ကာကွယ်ကုသမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို ဝေဖန်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။

Ref: Aljazeera

မတ် ၁၁၊ ၂၀၂၀
M-Media

-ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်နှောင်းပိုင်း တရုတ်နိုင်ငံဝူဟန်မြို့ကနေ စတင်ပြန့်နှံ့လာတဲ့ COVID19 ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အခုအချိန်မှာတော့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လူပေါင်း ၁ သိန်း ၁ သောင်းကျော်လောက်မှာ ကူးစက်နေပြီး သေဆုံးသူကလည်း ၄ ထောင်ကျော်လာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်နှံ့မှု ကျယ်ပြန့်လာတာနဲ့အမျှ ကူးစက်မှု၊ ကုသမှု၊ ကာကွယ်တားဆီးမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ကောလဟာလတွေ၊ အမှတ်မှားမှုတွေလည်း ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။

COVID19 နဲ့ပတ်သက်ပြီး လူတွေ နားလည်မှုလွဲမှားတဲ့ အချက်တစ်ချို့ကို ဖော်ပြ​ပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ လင်းနို့စွပ်ပြုကနေ ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်တာလား?

ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကနေ ပြန့်နှံတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယုံကြည်ထားပေမယ့် စွပ်ပြုသောက်လို့ ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားမျိုးတော့ မရှိသေးပါဘူး။ အစားအသောက်တွေကနေ ကူးတယ်ဆိုတဲ့ ယူဆချက်တွေက မမှန်သလို၊ ကြောင်တွေ၊ ခွေးတွေကနေ ကူးစက်တယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားကိုလည်း မတွေ့ရပါဘူး။

၂။ နှာခေါင်းစည်းတွေက ဗိုင်းရပ်စ်ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်လား?

COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ် ပြန့်နှံ့မှု ဖြစ်လာပြီးနောက်ပိုင်း နှာခေါင်းစည်းတွေ တပ်ဆင်ကြဖို့ တိုက်တွန်းလာတာကြောင့် ဒီနှာခေါင်းစည်းတွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုကို လုံး၀ ကာကွယ်ပေးနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အတွေးမျိုး ပြည်သူတွေမှာ ဝင်လာပါတယ်။

တကယ်တော့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေအသုံးပြုတဲ့ ပရိုနှာခေါင်းစည်းတွေကသာ ရောဂါကူးစက်မှုကို အထိုက်အလျောက် ကာကွယ်ပေးနိုင်တာဖြစ်ပြီး စျေးကွက်ထဲမှာ လွယ်လွယ်ဝယ်လို့ရတဲ့ နှာခေါင်းစည်းတွေကတော့ ဒီလိုကာကွယ်မှုမျိုး မပေးနိုင်ပါဘူး။

သာမန်နှာခေါင်းစည်းတွေဟာ မျက်နှာကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် မအုပ်ထားတဲ့အတွက်ကြောင့် အမှုန်အမွှားတွေဟာ ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းတွေထဲကို ဝင်နိုင်ပြီး အလွန်သေးငယ်တဲ့ အမှုန်တွေလည်း ဒီနှာခေါင်းစည်းတွေကို ဖြတ်ကာ ဝင်ရောက်နိုင်ပါတယ်။ ​

ကမ္ဘာ့ ထိပ်တန်း ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက နှာခေါင်းစည်းတွေဝတ်တာကြောင့် COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ် မကူးစက်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အထောက်အထားမျိုး မတွေ့ရဘဲ၊ နှာခေါင်းစည်းကို အားကိုးပြီး လက်ဆေးတာလို ဗိုင်းရပ်စ်ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အခြားနည်းလမ်းတွေကို လစ်လျူရှုတာမျိုး ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO ကလည်း လူနာတွေကို ကုသနေရတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ၊ COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူနဲ့ ဆက်ဆံရသူတွေ၊ နှာဆေးချောင်းဆိုး ရှိတဲ့သူတွေသာ နှာခေါင်းစည်း ဝတ်သင့်တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

၃။ ကလိုရင်း၊ အလ်ကိုဟောဖြန်းလို့ ဗိုင်းရပ်စ်သေနိုင်လား?

အရေပြားပေါ်မှာ ဒီပစ္စည်းတွေဖြန်းလို့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာရှိတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ မသေနိုင်ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် အရေပြားကို ပျက်ဆီးစေပြီး မျက်လုံးတွေ ပါးစပ်တွေထဲကို ဝင်တဲ့အခါလည်း ဆိုးဆိုးဝါးဝါး အန္တရာယ်​ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ကလိုရင်းတို့ အလ်ကိုဟောတို့ကို အရာ၀တ္ထုတွေပေါ်မှာပဲ ပိုးသတ်ဖို့ ဖြန်းသင့်ပြီး အရေပြားပေါ်မှာ မဖြန်းသင့်ပါဘူး။

၄။ ကလေးတွေကို မကူးနိုင်ဘူးလား?

ရောဂါကူးစက်သူတွေထဲမှာ ကလေးတွေ သိပ်မပါတာကြောင့် ကလေးတွေ မကူးနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အယူအဆတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ တကယ်တမ်းက ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အသက် ကြီးကြီး၊ ငယ်ငယ် ဘယ်အသက်အရွယ်မဆို ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရောဂါလက္ခဏာတွေဟာ ကလေးတွေမှာ လူကြီးတွေလောက် မပြင်းထန်တာကို ကနဦး လေ့လာဆန်းစစ်မှုတွေအရ တွေ့ရပါတယ်။ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ ဒါမှမဟုတ် ဆီးချိုရောဂါ၊ ပန်းနာရင်ကြပ်ရောဂါလို ရောဂါအခံရှိတဲ့သူတွေကတော့ အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်ရတဲ့အထိ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

၅။ သာမန်တုပ်ကွေးပဲ မဟုတ်ဘူးလား?

ကိုယ်လက်နာတာ၊ ဖျားတာ၊ ချောင်းဆိုတာ၊ အဆုတ်ယောင်တာတို့လို ရောဂါလက္ခဏာတွေမှာ COVID-19 နဲ့ သာမန်တုပ်ကွေးတို့ဟ အတူတူပဲဖြစ်ပြီး၊ ရောဂါပျော့တာ၊ ပြင်းတာလို အဆင့်တွေမှာလည်း အတူတူပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သေဆုံးမှုရာခိုင်နှုန်းမှာတော့ COVID-19 က ပိုများပြီး ပျမ်းမျှ ၁ ရာခိုင်ကနေ ၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိပါတယ်။ သေဆုံးမှု အရေအတွက်ကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက အတိအကျ တွက်လို့မရသေးပေမယ့် သာမန် ရာသီတုပ်ကွေးထက် အဆများစွာ ပိုမိုများပြားနိုင်ပါတယ်။

COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်သူအားလုံး သေဆုံးတယ်ဆိုတဲ့ လွဲမှားတဲ့အယူအဆမျိုးတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်အဓိကပြန့်နှံ့ရာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ရောဂါကူးစက်သူတွေရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကျော်လောက် ပြန်လည်သက်သာတာကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

၆။ ဆေးမြီးတိုတွေက COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ကို ကာကွယ်နိုင်လား?

ကြက်သွန်ဖြူ၊ ဗိုက်တာမင် C၊ လိမ်းဆေးတွေ အပါအဝင် ဆေးမြီးတိုတွေက COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ကို ပျောက်ကင်းတယ်၊ ဝင်မလာအောင် ကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆတွေဟာ လုံး၀ မှားယွင်းပါတယ်။ ကာကွယ်တားဆီးဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက လက်ကို မကြာခဏ ဆေးပေးတာနဲ့ လူများရာနေရာတွေကို ရှောင်ရှားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိ ရှိပြီးသား တုပ်ကွေးဆေးနဲ့ အဆုတ်ယောင်ဆေးတွေဟာ COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ကို ကုသပေးနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ယူဆချက်လည်း မမှန်ပါဘူး။ COVID-19 ကို ကုသပေးနိုင်မယ့်ဆေးတွေ၊ ကာကွယ်ဆေးတွေ လက်ရှိမှာ မရှိပါဘူး။

၇။ ပူပြင်းတဲ့ရာသီဥတုက ဗိုင်းရပ်စ်ကို တားဆီးနိုင်လား?

တုပ်ကွေးတို့ အဖျားတို့ဟာ အေးတဲ့အခြေအနေတွေမှာ ပိုမိုပြန့်နှံ့လွယ်ပေမယ့် ရာသီဥတုပူပြင်းလို့ လုံး၀ မကူးစက်တော့ဘူးဆိုတာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ COVID-19 ကူးစက်မှုဟာ အပူချိန်အပြောင်းအလဲအပေါ်မှာ မှီခိုနေတယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားမျိုးတွေကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက မတွေ့ရသေးပါဘူး။

Ref: Medical News Today