ဒီဇင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၅
M-Media
– ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ဘရာဇီးလ္ႏုိင္ငံ ရီယုိဒီဂ်ေန႐ုိးမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ Earth Summit ထိပ္သီးညီလာခံမွာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းျပႆနာကုိ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ကမၻာႀကီးက အသိအမွတ္ျပဳၿပီးေနာက္ပုိင္း ၂၃ ႏွစ္တာကာလအတြင္း ႐ုပ္ႂကြင္းေလာင္စာေတြကေန ကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈဟာ အက်ေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္က ႐ုပ္ႂကြင္းေလာင္စာသံုးစြဲမႈ၊ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မႈေတြကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ ကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈဟာ တန္ေပါင္း ၆.၁၃ ဘီလီယံရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းခဲ့ၾကၿပီး၊ ကုလရဲ႕ ရာသီဥတုဆုိင္ရာ ညီလာခံေတြ ၂၁ ႀကိမ္ေလာက္က်င္းပၿပီးတဲ့ ဒီကေန႔မွာလည္း ဒီကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈဟာ က်မသြားတဲ့အျပင္ တန္ေပါင္း ၁၀ ဘီလီယံေတာင္ ေက်ာ္လြန္လုိ႔ လာခဲ့ပါၿပီ။
ထုတ္လႊတ္မႈႏႈန္းဟာ ေႏွးေကြးတယ္လုိ႔ အခ်က္အလက္ေတြက ေဖာ္ျပေနေပမယ့္လည္း ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းျဖစ္တဲ့ ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ပမာဏဟာ ေလထုအတြင္းမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၈ သိန္းေလာက္က ရွိခဲ့တဲ့ ပမာဏထက္ အေတာ့္ကုိ မ်ားျပားေနပါၿပီ။
ဒါေၾကာင့္ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈကုိ ရပ္တန္႔ဖုိ႔အတြက္ သိပၸံပညာရွင္ေတြက အျခားနည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြခဲ့ၾကၿပီး geo-engineering လုိ႔ေခၚတဲ့ ကမၻာႀကီးရဲ႕ရာသီဥတုစနစ္ကုိ ႀကီးႀကီးမားမား ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္တဲ့နည္းလမ္းကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။
အလင္းမ်ား ျပန္ေစျခင္း
ကမၻာႀကီးကရရွိတဲ့ အပူအမ်ားဆံုးဟာ ေနကေန လာတာေၾကာင့္ geo-engineering နည္းလမ္းရဲ႕ အယူအဆေတြဟာ ဒီအပူေတြကုိ အာကသာထဲျပန္ေရာက္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ကုိ အေျခခံထားပါတယ္။
အဲဒီထဲက အုိက္ဒီယာတစ္ခုက ေကာင္းကင္မွာ ဆားပါတဲ့ေရေတြကို ျဖန္းျခင္းအားျဖင့္ တိမ္ေတြကုိ ပုိမုိေတာက္ပေစဖုိ႔ပါပဲ။ ဒီနည္းလမ္းက ဆားအမႈန္ေတြဟာ ေရစက္ေရေပါက္ေတြကုိ ပုိမုိသိပ္သည္းေစၿပီး၊ တိမ္ေတြကုိ အလင္းပုိျပန္ေစႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ ယူဆခ်က္ကုိ အေျခခံထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕မွာေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔အတြက္ ေလယာဥ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဒါမွမဟုတ္ မုိးေမွ်ာ္တာ၀ါ ရာနဲ႔ခ်ီၿပီး လုိအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိသာတဲ့ ထိေရာက္မႈမ်ိဳး ရွိမယ္ဆုိတာကုိ သက္ေသျပႏုိင္မယ့္ အေထာက္အထားေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။
ေနာက္ထပ္ ကုန္က်စားရိတ္မ်ားၿပီး အလုပ္ျဖစ္မယ္လုိ႔ တပ္အပ္မေျပာႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုက ေနေရာင္ျခည္ေတြ ကမၻာေပၚေရာက္ရွိလာမႈကုိ တားဆီးဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ အလင္းျပန္ေစဖုိ႔အတြက္ အာကာသထဲမွာ အလင္းျပန္မွန္ခ်ပ္ႀကီးေတြကုိ ထားရွိဖုိ႔ပါပဲ။
ဒီနည္းလမ္းကို အႀကံျပဳသူေတြက အလင္းျပန္မွန္ေတြဟာ ေနေရာင္ျခည္ရဲ႕ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ကုိသာ တားဆီးေပးႏုိင္မွာျဖစ္ၿပီး တစ္ခ်ပ္ကုိ စကြဲယားကီလုိမီတာ ၁.၅ သန္း အရြယ္အစားရွိရမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီအရြယ္အစားဟာ အေမရိကန္က Greenland ေဒသထက္ နည္းနည္းေလးသာ ေသးပါတယ္။ ဒီမွန္ခ်ပ္ကုိလည္း အမ်ားအျပား ဖန္တီးရမွာျဖစ္တာေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္ေလး အကုန္အက်မ်ားမယ့္ နည္းလမ္းတစ္ခုပါပဲ။
ျဖစ္ႏုိင္ဖြယ္ရာရွိတဲ့ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္က ပီနာတူဘုိမီးေတာင္ လႈပ္ခတ္မႈက ရရွိတဲ့ ယူဆခ်က္ပါပဲ။ အဲဒီလႈပ္ခတ္မႈအတြင္းမွာ ဆာလဖာဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ တန္ေပါင္း သန္း ၂၀ ေလာက္ ေလထဲေရာက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ႏွစ္ ၂၀ အၾကာမွာေတာ့ အဲဒီရလဒ္ေၾကာင့္ ကမၻာႀကီးမွာ ၀.၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ေလာက္ အပူခ်ိန္ေလ်ာ့က်ခဲ့ပါတယ္။
“ေလထုအေပၚပုိင္းကုိ ဆာလဖာဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ SO2 ေတြ ျဖန္းခဲ့မယ္ဆုိရင္ ကမၻာႀကီးကုိ ေအးေစႏုိင္မွာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆက္ၿပီး ျဖန္းေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကမၻာႀကီးကလည္း ဆက္ၿပီး ေအးေနမွာျဖစ္ၿပီး ဖန္လံုအိမ္ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈကုိလည္း ဖာေထးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ Science မဂၢဇင္းက အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ မာစီယာ မက္နတ္က ေျပာပါတယ္။
ဒီနည္းလမ္းရဲ႕ ျပႆနာတစ္ခုက SO2 ဟာ အုိဇုန္းအလြာကုိ ပ်က္ဆီးေစၿပီး ရလဒ္အေနနဲ႔ ေနကလာတဲ့ အႏၱရာယ္ရွိ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေတြကုိ တံခါးမရွိဓားမရွိ ၀င္လာေစႏုိင္တာပါပဲ။
ၿပီးေတာ့ ဆာလဖာဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ေတြဟာ ေလထုထဲမွာ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး ရွိေနႏုိင္တာေၾကာင့္ တစ္ခုခု လြဲေခ်ာ္တာမ်ိဳးရွိခဲ့ရင္ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ဖ်က္သိမ္းဖုိ႔ ခက္ခဲမွာပါပဲ။
“ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ေတြ ျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် သူတုိ႔ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ျမႇင့္တင္ရမွာျဖစ္ၿပီး၊ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈကုိ တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔အတြက္ geo-engineering နည္းလမ္းကုိလည္း ျမင့္တက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လုိပါတယ္” လို႔ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ လိဒ္တကၠသုိလ္က ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆုိင္ရာ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး geo-engineering နည္းလမ္းေတြရဲ႕ အလားအလာကို အကဲျဖတ္မႈ စီမံကိန္းမွာ အဓိက သုေတသနျပဳသူအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ပီယာ့စ္ ေဖာစတာက ဆုိပါတယ္။
ကာဘြန္ဖမ္းယူျခင္း
သမုဒၵရာေတြဟာ ေလထုထဲက ကာဘြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ေတြ စုပ္ယူမႈကုိၾကည့္ၿပီး သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ အျခားေသာ
နည္းလမ္းေတြကုိလည္း ရွာေဖြၾကပါတယ္။
နယူးဇီလန္က ပင္လယ္ျပင္ေတြမွာျပဳလုပ္တဲ့ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုမွာ သုေတသနပညာရွင္ေတြဟာ phytoplankton လုိ႔ေခၚတဲ့ ေရေပၚမွာေမ်ာပါသြားတတ္တဲ့ အပင္ေသးေသးေလးေတြျဖစ္လာေအာင္ သမုဒၵရာထဲကုိ သံဓာတ္ေတြ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။
ရလဒ္အေနနဲ႔ လုိခ်င္တဲ့အပင္ေတြ အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ ေပါက္လာခဲ့ၿပီး အာကာသကေနေတာင္ ျမင္ရတဲ့အထိ မ်ားျပားခဲ့ပါတယ္။
“သံဓာတ္ေကၽြးေမြးတဲ့ ဒီအပင္ေတြ ေရရွည္မွာ ကာဘြန္ဖယ္ရွားႏုိင္တဲ့ ပမာဏဟာ ႐ုပ္ႂကြင္းေလာင္စာကေန ကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈနဲ႔ႏႈိင္းယွဥ္လုိက္ရင္ မျဖစ္စေလာက္ေလးပါပဲ” လုိ႔ ၀ယ္လင္တန္ NIWA အဖြဲ႕က ေရေၾကာင္းဆုိင္ရာ ဇီ၀ဓာတု ပညာရွင္ျဖစ္သူ ေဒါက္တာ ကလစ္ဖ္ ေလာ က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ေျမၾသဇာ မ်ားမ်ားစားစားေကၽြးၿပီး ဒီအပင္ေတြကုိေမြးရင္ မရည္ရြယ္ဘဲျဖစ္လာမယ့္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြလည္း ရွိေနပါေသးတယ္”
ခ်က္ခ်င္း မေျဖရွင္းႏုိင္
ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈျပႆနာကုိ အလ်င္အျမန္ေျဖရွင္းႏုိင္မယ္ဆုိတာ ယံုၾကရေလာက္ေပမယ့္လည္း လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားတဲ့ ယူဆခ်က္ေတြဟာ ေရတုိနဲ႔ ေဒသတစ္ခုေလာက္အတြက္ အေျဖသာျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ေသာ ကိစၥေတြမွာ အေျခအေနက ပုိၿပီးဆုိးရြားသြားႏုိင္တဲ့ အလားအလာေတြ ရွိေနပါတယ္။
“ဒီနည္လမ္းေတြအားလံုးဟာ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ စိတ္ကူးယဥ္သာသာေလာက္သာ ရွိေနပါေသးတယ္။ လူေတြႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြရဲ႕ ပမာဏက ေတာ့္ေတာ့္ကုိ ေသးငယ္ပါေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ေကာက္ခ်က္ေတြထဲက တစ္ခုကေတာ့ ဒီနည္းလမ္းေတြကုိ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာဖုိ႔အတြက္ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီး အကုန္အက်လည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္ ဆုိတာပါပဲ” လုိ႔ ေဖာ္စတာက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
နည္းပညာသစ္ေတြဟာ အေရးပါေပမယ့္ သိပၸံပညာရွင္အမ်ားစုေတာ့ အဲဒီနည္းပညာေတြဟာ ကာဘြန္ထုတ္လႊတ္မႈ လ်ာ့ခ်ျခင္းမွာ အစားထုိးႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
