ဇြန္ ၉ ၊ ၂၀၁၆
ေအးထြန္း ရွာေဖြတင္ဆက္သည္။
. 
အပင္အျမင့္ေတြေပၚမွာ ေနထုိင္ေလ့ရွိတဲ့ Jumping Spider ပင့္ကူေတြဟာ အျခားပင့္ကူေတြလုိ ပင့္ကူမွ်င္အိမ္ ေဆာက္ၿပီး လာေရာက္ကပ္တြယ္တဲ့ သားေကာင္ကုိ ဖမ္းစားတာ မဟုတ္ပါဘူး။
.
သူတုိ႔က သားေကာင္ကုိ ခုန္အုပ္ၿပီးဖမ္းစားတာပါ။
.
ဒီပင့္ကူေတြရဲ႕ ခုန္ႏုိင္စြမ္းအား ဘယ္ေလာက္ရွိလဲဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ခႏၶာကုိယ္အလွ်ားထက္ အဆ ၄၀ ပုိေဝးတဲ့ ေနရာထိေရာက္ေအာင္ တစ္ခ်က္တည္းနဲ႔ ခုန္ႏုိင္တာပါ။ အျမင့္ကေန လွမ္းခုန္ဖမ္းတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေျမျပင္ကုိ မေတာ္တဆက်ေသသြားမွာ စုိးရိမ္စရာပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔က ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ထင္ထားတာထက္ ပုိလည္ပါတယ္။ မခုန္ခင္ကတည္းက အသက္ကယ္ ပုိးႀကိဳးမွ်င္ကုိ ခႏၶာကုိယ္မွာ ပတ္ၿပီးမွ ခုန္တာပါ။
(The Jumping Spider By Alice B. McGinty , Pg . 4)
.
သူတုိ႔ရဲ႕ Jumping Skill ကုိ ျမင္သာေအာင္ လူတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာမယ္ဆုိ ဒါဟာ အရပ္၆ေပရွိတဲ့ လူက တစ္ခ်က္တည္းနဲ႔ ေပ ၂၄၀ အေဝးကုိ ေရာက္သြားေအာင္ ခုန္လုိက္တဲ့ သေဘာပါပဲ။
.
တစ္ခ်ဳိ႕ မ်ဳိးစိတ္ေတြဆုိ ခုန္ႏုိင္စြမ္းအားက သူတုိ႔ ခႏၶာကုိယ္အလွ်ားထက္ အဆ ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိပါသတဲ့ ။
(101 Amazing Facts about Spiders and other arachnids By Jack Goldstein : Record Breakers , No. 5)
.
ဒါ႔အျပင္သူတုိ႔ရဲ႕ မ်က္စိဟာ ၃၆၀ ဒီဂရီကုိ ေထာက္လွမ္းႏုိင္ပါတယ္။ ဆုိလုိတာက တစ္ခ်ိန္ထဲမွာ ေရွ႕ေကာ၊ေဘးေကာ၊ ေနာက္ေကာ ေထာက္လွမ္းႏုိင္ပါတယ္။
(The Eye in History By Frank Joseph Goes , Pg. 65)
. 
ပံုေအာက္ဆံုးမွာ ပုရြက္ဆိတ္ဘယ္ႏွစ္ေကာင္ ျမင္ပါသလဲ။
.
တကယ္ေတာ့ သစ္ရြက္ေအာက္က အေကာင္ဟာ ပုရြက္ဆိတ္မဟုတ္ပါဘူး။
.
Ant-Mimic Jumping Spider မ်ဳိးစိတ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။
.
သူဟာ ပုရြက္ဆိတ္ေတြကုိ စားဖုိ႔ ပုရြက္ဆိတ္ေတြ သူ႔ကုိပင့္ကူလုိ႔ သတိမထားမိေအာင္ ပုရြက္ဆိတ္ ဟန္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
.
ဒီ ပင့္ကူမွာ ေျခ ၈ေခ်ာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုရြက္ဆိတ္မွာကေျခ ၆ေခ်ာင္းပဲ ပါပါတယ္။ ဒီေတာ့ ပင့္ကူက သူ႔ေျခ၂ေခ်ာင္းကုိ ဦးေခါင္းေရွ႕ကုိ ဆန္႔ထုတ္လုိက္ၿပီး ပုရြက္ဆိတ္ေတြရဲ႕ ဦးမွ်င္၂ခုဟန္ ဟန္ေဆာင္ ဖန္တီးထားတာပါ။
(Jumping Spiders: Gold-Medal Stalkers By Sandra Markle , Pg. 16)
Category: သုတ၊ရသႏွင့္အေထြေထြ
ေဆာင္းပါမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ား။ ဝထၳဳမ်ား၊ ဗဟုသုတ ျဖစ္ဖြယ္ရာမ်ား စသျဖင့္
-
Jumping Spider ပင့္ကူတုိ႔၏ စြမ္းရည္ ႏွင့္ ပရိယာယ္
-
လက္ေ၀ွ႔ေက်ာ္ မုိဟာမက္အလီ၏ စ်ာပနကုိ ၎၏ ဇာတိၿမိဳ႕တြင္ ျပဳလုပ္မည္
ဇြန္ ၅၊ ၂၀၁၆
M-Media
– ေသာၾကာေန႔က ကြယ္လြန္သြားခဲ့တဲ့ ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံေဟာင္း လက္ေ၀ွ႔ေက်ာ္ မုိဟာမက္အလီရဲ႕ စ်ာပနအခမ္အနားကုိ သူေမြးဖြားရာ ကန္တာကီျပည္နယ္ လူး၀စ္ဗီလီၿမိဳ႕မွာ က်င္းပသြားမွာျဖစ္ၿပီး တစ္ကမၻာလံုးက သူ႕ကုိခ်စ္တဲ့ ပရိတ္သတ္ေတြအားလံုးကုိ ဖိတ္ၾကားတယ္လုိ႔ က်န္ရစ္သူ မိသားစုက ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။
လွည့္လည္မႈေတြပါ၀င္မယ့္ အဲဒီအခမ္းအနားကုိ လာမယ့္တစ္ပတ္ ေသာၾကာေန႔မွာ ျပဳလုပ္မွာျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း ဘီလ္ ကလင္တန္က လက္ေ၀ွ႔ေက်ာ္ႀကီးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခ်ီးက်ဴစကားေျပာသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
အသက္ ၇၄ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ မုိဟာမက္အလီဟာ ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံ ၃ ႀကိမ္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးသူျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာ ခံစားခဲ့ရတဲ့ ပါကင္ဆန္ေရာဂါရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တဲ့ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းဆုိင္ရာ ေရာဂါကုိ ခံစားရၿပီးတဲ့ေနာက္ အရီဇုိးနားျပည္နယ္၊ ဖီးနစ္ၿမိဳ႕က ေဆး႐ံုမွာ ကြယ္လြန္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ႐ုပ္ကလပ္ကုိ လာမယ့္ ၂ ရက္အတြင္း ကန္တာကီကုိ ယူေဆာင္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
မိသားစုနဲ႔ ေဆြမ်ိဳးေတြပါ၀င္မယ့္ သီးသန္႔ စ်ာပနအခမ္းအနားကုိေတာ့ ၾကာသာပေတးေန႔မွာ က်င္းပျပဳလုပ္မွာျဖစ္ၿပီး ေသာၾကာေန႔မွာလည္း မုိဟာမက္အလီရဲ႕အိမ္မွာ မိသားစုေတြက စုေပါင္းကာ ၀တ္ျပဳ ဆုေတာင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ ႐ုပ္ကလပ္ကုိ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အဓိကလမ္းမေတြမွာ လွည့္လည္သြားဖုိ႔ အစီအစဥ္ ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး ဘာသာေပါင္းစံု ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းမႈကုိ လူ ၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ဆန္႔မယ့္ KFC Yum စင္တာမွာ ျပဳလုပ္သြားမွာျဖစ္ၿပီး အလီရဲ႕ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈအတုိင္း အဲဒီ ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းမႈကုိ ေရွ႕ေဆာင္အီမာမ္တစ္ပါးက ဦးေဆာင္သြားမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ က်န္ရစ္သူ မိသားစုက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ႐ုပ္ကလပ္ကုိ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွာ သူေမြးဖြားခဲ့တဲ့ လူး၀စ္ဗီလီၿမိဳ႕က Cave Hill သုႆာန္မွာ အစၥလာမ့္ဓေလ့ထံုးတမ္းနဲ႔အညီ ျမႇဳပ္ႏွံသြားမွာပါ။
လက္ေ၀ွ႔သမုိင္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ဆံုးကစားသမားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရၿပီး၊ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာလည္း မွန္ရာကုိ မေၾကာက္မရြံ႕ေျပာဆုိတတ္မႈေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလံုးက ေလးစားရတဲ့ မုိဟာမက္အလီ ကြယ္လြန္ေၾကာင္း သတင္းထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္မွာ ႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူေတြ အပါအ၀င္ ကမၻာတစ္၀ွမ္းလံုးက ၀မ္းနည္းေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကၿပီး ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳမႈေတြလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
လူး၀စ္ဗီလီၿမိဳ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမမွာေတာ့ ၀မ္းနည္းျခင္းအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ အလံတုိင္ေတြကုိ တစ္၀က္စီ လႊင့္ထူထားခဲ့ၾကၿပီး အေမရိကန္ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းက ေထာင္ေသာင္းခ်ီတဲ့ ျပည္သူေတြကလည္း မုိဟာမက္အလီစင္တာအျဖစ္ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ သူ႕ရဲ႕ ငယ္ဘ၀အိမ္ကုိသြားေရာက္ ဂါရ၀ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။
Ref: BBC
-
ကမၻာ့ဟဲဗီး၀ိတ္ ခ်န္ပီယံေဟာင္း မိုဟာမက္အလီ (၇၄)ႏွစ္ ကြယ္လြန္
ဇြန္ ၄၊ ၂၀၁၆
M-Media
.
ကမာၻ႕လက္ေ၀ွ႔ခ်န္ပီယံ ၃ ႀကိမ္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ လက္ေ၀ွ႔ေက်ာ္ မိုဟာမက္အလီဟာ အသက္႐ႉလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဖီးနစ္ျမိဳ႕ ေဆးရံုတြင္ ကုသမႈ ခံေနရမွ ဒီကေန႔မွာ ကြယ္လြန္သြားျပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
.
၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သူဟာ အဆုတ္ေယာင္ေရာဂါ ခံစားခဲ့ရကာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဆီးလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေၾကာင့္ ေဆး႐ုံတက္ေရာက္ ကုသမႈေတြ ခံယူခဲ့ရပါတယ္။
.
အမည္ေျပာင္ The Greatest နဲ႔ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ မုိဟာမက္အလီဟာ ၎ရဲ႕ လက္ေ၀ွ႔သက္တမ္းမွာ ကမၻာ့ခ်န္ပီယံ ၃ ႀကိမ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၅၆ ပြဲ အႏုိင္ရကာ ၅ ပြဲသာ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ လက္ေ၀ွ႕ေလာကကေန အနားယူခဲ့ပါတယ္။ အလီဟာ ၎ရဲ႕ လက္ေ၀ွ႕စြမ္းရည္ေၾကာင့္သာမက ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈအတြက္လည္း ေက်ာ္ၾကားသူျဖစ္ပါတယ္။လက္ေ၀ွ႔သမားမ်ားမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ပါကင္ဆန္ေရာဂါကုိ အလီဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာခံစားခဲ့ရၿပီး အဲဒီေရာဂါ ခံစားေနရသူေတြကုိ ကူညီေထာက္ပံ့ႏုိင္ေရးအတြက္ ပရဟိတအသင္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Muhammad Ali Parkinson စင္တာကုိ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္
ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း
—————–
ငယ္နာမည္မွာ ကက္စီးယက္စ္ကေလး ျဖစ္ျပီး ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ကန္တာကီ ျပည္နယ္၊ လူ၀ီေဗးလ္ၿမိဳ႕တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ပါသည္။
.
ကက္စီးယက္စ္ကေလး၏ အေပ်ာ္တမ္းလက္ေ၀ွ႕သမားဘ၀တြင္ ကန္တာကီ ေရႊလက္အိတ္ ခ်န္ပီယံ (၆)ႀကိမ္၊ အေမရိကန္ ေရႊလက္အိတ္ ခ်န္ပီယံ (၂) ႀကိမ္၊ အေပ်ာ္တမ္းလက္ေ၀ွ႔ခ်န္ပီယံ တစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ အီတလီႏုိင္ငံ ေရာမၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပျပဳလုပ္သည့္ ေႏြရာသီ အုိလံပစ္တြင္ လုိက္ဟဲဗီး၀ိတ္တန္း လက္ေ၀ွ႔ၿပိဳင္ပြဲြတြင္ ေရႊတံဆိပ္တစ္ႀကိမ္၊ စသျဖင့္ ဆုတံဆိပ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာရရွိခဲ့သည္။
.
ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံ ဆန္နီ လစ္စတန္(Sonny Liston)ကုိ ၁၉၆၄ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ စိန္ေခၚထိုးသတ္အႏိုင္ရျပီး ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ ကက္စီးယက္စ္ကေလးမွာ အသက္(၂၂)ႏွစ္သာ ရိွေသးသည္။
.
ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံျဖစ္ၿပီးေနာက္ ကေလးသည္ အစၥလာမ္သာသနာသုိ႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ျပိး သူ၏ အမည္ကုိလည္း မိုဟာမက္အလီ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။
.
၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္စစ္တပ္သုိ႔ ၀င္ေရာက္အမႈထမ္းရန္ ျငင္းဆုိမႈေၾကာင့္ ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံဘြဲ႕ကုိ ရုပ္သိမ္းခံခဲ့ရသည္။ လက္ေ၀ွ႕ထုိးသတ္ခြင္ လုိင္စင္ပိတ္သိမ္းခံရၿပီး လက္ေ၀ွ႔ထုိးသတ္ခြင့္ကုိ ၅ႏွစ္ ရပ္နားခံခဲ့ရသည္။
.
လက္ေဝွ႕ထိုးခြင့္လိုင္စင္ျပ၇ျပိး ၁၉၇၀ခုႏွစ္ တြင္ လက္ေဝွ႕ ထိုးသတ္ခြင့္လိုင္စင္ ျပန္လည္ရရိွသည္။
.
၁၉၇၄ ေအာက္တုိဘာ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ထုိစဥ္က ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံ ေဂ်ာ့ဂ်္ ဖုိမန္(George Foreman)ကို အလဲထုိး အႏုိင္ယူႏုိင္ခဲ့ကာ ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံဘြဲ႕ကုိ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပန္လည္ ဆြတ္ခူးႏုိင္ခဲ့သည္။
.
၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ လက္ေ၀ွ႔ေက်ာ္ လီယြန္ စပင့္(Leon Spinks) ႏွင့္ ထုိးသတ္ရာတြင္ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့ၿပီး ဟဲဗီး၀ိတ္ ခ်န္ပီယံဘြဲ႕ကုိ လက္လႊတ္ခဲ့ရေသာ္လည္း ထုိႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ လီယြန္စပင့္ႏွင့္ မေၾကပြဲ ျပန္လည္ထုိးသတ္ခဲ့ရာ အလီမွ အႏုိင္ရရွိခဲ့ကာ ဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံဘြဲ႕ကုိ သံုးႀကိမ္ဆြတ္ခူးႏုိင္သည့္ ပထမဦးဆံုး လက္ေ၀ွ႔သမား ျဖစ္လာခဲ့သည္။
၁၉၇၉ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လတြင္ အလီသည္ လက္ေ၀ွ႔ေလာကမွ အနားယူလုိက္ၿပီဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မၾကာမီပင္ လက္ေ၀ွ႔ႀကိဳး၀ုိင္းအတြင္းသုိ႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာခဲ့ကာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္မွ လက္ေ၀ွ႔ေလာကမွ အၿပီးတုိင္ အနားယူခဲ့သည္။
.
မိုဟာမက္အလီ သည္ ဟဲဗီး၀ိတ္လက္ေ၀ွ႕သမုိင္း၏ ေရႊေခတ္ဟု ေခၚေ၀ၚသည့္ သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက ထိပ္တန္းဟဲဗီး၀ိတ္ခ်န္ပီယံမ်ားကုိ အႏုိင္ယူႏုိင္ခဲ့သည္။ ရင္းမဂၢဇင္း(Ring Magazine) ၏ “တစ္ႏွစ္တာအေကာင္းဆံုးလက္ေ၀ွ႕သမား” (Fighter of the Year) အျဖစ္ အျခားလက္ေ၀ွ႕သမားမ်ားထက္ အႀကိမ္မ်ားစြာ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ ထုိ မဂၢဇင္းကပင္ ေရြးခ်ယ္ေသာ “တစ္ႏွစ္တာ အေကာင္းဆံုးလက္ေ၀ွ႔ပြဲ” (Fight of the Year) တြင္လည္း အလီမွာ အျခားသူမ်ားထက္ အႀကိမ္မ်ားစြာ ေဖာ္ျပခံခဲ့ရသည္။ ၎အျပင္ အလီမွာ ႏုိင္ငံတကာလက္ေ၀ွ႔အေက်ာ္အေမာ္မ်ား Hall of fame တြင္ ပါ၀င္ျပီး Sports Illustrated မဂၢဇင္း၏ “တစ္ႏွစ္တာအေကာင္းဆံုး အားကစားသမား” စာရင္းတြင္ပါ၀င္သည့္ လက္ေ၀ွ႔သမားသံုးဦးအနက္မွ တစ္ဦးျဖစ္သည္။မုဟမၼဒ္ အလီ (ခ) ကက္စီးယက္စ္ ကေလး အေၾကာင္း အေသးစိတ္ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/13732 -
ရမႆြာန္လျမတ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မြတ္စ္လင္မ္ မဟုတ္သူတို႔ လူသိနည္းေသာ အေၾကာင္း ၉ ရပ္
ဇြန္ ၆ ၊ ၂၀၁၆
M-Mediaကမာၻတစ္၀ွန္း ဇြန္လ ၆ ရက္ေန႔မွာ စတင္ေတာ့မယ့္ ရမႆြာန္လျမတ္ကာလအတြင္း အသင္တို႔ရဲ႕ မြတ္စ္လင္မ္မိတ္ေဆြေတြ၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက အသင္တို႔နဲ႔ ေန႔လည္စာအတူစားဖို႔ ယဥ္ေက်းစြာ ျငင္းဆိုေလ့ရိွၿပီး သူတို႔ရဲ႕ အသြင္တူအသုိင္း အ၀ိုင္းဖက္ ျပန္လွည့္ၾကတာမ်ဳိးကို သတိထားမိၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားစြာအတြက္ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရိွန္ျမွင့္တင္တဲ့အခ်ိန္အခါ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ။ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျခင္းေ၀ဒနာ ခံစားရယံုသက္သက္ဆိုတာထက္ မ်ားစြာ အဓိပၸာယ္ရိွေနပါတယ္။
၁။ ဥပုသ္သီလအားျဖင့္ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပံုရိပ္ေကာင္းကို ေဖာ္ေဆာင္မႈ
————————————————————————
(ဓာတ္ပံု – Juanmonino via Getty Images ) ရမႆြာန္လျမတ္ဟာ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာပံုရိပ္ေကာင္းကို ပံုေဖာ္ေပးရာ၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ျမွင့္တင္ေပးရာ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း မြတ္စ္လင္မ္မ်ားစြာမွ ႀကံဳဆံုခံစားႏိုင္ၾကပါတယ္။ မြတ္စ္လင္မ္လူထုေရးရာေကာင္စီအဖြဲ႕၀င္ Marwa Abdelghani က ဒီလိုေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“အက်င့္ဆိုးေတြကေန ထိန္းသိမ္းေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းက စိတ္ေအးခ်မ္းမႈကို ျဖစ္ထြန္းေစပါတယ္။ ဒီစိတ္ေအးခ်မ္းမႈက လႊမ္းမိုးဖံုးအုပ္ထားတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြကင္းရွင္းစြာနဲ႔ ေၾကာင္းက်ဳိးက်က်၊ ၾကည္ၾကည္လင္လင္ စဥ္းစားေတြးေတာႏိုင္စြမ္းကို ေပးပါတယ္။ ဒီအခ်က္က ေဒါသ သို႔မဟုတ္ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့မႈကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ဘ၀နစ္နာေၾကကြဲမႈေတြအေပၚ အခ်ိန္ကုန္လြန္ေနျခင္းအစား အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ေကာင္းက်ဳိးတရားမ်ားကို ရရိွလာေစပါတယ္။ ရမႆြာန္လျမတ္ဟာ ခြင့္လႊတ္ဖို႔၊ ဥေပကၡာတရားလက္ကိုင္ထားဖို႔၊ အေရးအႀကီးဆံုးအရာအေပၚ အာရံုစိုက္ႏိုင္ဖို႔ အခြင့္အခါေကာင္းတစ္ရပ္ပါ”။
.
၂။ အတင္းအဖ်င္း၊ မုသားႏွင့္ အက်င့္ဆိုးမ်ားကိုပါ ေရွာင္ၾကဥ္ရမႈ
———————————————————————
(ဓာတ္ပံု – Pete Turner via Getty Images ) ရမႆြာန္လျမတ္ခ်ိန္ခါအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေနနဲ႔ အစားအေသာက္၊ ေမထုန္မွီ၀ဲျခင္းမ်ားကိုသာ ေရွာင္ၾကဥ္ရတာမဟုတ္ပါဘူး။ လိမ္ညာေျပာဆိုျခင္း၊ က်ိန္ဆဲျခင္း၊ အတင္းအဖ်င္းဆုိျခင္း၊ အျငင္းပြားျခင္းနဲ႔ အျခား အက်င့္ဆိုးမွန္သမွ်မွလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ၾကရပါတယ္။ Saeed Saeed က The National မွာ ဒီလို ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“ဥပုသ္သီလက ခႏၶာဓာတ္စာျဖစ္တဲ့ ေရနဲ႔အစားအေသာက္ေတြကို စြန္႔လႊတ္ေစယံုမွ်သာ မဟုတ္ပါဘူး။ မဖြယ္မရာေျပာဆိုခ်က္၊ အျငင္းအခံု၊ သတိလက္လြတ္ျပဳမူတာ၊ ပ်က္လိုဖ်က္ဆီးအက်င့္အမူေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းဆိုတဲ့ အတၱတိုက္ပြဲႀကီးလည္း မလြဲမေသြ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဥပုသ္သီလရဲ႕ အဓိကဦးတည္ခ်က္ကေတာ့ ဖန္ဆင္းရွင္အေပၚ အၾကြင္းမဲ့နာခံမႈကို သက္ေသျပဖို႔ (နဲ႔) နာမ္ပိုင္းအခင္းအက်င္းအေပၚမွာ စိတ္အာရံုကို စူးစိုက္ထားရိွဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္”။
၃။ အစၥလာမ့္ျမစ္ဖ်ားမ်ားကို ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေစသည့္ လျမတ္
——————————————————-
(ဓာတ္ပံု – Ammar Awad / Reuters) ရမႆြာန္လေႏွာင္းပိုင္းမွာ လုိင္းလသုလ္ကဒရ္ လို႔ေခၚဆိုတဲ့ ညဥ့္ျမတ္ က်ေရာက္ေလ့ရိွပါတယ္။ ဒီညဥ့္ျမတ္ဟာ တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္(ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမဂၤလာမ်ား ခေညာင္းပါေစ)ထံ က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ စတင္ ထုတ္ျပန္ပို႔ခ်ေပးခံရတဲ့ညဥ့္ကို ဂုဏ္ျပဳထင္ရွားေစျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေန႔ရက္ညဥ့္ျမတ္မွာ ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းျခင္းက လေပါင္းတစ္ေထာင္၀တ္ျပဳဆုေတာင္းျခင္းထက္ သာျမတ္ေၾကာင္း မြတ္စ္လင္မ္တို႔ ယံုၾကည္ထားပါတယ္။
၄။ ကုရ္အာန္၏လ ဟု အမည္တြင္ျခင္း
————————————–
(ဓာတ္ပံု – selimaksan via Getty Images ) ရမႆြာန္လျမတ္ကို ကုရ္အာန္ရဲ႕လ လို႔ ရည္ညႊန္းေျပာဆိုေလ့ရိွၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီအခ်ိန္ကာလအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေနနဲ႔ က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ကို မိမိတို႔ တတ္စြမ္းသေလာက္ ဖတ္ရြတ္သရဇၥ်ာယ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေလ့ရိွၾကလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားမွာ ညစဥ္ညတိုင္း (၀တ္ျပဳမႈမ်ားထဲ) ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ရဲ႕ အပံုသံုးဆယ္ပံုတစ္ပံုကို ဖတ္ရြတ္ေလ့ရိွၾကပါတယ္။
၅။ ဥပုသ္သီလတာ၀န္မွ ျခြင္းခ်က္ရိွသူမ်ား
————————————————-
(ဓာတ္ပံု – boggy22 via Getty Images ) ဥပုသ္သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းက အစၥလာမ့္မ႑ိဳင္ႀကီးငါးရပ္ထဲ ပါ၀င္ေသာ္ျငား ကေလးသူငယ္ေတြ၊ နာမက်န္းသူေ၀ဒနာသည္ေတြ၊ အိုမင္းမစြမ္းသူေတြ၊ ပဋိသေႏၶလြယ္ပိုးထားရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ႏို႔တိုက္ေကၽြးေနရတဲ့ မီးေနသည္ေတြ၊ ရာသီပန္းပြင့္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ခရီးသည္ေတြအဖို႔ ဥပုသ္သီလေစာင့္ထိန္းဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဥပုသ္ေစာင့္ထိန္းဖို႔ တတ္စြမ္းႏိုင္ေသာ္လည္း (အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္) လက္လႊတ္သြားရသူမ်ားက လက္လႊတ္သြားရတဲ့ရက္အေရအတြက္ကို ျပန္လည္ျဖည့္စြက္ေစာင့္ထိန္းျခင္းနဲ႔ျဖစ္ေစ၊ ဖစ္ဒယဟ္ ေပးေ
ဆာင္ျခင္းနဲ႔ျဖစ္ေစ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရိွပါတယ္။ ဖစ္ဒယဟ္ ဆိုတာ လႊတ္သြားတဲ့ရက္အေရအတြက္နဲ႔အညီ ဆင္းရဲခ်ဳိ႕တဲ့ငတ္မြတ္သူတစ္ဦးကို ေကၽြးေမြးေပးကမ္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။၆။ အလြန္အကၽြံစားေသာက္မႈကို အားမေပးျခင္း
—————————————————–
(ဓာတ္ပံု – Karam Miri via Getty Images ) တစ္ေန႔တာ ဥပုသ္သီလ မေစာင့္ထိန္းမီ (နဲ႔) ဥပုသ္လႊတ္ခ်ိန္ေတြမွာ အလြန္အကၽြံ စားေသာက္တတ္သူအခ်ဳိ႕ ရိွၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရမႆြာန္လရဲ႕အႏွစ္သာရကို မထိခိုက္ေစေအာင္ (အဲ့ဒီအခ်ိန္ေတြမွာ) က်န္းမာေစတဲ့ အစာေရစာ အနည္းအက်ဥ္းသာ စားေသာက္ၾကဖို႔ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားစြာက အားေပးလက္ခံၾကပါတယ္။ Abdelghani က ဒီလို ေရးသားထားပါတယ္။
“ေလာကီပစၥည္းမ်ားနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕အတၱကို အမ်ားအျပား အစာေကၽြးျခင္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔လိုအပ္တဲ့ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို လက္လႊတ္ဆံုးရံႈးသြားေစမယ့္အျပင္၊ ဆႏၵမွန္သမွ် ျဖည့္လိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိးကိုလည္း ရသြားေစပါတယ္”။
က်န္းမာေရးရႈေထာင့္အရ သၾကားဓာတ္မ်ားျပားတဲ့အစာ၊ အေၾကာ္အေလွာ္စာေတြကို အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ စားသံုးဖို႔၊ အဲ့ဒီအစားအစာေတြအစား အစာေခ်ဖ်က္ျခင္းေႏွးေကြးေစမယ့္ ဘာလီ၊ ဂ်ဳံ၊ ေျပာင္းဆန္နဲ႔ ပဲနီေလးတို႔ကို ေရြးခ်ယ္စားသံုးၾကဖုိ႔ အႀကံျပဳတိုက္တြန္းခ်က္မ်ားလည္း ရိွပါတယ္။
၇။ ဥပုသ္သီလေစာင့္ထိန္းမႈကေပးေသာ က်န္းမာေရးေကာင္းက်ဳိး
———————————————————–
(ဓာတ္ပံု – Mariemlulu via Getty Images ) ရမႆြာန္ တစ္လတာလံုး ဥပုသ္သီလေစာင့္ထိန္းတဲ့ အခ်ဳိ႕မြတ္စ္လင္မ္မ်ားထံမွာ က်န္းမာေရးေကာင္းက်ဳိးေတြ ျဖစ္ထြန္းလာမႈကို ခံစားၾကရပါတယ္။ NHS ရဲ႕အစီရင္ခံစာအရ ရမႆြာန္တစ္လတာ ဥပုသ္သီလေစာင့္ထိန္းမႈဟာ ဦးေႏွာက္ထဲက endorphin ဓာတ္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿပီး စိတ္သက္သာမႈကို တိုးျမွင့္ေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။
“အဆိပ္သင့္ဓာတ္ျပဳပစၥည္းဖယ္ရွားမႈျဖစ္စဥ္ detoxification process တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕အဆီထဲ ကိန္းေအာင္းေနတဲ့ ဘက္တီးရီးယားထြက္အဆိပ္ပစၥည္းမွန္သမွ် ၿပိဳကြဲၿပီး ဖယ္ထုတ္ခံလိုက္ရလို႔ျဖစ္ပါတယ္” ဆိုၿပီး ေအာ့စ္ဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ ေမ့ေဆးဆရာ၀န္ Dr. Razeen Mahroof က အဆိုပါအစီရင္ခံစာမွာ တင္ျပထားပါတယ္။
၈။ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းမႈ အရိွန္အဟုန္ျမင့္တက္လာျခင္း
———————————————-
(ဓာတ္ပံု – Ariel Skelley via Getty Images ) မိမိပိုင္ဆိုင္တဲ့ေငြေၾကးဥစၥာထဲက (အခ်ဳိးက်) လွဴဒါန္းရျခင္းဟာ အစၥလာမ့္အေျခခံမ႑ိဳင္ႀကီး တစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ မြတ္စ္လင္မ္ေတြဟာ တစ္ႏွစ္တာကာလအျခားလမ်ားထက္ ရမႆြာန္လထဲမွာ ဒီအလွဴဒါနကို ပိုမိုအေလးထား ျပဳက်င့္ေလ့ရိွၾကပါတယ္။
၉။ တန္ဖိုးထားတတ္ျခင္း
————————–
(ဓာတ္ပံု – Kevork Djansezian via Getty Images ) Abdelghani က ဒီလိုေရးသားထားပါတယ္။
“အဖိုးမတန္ဘူးလို႔ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္ျခင္းက ကၽြန္ေတာ့္ကို အိပ္ငိုက္ေစတယ္၊ ႏြမ္းလ်ပင္ပန္းေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီရင္းႏွီးမႈရဲ႕ အတုန္႔အလွည့္ကေတာ့ တကယ့္ကို ပီတိအျပည့္အ၀နဲ႔ ၾကည္ႏွဴးစရာေကာင္းလွပါတယ္”။
××××××××××××××
Ref : 9 Things You Probably Didn’t Know About Ramadan By Antonia Blumberg, Associate
Religion Editor ; Huffington Post
ဘာသာျပန္ – မင္းထြဋ္ေခါင္ -
လုပ္ငန္းခြင္သံုး ဓာတုေဗဒ – ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၁၉)
ဇြန္ ၃၊ ၂၀၁၆
M-Mediaရာဇာ တင္ဆက္သည္(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)
ေရနံသန္႔စင္စက္႐ံုတစ္ခု၏ ပံုရိပ္ – လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၀၀ ေက်ာ္က မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ဓာတုေဗဒဘာသာရပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စနစ္တက် ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္မႈေတြကေန ဒီေန႔ေခတ္ ကမၻာေပၚက လူတုိင္း၊ ႏုိင္ငံတုိင္းအတြက္ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီထုတ္လုပ္မႈက ထြက္ရွိတဲ့အရာဟာ ေရၿပီးရင္ လူ႕ဘ၀အတြက္ အလုိအပ္ဆံုး အရာေတြထဲက တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္းခံထားရပါတယ္။ အာရဘီလုိ နက္ဖ္တ္ (naft) လုိ႔ေခၚတဲ့ ေျမေအာက္က ေရနံစိမ္းအႏွစ္ေတြဟာ လူသားေတြအသံုးျပဳႏုိင္တဲ့ ပစၥည္းေပါင္း ၄၀၀၀ ေက်ာ္ ထုတ္ေပးႏုိင္မယ္လုိ႔ ဘယ္သူမွ မေတြးခဲ့ၾကပါဘူး။ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ေပါင္းခံမႈလုပ္ငန္းစဥ္ (distillation) မရွိဘဲနဲ႔ ေရနံစိမ္းကေန ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ယေန႔ သံုးေနတဲ့ ဓာတ္ဆီ၊ ေရနံဆီ၊ ႏုိင္လြန္ကတၱရာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ပလက္စတစ္ေတြကုိ ထုတ္လုပ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေပါင္းခံျခင္း (distillation) ဆုိတာ အရည္ေတြကုိ အပူခ်ိန္အမွတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ပါ၀င္ပစၥည္းေတြ ခြဲထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းကုိ မြတ္စလင္ဓာတုေဗဒပညာရွင္ေတြက ၈ ရာစုမွာ ပထမဆံုး ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့တာပါ။ ဒီေပါင္းခံမႈကုိ အသံုးျပဳၿပီး မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြ ပထမဆံုးထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ ပစၥည္းကေတာ့ အစားအစာေတြ၊ ေဖ်ာ္ရည္ေတြမွာ အနံ႔၊ အရသာ ထည့္လုိ႔ရတဲ့ ႏွင္းဆီရည္ (rose water) နဲ႔ လက္ေတြ႕အသံုးျပဳလုိ႔ရတဲ့ ဆီအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ုိင္ေတြကုိ ေပါင္းခံျခင္းအားျဖင့္လည္း အလ္ကုိေဟာစစ္စစ္ကုိ ရရွိေစၿပီး မြတ္စလင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈလက္ေအာက္မွာ ေနထုိင္တဲ့ ခရစ္ယာန္ေတြလုိ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မဟုတ္သူေတြက ဒီ အလ္ကုိေဟာကုိ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဂ်ာဘီရ္ အစ္ဗေန႔ ေဟယန္ (Jabir ibn Hayyan) ဆုိတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးဟာ ေပါင္းခံမႈလုပ္ငန္းစဥ္မွာ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳလုိ႔ရတဲ့ အေအးခံမႈနည္းလမ္းသစ္တစ္ခုကုိ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီနည္းလမ္းအသစ္ေၾကာင့္ ေပါင္းခံၿပီးသား အလ္ကုိေဟာနဲ႔ ေလ်ာ္ေတြကုိ အက္ဆစ္၊ ေဆး၀ါး၊ ေရေမႊး၊ မင္၊ အလ္ကုိေဟာနဲ႔ အျခားေသာ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ရာမွာ အသံုးျပဳႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အစၥလာမ္က မူးယစ္ေစတတ္တဲ့အရာေတြ မွီ၀ဲျခင္းကုိ တားျမစ္ထားတာေၾကာင့္ အလ္ကုိေဟာနဲ႔ မူးယစ္ေစတဲ့ ပစၥည္းေတြကုိ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြက ေသာက္သံုးျခင္းေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။
ဂ်ာဘီရ္ဟာ ေပါင္းေခ်ာင္ (alembic) ကုိ ၈ ရာစုမွာ ပထမဆံုးတီထြင္ခဲ့သူျဖစ္ၿပီး ဒီေန႔အထိ ဓာတုေဗဒဓာတ္ခြဲခန္းေတြမွာ အသံုးျပဳေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေပါင္းေခ်ာင္ဟာ အေအးခံလုိ႔ရၿပီး ေပါင္းခံမႈလုပ္ငန္းစဥ္မွာ လုိအပ္တဲ့ အရည္ေတြကုိ စုေဆာင္းေပးရမွာ အသံုး၀င္ခဲ့ပါတယ္။
‘alembic’ (ေပါင္းေခ်ာင္) ဆုိတဲ့စကားလံုးဟာ ဓာတုေဗဒအသံုးအႏႈန္းျဖစ္ၿပီး အာရဘီစကားလံုး ‘အလ္-အန္ဘစ္” (al-anbiq) က ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ‘အလ္-အန္ဘစ္’ ဆိုတာဟာ “ေပါင္းဖုိ၏ ထိပ္ပုိင္း” လုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ေပါင္းေခ်ာင္ဆုိတာ ဖန္အုိး ႏွစ္လံုးပါ၀င္ၿပီး ဖန္ႁပြန္တစ္ခုနဲ႔ ဆက္သြယ္ထားတဲ့ ကိရိယာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ုိင္နဲ႔ဆားကုိ ဆူပြက္ေစရာကေန မီးေလာင္လြယ္တဲ့ ေရေငြ႕ကုိ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး ဂ်ာဘီရ္က ဒီေပါင္းေခ်ာင္ကုိအသံုးျပဳၿပီး ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။ သူ႕ရဲ႕ ဓာတုေဗဒက်မ္းႀကီးထဲမွာ ဂ်ာဘီရ္က “ဆူပြက္ေနတဲ့ ၀ုိင္းနဲ႔ ဆားတုိ႔ေၾကာင့္ ေပါင္းေခ်ာင္ရဲ႕ အ၀မွာျဖစ္ေပၚလာတဲ့ မီးေတာက္၊ အဲဒါနဲ႔ဆင္တူတဲ့အရာေတြဟာ ထူးျခားတဲ့ ဂုဏ္သတၱိေတြရွိၿပီး အသံုး၀ယ္မယ္လုိ႔လည္းထင္ရပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီသိပၸံနယ္ပယ္ေတြမွာေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အေရးပါပါတယ္” လု႔ိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
အလ္ကုိေဟာရဲ႕ မီးေလာင္ႏုိင္တဲ့ဂုဏ္သတၱိကုိ ဂ်ာဘီရ္ရဲ႕လက္ထက္မွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးခ်ခဲ့ပါတယ္။ ၁၄ ရာစုက စစ္ေရးဆုိင္ရာ က်မ္းေတြမွာဆုိရင္ စစ္တပ္သံုး မီးတုတ္ေတြ ဖန္တီးရာမွာ ေပါင္းခံထားတဲ့ ႏွစ္ခ်ိဳ႕စပ်စ္၀ုိင္ကုိ အေရးပါတဲ့ ပါ၀င္ပစၥည္းအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီ ေပါင္းခံရည္ေတြဟာ မီးေလာင္လြယ္တာေၾကာင့္ သဲထဲမွာျမႇဳပ္ထားတဲ့ အုိးေတြထဲမွာ သိမ္းထားရမယ္ဆုိတဲ့ သတိေပးခ်က္ေတြကုိလည္း အဲဒီ လက္ေရးမူေတြမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
အလ္-ကင္ဒီကေတာ့ ေပါင္းခံတဲ့နည္းနဲ႔ ေရေမႊးထုတ္လုပ္ရာမွာ ေက်ာ္ၾကားၿပီး အဲဒီနည္းလမ္းေတြကုိ Book of the Chemistry of Perfume and Distillations (ေရေမႊးႏွင့္ ေပါင္းခံမႈဆုိင္ရာ ဓာတုေဗဒက်မ္း) ဆုိတဲ့ အမည္နဲ႔ က်မ္းႀကီးတစ္အုပ္ကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီက်မ္းႀကီးမွာ အလ္-ကင္ဒီဟာ ေပါင္းခံမႈလုပ္ငန္းစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေရဇလံုကုိ အသံုးျပဳကာ ၀ုိင္ေတြကေန အေရာင္ပါတဲ့ rose water (ႏွင္းဆီရည္) ကုိ ထုတ္လုပ္ႏုိင္တဲ့နည္း ပါ၀င္သလုိ ရွာလကာရည္ကုိ ေပါင္းခံၿပီး အေရာင္ပါတဲ့ ႏွင္းဆီရည္ကုိ ထုတ္လုပ္ႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းလည္း အဲဒီက်မ္းႀကီးထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၉၀၀ အရင္ တူနီးရွားက အစ္ဗေန႔ ဘာဒစ္ (Ibn Badis) ဆုိတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးဟာ ေငြသတၱဳျပားေတြကုိ ေပါင္းခံထားတဲ့၀ုိင္နဲ႔ မႈန္႔မႈန္ညက္ညက္ေက်ေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေငြမွင္နဲ႔ စာေရးသားလုိ႔ရတဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
“ေငြသတၱဳျပားကုိယူၿပီး ေပါင္းခံထားတဲ့၀ုိင္နဲ႔ ၃ ရက္ေလာက္ ေၾကသြားေအာင္ ႀကိတ္ေခ်ပါ။ ၿပီးရင္ အေျခာက္ခံၿပီး ေျမမႈန္႔လုိ အမႈန္႔ျဖစ္သြားေအာင္ ၀ုိင္နဲ႔ပဲ ထပ္မံႀကိတ္ေခ်ပါ။ ၿပီးရင္ေတာ့ ေရစင္ေအာင္ေဆးပါ” လုိ႔ ဘာဒစ္က သူ႕ရဲ႕ ေတြ႕ရွိမႈကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။
အစၥလာမ္မွာ အရက္ (အလ္ကုိေဟာ) ေသာက္သံုးျခင္းကုိ ‘ဟာရမ္’ (တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားသည့္အရာ) လုိ႔ သတ္မွတ္ထားၿပီး မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ေပါင္းခံမႈနည္းပညာနဲ႔ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္မႈဟာ အလ္ကုိေဟာရဲ႕ အက်ိဳးရွိၿပီး အႏၱရာယ္မျဖစ္ေစတဲ့ ျဒပ္ပစၥည္းေတြကုိ အသံုးခ်ဖုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေဖာ္ထုတ္မႈေၾကာင့္ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာနယ္ပယ္ကေန အလွကုန္နယ္ပယ္အထိ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ထုတ္ကုန္ေတြကုိ ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီအရင္က မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ဒီအားထုတ္မႈအမ်ားစုဟာ လက္ေတြ႕အသံုး၀င္ခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ သုေတသနေတြ၊ အျခားေသာ ယဥ္ေက်းမႈေတြကေန သူတုိ႔ ရွာမွီး ရယူခဲ့တဲ့ အသိပညာေတြနဲ႔လည္း မင္၊ အေရာင္တင္ဆီ၊ ဆုိဒါ၊ ဘိလပ္ေျမနဲ႔ ပုလဲတု (imitation pearl) ေတြကို ထုတ္လုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
အလ္-ရာဇီရဲ႕ On Alums and Salts ဆုိတဲ့ က်မ္းႀကီးမွာ corrosive sublimate လို႔ေခၚတဲ့ မာက်ဴးရစ္ ကလုိ႐ုိက္ (mercuric chloride) ဘယ္လိုရယူႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ နည္းလမ္းကုိ ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒါဟာ Synthetic Chemistry ရဲ႕ အစလုိ႔ သတ္မွတ္လုိ႔ရႏုိင္တဲ့ အေရးပါတဲ့ စမ္းသပ္ေဖာ္ထုတ္မႈေတြထဲက တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ မာက်ဴရီ (mercury) ကေန ကလုိ႐ုိက္ ထုတ္လုပ္ႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းနဲ႔အတူ ဒီ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကုိ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ပုိးသတ္ေဆးေတြမွာ အသံုးျပဳေနၾကၿပီး အျခားေသာ synthetic ပစၥည္းေတြ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္လည္း တြန္းအားျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ corrosive sublimate ကုိ ရွာေဖြေတြ႕ရွိတာနဲ႔ အျခားအရာေတြကို ကလုိရင္းထည့္ၿပီး သန္႔စင္ႏုိင္တာေတြဟာ ေျမေအာက္ထဲမွာရွိေနတဲ့ သတၱဳအက္စစ္ေတြ တူးေဖာ္ေရးကုိ အစပ်ိဳးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ corrosive sublimate ေတြကုိ ေဆး၀ါးေတြမွာ ေသြးတိတ္ေစတဲ့အရာ၊ လန္းဆန္းေစတဲ့အရာ၊ တုိက္စားတဲ့အရာနဲ႔ ပုိးသတ္ေပးတဲ့အရာေတြအျဖစ္ အေရးပါတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ အသံုးျပဳေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ကုန္ထုတ္ဓာတုနယ္ပယ္နဲ႔ ဓာတုေဗဒပစၥည္း အေျမာက္အမ်ားထုတ္လုပ္ႏုိင္တဲ့ နယ္ပယ္ေတြမွာ အလယ္ေခတ္ရဲ႕ ႀကီးက်ယ္တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြထဲက တစ္ခုကေတာ့ alunite (အလူမီနီယံ ပုိတက္စီယံ ဆာလ္ဖိတ္-KAl3(SO4)2(OH)6) ကုိ လူလုပ္လြင့္ျပယ္ေစတဲ့ နည္းလမ္းနဲ႔ aluminous ေက်ာက္တံုးေတြက ေက်ာက္ခ်ဥ္ (alum) ကုိ သီးသန္႔ခြဲထုတ္ႏုိင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ခ်ဥ္ကုိ စာရြက္ထုတ္လုပ္မႈ၊ အိမ္သုတ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ ထုတ္လုပ္မႈေတြမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္နဲ႔ ဟုိက္ဒ႐ုိကလုိရစ္တုိ႔လုိ အက္စစ္ေတြကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့သူကေတာ့ မြတ္စလင္ သိပၸံပညာရွင္ႀကီး ဂ်ာဘီရ္ ျဖစ္ပါတယ္။
(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)
(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္။)
