ဇန္န၀ါရီ ၇၊ ၂၀၁၇
M-Media
– ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေသာ က်ဴးဘားသို႔ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးတစ္ဦး ပထမဦးဆံုး ေျခခ်ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဒုတိယေျမာက္ ဂၽြန္ေပါလ္၏ ေရာက္ရိွမႈသည္ ဗာတီကန္ႏွင့္ က်ဴးဘားသမၼတ ဖီဒဲလ္ ကက္စ္ထရိုတို႔အၾကား နားလည္မႈရရိွျခင္း၏ရလဒ္ျဖစ္သည္။
ဖီဒဲလ္ ကက္စ္ထရို အာဏာရရိွစဥ္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ဘာသာေရးကို တားျမစ္ခဲ့သည္။ က်ဴးဘား၏ လူမ်ားစု ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္မ်ားက ရိုမန္ကက္သလစ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးအား စိတ္လႈပ္ရွားစြာျဖင့္ ႀကိဳဆိုၾကသည္။ ကက္စ္ထရိုအပါအ၀င္ ေသာင္းႏွင့္ခ်ီေသာ လူထုတို႔က ဟာဗားနား၌ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဦးေဆာင္ေသာ လူထုအစည္းအရံုးသုိ႔ တက္ေရာက္သည္။ ထိုအေတာအတြင္း အျခား က်ဴးဘားႏိုင္ငံသား အနည္းစုတို႔သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မွ ဘာသာေရးလိုက္ေလ်ာမႈအက်ဳိးကို မိမိတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖင့္ ခံစားရယူခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္ပင္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံက အစၥလာမ္သာသနာအား တိုးျမင့္လက္ခံလာျခင္း ျဖစ္ေပမည္။
အစၥလာမ္သာသနာသည္ က်ဴးဘား၌ အသံတိတ္စြာ ႀကီးထြားလာရာ မြတ္စ္လင္မ္ဦးေရ ၉၀၀၀ အထိ မ်ားျပားလာၿပီ ျဖစ္သည္။ သူတို႔သည္ က်ဴးဘားလူဦးေရ ၁၁.၃ သန္း၌ အလြန္ေသးငယ္လွသည့္ အစိပ္အပိုင္းတစ္ရပ္သာျဖစ္ေသာ္လည္း ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားအေစာပိုင္းကာလ တစ္ဒါဇင္ခန္႔မွ်သာရိွေသာ အေျခအေနႏွင့္ႏိႈင္းစာလွ်င္ ထင္ရွားလွသည့္ တိုးတက္လာမႈဟု ဆိုရေပမည္။
“ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ဘာသာေပါင္းစံုအတြက္ လမ္းဖြင့္ေပးလိုက္ၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ အစၥလာမ္သာသနာလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ႀကီးထြားလာမွာပါပဲ” ဟု အတၱလန္တာရိွ အီမိုရီတကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ႒ာန တြဲဖက္ပါေမာကၡ မိုက္ကယ္လီယိုအို၀င္စ္က ေျပာၾကားသည္။
က်ဴးဘားတြင္ အစၥလာမ့္အေမြခံမႈ မရိွခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဤကၽြန္းႏိုင္ငံ၏ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားအျပားမွာ ကူးေျပာင္းသက္၀င္လာၾကသူမ်ားသာျဖစ္၏။ သူတို႔သည္ မြတ္စ္လင္မ္လူမ်ားစုႏိုင္ငံမ်ားမွ လာေရာက္ၾကေသာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား၊ သံတမန္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေျပာဆိုၿပီးေနာက္ ယင္းသို႔ ကူးေျပာင္းသက္၀င္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္ဟု စပိန္ႏိုင္ငံ ဘာစီလိုနာအေျခစိုက္ ဓာတ္ပံုသတင္းေထာက္ Joan Alvado က ဆိုသည္။ အလ္ဗာဒုိသည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွစၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ဟာဗားနားႏွင့္ ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းရိွ က်ဴးဘားမြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ လူမႈဘ၀ကို ဓာတ္ပံုမွတ္တမ္းတင္သည္။ သူသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ေအာက္တိုဘာလဆန္းမွ ႏို၀င္ဘာလဆန္းအတြင္း က်ဴးဘားသုိ႔ တစ္ေက်ာ့ျပန္ေရာက္လာၿပီး သူ၏ အဆိုပါယဥ္ေက်းမႈငယ္ေလးအေပၚ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ၾကည့္သည္တြင္ သူ၏ မွတ္တမ္းတင္လုပ္ေဆာင္ခ်က္လက္ရာမ်ားကို ဤသို႔ေတြ႕ရပါမည္။
က်ဴးဘားႏိုင္ငံတြင္ ပထမဆံုးေမြးဖြားေသာ မြတ္စ္လင္မ္မိန္းကေလး ယာရီမာအား ဖခင္ျဖစ္သူ အလီ (၃၃ ႏွစ္)မွ အစၥလာမ့္၀တ္ျပဳဆုေတာင္းျခင္းကို သင္ၾကားေပးေနပံု။ အလီႏွင့္ဇနီးသည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အစၥလာမ္သို႔ ကူးေျပာင္းသက္၀င္ခဲ့သူမ်ားျဖစ္သည္။
အလ္ဗာဒိုမွ ဦးတည္စူးစမ္းသူမ်ားအနက္ အပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ အြတ္စမာန္း ရီယက္စ္သည္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္ အစၥလာမ္သို႔ ကူးေျပာင္းသက္၀င္သည္။ ဤသာသနာက သူအား လြတ္လပ္ျခင္းကို ပိုမိုခံစားရေစေၾကာင္း သူက ဆိုသည္။ ရီယက္စ္သည္ Camaguey ၿမိဳ႕လယ္အနီးတြင္ ေနထိုင္လ်က္ရိွသည္။ ထိုေနရာ၌ ေဒသခံမြတ္စ္လင္မ္မ်ားသည္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မ်ားက သီးသန္႔ေနအိမ္တစ္လံုးအတြင္း ခပ္ႏုပ္ႏုပ္ ၀တ္ျပဳေဆာင္တစ္ခုအား တည္ေထာင္ထားၾကသည္။
Pew Research Center ၏ အစီရင္ခံစာအရ အစၥလာမ္သည္ ကမာၻ႕အလ်င္ျမန္ဆံုးႀကီးထြားလာသည့္ သာသနာတစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး ၂၀၅၀ ခုႏွစ္တြင္ ကမာၻ႕မြတ္စ္လင္မ္လူဦးေရမွာ ၇၃ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေရာက္ရိွမည္ဟု ခန္႔မွန္းထားသည္။ သို႔ပင္သို႔ျငား ထိုအဆိုသည္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံသားတို႔၏အျမင္ႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းမရိွပါ။ “ဟာဗားနားၿမိဳ႕သားေတြအေနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္ က်ဴးဘားမိတ္ေဆြမ်ားပင္လွ်င္ ဒီမွာ မြတ္စ္လင္မ္ေတြ ရိွေနေၾကာင္း မသိရိွၾကပါဘူး” ဟု အလ္ဗာဒိုက ေျပာျပသည္။
ဟာဗားနားၿမိဳ႕ေတာ္ရိွ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္သစ္၌ ၀တ္ျပဳရန္စုရံုးေနၾကေသာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား။ ထိုဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အား က်ဴးဘားအစိုးရ၏ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်အစိုးရမွ လာေရာက္တည္ေဆာက္ေပးခဲ့ၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။
၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားအေစာပိုင္းကာလက က်ဴးဘားရိွ လက္တစ္ဆုပ္စာေသာ မြတ္စ္လင္မ္ၿမိဳ႕သားတို႔သည္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔၏ ဘာသာေရးႏွိပ္ကြပ္မႈကို အထိုက္အေလ်ာက္ ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ရသည္။ သူတို႔သည္ စုေ၀းက်င့္သံုးမႈ မျပဳဘဲ အမ်ားအားျဖင့္ မိမိဖာသာ ၀တ္ျပဳေလ့ရိွၾကသည္။ သူတို႔အား သာသနာ့ေရးရာ သင္ၾကားေပးႏိုင္သူ မရိွသေလာက္ နည္းပါးခဲ့သည္။ ယခုေသာ္ကား ၎တို႔ထံ၌ ေခါင္းေဆာင္၊ သင္ၾကားေပးသူဆရာမ်ား ရိွေနေလၿပီ။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လက ဟာဗားနားၿမိဳ႕တြင္ အေတာ္အတန္ႀကီးမားေသာ ၀တ္ျပဳေဆာင္ႀကီးကိုလည္း ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ယင္းဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီးတို႔အား မြတ္စ္လင္မ္ရုိးရာ၀တ္စံုကို ျဖန္႔ေ၀ေပးေနၿပီး ရမႆြာန္ဥပုသ္လတြင္လည္း လာရာက္စုရံုး၀တ္ျပဳၾကသူတို႔အား သိုးသားမ်ား ဒါနျပဳေပးသည္။
က်ဴးဘားႏိုင္ငံသားမ်ားအဖို႔ အစၥလာမ္ကို လက္ခံျခင္းသည္ အစဥ္အလာမွ ခြဲထြက္လာရျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသူတို႔သည္ ၀က္သားစားျခင္း၊ အရက္ေသစာေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ ႀကီးျပင္းလာၾကသည္။ လမ္းေၾကာင္းျပညႊန္ၾကားသည့္ ကၽြမ္းက်င္သူ (၀ါ) အိမာမ္မ်ား မရိွခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲသက္၀င္လာသူမ်ားသည္ အစဥ္အလာေဟာင္းမ်ားကို ယတိျပတ္စြန္႔လႊတ္ရန္ မလြယ္ကူေသးဘဲ အစၥလာမ့္ဘ၀တည္ေဆာက္မႈလမ္းစဥ္ေအာက္သို႔ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသာ အသြင္ေျပာင္းယူလ်က္ ရိွၾကေပသည္။ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္အျဖစ္ ေမြးဖြားလာၿပီး လြန္ခဲ့ေသာငါးႏွစ္မွ မြတ္စ္လင္မ္ျဖစ္လာေသာ က်ဴးဘားအမ်ဳိးသမီးမွ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်အလံႏွင့္ကပ္လ်က္ ခရစၥမတ္သစ္ပင္အား ဆင္ယင္ထားမႈကို အလ္ဗားဒိုး၏ဓာတ္ပံုတစ္ခု၌ ေတြ႕ရသည္။ “သူမကေတာ့ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ခရစၥမတ္သစ္ပင္ကို စိုက္ထူေနတုန္းပါပဲ။ က်ဴးဘားက မြတ္စ္လင္မ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက တကယ့္ကို သက္တမ္းအားျဖင့္ ႏုနယ္ေသးပါတယ္” ဟု အလ္ဗားဒိုးက ရွင္းျပသည္။
ဟာဗားနားၿမိဳ႕၊ Habana Vieja ရပ္ကြက္ရိွ Capitolio အေဆာက္အဦေအာက္မွ ေနအိမ္သို႔ လမ္းေလွ်ာက္ျပန္လာေသာ မုဟမၼဒ္အလီ။ အလီသည္ အစၥလာမ္ကို သိသူမရိွသေလာက္ကာလ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၂၀ကတည္းကပင္ မြတ္စလင္မ္ျဖစ္ခဲ့သည္။
ႏို၀င္ဘာအတြင္း ကက္စ္ထရို ကြယ္လြန္သြားမႈက က်ဴးဘား၏ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္အားေကာင္းလာမႈအေပၚ ထိခိုက္မႈရိွမရိွ မသိႏိုင္ေသးေခ်။ ကက္စ္ထရိုကလည္း က်ဴးဘားႏိုင္ငံေရးတြင္ ယွဥ္ဖက္မရိွ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္လင့္ကစား သူ၏အရိုက္အရာကို ညီျဖစ္သူ ရာအူးထံ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကပင္ လႊဲအပ္ထားၿပီးျဖစ္သည္။ က်ဴးဘားအစိုးရအမာခံအုပ္စု၀င္ေတြအဖို႔ သူတို႔၏ အႀကီးမားဆံုးအာေဘာ္တစ္ခုကို လက္လႊတ္ဆံုးရံႈးသြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ သို႔မဟုတ္ က်င့္သံုးခြင့္ ဆက္လက္တည္တံ့ျခင္းကိစၥမွာ ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္ေနသည္ဟု ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ က်ဴးဘားေရးရာေလ့လာေရးပညာရွင္အဖြဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာ Andrew Otazo က ေျပာသည္။ က်ဴးဘားႏိုင္ငံသားတို႔ကလည္း ကက္စ္ထရို၏ကြယ္လြန္ျခင္းက ျပန္လည္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းဖက္သို႔ ဦးတည္မည္ေလာ၊ အဆိုပါအမာခံအုပ္စု၏ရပ္တည္ခ်က္အရ ဘာသာေရးအား ျဖိဳလွဲမည္ေလာ ဟူသည္ကို စိုးရိမ္တႀကီး ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကေပသည္။
Baracoa ခရိုင္ရိွ သီးျခားရြာငယ္ေလးတစ္ခု၏အိမ္ေရွ႕၌ ၀တ္ျပဳေနၾကေသာ မြတ္စ္လင္မ္အုပ္စုတစ္စု။ ထိုမိသားစု၏အိမ္မွာ Matthew မုန္တိုင္းဒဏ္သင့္ခံရၿပီးေနာက္ ေဒသတြင္း အျခားမြတ္စ္လင္မ္တို႔မွ လာေရာက္ကာ စီးပြားေရးအကူအညီမ်ား ေပးခဲ့ၾကသည္
အစၥလာမ္သုိ႔ကူးေျပာင္းလာေသာ က်ဴးဘားမိန္းကေလး Rosalba Lamanier ကို သူမ၏ခင္ပြန္း၊ မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္အတူ ဟာဗားနားၿမိဳ႕ Lawton ရပ္ကြက္၌ ေတြ႕ရစဥ္။ သစ္လြင္မြတ္စ္လင္မ္အခ်ဳိ႕အတြက္ အစၥလာမ့္နည္းက် ၀တ္စားဆင္ယင္မႈက အဆင္မေျပေသးေသာ္လည္း Lamanier ကမူ ဆံပင္ႏွင့္ရင္ညြန္႔ ဖံုးကာျခင္းကို ႏွစ္သက္ၿပီး က်ဴးဘားဓေလ့၊ ပံုဟန္ႏွင့္လည္း အံ၀င္ေအာင္ ႀကိဳးစားလ်က္ရိွသည္
သမီးျဖစ္သူႏွင့္ ေနအိမ္တြင္ အနားယူေနေသာ Rolando Tamayo (၃၀ ႏွစ္)။ သူသည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က အစၥလာမ္သို႔ ေျပာင္းလဲသက္၀င္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါ Sancti Spiritus ခရိုင္၏ အီမာမ္တစ္ဦးျဖစ္သည္
ခရစၥမတ္သစ္ပင္ႏွင့္ အစၥလာမ့္အလံကို တြဲလ်က္ေတြ႕ရေသာ ေနအိမ္။ က်ဴးဘားမြတ္စ္လင္မ္သစ္လြင္အမ်ားစုမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွ ကူးေျပာင္းလာျခင္းျဖစ္၍ ခရစ္ယာန္ဓေလ့အခ်ဳိ႕ ၿငိတြယ္ေနဆဲျဖစ္သည္
Boris Viana ႏွင့္ အစၥလာမ္ေလ့လာေရး က်ဴးဘားႏိုင္ငံသားမ်ားအသင္း၀င္တစ္ဦးကို စုေ၀းမႈတစ္ခုအၿပီး လမ္းျဖတ္ကူးစဥ္ ေတြ႕ရပံု။ ၀တ္ျပဳေက်ာင္းမရိွသျဖင့္ က်ဴးဘားမြတ္စ္လင္မ္အမ်ားအျပားမွာ ဘာသာေရးစုေ၀းမႈအတြက္ ခရီးေ၀းသြားလာေနရသည္
လာဗားနားၿမိဳ႕ Alamar ရပ္ကြက္တြင္ သမီးႏွစ္ဦးႏွင့္အတူေတြ႕ရေသာ Lázara Molina (၅၃)ႏွစ္။ သူမသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္က ခရစ္ယာန္မွ အစၥလာမ္သို႔ သက္၀င္ခဲ့ၿပီး သမီးတစ္ဦးမွာ သူ႔ေနာက္လိုက္၍ ေနာက္တစ္ဦးမွာ Afro-Cuban ဘာသာကို ကိုးကြယ္သည္
Abu Duyanah Ali မွ မိမိ၏ဇနီးအား ဟာဗားနားၿမိဳ႕လယ္ Playa District သို႔ အလုပ္သြားရန္ပို႔ေဆာင္စဥ္။ ထိုၿမိဳ႕တြင္ ေမြးဖြားေသာ အလီသည္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံတြင္ မဆိုစေလာက္သာရိွေသာ အစၥလာမ္အဖြဲ႕မ်ားအတြင္း အပါအ၀င္ျဖစ္သည့္ အစၥလာမ့္ေလ့လာေရးက်ဴးဘားႏိုင္ငံသားမ်ားအသင္းကို ထူေထာင္သူျဖစ္သည္
Rosalba Lamanier အား သူမ၏မိတ္ေဆြ Danay ႏွင့္ ၎၏သားႏွင့္အတူ ေတြ႕ရစဥ္
က်ဴးဘား၏ တတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ Camagüey မွာပင္ မြတ္စ္လင္မ္ျဖစ္လာခဲ့ေသာ Ahmed Agüero အား ၅ မိုင္ရွည္ Malecón of La Habana ပင္လယ္ကမ္းေျခ၌ ေတြ႕ရစဥ္။ သူသည္ ထိုေနရာတြင္ နံနက္ခင္းတိုင္း အေျပးေလ့က်င့္သည္
သမိုင္း၀င္ Havana ၿမိဳ႕ေဟာင္းရိွ ဂ်ဴဂ်စ္ဆုအားကစားရံုတြင္ သင္တန္းတက္ေနေသာ ေျမးျဖစ္သူအား Che Guevara and Fidel Castro ပံုတူပန္းခ်ီကားေအာက္တြင္ ေစာင့္ဆိုင္းေနသည့္ မုဟမၼဒ္အလီ
(Europe Newsweek မွေဖာ္ျပေသာ Why Cuba Mmusli Ppopulatio Ggrowing သတင္းေဆာင္းပါးကို မင္းထြဋ္ေခါင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။)
