ေမ၊၈ ၊ ၂၀၁၃
(မူရင္းေရးသားသူ၏ အျမင္ႏွင့္ အာေဘာ္သာျဖစ္ပါသည္။)
ယေန႕အခ်ိန္အခါမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေအးခ်မ္းျပီး ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးဆီကုိ ေျခလွမ္း လွမ္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေနပါျပီ။ ဒီမိုကေရစီ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းစဥ္ဘက္ သြားတယ္ဆိုရင္ပဲ ဒါနဲ႕အတူရရွိလာတဲ့ လြတ္လပ္မႈေလးေတြ အသင့္အတင့္ရွိလာခဲ့ပါျပီ။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတနဲ႕ ႏုိဗယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႕ ၾကိဳးစားမႈေတြရဲ႕ ရလာဒ္အျဖစ္ အထိုက္အေလွ်ာက္ ရရွိလာခဲ့တဲ့ လြတ္လပ္မႈေတြကို အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ျပီး တိုင္းျပည္တိုးတက္စည္ပင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ သို႕မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း အေျမာက္အျမားေပၚထြက္လာသလို ေခတ္ေဟာင္းမွာ အသားက်ျပီး ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ေခတ္သစ္ကို မလိုက္လိုသူေတြ၊ တိုးတက္ေအးခ်မ္းတဲ့ေခတ္သစ္ကို မလိုလားသူေတြ တိုင္းသူျပည္သားအားလံုး ဘာသာလူမ်ိဳးမေရြး ေကာင္းစားေစမယ့္ အေျခအေနကို မရႈစိမ့္သူေတြဟာလည္း တစ္ဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း အဖြဲ႕အစည္း အုပ္စုမ်ားျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အဖ်က္အေမွာင့္မ်ား ဖန္တီးဖို႕ရာ ေပၚထြက္လာေနပါတယ္။ တိုင္းျပည္ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ရရာအခန္းက႑ကေန အက်ိဳးလိုလားသူေတြက ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အဖ်က္အေမွာင့္သမားေတြကေတာ့ တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း ေသြးကြဲေစဖို႕၊ ပါတီအဖြဲ႕အစည္းေတြၾကား ရန္ေထာင္ေစဖို႕၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေလးစားဂုဏ္ယူဖြယ္ ဝိေသသထူးအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ယွဥ္တြဲေနထိုင္လာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာအျပင္ အျခားဘာသာမ်ားျဖစ္တဲ့ အစၥလာမ္၊ ခရိယာန္၊ ဟိႏၵဴ စသျဖင့္တို႕ၾကားမွာ မနာလိုမုန္းတီးမႈေတြ ဖန္တီးဖို႕ နည္းလမ္းေတြရွာေဖြလုပ္ကိုင္ေနပါေတာ့တယ္။
တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးလာတဲ့ ေခတ္မီ နည္းပညာေတြေၾကာင့္ အင္တာနက္ေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လူမႈကြန္ရက္ (Social Network) လို႕ေခၚတဲ့ Facebook, Twitter, Blog စသျဖင့္တို႕ဟာ သံုးတတ္ရင္ ေဆးသဖြယ္ျဖစ္ျပီး ျပည္သူလူထုၾကားမွာ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြျဖန္႕ျဖဴးဖို႕ရာနဲ႕ လူထုကိုႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး စသည္တို႕မွာ အျမင္ပြင့္လင္းဖို႕ရာ အသံုးက်မႈေတြရွိလာပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း နည္းပညာရဲ႕သေဘာဟာ အက်ိဳးရွိတဲ့ဘက္မွာ အသံုးခ်၍ရႏိုင္သလို အက်ိဳးမရွိတဲ့ ဖ်က္စီးတဲ့လုပ္ငန္းေတြမွာလည္း အသိဉာဏ္နည္းမိုက္မဲသူတစ္ခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ မွားယြင္းစြာ အသံုးခ်ခံရတာေတြရွိပါတယ္။ ရလာဒ္အားျဖင့္ အဲ့ဒါေတြဟာ အသံုးမွားတဲ့အခါ အဖ်က္စြမ္းအားၾကီးၾကီးနဲ႕ လူသားေတြကို ထိခိုက္ေစတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႕ကြ်န္ေတာ္တို႕ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီလူမႈကြန္ရက္ကို အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ျပီး ျပည္သူေတြကို ေမတၱာတရားေတြေဝငွေပးေနတဲ့ ဘာသာလူမ်ိဳးမေရြးကူညီေပးေနတဲ့ ရုပ္ရွင္သရုပ္ေဆာင္ ဦးေက်ာ္သူတို႕ ဦးစီးေဆာင္ရြက္ၾကတဲ့ နာေရးနဲ႕ အျခားက်န္းမာေရးကူညီမႈ အသင္းလိုမ်ိဳး၊ အျခားအစိုးရမဟုတ္တဲ့ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕ေတြလိုမ်ိဳးနဲ႕ ျပည္သူလူထု အသိဉာဏ္တိုးပြားေစမယ့္ စာေပ၊ နည္းပညာ၊ ေဆးပညာဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြ ေဝမွ်ၾကတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီအတြက္ အင္မတန္မွပဲ ဂုဏ္ယူစရာေကာင္းလွပါတယ္။
ဒီအထဲမွာ စိတ္မေကာင္းစရာ ကံမေကာင္းအေၾကာင္းမလွစရာကေတာ့ ကမၻာမွာ ယဥ္ေက်းလိမၼာ လွပါတယ္ဆိုတဲ့ ျမန္မာ့အစဥ္ အဆက္ဂုဏ္ရည္ကို ဖ်က္စီးၾကတဲ့ ဘာသာေရး ပုတ္ခတ္မႈ ဘေလာ့ (blog) ေတြ၊ လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာ (Facebook Page) ေတြနဲ႕ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္း တာဝန္ရွိရွိ မေရးသားမႈေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာဘာသာာနဲ႕ ညစ္ညမ္းစြာဆဲေရးထားတဲ့ စာမ်က္ႏွာအပါအဝင္ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး ရန္ေထာင္ေပးမႈေတြ၊ ဘာသာဝင္တစ္ခုနဲ႕တစ္ခုအၾကား နားလည္မႈလြဲမွားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ မွန္ကန္တဲ့အမည္နာမ မေဖာ္ျပထားတဲ့ စာမ်က္ႏွာ (Page) ေတြ (ဥပမာ လူထု ေမာင္ကာဠဳ ၊ အမည္ဝွက္သံုးထားတဲ့ စာမ်က္ႏွာေတြ၊ အမည္မွန္သံုးျပီး အဆင့္အတန္း နိမ့္က်စြာ ေဝဖန္ပုတ္ခတ္ေရးသားမႈေတြရွိေနပါတယ္။ အဆိုးရြားဆံုးကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အစဥ္အဆက္ ယွဥ္တြဲေနထိုင္လာတဲ့ လူနည္းစုအစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ ယဥ္ေက်းပ်ဴငွာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြၾကားမွာ ေလာင္စာထည့္ မႈိင္းတုိက္ျပီး မီးေလာင္ေအာင္အားထုတ္ေပးေနသူေတြပါပဲ (ဝီရသူ Facebook Page)။ Cyber Law လို႕ေခၚတဲ့ အင္တာနက္ နည္းပညာဥပေဒေတြလည္း ပီပီျပင္ျပင္ မရွိေသးႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္ကာလမို႕ ဒီလူေတြဟာ အျခားဘာသာ သာသနာေတြကို ပုတ္ခတ္ဖို႕ ထင္တိုင္းၾကဲခြင့္အျပည့္အဝရေနပါတယ္။
ဒီလိုလုပ္ရပ္ေတြထဲမွာ အမည္ေဖာ္ျပျပီး ေပၚေပၚထင္ထင္အစၥလာမ္ဘာသာကို ဆန္႕က်င္လွ်က္ လူမ်ိဳးဘာသာေရး မျငိမ္းခ်မ္းမႈေတြကို ျပဳလုပ္ေနသူ တစ္ဦးကေတာ့ မတူကြဲျပားျခင္းႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီရဲ႕ ဥကၠဌ ျဖစ္သူ ဦးေနမ်ိဳးေဝ ဆိုသူပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ေပၚေနတဲ့ မျငိမ္မသက္မႈေတြ အမ်ားအျပားထဲက ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး မျငိမ္မသက္မႈေတြျဖစ္ေပၚေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ၾကံစည္ လုပ္္ေဆာင္ေနသူ အမ်ားအျပားရွိတဲ့ အနက္က တစ္ဦးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ တရားဝင္ ရပ္တည္ ထူေထာင္ထားတဲ့ ပါတီတစ္ခုရဲ႕ ပါတီဝင္ ဥကၠဌ တစ္ဦးအေနနဲ႕ သူလုပ္ေဆာင္သင့္တာက ကြဲျပားတဲ့ ဘာသာေရးေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ဘာသာတစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ ဘံုတူညီမႈေတြနဲ႕ ခ်စ္ခင္ေလးစားမႈေတြနဲ႕ ျပည္သူလူထုကို အေကာင္းဘက္ ေမတၱာ အျပန္အလွန္ထားမယ့္ဘက္ကို စည္းရံုးေခၚေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ သူဟာ အစၥလာမ့္ဘာသာေရး က်မ္းစာမ်ားကို လိုသလိုျဖတ္ထုတ္ဆြဲယူျခင္းျပဳ (Out of Context) ထုတ္ႏႈတ္ယူျပီး အစၥလာမ္သာသနာဟာ အၾကမ္းဖက္သာသနာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာဟာလည္း အၾကမ္းဖက္မႈအားေပးေၾကာင္း၊ အစၥလာမ္သာသနာဝင္အားလံုးဟာ အၾကမ္းဖက္သူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ ရိုးသားမႈမရွိဘဲ လိမ္လည္ဝါဒျဖန္႕ေဝကာ အစြန္းေရာက္အျမင္တူသူမ်ားကို သူ႕ဘက္ေတာ္သားမ်ားအျဖစ္ စည္းရံုးသိမ္းသြင္းေနပါတယ္။
စစ္မွန္သည့္ အစၥလာမ္ သာသနာအရ အစၥလာမ္ဘာသာဟာ လူသား အခ်င္းခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈနဲ႕ လူသားတစ္ဦး တစ္ေယာက္ရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကို အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ လူသားတစ္ဦး တစ္ေယာက္ဟာ မိမိေရြးခ်ယ္မႈနဲ႕ ဘာသာသာသနာကို ကိုးကြယ္ပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ “ဘာသာေရးတြင္ အတင္းအက်ပ္ျပဳမႈမရွိ” ဟု ကိုရ္အာန္က်မ္းစာ အခန္းၾကီး ( ၂ ) အခန္းငယ္ ( ၂၅၇ ) မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္အစၥလာမ္ သာသနာရဲ႕ သင္ျပမႈေတြထဲမွာ လူသားတစ္ဦးတစ္ေယာက္ဟာ မိမိႏွင့္ ဘဝတူလူသားအခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ျခင္းမရွိသမွ်ကာလပတ္လံုး ဘုရားသခင္နဲ႕လည္း ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူေနထိုင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္တဲ့အေၾကာင္း သြန္သင္ျပခ်က္ပါရွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္တစ္လႊားက အစၥလာမ္ သာသနာဝင္ေတြမွာ ျငိမ္းေအးခ်မ္းျမသူေတြ အေျမာက္အမ်ားရွိၾကပါတယ္။
မိထၳိလာ၊ ဥကၠံ စတဲ့အေရးအခင္းေတြမွာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြကို သတ္ျဖတ္ၾကတဲ့ အနည္းငယ္ေသာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ ရဟန္းအခ်ိဳ႕ဟာ စစ္မွန္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ မဟုတ္သလို႕ ကမၻာမွာ ရံဖန္ရံခါေတြ႕ျမင္ၾကရတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ အမည္ခံအခ်ိဳ႕ရဲ႕ ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြဟာလည္း အစစ္အမွန္ အစၥလာမ္သာသနာရဲ႕ လုပ္ရပ္မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာကလည္း မည့္သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ိဳးကို မဆို ရႈံ႕ခ်ေၾကာင္းလည္း သိေစအပ္ပါတယ္။ ” အစၥလာမ္သာသနာဟာ အျပစ္ကင္းမဲ့သူမ်ား ရန္လိုမွုမရွိသူမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ တင္းက်ပ္စြာတားျမစ္ထားပါတယ္။ ေထာင္ထားျခားနား ရန္လိုသူမ်ားမွ တပါး အျခားသူမ်ားအား ၾကမ္းတမ္းစြာ ဆက္ဆံျခင္းမျပဳရေခ်။ ” ဟု ကိုရ္အာန္က်မ္းစာ အခန္းႀကီး ( ၂ ) အခန္းငယ္ (၁၉၄ ) မွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အၾကမ္းဖက္အျပဳအမူမ်ိဳးေတြက်ဴးလြန္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အျပစ္မဲ့ လူသားေတြသတ္ျဖတ္ျခင္းခံရတဲ့အခါမွာ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာက မိန႔္ၾကားတာက …
“ေျမျပင္ေပၚတြင္ ခိုးဆိုးလုယက္၍ မတည္ၿငိမ္မွုကိုဖန္တီးၿပီး မေကာင္းမွုက်ဴးလြန္ကာ သြားလာေနသူမဟုတ္က မည္သူမဆို လူတစ္ဦးအား သတ္ျဖတ္သည္ရွိေသာ္ ထိုသူသည္ လူသားထုတစ္ရပ္လုံးအား သတ္ျဖတ္သူမည္၏။” လို ကိုရ္အာန္က်မ္းစာ အခန္းႀကီး (၅) အခန္းငယ္ (၃၃) မွာ ထာဝရဘုရားရွင္က မိန္႕ၾကားထားပါတယ္။ဆိုလိုသည္မွာ အေၾကာင္းတစ္စုံတစ္ရာ မရွိဘဲ လူတစ္ဦးအား သတ္ျဖတ္ေသာ္ ထာဝရဘုရားသခင္၏ အျမင္တြင္ လူသားထုတစ္ရပ္လုံးအား သတ္ျဖတ္သကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ဒီမုကၡပတ္ေတာ္ေတြအရ အစၥလာမ္သာသနာမွာ အေၾကာင္းအရင္းမရွိဘဲ အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား သတ္ျဖတ္ျခင္းမွာ မည္မၽွအျပစ္ႀကီးသည္ကို သိရွိနီုင္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အစၥလာမ့္သြန္သင္ခ်က္မ်ားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းမႈသာျဖစ္ျပီး အစၥလာမ္ဆိုသည့္ ေဝါဟာရသည္ပင္ ” ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းႏွင့္ ျငိမ္ဝပ္ျခင္း” ဟု အဓိပၸာယ္ရေပသည္။
ယခုေဆာင္းပါးမွာ ကြ်န္ေတာ္အေနနဲ႕ ထပ္ျပီး ရွင္းလင္းလိုတာတစ္ခုက မတူကြဲျပားျခင္းႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီ ဥကၠဌ ဦးေနမ်ိဳးေဝဆိုသူရဲ႕ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာမွ လိုသလို ျဖတ္ထုတ္ ဆြဲယူမႈေတြကိုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေနမ်ိဳးေဝအား ထပ္ဆင့္ခ်ီးက်ဴးေထာက္ခံကာ ေရးသားထားေသာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံတြင္ ပညာေတာ္သင္ေနေသာ ဓမၼဝီရ အရွင္ေတဇနိယရဲ႕(http://www.ashintejaniya.com/) ေရးသားခ်က္ေတြကိုလည္းရွင္းလင္းသြားပါမယ္။ ကြ်န္ေတာ္ရွင္းလင္းရတဲ့ လိုရင္းအခ်က္ကေတာ့ အစၥလာမ္သာသနာကို ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း အဆင့္တန္းရွိရွိ ေျခေျချမစ္ျမစ္မဟုတ္ဘဲ လိုသလိုဆြဲထုတ္ေဝဖန္ေနတဲ့ ဦးေနမ်ိဳးေဝနဲ႕ သူကိုအားေပးေထာက္ခံတဲ့ သေဘာထားအျမင္ကို သေဘာမက်လို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္အေနနဲ႕ လူအမ်ားကိုးကြယ္ေနေသာ မည္သည့္ဘာသာ၊ သာသနာကိုမွ ေဝဖန္ပုတ္ခတ္မႈ ျပဳလိုျခင္းမရွိေၾကာင္းႏွင့္ အျခားသူမ်ား၏ ဘာသာသာသနာမ်ားအေပၚ ေဝဖန္ပုတ္ခတ္မႈမ်ားကိုလည္း အလွ်ဥ္းလက္ခံလုိျခင္းမရွိေၾကာင္း ၾကိဳတင္ အထူးသတိေပးပါရေစ။ သုိ႕ေသာ္ အရွင္ေတဇနိယကမူ စိုက္ယဒ္ ဟာဂ်ီေဘလားႏူးရ္အား ျပန္လည္ေျဖရွင္းခ်က္ထုတ္ကာ အစၥလာမ္သာသနာဝင္မ်ားအား မိမိတို႕သာသနာကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ေစလိုေၾကာင္းႏွင့္ ဗုဒၶသာသနာတြင္ သဂၤါယနာတင္ျခင္းႏွင့္ ဆက္လွ်ဥ္း၍ ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားသည့္အတိုင္းျဖစ္ရေအာင္ ၆ ၾကိမ္သဂၤါယနာအားျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ပယ္ဖ်က္၊ ျဖည့္စြက္ ျပင္ဆင္ရျခင္း မရွိေၾကာင္း အကယ္၍ တင္ျပေသာအခ်က္အလက္အား မွားယြင္းေၾကာင္း တင္ျပေျပာဆိုႏိုင္ပါက အစၥလာမ္ဘာသာေကာင္းသည္ မေကာင္းသည္ကို မစဥ္းစားဘဲ အစၥလာမ္ဘာသာထဲသို႕ ဦးဇင္းကိုယ္တိုင္ ဝင္ေရာက္ပါမည္ဟု ကတိကဝတ္ေပးထားပါသည္။
ထိုအတြက္ ရွင္းလင္းစရာ အေျမာက္အမ်ားရွိေသာ္လည္း အဓိကက်သည့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကို ရွင္းလင္းပါမည္။ သာသနာေရးႏွင့္ စပ္လွ်ဥ္းသည္ျဖစ္၍ ရွင္းလင္းရာတြင္ ေထရဝါဒသာသနာထဲမွ သီရိလကၤာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးျဖစ္သူ ေဒါက္တာ ဝါလ္ပိုလာ ရာဟုလာကဲ့သို႕ေသာ အထင္ကရဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ား၏ စာေပမ်ားႏွင့္ အျခားထင္ရွားေသာ ဗုဒၶသာသနာဆိုင္ရာ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားျဖစ္သည့္ လန္ဒန္ပါဠိစာေပအသင္း၏ ပါဠိပါေမာကၡျဖစ္သူ မစၥ ရိုင္းစ္ ေဒးဗစ္ (Mrs Rhys David) စေသာ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ အျခား သုေတသနစာတမ္း၊ ခိုင္မာေသာ အကိုးအကားမ်ားအားျဖင့္သာ ဗမာဘာသာႏွင့္ အဂၤလိပ္ဘာသာစာေပမ်ားမွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသားတင္ျပပါမည္။
ပထမအခ်က္မွာ စိုက္ယဒ္ဟာဂ်ီေဘလားႏူးရ္ေမးေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ ပိဋကတ္က်မ္းေတာ္မ်ားကို သီရိလကၤာ (သီဟိုဠ္) တြင္ သကၠတဘာသာအားျဖင့္ရွိသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သီရိလကၤာေန အရွင္ေတဇနိယအေနျဖင့္ သီရိလကၤာတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား သကၠတ ဘာသာျဖင့္မရွိဘဲ ပါဠိဘာသာျဖင့္သာ ရွိေၾကာင္း ျပန္လည္ ရွင္းလင္းခ်က္ထုတ္ထားပါသည္။ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ထိုင္း၊ ကေမၺာဒီးယား၊လာအို၊ျမန္မာ၊သီရိလကၤာ စေသာေထရဝါဒ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ပါဠိဘာသာျဖင့္သာေတြ႕ရျပီး၊ မဟာယနဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္ေသာ ကိုရီးယား၊ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ တိဗက္၊ နီေပါ၊ ဘူတန္ စသည္တို႕တြင္သာ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို သကၠတၱ ဘာသာစကားအားျဖင့္ေတြ႕ရပါသည္။ အခ်ိဳးအစားအရ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာဝင္အေရအတြက္က ပိုမ်ားသည္။ မဟာယနအလိုအရ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထာဝရဘုရားရွင္၏ အဝတာရ ကိုယ္ပြားေတာ္အျဖစ္ ေလာကတြင္ တရားေဟာၾကားျခင္းျဖစ္၍ ေထရဝါဒႏွင့္ ကြဲျပားကာ ေထရဝါဒ ပိဋကတ္ကို လက္မခံဘဲ မိမိတို႕ဘာသာ စင္ျပိဳင္သဂၤါယနာတင္ထားေသာ သကၠတၱဘာသာႏွင့္ တရုတ္၊တိဗက္စေသာ အျခားဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းမ်ားရွိသည္။ ဤေနရာတြင္ ေထရဝါဒ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားသည္ ပါဠိဘာသာျဖင့္မရွိခင္က သကၠတၱဘာသာစကားအားျဖင့္မဟုတ္ဘဲ သီဟုိဠ္ဘာသာ (သို႕) သီရိလကၤာ ဘာသာျဖင့္ ဦးစြာပထမ အျပည့္အစံုစာျဖင့္ ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ျခင္း ခံခဲ့ရေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ထိုေရးသားမွတ္တမ္းတင္ျခင္းကို တတိယ သဂၤါယနာအျပီး ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာအၾကာ ျမတ္ဗုဒၶပိရိနိဗၺာန္ျပဳျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၄၅ဝ အၾကာ ဘီစီ ၄၃ ခုႏွစ္မွာျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းအခ်က္ကို ဗုဒၶဘာသာသာမန္လူထုအတြင္းအသိနည္းလွေသာ္လည္း ေဒါက္တာ ဝါလ္ပိုလာ ရာဟုလာကဲ့သို႕ေသာ အထင္ကရဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားလည္း လက္ခံၾကပါသည္။ ယင္းအခ်က္အျပည့္အစံုကို ဒုတိယအခ်က္အျဖစ္ သဂၤါယနာကိစၥ (သဂၤါယနာတင္ပံု)ႏွင့္ တြဲလွ်က္ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
ဒုတိယအခ်က္မွာ သဂၤါယနာႏွင့္သက္ဆိုင္ပါသည္။ ဦးစြာ သဂၤါယနာ၏ မူရင္းအဓိပၸာယ္ကို ရွင္းလင္းျပပါမည္။ သဂၤါယနာဆိုသည္မွာ အမ်ားသေဘာတူ အတည္ျပဳျခင္းအားျဖင့္ စုေပါင္းရြတ္ဆိုျခင္း(ရြတ္ဆိုျခင္းကို သတိျပဳေစလို) ကို သဂၤါယနာတင္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ပါသည္။ ယင္းတြင္ ကြဲလြဲလွ်က္ရွိေသာတရားေတာ္မ်ားကို ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့သည့္အတိုင္းျဖစ္ရေအာင္ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ပယ္ႏႈတ္ျခင္း၊ ျဖည့္စြက္ျခင္းမ်ားအျပင့္ အျခားဘာသာစကားတစ္ခုမွ တစ္ခုသို႕ျပန္ဆိုျခင္း အဆင့္ဆင့္ရွိခဲ့ပါသည္။ ဤအေၾကာင္းအရပ္မ်ားကို ထင္ရွားေသာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား၏ စာအုပ္စာတန္းမ်ားမွ အက်ဥ္းေကာက္ႏႈတ္တင္ျပပါမည္။
ပထမသဂၤါယနာ
ပထမ သဂၤါယနာတင္ပြဲကို ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီး ဘီစီ ၅၄၃-၅၄၂ မွာ မာဂဓတိုင္းရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္ ရာဇျဂိဳဟ္မွာ က်င္းပခဲ့တာပါ။ သဂၤါယနာတင္ရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ သံဃာထဲကို ေနာက္က်မွ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ သုဘဒၵါဆိုသူ ရဟန္းဟာ ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳသြားတဲ့အခါ ဝမ္းနည္းငိုေၾကြးေနေသာ ရဟန္းတို႕ကိုၾကည့္လွ်က္ ျမတ္ဗုဒၶမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ မိမိတို႕ကိုယ္တိုင္ဆရာျဖစ္၍ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မည့္သူမရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္ ဝမ္းနည္းမည့္အစား ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းက သာျပီးေကာင္းတယ္လို႕ဆိုလာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တျခားရဟန္းေတာ္ေတြက သုဘဒၵါကဲ့သို႕ တပါးသူေတြ လမ္းလြဲေရာက္သြားမွာစိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ မူလသြန္သင္ခ်က္ေတြကို ထိန္းသိမ္းစုစည္းမယ့္ ညီလာခံတစ္ခုလုပ္ၾကဖို႕ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကရာက အစျပဳပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶက သူကြယ္လြန္ခါနီးမွာ ” အခ်င္းတို႕ တစ္ပါးသူကို မၾကည့္ၾကႏွင့္ အသင္တို႕ရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ျခင္းဟာ မည္သူတစ္စံုတစ္ဦးေပၚမွာမွမတည္။ မိမိအတြင္းကိုသာ ၾကည့္ၾကေလာ။ ဓမၼကို အားကိုးရားျပဳ၍ ေနထိုင္ၾကေလာ” ဟုမိန္႕ၾကားခံပါသည္။ (မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္။)
မာဂဓျပည့္ရွင္ အဇာတသတ္ရဲ႕ ကမၼကထျပဳမႈနဲ႕ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ ထိပ္တန္းသာဝကၾကီးျဖစ္သူ ရွင္မဟာ ကႆပ တို႕ဦးေဆာင္ျပီး ရဟန္း(ဘိကၡဳ)သံဃာ (၅ဝဝ) ပါဝင္လွ်က္ ပထမသဂၤါယနာကို က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ေဒသနာေတြကို ျမတ္ဗုဒၶအပါးမွား အျမဲခစားေနတဲ့ တပည့္သာဝကျဖစ္သူ အရွင္ အာနႏၵာက တင္ျပေပးခဲ့ျပီး အဲ့ဒါေတြကို ပိဋကတ္သံုးပံုမွာ သုတၱန္ေဒသနာအျဖစ္ထားရွိပါတယ္။ ေနာက္တပည့္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ရွင္ဥပါလိက အစည္းအရံုးဆိုင္ရာ ဗုဒၶရဲ႕သြန္သင္ခ်က္မ်ားကို တင္ျပခဲ့ျပီး အဲ့ဒါေတြကိုေတာ့ ဝိနည္း (ဝိနယ) အျဖစ္ထားရွိပါတယ္။ ပိဋကတ္သံုးပံုရဲ႕ တတိယအပိုင္းျဖစ္တဲ့ အဘိဓမၼာကို ရွင္မဟာ ကႆပက ဆင့္ျပန္တယ္လို႕ သိၾကေပမယ့္ ပထမနဲ႕ ဒုတိယ သဂၤါယနာႏွစ္ခုရဲ႕ သမိုင္းအရ ရွင္မဟာ ကႆပဟာ ပထမနဲ႕ ဒုတိယ သဂၤါယနာေတြမွာ မည္သည့္ဗုဒၶေဒသနာေတြကိုမွ ဆင့္ျပန္တယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိပါဘူး။
ပထမသဂၤါယနာဟာ ခုႏွစ္လၾကာျမင့္ခဲ့ျပီး ပိဋကတ္သံုးပံုရဲ႕ ပထမႏွစ္ပိုင္းျဖစ္တဲ့ သုတၱန္နဲ႕ ဝိနည္းတို႕ စတင္အေျခတည္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အထူးအေရးတၾကီး ေဖာ္ျပလိုတာက သဂၤါယနာတင္ေဆာင္ရြက္ၾကတဲ့အခါမွာ မည္သည့္ စကားလံုးတစ္လံုးကိုမွ် ေပထက္ အကၡရာတင္ထားျခင္း မရွိပါဘူး။ ရဟန္းေတြသာ ႏႈတ္ငံုေဆာင္ဖို႕ တာဝန္တင္ရွိပါတယ္။ ဒါကို ဗုဒၶဘာသာ သုေတသီေတြပါ သေဘာတူ လက္ခံၾကပါတယ္။ ႏႈတ္တိုက္ သက္သက္သာျဖစ္ျပီး ေရးသား ကမၺည္းတင္တဲ့ အပိုင္းမပါပါဘူး။
ဒုတိယသဂၤါယနာ
ပထမသဂၤါယနာအျပီး ေနာက္ထပ္ႏွစ္တရာအၾကာ ဘီစီ ၄၄၃-၄၄၂ ခု ပါဋလိပုတ္ျမိဳ႕ရဲ႕ ေျမာက္ဘက္ ၂၇ မိုင္အကြာက ေဝသာလီျပည္မွာ မာဂဓျပည့္ရွင္ ကာလာေသာကရဲ႕ ကမၼကထျပဳခ်က္နဲ႕ ဒုတိယသဂၤါယနာကို က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ သဂၤါယနာတင္ရတာဟာ ကြဲျပားမႈေတြေပၚထြက္လာတဲ့အတြက္ ဒီကြဲျပားမႈေတြကေန အမ်ားသေဘာတူညီတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ေဒသနာကို အာဂံုေဆာင္ထားတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြကတစ္ဆင့္ ျပန္လည္စုစည္း ညႈိႏႈိင္းယူရတာျဖစ္ပါတယ္။ ရဟန္း(ဘိကၡဳ)သံဃာေပါင္း ၇ဝဝ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ျပီး ရွင္မဟာ ယႆက အၾကီးအမွူးအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ပထမသဂၤါယနာအျပီးယင္း၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို သေဘာမတူေသာရဟန္းမ်ားက ဝိနည္းကို မိမိတို႕အလိုက်ျပဳျပင္၍ ဝတၳဳဆယ္ပါး (ဒႆဝတၳဳ) ကို က်င့္ၾကပါတယ္။ ဒီရဟန္းေတာ္ေတြကိုေတာ့ မဟာသံဃိကလို႕ေခၚပါတယ္။ ဂုိဏ္းအမည္ကိုေတာ့ မဟာသဂႋတီဂုိဏ္း သို႕ မဟာသံဃိကဂိုဏ္းလို႕ေခၚၾကပါတယ္။ ဘီစီ ၃-၄ ရာစုမွာေတာ့ မဟာသံဃိကေတြက ျသဇာအာဏာ ၾကီးထြားလာခဲ့တာေၾကာင့္ သံဃာထုအၾကားမွာ အထင္အရွားကြဲလြဲမႈေတြေပၚေပါက္ခဲ့ရတယ္။
ဒါေၾကာင့္မူလပင္မဂုိဏ္း(ေနာင္ေထရဝါဒဂိုဏ္းကြဲတစ္ခုေပၚထြက္လာမည့္ဂိုဏ္း) က ရဟန္းေတြဟာ အခ်င္းခ်င္းတိုင္ပင္ႏွီးေႏွာၾကျပီး ဒုတိယသဂၤါယနာကို က်င္းပခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မဟာသံဃိကရဟန္းေတာ္ေတြဟာလည္း သင့္တင့္တဲ့ အေရအတြက္ ရွိတာေၾကာင့္ ေကာသမၺီျပည္နယ္မွာ စင္ျပိဳင္(ပထမ) သဂၤါယနာတင္ျခင္းကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီကြဲလြဲမႈေတြေၾကာင့္ ဒုတိယသဂၤါယနာမွာ သုတၱန္နဲ႕ ဝိနည္းတို႕ကို အျပန္အလွန္ ဆန္းစစ္မြမ္းမံဖို႕ အေျခအတင္ေဆြးေနြး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအၾကိမ္မွာလည္း ပထမ သဂၤါယနာ နည္းတူ ႏႈတ္တိုက္ ရြတ္ဆိုခဲ့ျခင္းသာျဖစ္ျပီး ဝိနယနဲ႕ သုတၱန္ပါဠိေတာ္ရဲ႕ မည့္သည့္အစိတ္အပိုင္းကိုမွ် ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
တတိယသဂၤါယနာ
ဘီစီ ၂၆၉ ခုႏွစ္မွာ ျဗဟၼဏဘာသာကို ကိုးကြယ္တဲ့ ေမာရိယျပည့္ရွင္ ဗိႏၵဳသာရရဲ႕ သားျဖစ္သူ အေသာက နန္းတက္လာခဲ့ပါတယ္။ဘုရင္ျဖစ္ျပီး ႏွစ္အတန္ၾကာမွာပဲ ဗုဒၶဘာသာကို အတိအလင္းခံယူခဲ့ပါတယ္။ သာသနာျဖန္႕ခ်ီေရး အတြက္လည္း အစြမ္းကုန္ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ မူလပင္မဂုိဏ္း ( ေနာင္ေထရဝါဒေပၚ ထြက္လာမည့္ဂိုဏ္း) မွလည္း ဂိုဏ္းကြဲမ်ား ဆက္ကာဆက္ကာ ကြဲသြားရာ ” သဗၺတၳိဝါဒ၊ ဓမၼဂုတၱိက၊ ကႆမိက၊ သုတၱႏၱိကဝါဒ ” စသည္အားျဖင့္ (၁၁) ဂိုဏ္းအထိကြဲသြားျပီး မဟာသံဃိက ဂုိဏ္းကြဲမ်ားပါထည့္ေပၚင္းလွ်င္ (၁၈) ဂိုဏ္းခန္႕ေတြ႕ရပါတယ္။ အျခားဂိုဏ္းကြဲငယ္ အမ်ားအျပားလည္းရွိေၾကာင္း ကထာဝတၳဳ အဌကထာတြင္ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။
အေသာကမင္းၾကီးကမၼကထျပဳလွ်က္ ဒီဂိုဏ္းကြဲေတြကို ျပန္လည္စည္းလံုးညီညြတ္သြားေစဖို႕အတြက္ ဂိုဏ္းအားလံုးမွ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို ပင့္ဖိတ္ျပီး ဘီစီ ၂၄၇-၂၅ဝ ခုႏွစ္ ပါဋလိပုတ္ျပည္မွာ ရွင္မဟာ ေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္ဦးေဆာင္ကာ တတိယ သဂၤါယနာတင္ျခင္းကိုျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဘိဓမၼာက်မ္း၌ အက်ံဳးဝင္ေသာ ကထာဝတၳဳကို ရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱ တိႆမေထရ္ပင္ျပဳစုခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။(ပိဋကတ္ေတာ္သို႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္။) ဒီသဂၤါယနာတင္ပြဲကို ပါဋလိပုတ္စည္းေဝးပြဲလို႕လည္း လူသိမ်ားပါတယ္။ ပါဋလိပုတ္စည္းေဝးပြဲမွာ ရဟန္းေတာ္ေပါင္း ေျခာက္ေသာင္းခန္႕ကို အက်င့္ပ်က္ရဟန္းေတြအျဖစ္ သံဃာထဲက ၾကဥ္ခဲ့ၾကျပီး မိစၦာဒိဌိမ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဤတတိယသဂၤါယနာတြင္လည္း အားလံုးေသာ အေၾကာင္း အရာမ်ားကို ႏႈတ္တိုက္သာ က်က္မွတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါဘူး။ အခ်ိဳ႕သုေတသီေတြက တတိယသဂၤါယနာမွာ ေပထက္ အကၡရာတင္တယ္ ေအာင့္ေမ့ၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုက အာေသာကေက်ာက္စာ အခ်ိဳ႕ကို အေထာက္ျပၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ အေသာက ေက်ာက္စာေတြက သဂၤါယနာမတင္ခင္က အခ်ိဳ႕ အစိတ္အပိုင္းေလာက္သာ ေရးထိုးထားျပီး ေနရာေဒသတစ္ခ်ိဳ႕မွာ စိုက္ထူခဲ့တာပါ။ တတိယသဂၤါယနာတင္တဲ့အေၾကာင္း အေသာကေက်ာက္စာမ်ား၌ မေတြ႕ရပါ။ ေနာက္အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုက အေသာကရဲ႕ သားေတာ္ ရွင္မဟိႏၵ ပိဋကတ္သံုးပံုေပမူနဲ႕ သီဟုိဠ္ကို သာသနာျပဳဖို႕သြားခဲ့တယ္လိုဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေပမူေတြယူသြားတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာစာေပနဲ႕ သမိုင္းအေထာက္အထားမေတြ႕ရပါ။
စတုထၳသဂၤါယနာ
ပိဋကတ္သံုးပံုကို မည္သည့္အခ်ိန္မွာ အျပည့္အစံုေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါသလဲ။ ခိုင္မာတည္တံ့တဲ့ အေထာက္အထား ရႈေထာင့္အရ ပိဋကတ္သံုးပံု အျပည့္အစံုကို ျမတ္ ဗုဒၶပြင့္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ အိႏၵိယမွာ မဟုတ္ဘဲ သီဟိုဠ္ (သီရိလကၤာ) မွာ ပထမဆံုးအၾကိမ္ စာျဖင့္ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳအျပီး ႏွစ္ေပါင္း (၄၅ဝ) အၾကာ ဘီစီ ၄၃ ခုႏွစ္မွာ မွတ္တမ္းတင္ေရးသားတဲ့ ပိဋကတ္သံုးပံုရဲ႕ ပထမဆံုးမူဟာ ပါဠိဘာသာနဲ႕ေရးသားထားတာမဟုတ္ျပန္ပါဘူး၊ သီဟုိဠ္ဘာသာနဲ႕ေရးသားခဲ့တာပါ။
အေသာကမင္းရဲ႕သားေတာ္ ရွင္မဟိႏၵနဲ႕ ေဆြရင္းမ်ိဳးရင္းႏွစ္ဦးရယ္ ပညာေက်ာ္ သံဃာေလးပါးတို႕ဟာ သီဟုိဠ္ကို သာသနာျပဳၾကြသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီသံဃာေတာ္ေတြက သီဟုိရဟန္းေတာ္ေတြကို ပိဋကတ္ေတာ္ေတြ ႏႈတ္တိုက္ခ်ေပး အာဂံုေဆာင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ခုလိုလုပ္ကိုင္နည္းမ်ားအရ သီဟိုဠ္မွာလည္း ပိဋကတ္သံုးပံုကို မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္မွတစ္ဆက္ အာဂံုေဆာင္နည္းနဲ႕သာ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကတာပါ။ ဘီစီ (၄၃) ခုႏွစ္မွာ ဗုဒၶဘာသာကို ေျမွာက္စားခဲ့တဲ့ သီဟုိဠ္ဘုရင္ေတြ နန္းက်သြားျပီး တမီလ္ဘုရင္ေတြ နန္းတက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီဘုရင္ေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာကို စိတ္မဝင္စားခဲ့ပါဘူး။
ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးမၿငိမ္မသက္ျခင္းနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကို ဘုရင္မင္းတရားေတြဘက္က ေထာက္ခံမႈမရွိခဲ့ေတာ့တာေၾကာင့္လည္း မဟာေထရ္မ်ားလို႔ ထင္ရွားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာပညာရွိႀကီးမ်ားက ပိဋကတ္သံုးပံုကို ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ျခင္းျဖင့္ ထိန္းသိမ္းရန္ နည္းလမ္းရွာႀကံလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဂံုရ ရဟန္းေတာ္မ်ား(ဘိကၡဳမ်ား) ရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ပိဋကတ္သံုးပံုကို ပါဠိဘာသာကေန သီဟိုဠ္ဘာသာစကားနဲ႔ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ “သီဟိုဠ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာသမိုင္း” (History of Buddhism in Ceylon by Walpola Rahula) ကို ေရးသားခဲ့တဲ့ ေဒါက္တာဝါလ္ပိုလာ ရာဟုလာက ေရွးေဟာင္း သီဟိုဠ္သမိုင္းက်မ္းမ်ားျဖစ္တဲ့ မဟာဝံသနဲ႔ ဒီပဝံသက်မ္းေတြကိုကိုးကားၿပီး သမိုင္းမွာပထမဆံုးအႀကိမ္ ပိဋကတ္သံုးပံုကို ေပထက္အကၡရာတင္ခဲ့ပံုနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အခုလို ေရးသားသြားခဲ့ပါတယ္။
ဘီစီ ၄၃ ခုႏွစ္ကစလို႔ ၁၄ ႏွစ္အတြင္း အႏုရာဓျပည္မွာ တမီလ္ဘုရင္ ငါးပါးအုပ္စိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီတုန္းက (စတုထၳသဂၤါယနာတင္မင္းလို႕ဆိုၾကတဲ့) ဘုရင္ဝဋၶဂါမဏိကိုယ္တိုင္ ေဝးလံတဲ့ေဒသ ေတာအုပ္တစ္ခုမွာ ပုန္းေအာင္းေနခဲ့ရပါတယ္။ မဟာေထရ္မ်ားနဲ႔ သီဟိုဠ္ေခါင္းေဆာင္ ေတြက ဗုဒၶဘာသာရဲ႕အနာဂတ္အေရးကအႏၲရာယ္ဆိုက္ေတာ့မွာကို ျမင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ရပ္တည္ဖို႔ေတာင္အႏိုင္ႏိုင္ျဖစ္ေနခဲ့ၿပီ။ ေထာက္ခံမဲ့ သီဟိုဠ္ဘုရင္မ်ားလဲ မရွိေတာ့ဘူး။ ပိဋကတ္သံုးပံုကို အဆင့္ဆင့္ႏုတ္တိုက္နည္းနဲ႔ပဲ ေရွ႕ဆက္အာဂံုေဆာင္သြားဖို႔ဆိုတာက ရန္လိုေနတဲ့ဝန္းက်င္ႀကီးမွာ ဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ ဒီမေအးခ်မ္းတဲ့ အေျခအေနဆိုးႀကီးထဲမွာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕သြန္သင္ခ်က္ေတြကို ထိန္းသိမ္းဖို႔က ေဒသနာေတြကို တန္ဖိုးထားတဲ့သံဃာတို႔ရဲ႕ အဓိကတာဝန္ျဖစ္ေနၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ အျမင္က်ယ္လွတဲ့မဟာေထရ္ေတြက ေဒသခံအႀကီးအကဲတစ္ဦးရဲ႕ ကမၼကထျပဳမႈနဲ႔ မတလိရြာ အလုဝိဟာရမွာ ပိဋကတ္သံုးပံုအလံုးစံုကို ဋီကာဖြင့္ခ်က္နဲ႔ တစ္ပါတည္း သမိုင္းမွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္နဲ႔ ၾကာရွည္မပ်က္တည္ေနရေအာင္လို႔ ေပထက္အကၡရာ တင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (History of Buddhism by Walpola Rahula Page 81-82, Ananda W. P. Guruge Speech Delivered at Washington D.C on the Occassion of the 2600th Birthday of Buddhism -March 23 2012)။ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြအရ စတုတၳသဂၤါယနာတင္သူဟာ ဘုရင္ဝဋၶဂါမဏိမဟုတ္ဘဲ ဒီအမည္မေဖာ္ျပထားတဲ့ ေဒသခံအၾကီးအကဲသာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သီရိလကၤာမွာ ကပ္ေဘးဆိုက္ေနျပီး ဗုဒၶသာသနာဟာလည္း အင္မတန္မွ ဆိုးဆိုးရြားရြားဖ်က္စီးခံေနရတဲ့အခ်ိန္လည္းျဖစ္တယ္။ ဒါတင္မက ေဒါက္တာ ဝါလ္ပိုလာ ရာဟုလာက ဘီစီတတိယရာစုကတည္းကပိဋကတ္သံုးပံုထဲက တစ္စိတ္တစ္ေဒသရဲ႕ဋီကာဖြင့္ထားခ်က္က လက္ရွိက်မ္းပံုစံနဲ႔ေတာ့ ရွိေနေကာင္းရဲ႕လို႔ ဆိုခဲ့ေပမဲ့ ဘီစီပထမရာစုမတိုင္မီ ပိဋကတ္သံုးပံု အလံုးစံုကို ေပထက္အကၡရာ တင္မထားေသးဘူးဆိုၿပီး အခုလိုဝန္ခံထားခဲ့ပါတယ္။ “ပိဋကတ္သံုးပံုဋီကာ က်မ္းမ်ား၏ စာအုပ္ပံုစံမ်ားကို သီဟိုဠ္ကၽြန္းတြင္ဘီစီ ၃ ရာစုအတြင္း ဗုဒၶသာသနာကၽြမ္းဝင္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွသာ အသံုးျပဳလာတယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြအရ ပိဋကတ္သံုးပံုသည္ပင္ ဘီစီ (၁) ရာစုအတြင္းမွသာ ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။” (History of Buddhism in Ceylon by Walpola Rahula Page 288)
သဂၤါယနာမ်ားကို ႏွစ္တစ္ရာသို႔မဟုတ္ ႏွစ္တစ္ရာ့ငါးဆယ္ၾကာအၿပီး တစ္ႀကိမ္က်စီက်င္းပခဲ့ရာမွာ ပိဋကတ္သံုးပံုကို ျပင္ဆင္တိုးတက္ေစျခင္းေတြ၊ ပယ္ဖ်က္ျခငး္ေတြနဲ႔ ထပ္မံျဖည္႔စြက္ျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေစျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္းနဲ႔ ထပ္ေပါင္းျခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားဟာ သမိုင္းမွာပိဋကတ္သံုးပံုကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ေရးသားမွတ္တမ္းတင္တဲ့ ဘီစီ ၄၃ ထိတိုင္ေအာင္ပင္ျဖစ္ပါတယ္။
ပိဋကတ္သံုးပံုအေပၚ အသစ္အသစ္ေသာ ပံုမွန္ျပင္ဆင္တည္းျဖတ္မႈမ်ားကို ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ကာလအထိျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေနာက္ထပ္သတိျပဳရမွာတစ္ခုကသီဟိုဠ္ ဘာသာစကားကေန ထပ္မံပါဠိဘာသာကိုျပန္ၿပီးဘာသာျပန္ခဲ့ၾကရတာပါ။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၉၅၀ ၾကာတဲ့အခါက်မွပဲ ပိဋကတ္သံုးပံုက ပါဠိမူအျဖစ္နဲ႔ တည္ရွိလာခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး ပါဠိမူအျဖစ္ ရွိလာခဲ့ရပံုကလည္း စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ အေသာကမင္းႀကီးရဲ႕ ႀကဳိးပမ္းခ်က္ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာက သီဟိုဠ္ႏိုင္ငံနဲ႔
အနီးအနားေဒသေတြမွာ ျပန္႔ပြားသြားခဲ့ ရ႐ံုသာမက အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာပါ လူအေတာ္ မ်ားမ်ားက လက္ခံယံုၾကည္လာခဲ့ရပါတယ္။ ဘုရင္မင္းတရားကိုမွီၿပီး ဒီဘာသာထဲ ၀င္လာခဲ့သူေတြထဲမွာ ျဗဟၼဏ၀ါဒရဲ႕ အရိပ္ေတြကထိုးၿပီးက်န္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းကပဲအိႏိၵယႏိုင္ငံမွာ ဗုဒၶဘာသာကြယ္ပရျခင္းရဲ႕ပင္မအခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေသာကမင္းလြန္ၿပီး ႏွစ္ကာလၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ဗုဒၶဘာသာထဲမွာ ျဗဟၼဏ ၀ါဒရဲ႕အယူဓေလ့ေတြ တစ္စတစ စတင္ႀကီးစိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ေအဒီ ၅ ရာစုမွာေတာ့ ျဗဟၼဏတို႔က သူတို႔ရဲ႕အေတြးအေခၚ အယူ၀ါဒေတြကို ဗုဒၶဘာသာထဲ အၿပီးအပိုင္နစ္၀င္ သြားေစႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ပိဋကတ္သံုးပံုကိုအာဂံုရခဲ့တဲ့ သံဃာေတြဆိုတာလည္း မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားခဲ့ၿပီ။ က်မ္းတတ္ပညာရွိေတြကလဲ ရွားပါးသြားၿပီ။
မွတ္ဥာဏ္မွာ အစဥ္အဆက္ထိန္းသိမ္းလာခဲ့တဲ့ ပိဋကတ္ေတြက အခုကာလမွာေတာ့ လက္ဆင့္ကမ္းအေမြခံမယ့္သူမရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီအေျခအေနဆိုးေတြကို ရင္ဆိုင္ရလို႔ ထင္ရွားတဲ့ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႀကီးျဖစ္တဲ့ ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသက ေအဒီ ၅ ရာစုမွာ သီဟိုဠ္ႏိုင္ငံကိုသြားခဲ့ပါတယ္။ ခက္ခဲစြာ ႀကဳိးပမ္းခဲ့အၿပီးမွာ သူကပဲ ပိဋကတ္သံုးပံုအလံုးစံုနဲ႔ ဋီကာကို သီဟုိဠ္ ဘာသာစကားကေန ပါဠိဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ပိဋကတ္သံုးပံု ပါဠိမူဆိုၿပီး ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဘာေတြေျပာင္းထားတယ္၊ ဘာေတြ ျဖည့္ထားတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေဒါက္တာ ေ၀ပုလ ရာဟုလာရဲ႕ ေအာက္ပါေျပာစကားအရပဲ ဆံုးျဖတ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
“အိႏိၵယနဲ႔ သီဟိုဠ္မွာ ေစာေစာပိုင္းရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ ပါဠိက်မ္းစာ ရယ္လို႔ရွိခဲ့ၿပီဆိုတာကို သက္ေသသာဓကျပႏိုင္ေပမဲ့ က်မ္းစာျဖစ္လာေရးမွာ အဟန္႔အတား အကန္႔အသတ္ေတြရွိေနတာကိုေတာ့ သံသယျဖစ္စရာဘာအေၾကာင္းမွမရွိပါဘူး။ ေအဒီ ၅ ရာစုမွာမွ အရွင္ဗုဒၶေေဃာသက သီဟိုဠ္ကေန ပါဠိဘာသာကို ျပန္ဆုိခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္သာ အၿပီးသတ္က်မ္း အဆင့္ေရာက္ခဲ့ရတယ္။” (History of Buddhism in Ceylon by Walpola Rahula – Introduction)အထက္မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြအတိုင္း ေကာက္ခ်က္ယူရရင္ အဲဒီပါဠိပိဋကတ္ေတြကလည္း မူလအတိုင္းအတိအက် မဟုတ္ဘဲဘာသာျပန္ဆိုထားတာကို ထပ္ဆင့္ ဘာသာျပန္ဆိုျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း(၉၅၀)အတြင္း မွားယြင္း ပိဋကတ္ေတြဟာ ျပင္ဆင္ျဖည္႔စြက္ႏုတ္ပယ္ျခင္းေျမာက္ျမားစြာျပဳလုပ္ခံခဲ့ရပါတယ္။
ပဥၥမ ႏွင့္ ဆ႒ သဂၤါယနာ
စတုတၱသဂၤါယနာတင္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ခန္႔အၾကာ ျမန္မာႏုိင္ငံ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္၊ သာသနာသကၠရာဇ္ ၂၄၁၅ ခု၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၂၂ ခုတြင္ အရွင္ဇာဂရမေထရ္ အမွဴးရွိေသာ ဆရာေတာ္ ၂၄၀၀ တို႕ျဖင့္ ေက်ာက္ထက္အကၡရာ တင္ျခင္းႏွင့္ ႏႈတ္တက္သံၿပိဳင္ ရြတ္ဆုိျခင္းႏွစ္မ်ိဳးျဖင့္ ပဥၥမသဂၤါယနာ ကုိတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း(၈၀)အၾကာ သာသနာ သကၠရာဇ္ ၂၅၀၀ ျပည့္အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၁၆ ခုႏွစ္၊ သီရိမဂၤလာ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏ လိုဏ္ဂူေတာ္ႀကီးတြင္ ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အမွဴးရွိေသာ ေထရဝါဒငါးႏိုင္ငံမွ သံဃာေတာ္ ၂၅၀၀-တို႔ႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ကမၻာေအးကုန္းေျမရွိ မဟာပါသာဏ လုိဏ္ဂူေတာ္ႀကီးတြင္ ဆ႒မသဂၤါယနာတင္သည္။
အစၥလာမ္သာသနာနဲ႕ အစၥလာမ့္ကိုရ္အာန္က်မ္းစာကို မဟုတ္တမ္းတရား ေဝဖန္သူ ဦးေနမ်ိဳးေဝအား ထပ္ဆင့္ေထာက္ခံေရးသားသည့္ အရွင္ေတဇနိယ၏ ပိဋကတ္က်မ္းစာႏွင့္ပတ္သတ္ေသာအျမင္မွာ မွားယြင္းေၾကာင္း ရွင္းလင္ထင္ရွား၍ အရွင္ေတဇနိယသာ ကတိျပဳထားသည့္အတိုင္း ကတိကဝတ္ကိုျဖည့္စည္းမည္ဆိုပါက အစၥလာမ္သာသနာအတြင္းသို႕ ဝင္ေရာက္ရေပမည္။ အရွင္ေတဇနိယက မိမိဘာသာ ကတိေပးျခင္းျဖစ္ျပီး ကြ်န္ေတာ္အေနနဲ႕မူ ဘာသာတစ္ခုထဲသို႕ မသိနားမလည္ဘဲ ဝင္ေရာက္ျခင္းက ေကာင္းက်ိဳးထက္ဆိုးက်ိဳးကိုသာပိုျဖစ္ေစမည္ဟု ယံုၾကည္သျဖင့္ အစၥလာမ္သာသနာထဲသို႕ဝင္ရန္ အတင္းမတိုက္တြန္းလိုပါ။
ဒီေနရာမွာ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာရဲ႕ ထူးျခားမႈကို အသိေပးလိုပါတယ္။ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာဟာ အျခားဘာသာသာသနာေတြရဲ႕ က်မ္းစာေတြလို က်မ္းစာေဟာၾကားတဲ့ တရားျပပုဂၢိဳလ္ေတြ ကြယ္လြန္ျပီးခါမွ သဂၤါယနာတင္ အတည္ျပဳစုစည္းတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ တရားေဟာၾကားတဲ့ တမန္ေတာ္ မိုဟမၼဒ္ရွိတဲ့ကာလတြင္းမွာပဲ က်မ္းစာတစ္ခုလံုး အဆင့္ဆင့္က်ေရာက္ျပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ က်မ္းစာကို ႏႈတ္ငံုေဆာင္ထားသူသာဝကေတြကို တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္ကိုယ္တိုင္က အတည္ျပဳေပးျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါအျပင့္ တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္ကြယ္လြန္ျပီး ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာပဲ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ယခုသံုးေနတဲ့ စာအုပ္စာေပအတိုင္း စာေရးမွတ္တမ္းတင္ျပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဒီအခ်ိန္ကမွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာဟာ ယခုႏွစ္ေပါင္း (၁၄ဝဝ) ေက်ာ္ရွိလာျပီျဖစ္ေပမယ့္ တစ္လံုးတစ္ပါဒမွ် လြဲမွားေျပာင္းလဲျခင္းမရွိေၾကာင္းကို ကမၻာတဝန္းက ပညာရွင္ေတြအားလံုးသက္ေသခံပါတယ္။ကိုရ္အာန္က်မ္းဟာ အျခားက်မ္းစာမ်ားနဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္မယ္ဆိုရင္ အရြယ္ပမာဏအားျဖင့္ မ်ားစြာငယ္ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းထားတာဟာလည္း ႏႈတ္ရက်တ္မွတ္လို႕လြယ္ေအာင္ ဖြဲ႕စည္းထားတာပါ။ ဒါ့အျပင္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ကမၻာေပၚမွာ ရွိတဲ့ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာ စာအုပ္အားလံုးေပ်ာက္ပ်က္သြားတယ္ဆိုပါစို႕။ အဲ့ဒီကိုရ္အာန္က်မ္းစာကို စာျဖင့္ျပန္ေရးဖို႕ရာ ဟာဖီဇ္ လို႕ ေခၚတဲ့ ကိုရ္အာန္ကို ႏႈတ္ငံုရအာဂံုေဆာင္သူတစ္ဦးက အသံသြင္းမယ္ဆိုရင္ နာရီေပါင္း (၁၈) နာရီထက္ပိုမၾကာပါဘူး။ ျမန္မာျပည္တျပည္လံုးမေျပာပါနဲ႕ ရန္ကုန္တစ္ျမိဳ႕လံုးလည္း မဆိုပါနဲ႕ ေရႊတိဂံုဘုရားလမ္းကေန ဗုိလ္ေအာင္ေက်ာ္လမ္းထိ အတြင္းမွာပဲ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာကို ႏႈတ္ငံုရတဲ့သူ အေျမာက္အမ်ားကို ကြ်န္ေတာ္တို႕ ရွာေဖြစုေဆာင္းႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ထူးျခားတဲ့ ဂုဏ္ယူမႈမ်ိဳးကို အျခားက်မ္းစာေတြမျပဳလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္ ရုိးသားစြာေျပာပါရေစ။
ကိုရ္အာန္က်မ္းစာဟာ အျခားက်မ္းစာေတြနဲ႕ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ အရြယ္ပမာဏာအားျဖင့္ အေသးငယ္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္လို႕ အထက္မွာ ကြ်န္ေတာ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အရြယ္ပမာဏငယ္ေပမယ့္လည္း အျခားမည္သည့္က်မ္းစာမွ မိမိအားယံုၾကည္သူ ေနာက္လုိက္မ်ားအေပၚ ကုိ္ရ္အာန္ေလာက္ ျသဇာသက္ေရာက္မႈမရွိဘူးလို႕ေျပာမယ္ဆိုရင္ လြန္မယ္မထင္ပါဘူး။ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာဟာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ (မြတ္စလင္) တစ္ဦးရဲ႕ ဘဝကို အဖက္ဖက္မွ လမ္းညႊန္မႈေပးပါတယ္။ ဘာသာေရး၊ ကိုယ္က်င့္တရား၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး စတဲ့ ရႈေထာင့္အစံုစံုအတြက္ ပညာေပးလမ္းညႊန္မႈမ်ားပါဝင္ပါတယ္။ လိုရင္းေျပာရရင္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒသအားလံုးကို ကိုရ္အာန္က်မ္းစာက ထုတ္ယူလို႕ရပါတယ္။ ယခုလို႕ျသဇာ သက္ေရာက္မႈအရွိဆံုးအေနအထားကို Michael H Hart ေရးတဲ့ ေက်ာ္စြာတစ္ရာ (The 100) စာအုပ္ကလည္း သက္ေသခံေနပါတယ္။
ဦးေနမ်ိဳးေဝ အစၥလာမ္သာသနာအားလြန္စြာမွ ပုတ္ခတ္ေစာ္ကား၍ အခ်ိန္ကုန္လူပင္ပန္းခံကာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာဝင္တို႕အၾကား ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ MRTV 4 ဆရာေတာ္ အရွင္ ကဥၨေနာဘာသကို စည္းရံုးကာ ကေလးျမိဳ႕သို႕ မုန္းတီးေရးတရားသြားေဟာခဲ့ျခင္းကို ဗီဒီယိုမွတ္တမ္းအေနျဖင့္ Youtube တြင္ ေတြ႕ရပါသည္။ လူတစ္ေထာင္ခန္႕မွ်ၾကည့္ရႈထားပါသည္။ ဗီဒီယိုဖိုင္၏အက်ဥ္းသေဘာမွာ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ေသာၾကာေန႕တိုင္း ဗလီဆရာမ်ား၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အစၥလာမ္မွအပ ဘာသာျခားမ်ား ပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္းေၾကြးေၾကာ္ဆုေတာင္းေနၾကေၾကာင္း ဆုေတာင္းစာ၏သေဘာကိုလြဲမွားစြာ လိုသလိုေကာက္ယူလွ်က္အမုန္းဝါဒျဖန္႕ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဤသည္မွာလံုးဝမွားယြင္းေၾကာင္း ေသာၾကာေန႕တိုင္း ဗလီတက္ေလ့ရွိေသာ ကြ်န္ေတာ္အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္တစ္ဦးအေနျဖင့္ သာမက အျခားအစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ားအားလံုးက သက္ေသခံႏိုင္ပါသည္။ ယမန္ေန႕ကပင္လွ်င္ အစၥလာမ္ သာသာနာေရးေကာင္စီက ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလံုးရွိ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား ဘုရားရွိခုိးရာ ဗလီမ်ားအတြင္း မည္သည့္ဘာသာ၀င္မဆုိ ၀င္ေရာက္ၾကည့္ရႈေလ့လာခြင့္ျပဳထားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေမာ္ကြန္း မဂၢဇင္းတြင္ေဖာ္ျပထားေပသည္။ အရွင္ကဥၨေနာဘာသ အေနျဖင့္ ဦးေနမ်ိဳးေဝယူေဆာင္လာေသာ ဤစာရြက္စာတန္းမ်ားကို အင္တာနက္ေပၚမွရသည္ဟု တာဝန္ကင္းမဲ့စြာ ေျပာဆိုထားပါသည္။ အကယ္၍ အမွန္တရားကို လိုလားသူတစ္ဦးျဖစ္ပါမူ သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာဝင္အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ သို႕မဟုတ္ ဗလီဆရာတစ္ဦးဦးအား ခ်ဥ္းကပ္ေမးျမန္းသင့္ပါသည္။ ယခုမူ မိမိေကာင္းစြာမသိရွိေသာ အေၾကာင္းအရာကို မိမိနာမည္ ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ၾကားမႈကို လြဲမွားစြာ အသံုးခ်ဝါဒျဖန္႕ျခင္းေၾကာင့္ အစၥလာမ္သာသနာဝင္မ်ားအား မလိုလားအပ္ဘဲ မုန္းတီးစိတ္ဝင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖစ္ေနပါသည္။ သဃၤန္းရံုထားေသာ သံဃာေတာ္တစ္ပါးအေနႏွင့္ သာ၍ပင္ မျပဳလုပ္သင့္ပါ။ ဦးေနမ်ိဳးေဝသည္ ကမၻာေပၚတြင္ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာ အျမတ္တႏိုးကိုးကြယ္ၾကေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ ကိုရ္အာန္က်မ္းစာကို တရားစြဲရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတအား တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့ေၾကာင္း (ေမလ ၆ ရက္)က MRTV ရုပ္သံတြင္ထုတ္လႊင့္သြားခဲ့ပါတယ္။
ဆုေတာင္းစာ၏ အစစ္အမွန္သေဘာမွာ အစၥလာမ္သာသနာမွလြဲ၍ အျခားဘာသာျခားမ်ားကို ညႊန္းဆိုသည္မဟုတ္ဘဲ ဓမၼႏွင့္ အဓမၼဝါဒ ယွဥ္ျပိဳင္ရာတြင္ အဓမၼဝါဒ အေရးနိမ့္ေအာင္ ဆုေတာင္းပဌာနာျပဳျခင္းသာျဖစ္ေပသည္။ အကယ္၍ မတရားျပဳသူ အဓမၼဝါဒီသည္ ထိုသို႕ဆုေတာင္းပါက မိမိဆုေတာင္းျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို ပ်က္စီးေစမည္ျဖစ္ေပသည္။ တမန္ေတာ္ မိုဟမၼဒ္သည္ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးယားရွိ မဒီနာျမိဳ႕ေတာ္တြင္ ဂ်ဴးဘာသာဝင္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ား၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ မ်ားႏွင့္အတူ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့ပါသည္။ တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္ကား အျခားဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္တမူထူးျခားစြာ မိမိကိုယ္တိုင္ သက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ အျမင့္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး၊ လူမူေရး ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ရွိခဲ့ပါသည္။ သို႕စဥ္လွ်က္ အျခားဘာသာတရားမ်ားအားလည္း တန္းတူညီမွ် ေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ေပးထားခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား ျငင္းမရေအာင္ ရွိေနပါသည္။ လူနည္းစုျဖစ္ေစ လူမ်ားစု ျဖစ္ေစ အျခားဘာသာတရားမ်ားအား ဖ်က္စီးရန္အစၥလာမ့္ပဉာတ္ခ်က္ဟူ၍ ကိုရ္အာန္က်မ္းတြင္ လံုးဝမပါရွိပါ။ ထို႕အတြက္ေၾကာင့္ အရွင္ကဥၨေနာဘာသႏွင့္ ဦးေနမ်ိဳးေဝတို႕၏ လုပ္ၾကံလွီဆယ္ဝါဒျဖန္႕မႈမ်ားဟာ တက္တက္စင္ေအာင္ လြဲမွားေနေၾကာင္း သိေစအပ္ပါတယ္။ အလားတူ အျခားေသာ ဦးေနမ်ိဳးေဝ၏ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား ဝါဒျဖန္႕မႈမ်ားကို အစၥလာမ္သာသနာဝင္မ်ားထဲမွ ရွင္းလင္းမႈမ်ားရွိျပီးျဖစ္ပါသည္။
ကြ်န္ေတာ့္အေနနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတဝန္းမွာခုလို လူပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႕ အနည္းငယ္ေသာရဟန္းသံဃာအခ်ိဳ႕ (ဦးဝီရသူ၊ အရွင္ကဥၨေနာဘာသ စသျဖင့္) တို႕ဟာအစၥလာမ္ဘာသာမုန္းတီးေရးတရားကို လႈိင္လႈိင္ေဟာၾကားေနတာကို ျမင္ေတြ႕ေနရပါတယ္။ သူတို႕လိုလူေတြရဲ႕လံႈေဆာ္မႈနဲ႕ မ်က္ကန္းနားေယာင္သူေတြၾကာင့္ မိထၳိလာ၊ ဥကၠံစတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မြတ္စလင္ေတြကို သတ္ျဖတ္တဲ့ အေရးအခင္းေတြအျဖစ္ ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕လာရတာျဖစ္ျပီး မတူညီတဲ့ဘာသာဝင္ လူထုေတြၾကား သံသယေတြတိုးပြားလာေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစၥလာမ္ က်မ္းစာကို ေထာက္ျပျပီး ေဝဖန္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အစၥလာမ္သာသနာကို အၾကမ္းဖက္သာသနာ၊ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြအားလံုးအၾကမ္းဖက္သူေတြ စသျဖင့္ မွားယြင္းတဲ့အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ေဝဖန္တဲ့အခါ ဒါကို ျပန္လည္ေခ်ပဖို႕ႏိုးထၾကပါ။ သူတို႕ရဲ႕ စြပ္စြဲမႈေတြကို မေခ်ဖ်က္ရင္ ဒါေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ကိုေႏွာင္ၾကိဳးသဖြယ္ခ်ည္တုပ္ေနမွာျဖစ္တယ္။ အစၥလာမ္သာသနာကို အျမဲအထင္ေသးႏွိမ္ခ်ေနၾကမွာျဖစ္တယ္။ ဒီအတြက္ အေျခအျမစ္မရွိတဲ့ ၾကိဳးေတြကိုျဖတ္ပစ္ၾကပါ။ ယခုေခတ္ကာလဟာ အသိဉာဏ္ပညာကာလျဖစ္ပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြဟာ ကေလာင္( စာေရးသားျခင္း) ကို ကိုင္စြဲျပီး အစၥလာမ္သာသနာဟာ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့သာသနာျဖစ္ေၾကာင္း သိမ့္ေမြ႕ႏႈးညံ့စြာနဲ႕ အခ်က္အလက္ခိုင္ခိုင္မာမာ၊ တျခားဘာသာ သာသနာကို မထိမခိုက္ဘဲ အမွန္တရားကို ျမတ္ႏိုးျပီး ေရးသားတင္ျပၾကပါ။ ဒါ့အျပင္ မိမိတို႕ရဲ႕ေကာင္းမြန္တဲ့လုပ္ရပ္နဲ႕ အဲ့ဒါကို သက္ေသခံၾကပါ။ အစၥလာမ္သာသနာဝင္ေတြဟာ အျခားဘာသာသာသနာေတြကို တိုက္ခိုက္ရမွာမဟုတ္ဘဲ မိမိဘာသာသာသနာကို အပုတ္ခ်ေရးသား တိုက္ခိုက္လာသူေတြကို ျပန္လည္ရွင္းလင္းတင္ျပျပီး အစၥလာမ္သာသနာဟာလည္း အျခားဘာသာမ်ားနည္းတူ ေလးစားဂုဏ္ယူဖြယ္ရာ အခ်က္အလက္ေတြပါဝင္တဲ့ သာသနာျဖစ္ေၾကာင္း ခုခံရွင္းလင္းတင္ျပၾကရမွာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ ေနထိုင္သူအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားဟာ ေအးခ်မ္း ပ်ဴငွာျပီး အမွန္တရားကို ျမတ္ႏိုး သူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေကာင္းတဲ့ လႈံ႕ေဆာ္သူေတြေၾကာင့္ သူတို႕ၾကားမွာ နားလည္မႈလြဲမွားတဲ့ အၾကိတ္အခဲေလးေတြရွိေနခဲ့ရင္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ဟာ ေကာင္းျမတ္တဲ့ အက်င့္သီလအျပင္ ေခ်ငံစြာနဲ႕ ဒါေတြကို ရွင္းလင္းေခ် ဖ်က္ပစ္ၾကပါ။ ခုလိုျပဳလုပ္မယ္ဆုိရင္ ဘာသာတရားအခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္နားလည္မႈကေန ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းဆီကို ဦးတည္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ ဒီေဆာင္းပါးစာတမ္းကို ျငိမ္းခ်မ္းမႈလိုလားတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြအေနနဲ႕ ကြ်န္ေတာ္တို႕ကို ခ်ည္တဲ့ၾကိဳးေတြကိုျဖည္ဖို႕ရာ ဒီရွင္းလင္းခ်က္ကို လူအားလံုးထံေရာက္ေအာင္ျဖန္႕ေဝၾကဖို႕နဲ႕ အမွန္တရားကို ျမတ္ႏိုးတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ အစစ္အမွန္သမိုင္းနဲ႕ အစၥလာမ္ဘာသာရဲ႕ စစ္မွန္တဲ့ သေဘာကို သိရွိနားလည္ဖို႕ရာ ေလးေလးနက္နက္ ဖတ္ရႈၾကဖို႕တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။
ခင္မင္လွ်က္
ေအာင္သန္းလြင္
အရွင္ေတဇနိယေရးသားခ်က္
ပသီေဇာ္မင္းထြန္း ေခ်ပခ်က္
Reference အကိုးအကားအညႊန္း
History of Buddhism in Ceylon By Dr Walpola Rahula (ဝါလ္ပိုလာ သို႕ ေဝပုလႅ ရာဟုလာ)
C.A.F Rhys Davids (1857-1942) Wayfarer’s Words I,II,III PDF book
လန္ဒန္ပါဠိစာေပအသင္း၏ ပါဠိပါေမာကၡ (ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ ပါဠိဘာသာမွ အဂၤလိပ္ဘာသာသုိ႕ျပန္ဆိုသူ)
The Life and work of BUDDHAGHOSA BIMALA CHARAN LAW, M.A., B.L.
(Author, Ksatriya Clans in- Buddhist India, Historical Gleanings, etc)
အိႏၵိယျပည္ ဗုဒၶသာသနာ့သမိုင္း
ဦးျမင့္ေဆြ (မဟာဝိဇၨာ-လန္ဒန္) -ပါေမာကၡခ်ဳပ္ မႏၱေလး ရန္ကုန္ ဗုဒၶ တကၠသိုလ္ (ျပဌာန္းက်မ္းစာ)
en.wikipedia.org/wiki/Buddhist_councils
(Sinhalese Writing)
ပါရဂူ – ရာဇာႏွင့္သာသနာ ( အေသာက အခန္းမွ)
Buddhism in Sri Lanka
Ananda W. P. Guruge is Senior Vice-President of the World Fellowship of Buddhists, Chairman of the World Buddhist University Council, Patron of the European Buddhist Union, Former Ambassador of Sri Lanka to UNESCO, France and USA and Senior Special Adviser to the Director-General of UNESCO, Dean Emeritus of Academic Affairs and Professor of Buddhism of the University of the West and Adjunct Professor of Buddhism, Hinduism and Peace Studies of California State University Fullerton.
ဘာသာျခားမ်ားသိသင့္ေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ကုရ္အာန္က်မ္းအေၾကာင္းေခါင္းစဥ္တပ္၍ MRTV 4 ဆရာေတာ္ႏွင့္ ဦးေနမ်ိဳးေဝတို႕ လုပ္ၾကံဝါဒျဖန္႕မႈ ဗီဒီယို (၉၆၉ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္)
